31
xi = yi }
trong khi (t)
- Xut xi (i =1n)
5.5. Phương pháp gim dư
5.5.1. Ni dung phương pháp
Biến đổi h phương trình v dng:
a1n + 1 - a11x1 - a12x2 - ... - a1nxn = 0
a2n + 1 - a21x1 - a22x2 - ... - a2nxn = 0 (1)
.......
ann + 1 - an1x2 - an2x2 - ... - annxn = 0
Chia dòng i cho aii # 0
b1n + 1 - b12x2 - b13x2 - ... - x1 = 0
b2n + 1 - b21x1 – b23x3 - ... - x2 = 0 (2)
.......
bnn + 1 - bn1x1 - bn2x2 - ... - xn = 0
Cho vectơ nghim ban đầu )x,...,x,x(x 0
n
0
2
0
1
0=
0
x
không phi là nghim nên:
b1n+1 - b12x2
0 - b13x3
0 - ... - x1
0 = R1
0
b2n+1 - b21x1
0 - b23x3
0 - ... - x2
0 = R2
0
.............................
bnn+1 - bn1x1
0 - bn2x2
0 - ... - xn
0 = Rn
0
0
n
0
2
0
1R,.......,R,R là các s dư do s sai khác gia 0
x
vi nghim thc ca
h phương trình
Tìm Rs0 = max {|R10|, | R20|, ... | Rn0|} vaì laìm triãût tiãu phán tæí âoïòng
caïch cho xsüt säú gia δxs = Rs0, nghéa laì xs1 = xs0 + Rs0
Tính li các s dư :
R
s1 = 0
R i1 = Ri0 - bis * δxs = Ri0 - bis * Rs0 (i = 1Æ n)
ï tiãúp tuûc quaï trçnh làûp trãn cho âãún khi : Rik< ε (i = 1Æn) thç Xk =
(x1k, x2k,... xnk) laì nghiãûm cuía hã phtrçnh.
32
Ví d 3. Gii h phương trình:
10 -2 -2 6
-2 10 -1 7
1 1 -10 8
Gii: Biến đổi v h phương trình tương đương
0,6 + 0,2 x2 + 0,2x3 - x1 = 0
0,3 + 0,2 x1 + 0,2x3 - x2 = 0
0,8 + 0,1 x1 + 0,1x2 - x3 = 0
Cho )8.0,7.0,6.0(R)0,0,0(x 0
0==
}Rmax{R 0
i
0
3= 3,1i =
x31 = 8.0Rx 0
3
0
3=+
R2 = 78.08.01.07.0
R
.b
R
0
323
0
2=×+=+
76.08.02.06.0
R
.b
R
R
0
313
0
1
1
1=×+=+=
)0,78.0,76.0(R1=
Tương t ta có bng kết qu:
x1 x2 x
3 R
1 R
2 R
3
0 0 0 0.6 0.7 0.8
0.8 0.76 0.78 0
0.78 0.92 0 0.08
0.92 0 0.18 0.17
0.96 0.04 0 0.19
0.99 0.07 0.02 0
0.99 0 0.03 0.01
0.99 0.01 0 0.01
1 0.01 0 0
1 0 0.01 0
1 0 0 0
Vy nghim h phương trình x = (1, 1, 1)
5.5.2. Thut toán
- Nhp n, aij, xi
- Biến đổi h phương trình (1) v dng (2)
33
for (i=1, i<= n, i++)
{ for (j=1, j<=n+1; j ++)
if (i! = j) a[i,j] = a [i,j]/a[i,i]
a[i,i] = 1
}
- Tính r[i] ban đầu (i = 1Æn)
for i = 1 n do
{ r[i] =a [i, n+1]
for j = 1 n do r[i] = r [i] - a[i,j] * x [j] }
- Lap
t = 0 /* cho thoat*/
/* Tìm rs = max {|r[i]|} (i = 1Æn) & tính li xs*/
max = |r[1]|; k =1
for i = 2 n do
if (max < |r[i]| ) { max = |r[i]; k= i }
x [k] = x [k] + r[k]
/* Tính li R[i] kim tra kh năng lp tiếp theo */
d = r[k]
for i =1 n
{ r[i] = r[i] - a[i, k] * d
if (|r[i]| > ε) thi t =1 /* cho lap*/
trong khi ( t )
- Xut nghim: x[i] (i = 1n)
Lưu ý:
- Phương pháp ch thc hin đưc khi aii # 0, nếu không phI đổi dòng
- Quá trình hi t không ph thuc vào x0 mà ch ph thuc vào bn cht
ca h phương trình.
- Mi h phương trình có giá tr riêng λ 1 đều hi t đến nghim mt cách
nhanh chóng.
- Nếu các phn t aii càng ln hơn các phn t trên dòng bao nhiêu thì quá
trình hi t càng nhanh.
34
CHƯƠNG VI TÌM GIÁ TR RIÊNG - VECTƠ RIÊNG
6.1. Gii thiu
Cho ma trn vuông cp n
a11 a
12 ... a1n
a21 a
22 ... a2n
.......
A =
an1 a
n2 ... ann
Tìm giá tr riêng, Vectơ riêng
x
ca ma trn A
Nghĩa là: tìm λ
x
sao cho :
det (A - λE) = 0 ( E : Ma trn đơn v)
(A - λE)
x
= 0
Để tránh vic khai trin định thc (đòi hi s phép tính ln) khi tìm λ ta có
th áp dng phương pháp Đanhilepski. phương pháp này ta ch cn tìm
ma trn B sao cho B đồng dng vi ma trn A và B có dng ma trn
Phơrêbemit.
p1 p2 ... pn-1 p
n
1 0 ... 0 0
0 1 ... 0 0
....
P =
0 0 ... 1 0
Khi đó giá tr riêng ca ma trn A cũng là giá tr riêng ca ma trn B.
6.2. Ma trn đồng đạng
6.2.1. Định nghĩa
Ma trn B gi là đồng dng vi ma trn A (B A) nếu tn ti ma trn
không suy biến M (det(M) 0) sao cho B = M-1A M
6.2.2. Tính cht:
A B B A
A B, B C A C
A B giá tr riêng λ ca A và B trùng nhau.
35
6.3. Tìm giá tr riêng bng phương pháp Đanhilepski
6.3.1. Ni dung phương pháp
Thc hin n-1 ln biến đổi:
* Ln biến đổi 1: Tìm M-1 , M sao cho A1 = M-1 A M A
và dòng n ca A1 có dng: 0 0 0 ... 1 0
1 0 ... 0
0 1 ... 0
an1 an2 ... ann
M-1 =
00 ... 1
M-1
n-1j = anj
1 0 ... 0 0
0 1 ... 0 0
1nn
1n
a
a
1nn
2n
a
a
1nn
a
1
1nn
nn
a
a
M =
0 0 ... 0 1
1nn
a
1
nếu j = n -1
Mn-1j =
1nn
nj
a
a
nếu j # n - 1
A1 = M-1 A M A
* Ln biến đổi 2: Chn M-1, M sao cho A2 = M-1 A1 M A1
và dòng n-1 ca A2 có dng: 0 0 0 ... 1 0 0
A2 A1 , A1 A => A2 A (tính cht)
…. …
* Ln biến đổi th n-1
Ta nhn được ma trn An-1 A và An-1 có dng ca P.
Khi đó định thc
det (P-λE) = (-1)n (λn - p1 λn-1 - … - pn-1λ - pn)
det (p-λE) = 0 λn - p1 λn-1 - … - pn-1λ - pn = 0