BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI
----- -----
SHIN SEUNG BOK
PHÒNG CHỐNG QUAN LẠI PHẠM TỘI DƯỚI TRIỀU
VUA LÊ THÁNH TÔNG (ĐẠI VIỆT) VÀ SEJONG (JOSEON)
Chuyên ngành: Lịch sử Việt Nam
Mã số: 9.22.90.13
TÓM TẮT
LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC LỊCH SỬ
HÀ NỘI – 2024
CÔNG TRÌNH ĐƯỢC HOÀN THÀNH TẠI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI
Người hướng dẫn khoa học:
1. PGS.TS. Nghiêm Đình Vỳ
Trường Đại học Sư phạm Hà Nội.
2. PGS.TS. Phan Ngọc Huyền
Trường Đại học Sư phạm Hà Nội.
Phản biện 1: PGS. TS. Nguyễn Minh Đức
Phản biện 2: PGS. TS. Nguyễn Đức Nhuệ
Phản biện 3: PGS. TS. Nguyễn Mạnh Dũng
Luận án được bảo vệ tại Hội đòng đánh giá cấp………tại..................
Vào hồi……giờ, ngày……tháng……năm 2024
Có thể tìm hiểu luận án tại:
- Thư viện Trường Đại học Sư phạm Hà Nội.
- Thư viện Quốc gia
CÁC CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN
1. SHIN SEUNG BOK (2021),
후레
(Hậu Lê)
왕조
관리
범죄와
형벌
-
國朝刑律
속
지방
관리
조목을
중심으로
(Crimes and punishments of officials in the Late Le period - A
focus on the study of articles related to local officials in the “Quoc trieu hinh luat”),
Vietnamese Research (Seoul, Korea), Vol. 19-1, pp. 119-160.
(https://doi.org/10.31535/VS.2021.19.1.11900)
2. SHIN SEUNG BOK (2021), Chế độ tương tỵ thời vua Sejong (1418 - 1450) và một
vài liên hệ với chế độ hồi tỵ thời vua Lê Thánh Tông (1460 - 1497), Tạp chí Khoa học (Trường
ĐHSP Hà Nội), số 3/2021, tr.118-127.
(DOI: 10.18173/2354-1067.2021-0053)
3. SHIN SEUNG BOK (2022),
후레
(Hậu Lê)
왕조
官吏犯罪
收贖
규정
(The rules
of ransom regarding the officials’ crime in the Late Le Dynasty - a focus on the comparison
with the rules of Early Joseon (15th centuries)), History and Culture (Seoul, Korea), Vol. 84,
pp. 217-242, Seoul.
(http://dx.doi.org/10.18347/hufshis.2022.84.217).
1
MỞ ĐẦU
1. Lí do lựa chọn đề tài
Khi nghiên cứu về lịch sử Việt Nam và Hàn Quốc, tác giả luận án luôn quan
tâm sâu sắc tới những điểm độc đáo và khác biệt giữa hai quốc gia cùng với những
điểm tương đồng hình thành trong nền văn hóa và lịch sử giữa hai nước. Qua sự so
sánh đối chiếu về văn hóa và lịch sử giữa hai đất nước, việc phát hiện những điểm
tương đồng đã giúp tác giả luận án có sự đồng cảm sâu sắc đối với một đất nước khác
và cũng giúp tìm ra được những giá trị ẩn giấu trong nền văn hóa và lịch sử của đất
nước mình.
Lý do đầu tiên tác giả lựa chọn đề tài cho luận án này xuất phát từ lòng mong
muốn tìm hiểu những kiến thức về những tác động thực tế và hiểu biết về hệ thống
quan liêu nhà nước thời kì Hậu Lê và Joseon.
Lý do thứ hai tác giả lựa chọn đề tài cho luận án này nhằm mong muốn có hiểu biết
sâu sắc hơn về tình hình quan lại phạm tội thời kì Hậu Lê và Joseon thông qua các quy định
luật pháp liên quan đến các loại hình phạm tội phát sinh từ thực tế của hai quốc gia. Điểm
tương đồng của vương triều Hậu Lê và Joseon là xã hội Nho giáo nên các dạng quan lại
phạm tội cũng có nhiều nét tương đồng, mặc dù vẫn phản ánh những đặc trưng riêng biệt
của xã hội đó.
Lý do thứ ba khiến tác giả lựa chọn đề tài cho luận án là mong muốn phân tích
sáng tỏ hiệu quả các chính sách hình phạt, đối chiếu xem luật pháp quy định chế tài xử
phạt đối với quan lại phạm tội như thế nào. Trong thời kì tồn tại củathời Hậu Lê và
Joseon, các bộ luật thành văn được biên soạn theo hệ thống. Cả vương triều Hậu Lê và
Joseon đều tạo dựng nên các “hình luật” (hình điển) một cách hệ thống, hướng tới việc
có thể xử phạt theo các nguyên tắc của “Chủ nghĩa pháp định tội hình không tuân theo
ý muốn chủ quan của nhà thống trị trong việc xử phạt tội nhân.
Lý do thứ tư thôi thúc tác giả lựa chọn đề tài nghiên cứu cho luận án nhằm so
sánh về chính sách phòng chống quan lại phạm tội dưới hai triều vua điển hình trong lịch
sử Việt Nam và Hàn Quốc. Với việc tìm hiểu về vấn đề nêu trên, tác giả luận án mong
muốn thông qua việc nghiên cứu so sánh chính sách về phòng chống quan lại phạm tội
giữa hai vương triều, có thể rút ra những bài học hữu ích đối với chính sách phòng chống
tham nhũng, tiêu cực đang được cả hai nhà nước Việt Nam và Hàn Quốc tích cực tiến
hành hiện nay
Vì những lí do trên, tác giả quyết định chọn vấn đề: “Phòng chống quan lại phạm
tội dưới triều vua Lê Thánh Tông (Đại Việt) và Sejong (Joseon)” làm đề tài luận án Tiến sĩ.
2. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu
2.1. Đối tượng nghiên cứu
Đề tài nghiên cứu về tình hình quan lại phạm tội và các quy định pháp luật, biện
pháp cũng như tác động của việc phòng chống quan lại phạm tội dưới triều vua Lê
Thánh Tông (Đại Việt) và Sejong (Joseon).
2
2.2. Phạm vi nghiên cứu
- Về phạm vi không gian: Đề tài nghiên cứu vấn đề trong giới hạn toàn bộ lãnh
thổ vương triều Đại Việt và Joseon dưới thời cai trị của vua Lê Thánh Tông và vua
Sejong.
- Về mặt thời gian: Đề tài nghiên cứu vấn đề gắn với thời gian trị vì của vua Lê
Thánh Tông (vương triều Hậu Lê) từ năm 1460 đến năm 1497 và vua Sejong (vương
triều Joseon) từ năm 1418 đến năm 1450.
- Phạm vi nội dung:
Trong khuôn khổ của luận án, tác giả xin giới thuyết nội hàm một số khái niệm
và thuật ngữ như: “quan lại”, “phạm tội”, “phòng chống”.
Cũng do nguồn tư liệu tiếp cận từ khía cạnh hình luật khá đầy đủ nên trong luận
án này, riêng phần hình phạt đối với quan lại phạm tội trong hình luật thời Lê Thánh
Tông và Sejong được tách riêng thành một chương dù xét cho cùng, việc ban hành các
chế tài pháp luật này cũng nằm trong số các biện pháp phòng chống quan lại phạm tội.
3. Mục tiêu, nhiệm vụ nghiên cứu
Nghiên cứu này nhằm làm rõ tình hình quan lại phạm tội, các biện pháp phòng
chống quan lại phạm tội của hai nước Đại Việt và Joseon (bao gồm cả phương diện
phạm pháp luật và các biện pháp khác trên thực tế) và rút ra một số đối sánh về những
điểm tương đồng và khác biệt. Trên cơ sở đó sẽ gợi mở những kinh nghiệm, bài học
giá trị để đúc rút, tham khảo cho công cuộc phòng chống tội phạm có chức vụ, phòng
chống tham nhũng và tiêu cực của hai nước Việt Nam và Hàn Quốc hiện nay.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
Để thực hiện được mục tiêu trên, luận án tập trung vào các nhiệm vụ cụ thể sau
đây:
Thứ nhất, tổng quan được tình hình nghiên cứu nhằm thấy được những tiếp cận
và kết quả nghiên cứu có liên quan của các học giả đi trước, đồng thời nhận thức được
những vấn đề đặt ra cần giải quyết trong nội dung nghiên cứu của luận án.
Thứ hai, khái quát được hệ thống quan lại trong bộ máy nhà nước dưới thời Lê
Thánh Tông và Sejong; đồng thời cũng trình bày được tình hình quan lại phạm tội dưới
thời Lê Thánh Tông và Sejong gắn với các đối tượng và lĩnh vực phạm tội cụ thể nhằm
thấy được yêu cầu cần phải có các biện pháp, chế tài xử phạt phù hợp để đảm bảo sự
trong sạch của chốn quan trường.
Thứ ba, phân tích được các hình phạt đối với quan lại phạm tội qua tiếp cận hệ
thống luật pháp thời Lê Thánh Tông và Sejong, trong đó chủ yếu khảo cứu các bộ Quốc
triều hình luật của Đại Việt và Đại Minh luật trích giải của Joseon.
Thứ tư, trình bày và phân tích được các biện pháp khác nhau của triều vua Lê
Thánh Tông và Sejong nhằm phòng chống quan lại phạm tội trên nhiều khía cạnh khác
nhau: từ chế độ tuyển chọn, sử dụng quan lại đến việc tăng cường thanh tra, giám sát,
