71
PHẪU THUẬT ĐIỀU TRỊ TẮC ĐỘNG MẠCH CHI CẤP TÍNH DO
HUYẾT KHỐI, MẢNH SÙI, DỊ VẬT
I. ĐẠI CƯƠNG
- Đây một cp cu ngoại khoa ưu tiên s 1, cần được chẩn đoán x trí
nhanh, chuyn kp thi tới cơ sở chuyên khoa (tt nhất là trưc 6 gi).
- Chẩn đoán thưng rõ vi các triu chứng điển hình ca hi chng thiếu máu cp
chi. - Phu thut dùng dng c chuyên dng (Fogarty) ly vt tc biện pháp điều tr
duy nht đ cu chi th tránh biến chng ct ct chi.
II. CH ĐỊNH
Tt c các trường hp vào vin biu hin lâm sàng ca hi chng thiếu máu
cp tính còn có kh năng hi phc chi th.
III. CHNG CH ĐỊNH
Tt c các trường hp vào vin biu hin lâm sàng ca hi chng thiếu máu
cấp tính nhưng chi th không còn kh năng hồi phc hoặc đã dấu hiu hoi t chi
điển hình.
IV. CHUN B
1. Ngưi thc hin: gm 3 kíp
- Kíp phu thut: phu thut viên chuyên khoa, 1 tr th, 1 dng c viên 1
chy ngoài chuyên khoa.
- p y hi sức: bác y trợ th trong trường hp người bnh
du hiu toàn thân nng.
2. Ngưi bnh:
Vì là m cp cu nên chun b người bnh m tối đa có th được do điều kin cp
cu. Khám gây hi sc trong phòng m. Gii thích người bnh và gia đình theo quy
định. Gii thích kh năng tắc li, kh năng cắt ct chi trong sau m th xy ra.
Hoàn thin các biên bn pháp lý.
3. Phương tiện:
- Dng c phu thut:
+ B dng c phu thut chi th, banh t động, h thng máy hút
+ B dng c mch máu ngoi vi
+ ng thông mch (Fogarty) s 3, 4, 5
+ Ch khâu mch máu: Prolene 6/0; 7/0; 8/0
- Phương tiện gây mê:
+ B dng c phc v gây m chi th trong mt s trưng hợp đặc biệt như
người bnh có bnh toàn thân nặng, đánh giá trong m xét không th bo tn chi phi ct
ct… + Thuc chng đông: Heparin.
72
V. CÁC BƯC TIN HÀNH
1. Tư thế:
- Chi trên: Ngưi bnh nm nga dang tay 90o
- Chi dưi: Ngưi bnh nm nga, chân dui thng.
2. Vô cm:
Gây ti ch bng Xylocain 1-2%. Đặt thông tiểu. Đặt thế; đánh ngực; sát
trùng; tri toan.
3. K thut:
- Đưng rch da:
+ Chi trên: Dọc theo đường đi của đng mạch cánh tay đoạn 1/3 dưới
+ Chi dưới: Tam giác Scarpa, dọc theo đường đi ca đng mạch đùi chung
- Đối vi những trường hp ti mun (>6gi): Cn m cân dưới nơi bị tắc để
đánh giá phản x của cơ, nếu tt thì tiến hành ly huyết khi, nếu không còn thì gây
toàn thân tiến hành ct cụt chi (sau khi đã giải thích k lại cho gia đình gia đình đng
ý). - Phu tích t chức dưới da bộc l động mch, d kiến ch đnh m động
mạch để lun Fogarty, lắc hai đầu bng ch catgut s 1 hoc 2.
- Heparin tĩnh mch liu 50 đơn vị/ kg cân nng.
- M ngang động mch ½-1/3 chu vi. Dùng Fogarty ly t chc y tc lòng
mch (máu cc, cục sùi…) gửi vi trùng, gii phu bnh nếu cn. Lấy đi lấy li nhiu
ln bng Fogarty s 3, s 4 hoc 5 ti khi thy dòng máu pht tt.
- Rửa hai đầu mch bng dung dch NaCl 0,9% có pha Heparin. Kẹp hai đầu động
mch bng dng c chuyên dng (clamp mch máu).
- Khâu đóng chỗ m mch máu bng ch Prolene, th cp mch máu kim tra
lưu thông của lòng mch.
- Đặt dẫn lưu Redon và đóng vết m.
VI. THEO DÕI VAN X TRÍ TAI BIN
1. Theo dõi:
- Theo dõi mch, huyết áp, toàn thân sau m.
- Cho Heparin toàn thân vi liu 50-100 đơn vị/ kg cân nặng, kháng sinh điều tr
nhim khuẩn đường tĩnh mạch, li tiu, giảm đau; truyền máu các dung dch thay thế
máu ... tu theo tình trng huyết đng và các thông s xét nghim.
- Theo dõi tình trng nhiễm độc do hi chứng tái i máu những trưng hp
Ngưi bnh đến mun >6 gi: Chc năng gan, chc năng thận...
2. X trí tai biến:
- Tc mch lại do không dùng Heparin đ liu, y tổn thương lòng mạch trong
quá trình tạo lưu thông trong lòng mch hoc do máu cc mi bong ra trong tim gây tc.
Cn m li ngay khi chẩn đoán xác định.
73
- Thiếu máu chi th din biến theo chiều ng không tt, tình trng thiếu máu
chi th ít hoc không ci thin sau m hoc du hiu hoi t. Theo dõi sát để x trí
kp thi tránh tình trng nhiễm độc nguy him tính mng.
- Nhim trùng vết m, rò dch bch huyết vùng tam giác Scarpa…
- Suy tim, nhim độc nng do người bnh đến mun có tình trạng tái tưới máu.