9
- 90% lao ®éng thñ c«ng.
N¨ng xuÊt lao ®éng vµ hiÖu qu¶ lµm viÖc rÊt thÊp dÉn ®Õn t×nh tr¹ng
thiÕu viÖc lµm rÊt phæ biÕn vµ nghiªm träng. ë n«ng th«n 1/3 quü thêi gian
lao ®éng cha ®îc sö dông tèt b»ng 5 triÖu ngêi lao ®éng. Trong khu vùc
nhµ níc, sè lao ®éng kh«ng cã nhu cÇu sö dông lªn tíi 25 - 30% cã n¬i lªn
tíi 40 - 50%. §©y lµ ®iÒu lµm cho ®êi sèng kinh tÕ x· héi khã kh¨n cña ®Êt
níc ta nh÷ng n¨m 1986 - 1991.
Víi tèc ®é ph¸t triÓn d©n sè vµ lao ®éng nh hiÖn nay hµng n¨m
chóng ta ph¶i t¹o ra h¬n 1 triÖu chç lµm viÖc míi cho sè ngêi bíc vµo ®é
tuæi lao ®éng, 1,7 triÖu ngêi cha cã viÖc lµm, hµng chôc c¸n bé, bé ®éi
phôc viªn, xuÊt ngò, häc sinh...
Nh÷ng sè liÖu díi ®©y sù gióp ta hiÓu râ h¬n:
NhÞp ®é t¨ng b×nh qu©n hµng n¨m.
1987-1991 1992-1996
1997-2001
Tèc ®é t¨ng d©n sè (%) 2,15 2,1 1,8
Tèc ®é t¨ng nguån L§ (%) 3,05 2,75 2,55
VÒ sè lîng tuyÖt ®èi 1985 1991 1996 2001
Tæng d©n sè vµo tuæi L§ 30,3 35,6 16,7 46,1
10
(TriÖu ngêi)%so víi d©n sè 19,2 50,2 53,3 55
Møc t¨ng b×nh qu©n (ngµn ngêi)
900 1060 1023 1090
Sè thanh niªn vµo tuæi lao ®éng vµ sè lao ®éng t¨ng thªm trong 5 n¨m
1992 - 1996 vµ 1992 - 2005.
5 n¨m 1992-1996 15 n¨m 1992 - 2005
Sè TN
vµo
Sè L§ t¨ng thªm
Sè TN vµo
Sè L§ t¨ng thªm
tuæi LD Sè
lîng
NhÞp ®é
t¨ng BQ
tuæi L§ Sè
lîng
NhÞp ®é
t¨ng BQ
C¶ níc 7562 5150 2,75 23550 15700 2,45
MiÒn nói vµ
Trung Du B¾c
Bé
1197 720 2,55 3800 2460 2,55
§ång B»ng 1480 960 2,45 4730 3000 2,30
11
S«ng Hång
Khu 4 cò duyªn
h¶i Trung Bé
870 580 3,00 2600 1760 2,70
§«ng nam bé 1915 1510 3,35 5762 5762 2,70
T©y nguyªn 240 160 2,35 850 420 2,95
Theo thèng kª 1996 d©n sè níc ta kho¶ng 74 triÖu ngêi, sè ngêi
trong ®é tuæi lao ®éng lµ 38 triÖu chiÕm 53% d©n sè, tèc ®é t¨ng d©n sè lµ
2,2%, mçi n¨m cã kho¶ng 0,9-1 triÖu ngêi ®îc tiÕp nhËn vµ gi¶i quyÕt
viÖc lµm.
Theo tÝnh to¸n cña tæ chøc lao ®éng quèc tÕ (ILO) víi tèc ®é t¨ng
nguån lao ®éng trªn 3% nh hiÖn nay ë ViÖt nam th× dï cho hÖ sè co d·n vÒ
viÖc lµm cã thÓ t¨ng tõ møc 0,25 lªn 0,33, trong vµi n¨m tíi còng cÇn cã
møc t¨ng GDP trªn 10%/ n¨m míi cã thÓ æn ®Þnh ®îc t×nh h×nh viÖc lµm ë
møc hiÖn t¹i. V× vËy, dù b¸o sau n¨m 2001 níc ta vÉn sÏ trong t×nh tr¹nh d
thõa lao ®éng. Sù “lÖch pha” gi÷a cung vµ cÇu vÒ lao ®éng lµ mét hiÖn tîng
®¸ng chó ý trong quan hÖ cung cÇu lao ®éng ë níc ta hiÖn nay. Trong khi
nguån cung vÒ lao ®éng cña ta chñ yÕu lµ lao ®éng phæ th«ng, lao ®éng nhµn
rçi trong n«ng nghiÖp, bé ®éi xuÊt ngò, c«ng nh©n gi¶m biÕn chÕ...th× cÇn vÒ
lao ®éng l¹i ®ang ®ßi hái chñ yÕu lao ®éng lµnh nghÒ, lao ®éng cã tr×nh ®é,
chuyªn m«n kü thuËt cao, c¸c nhµ qu¶n lý am hiÓu c¬ chÕ thÞ trêng...ChÝnh
sù kh¸c biÖt nµy lµm cho quan hÖ cung cÇu vÒ lao ®éng vèn ®· mÊt c©n ®èi
l¹i cµng gay g¾t h¬n tríc yªu cÇu c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc.
12
Trong toµn bé nÒn kinh tÕ, tû lÖ lao ®éng ®· qua ®µo t¹o hiÖn nay cßn
rÊt thÊp, kho¶ng 4 triÖu ngêi, chØ chiÕm 10,5% lùc lîng lao ®éng. §iÒu
nµy cho thÊy lùc lîng lao ®éng hiÖn nay cha cã thÓ ®¸p øng nhu cÇu ph¸t
triÓn kinh tÕ x· héi trong giai ®o¹n nµy. Trong sè lao ®éng ®· qua ®µo t¹o c¬
cÊu tr×nh ®é vµ ngµnh nghÒ cßn nhiÒu bÊt cËp tríc yªu cÇu cña qu¸ tr×nh
c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸... Sè ngêi cã tr×nh ®é trªn ®¹i häc chØ chiÕm
kho¶ng 1,2% trong tæng sè ngêi cã tr×nh ®é ®¹i häc. VÒ c¬ cÊu ngµnh nghÒ,
lao ®éng ®· qua ®µo t¹o ®îc tËp trung chñ yÕu ë c¸c c¬ quan nghiªn cøu,
c¸c ®¬n vÞ hµnh chÝnh sù nghiÖp vµ ngµnh gi¸o dôc, lÜnh vùc s¶n xuÊt vËt
chÊt cã tû lÖ lao ®éng ®· qua ®µo t¹o cßn thÊp, ®Æc biÖt trong n«ng nghiÖp,
ngµnh s¶n suÊt lín nhÊt còng chØ 9,15% lao ®éng ®îc ®µo t¹o. Cã vïng nh
T©y Nguyªn chØ cã 3,51% nhiÒu lÜnh vùc rÊt thiÕu nh÷ng c¸n bé giái, c¸n bé
qu¶n lý, c¸n bé am hiÓm c«ng nghÖ cao...§iÒu ®ã ®· ®Én ®Õn mét thùc tr¹ng
hiÖn nay lµ: Trong khi cã hµng triÖu ngêi kh«ng t×m ®îc viÖc lµm, th× ë
mét sè ngµnh nghÒ vµ rÊt nhiÒu c¬ së s¶n xuÊt, kinh doanh thiÕu lao ®éng kü
thuËt, lao ®éng cã nghÒ nghiÖp vµ tr×nh ®é phï hîp víi yªu cÇu cña c«ng
nghÖ s¶n xuÊt.
2/ Thùc tr¹ng, nguyªn nh©n, gi¶i ph¸p.
2.1: Thùc tr¹ng thÊt nhiÖp ë ViÖt Nam
ViÖt nam lµ mét trong nh÷ng níc kinh tÕ ®ang ph¸t triÓn, quy m«
d©n sè vµ mËt ®é d©n c t¬ng ®èi lín so víi c¸c níc trªn thÕ giíi vµ tèc ®é
ph¸t triÓn nhanh, trong lóc ®ã viÖc më réng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ, gi¶i quyÕt
viÖc lµm gÆp nhiÒu h¹n chÕ, nhthiÕu vèn s¶n xuÊt, lao ®éng ph©n bæ cha
hîp lý, tµi nguyªn kh¸c cha ®îc khai th¸c hîp lý...Cµng lµm cho chªnh
13
lÖch gi÷a cung vµ cÇu vÒ lao ®éng rÊt lín, g©y ra søc Ðp vÒ vÊn ®Ò gi¶i quyÕt
viÖc lµm trong toµn quèc.
TÝnh b×nh qu©n tõ 1976 - 1980 mçi n¨m t¨ng 75 - 80 v¹n lao ®éng tõ
1981 - 1985 mçi n¨m 60-90 v¹n lao ®éng vµ tõ n¨m 1986 - 1991 mçi n¨m lµ
1,06 triÖu lao ®éng. Tõ n¨m 1996 ®Õn n¨m 2001 t¨ng 1,2 triÖu lao ®éng.
B¶ng díi ®©y cho ta thÊy mèi quan hÖ gi÷a sù gia t¨ng d©n sè vµ nguån lao
®éng. Do ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi ®iÒu kiÖn tù nhiªn tµi nguyªn vµ tr×nh ®é
ph¸t triÓn kinh tÕ kh¸c nhau gi÷a c¸c vïng ®Êt níc, nguån lao ®éng ë c¸c
vïng ®ã cã møc t¨ng vµ tØ lÖ kh¸c nhau.
B¶ng Mèi quan hÖ d©n sè vµ nguån lao ®éng :
(§¬n vÞ tÝnh : triÖu ngêi )
N¨m D©n sè Sè ngêi trong
®é tuæi lao ®éng
% trong d©n sè
Tèc ®é t¨ng
nguån lao ®éng
1978 49 21,1 45 3,5
1980 54 25,5 47 3,8
1985 60 30 50 3,2
1991 67 35,4 52,8 2,9
1996 71 40,1 54,2 2,3