- 90% lao ®éng thñ c«ng.

N¨ng xuÊt lao ®éng vµ hiÖu qu¶ lµm viÖc rÊt thÊp dÉn ®Õn t×nh tr¹ng

thiÕu viÖc lµm rÊt phæ biÕn vµ nghiªm träng. ë n«ng th«n 1/3 quü thêi gian

lao ®éng ch­a ®­îc sö dông tèt b»ng 5 triÖu ng­êi lao ®éng. Trong khu vùc

nhµ n­íc, sè lao ®éng kh«ng cã nhu cÇu sö dông lªn tíi 25 - 30% cã n¬i lªn

tíi 40 - 50%. §©y lµ ®iÒu lµm cho ®êi sèng kinh tÕ x· héi khã kh¨n cña ®Êt

n­íc ta nh÷ng n¨m 1986 - 1991.

Víi tèc ®é ph¸t triÓn d©n sè vµ lao ®éng nh­ hiÖn nay hµng n¨m

chóng ta ph¶i t¹o ra h¬n 1 triÖu chç lµm viÖc míi cho sè ng­êi b­íc vµo ®é

tuæi lao ®éng, 1,7 triÖu ng­êi ch­a cã viÖc lµm, hµng chôc c¸n bé, bé ®éi

phôc viªn, xuÊt ngò, häc sinh...

Nh÷ng sè liÖu d­íi ®©y sù gióp ta hiÓu râ h¬n:

NhÞp ®é t¨ng b×nh qu©n hµng n¨m.

1987-1991

1992-1996 1997-2001

Tèc ®é t¨ng d©n sè (%)

2,15

2,1

1,8

Tèc ®é t¨ng nguån L§ (%)

3,05

2,75

2,55

VÒ sè l­îng tuyÖt ®èi

1985

1991

1996

2001

Tæng d©n sè vµo tuæi L§

30,3

35,6

16,7

46,1

9

(TriÖu ng­êi)%so víi d©n sè

19,2

50,2

53,3

55

Møc t¨ng b×nh qu©n (ngµn ng­êi) 900

1060

1023

1090

Sè thanh niªn vµo tuæi lao ®éng vµ sè lao ®éng t¨ng thªm trong 5 n¨m

1992 - 1996 vµ 1992 - 2005.

5 n¨m 1992-1996

15 n¨m 1992 - 2005

Sè TN

Sè L§ t¨ng thªm Sè TN vµo Sè L§ t¨ng thªm

vµo

tuæi LD Sè

NhÞp ®é

tuæi L§

Sè

NhÞp

®é

l­îng

t¨ng BQ

l­îng

t¨ng BQ

C¶ n­íc

7562 5150 2,75 23550 15700 2,45

MiÒn nói vµ

1197 720 2,55 3800 2460 2,55

Trung Du B¾c

Bé

§ång

B»ng 1480

10

960 2,45 4730 3000 2,30

S«ng Hång

Khu 4 cò duyªn

870 580 3,00 2600 1760 2,70

h¶i Trung Bé

§«ng nam bé

1915 1510 3,35 5762 5762 2,70

T©y nguyªn

240 160 2,35 850 420 2,95

Theo thèng kª 1996 d©n sè n­íc ta kho¶ng 74 triÖu ng­êi, sè ng­êi

trong ®é tuæi lao ®éng lµ 38 triÖu chiÕm 53% d©n sè, tèc ®é t¨ng d©n sè lµ

2,2%, mçi n¨m cã kho¶ng 0,9-1 triÖu ng­êi ®­îc tiÕp nhËn vµ gi¶i quyÕt

viÖc lµm.

Theo tÝnh to¸n cña tæ chøc lao ®éng quèc tÕ (ILO) víi tèc ®é t¨ng

nguån lao ®éng trªn 3% nh­ hiÖn nay ë ViÖt nam th× dï cho hÖ sè co d·n vÒ

viÖc lµm cã thÓ t¨ng tõ møc 0,25 lªn 0,33, trong vµi n¨m tíi còng cÇn cã

møc t¨ng GDP trªn 10%/ n¨m míi cã thÓ æn ®Þnh ®­îc t×nh h×nh viÖc lµm ë

møc hiÖn t¹i. V× vËy, dù b¸o sau n¨m 2001 n­íc ta vÉn sÏ trong t×nh tr¹nh d­

thõa lao ®éng. Sù “lÖch pha” gi÷a cung vµ cÇu vÒ lao ®éng lµ mét hiÖn t­îng

®¸ng chó ý trong quan hÖ cung cÇu lao ®éng ë n­íc ta hiÖn nay. Trong khi

nguån cung vÒ lao ®éng cña ta chñ yÕu lµ lao ®éng phæ th«ng, lao ®éng nhµn

rçi trong n«ng nghiÖp, bé ®éi xuÊt ngò, c«ng nh©n gi¶m biÕn chÕ...th× cÇn vÒ

lao ®éng l¹i ®ang ®ßi hái chñ yÕu lao ®éng lµnh nghÒ, lao ®éng cã tr×nh ®é,

chuyªn m«n kü thuËt cao, c¸c nhµ qu¶n lý am hiÓu c¬ chÕ thÞ tr­êng...ChÝnh

sù kh¸c biÖt nµy lµm cho quan hÖ cung cÇu vÒ lao ®éng vèn ®· mÊt c©n ®èi

11

l¹i cµng gay g¾t h¬n tr­íc yªu cÇu c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc.

Trong toµn bé nÒn kinh tÕ, tû lÖ lao ®éng ®· qua ®µo t¹o hiÖn nay cßn

rÊt thÊp, kho¶ng 4 triÖu ng­êi, chØ chiÕm 10,5% lùc l­îng lao ®éng. §iÒu

nµy cho thÊy lùc l­îng lao ®éng hiÖn nay ch­a cã thÓ ®¸p øng nhu cÇu ph¸t

triÓn kinh tÕ x· héi trong giai ®o¹n nµy. Trong sè lao ®éng ®· qua ®µo t¹o c¬

cÊu tr×nh ®é vµ ngµnh nghÒ cßn nhiÒu bÊt cËp tr­íc yªu cÇu cña qu¸ tr×nh

c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸... Sè ng­êi cã tr×nh ®é trªn ®¹i häc chØ chiÕm

kho¶ng 1,2% trong tæng sè ng­êi cã tr×nh ®é ®¹i häc. VÒ c¬ cÊu ngµnh nghÒ,

lao ®éng ®· qua ®µo t¹o ®­îc tËp trung chñ yÕu ë c¸c c¬ quan nghiªn cøu,

c¸c ®¬n vÞ hµnh chÝnh sù nghiÖp vµ ngµnh gi¸o dôc, lÜnh vùc s¶n xuÊt vËt

chÊt cã tû lÖ lao ®éng ®· qua ®µo t¹o cßn thÊp, ®Æc biÖt trong n«ng nghiÖp,

ngµnh s¶n suÊt lín nhÊt còng chØ 9,15% lao ®éng ®­îc ®µo t¹o. Cã vïng nh­

T©y Nguyªn chØ cã 3,51% nhiÒu lÜnh vùc rÊt thiÕu nh÷ng c¸n bé giái, c¸n bé

qu¶n lý, c¸n bé am hiÓm c«ng nghÖ cao...§iÒu ®ã ®· ®Én ®Õn mét thùc tr¹ng

hiÖn nay lµ: Trong khi cã hµng triÖu ng­êi kh«ng t×m ®­îc viÖc lµm, th× ë

mét sè ngµnh nghÒ vµ rÊt nhiÒu c¬ së s¶n xuÊt, kinh doanh thiÕu lao ®éng kü

thuËt, lao ®éng cã nghÒ nghiÖp vµ tr×nh ®é phï hîp víi yªu cÇu cña c«ng

nghÖ s¶n xuÊt.

2/ Thùc tr¹ng, nguyªn nh©n, gi¶i ph¸p.

2.1: Thùc tr¹ng thÊt nhiÖp ë ViÖt Nam

ViÖt nam lµ mét trong nh÷ng n­íc kinh tÕ ®ang ph¸t triÓn, quy m«

d©n sè vµ mËt ®é d©n c­ t­¬ng ®èi lín so víi c¸c n­íc trªn thÕ giíi vµ tèc ®é

ph¸t triÓn nhanh, trong lóc ®ã viÖc më réng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ, gi¶i quyÕt

viÖc lµm gÆp nhiÒu h¹n chÕ, nh­ thiÕu vèn s¶n xuÊt, lao ®éng ph©n bæ ch­a

12

hîp lý, tµi nguyªn kh¸c ch­a ®­îc khai th¸c hîp lý...Cµng lµm cho chªnh

lÖch gi÷a cung vµ cÇu vÒ lao ®éng rÊt lín, g©y ra søc Ðp vÒ vÊn ®Ò gi¶i quyÕt

viÖc lµm trong toµn quèc.

TÝnh b×nh qu©n tõ 1976 - 1980 mçi n¨m t¨ng 75 - 80 v¹n lao ®éng tõ

1981 - 1985 mçi n¨m 60-90 v¹n lao ®éng vµ tõ n¨m 1986 - 1991 mçi n¨m lµ

1,06 triÖu lao ®éng. Tõ n¨m 1996 ®Õn n¨m 2001 t¨ng 1,2 triÖu lao ®éng.

B¶ng d­íi ®©y cho ta thÊy mèi quan hÖ gi÷a sù gia t¨ng d©n sè vµ nguån lao

®éng. Do ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi ®iÒu kiÖn tù nhiªn tµi nguyªn vµ tr×nh ®é

ph¸t triÓn kinh tÕ kh¸c nhau gi÷a c¸c vïng ®Êt n­íc, nguån lao ®éng ë c¸c

vïng ®ã cã møc t¨ng vµ tØ lÖ kh¸c nhau.

B¶ng Mèi quan hÖ d©n sè vµ nguån lao ®éng :

(§¬n vÞ tÝnh : triÖu ng­êi )

N¨m

D©n sè

% trong d©n sè Tèc

Sè ng­êi trong ®é tuæi lao ®éng

t¨ng ®é nguån lao ®éng

1978 49 21,1 45 3,5

1980 54 25,5 47 3,8

1985 60 30 50 3,2

1991 67 35,4 52,8 2,9

13

1996 71 40,1 54,2 2,3

2001 81 45,1 55,6 2,2

Nguån : Th«ng tin thÞ tr­êng lao ®éng. TËp tham luËn trung t©m th«ng

tin khoa häc vµ lao ®éng x· héi.

Quan hÖ cung - cÇu trªn thÞ tr­êng lao ®éng ngµy cµng c¨ng th¼ng,

thÊt nghiÖp vµ nhu cÇu viÖc lµm ®ang trë thµnh søc Ðp nÆng nÒ cho nÒn kinh

tÕ.

Sè ng­êi thÊt nghiÖp lµ sè chªnh lÖch gi÷a toµn bé lùc l­îng lao ®éng

vµ sè ng­êi cã viÖc lµm. TØ lÖ thÊt nghiÖp ®­îc tÝnh b»ng tØ sè gi÷a ng­êi

thÊt nghiÖp víi lùc l­îng lao ®éng. ThÊt nghiÖp ë ViÖt Nam mang nh÷ng nÐt

®Æc tr­ng riªng. Khi nÒn kinh tÕ chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, khëi

®iÓm tõ n¨m 1986 ®Õn nay, tØ lÖ ng­êi thÊt nghiÖp t¨ng lªn. Theo sè liÖu

b¶ng tæng ®iÒu tra d©n sè n¨m 1989 th× ng­êi lao ®éng ë løa tuæi 16- 19

chiÕm 48,3%, løa tuæi tõ 16-24 tuæi chiÕm 71,2%. N¨m 1995, sè ng­êi thÊt

nghiÖp toµn phÇn trong ®é tuæi c¶ n­íc ®· lªn tíi con sè 2,6 triÖu vµ n¨m

1996 lµ 2,5 triÖu ng­êi. TØ lÖ ng­êi thÊt nghiÖp h÷u h×nh ë c¸c ®« thÞ chiÕm

tõ 9 - 12% nguån nh©n lùc trong ®ã 85%ë løa tuæi thanh niªn vµ ®¹i bé

phËn ch­a cã nghÒ. §©y lµ nh÷ng tØ lÖ v­ît qu¸ giíi h¹n ®Ó ®¶m b¶o an toµn

x· héi.

Tõ 1991 ®Õn nay, n­íc ta ®¹t møc t¨ng tr­ëng kinh tÕ kh¸, tæng s¶n

phÈm quèc néi (GDP) thêi kú 1992 - 1996 t¨ng b×nh qu©n 7,9%/n¨m, l¹m

14

ph¸t ®­îc ng¨n chÆn l¹i, duy tr× ë møc 1 con sè, n¨m 1997 l¹m ph¸t lµ

4,5%/n¨m vµ n¨m 1998 lµ 3,6%/n¨m. Søc mua cña ®ång tiÒn ®· ®­îc t¨ng

lªn, gi¸ c¶ æn ®Þnh.

Tõ n¨m 1998 lµ n¨m t×nh tr¹ng thÊt nghiÖp ë c¸c thµnh phè t¨ng m¹nh

15

h¬n so víi c¸c vïng l·nh thæ.

B¶ng: TØ lÖ thÊt nghiÖp cña d©n sè trong ®é tuæi lao ®éng, ho¹t

®éng kinh tÕ ë thµnh phè vµ c¸c khu vùc l·nh thæ.

( ®¬n vÞ: % )

N¨m

1995

1997

1998

TØ lÖ TN

C¶ n­íc

6.08

5,88

6,01

Hµ Néi

7,62

7,71

8,56

H¶i Phßng

7,87

8,11

8,09

§µ N½ng

5,81

5,53

5,42

TPHCM

6,39

5,68

6,13

MiÒn nói trung du B¾c Bé

6,85

6,42

6,34

§ång b»ng S«ng Hång

7,46

7,57

7,56

B¾c Trung Bé

6,60

6,96

6,69

Duyªn h¶i miÒn Trung

4,97

5,57

5,42

16