1
1
Më §Çu
Trong thêi ®¹i ngµy nay, Nhµ níc nµo còng cã vai trß nhÊt ®Þnh
trong sù ph¸t triÓn cña mét quèc gia, ®Æc biÖt lµ trong sù nghiÖp c¶i tæ vµ x©y
dùng nÒn kinh tÕ. ViÖt Nam ®ang thùc hiÖn c«ng cuéc c«ng nghiÖp hãa – hiÖn
®¹i hãa ®Êt níc víi nÒn kinh tÕ thÞ trêng víi nhiÒu thµnh phÇn cïng tham gia.
Trong ®iÒu kiÖn nh vËy th× vai trß qu¶n lý kinh tÕ cña nhµ níc lµ kh¸ch quan,
mét nhu cÇu néi t¹i cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng, thÓ hiÖn ë viÖc Nhµ ®iÒu tiÕt nÒn
kinh th«ng qua viÖc ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch. V× vËy, n©ng cao vai trß cña Nhµ
níc trong qu¶n lý vµ ®iÒu tiÕt nÒn kinh tÕ, ®Æc biÖt lµ trong qu¸ tr×nh c«ng
nghiÖp hãa – hiÖn ®¹i hãa lµ vÊn ®Ò mang tÝnh thêi sù vµ lµ ®Ò tµi nghiªn cøu
cña nhiÒu cÊp, ngµnh, nhiÒu c¸n bé vµ sinh viªn.
Nhµ níc thùc hiÖn tèt vai trß kinh tÕ cña m×nh ®¶m b¶o cho nÒn kinh tÕ
t¨ng trëng víi hiÖu qu¶ cao vµ bÒn v÷ng, t¹o tiÒn ®Ò rót ng¾n qu¸ tr×nh c«ng
nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa, tr¸nh nguy c¬ tôt hËu vµ ®uæi kÞp c¸c níc kinh tÕ ph¸t
triÓn trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi. §©y lµ mét vÊn ®Ò lín cÇn ®îc nghiªn cøu
kü lìng, song do kiÕn thøc cßn h¹n chÕ, bµi bµi viÕt nµy chØ nªu lªn nh÷ng néi
dung c¬ b¶n vµ mét sè thùc tr¹ng vai trß cña Nhµ níc ®èi víi c«ng nghiÖp hãa
trong nh÷ng n¨m qua, ®ång thêi ®a ra mét sè ý kiÕn nh»m n©ng cao vai trß cña
Nhµ níc trong thêi gian tíi. Bµi viÕt ®· ®îc hoµn thµnh díi sù híng dÉn tËn
t×nh cña thÇy c« gi¸o híng dÉn, ®ång thêi ®îc sù gióp ®ì cña Th viÖn trêng
vÒ nhiÒu tµi liÖu tham kho bæ Ých.
Bµi viÕt nµy ®îc chia thµnh 2 ch¬ng, bao gåm:
Ch¬ng 1: "TÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan vai trß Nhµ níc trong trong qu¸ tr×nh
c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa".
Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h
a
n
g
e
V
i
e
w
e
r
w
w
w
.
d
o
c
u
-
t
r
a
c
k
.
c
o
m
Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h
a
n
g
e
V
i
e
w
e
r
w
w
w
.
d
o
c
u
-
t
r
a
c
k
.
c
o
m
Quá trình hình thành và phương pháp kiểm tra
tính chất khách quan vai trò của nhà nước
trong quá trình công nghiệp hóa hiện đại hóa
3
3
Néi dung
Ch¬ng 1
TÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan vµ vai trß cña Nhµ níc ®èi
víi qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸.
1.1. Vai trß cña nhµ nhµ níc ®èi víi qu¸ tr×nh CNH-H§H
1. 1. 1 Thc chÊt CNH-H§H. m«i quan hÖ gi÷a CNH-H§H?
Tríc ®©y chóng ta cho r»ng c«ng nghiÖp ho¸ lµ qu¸ tr×nh trang bÞ kÜ thuËt
hiÖn ®¹i cho toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n thay thÕ lao ®éng thñ c«ng b»ng lao
®äng c¬ khÝ ho¸ biÕn mét níc kÐm ph¸t triÓn thµnh mét níc cã c¬ cÊu c«ng
n«ng nghiÖp hiÖn ®¹i khoa häc kÜ thuËt tiªn tiÕn. Theo quan niÖm cña Liªn hîp
quèc c«ng nghiÖp ho¸ lµ mét qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ trong ®ã mét bé phËn
nguån lùc quèc gia ngµy cµng lín ®îc huy ®éng ®Ó x©y dùng c¬ cÊu kinh tÕ
nhiÒu nghµnh víi c«ng nghÖ hiÖn ®¹i... C¸c quan niÖm nãi trªn dï c¸ch diÔn ®¹t
cã thÓ kh¸c nhng ®Òu cã néi dung nãi chung ®ã lµ kÜ thuËt c«ng nghÖ hiÖn ®¹i
c¬ cÊu kinh tÕ theo híng hiÖn ®¹i, nÒn kinh tÕ ®¹t tr×nh ®é ph¸t triÓn.
KÕt hîp quan niÖm truyÒn thèng víi quan niÖm hiÖn §¹i Héi nghÞ lÇn thø VII
ban chÊp hµnh Trung ¬ng §¶ng Céng s¶n ®· ®a ra quan niÖm míi vÒ c«ng
nghiÖp hãa hiÖn ®¹i ho¸. Theo t tëng nµy c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ lµ qu¸
tr×nh chuyÓn ®æi c¨n b¶n toµn diÖn c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh dÞch vô vµ
qu¶n lÝ kinh tÕ x· héi tõ sn xuÊt thñ c«ng lµ chÝnh sang sö dông phæ biÕn søc
lao ®éng cïng c«ng nghÖ, ph¬ng tiÖn cïng ph¬ng ph¸p tiªn tiÕn hiÖn ®¹i dùa
trªn sù ph¸t triÓn cña c«ng nghiÖp vµ tiÕn bé khoa häc t¹o ra n¨ng suÊt lao ®éng
Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h
a
n
g
e
V
i
e
w
e
r
w
w
w
.
d
o
c
u
-
t
r
a
c
k
.
c
o
m
Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h
a
n
g
e
V
i
e
w
e
r
w
w
w
.
d
o
c
u
-
t
r
a
c
k
.
c
o
m
4
4
x· héi cao. Quan niÖm trªn ®· g¾n c«ng nghiÖp ho¸ víi hiÖn ®¹i ho¸ ®ång thêi
x¸c ®Þnh ®îc vai trß cña c«ng nghiÖp trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸.
Tríc ®æi míi c«ng nghiÖp ho¸ ®îc tiÕn hµnh theo c¬ chÕ cò tËp trung bao
cÊp ngµy nay chóng ta tiÕn hµnh theo c¬ chÕ míi ®ã lµ c¬ chÕ thÞ trêng cã sù
qu¶n lÝ cña nhµ níc theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa. Tríc ®©y c«ng nghiÖp
ho¸ ®îc hiÓu lµ viÖc cña nhµ níc th«ng qua hai khu vùc quèc doanh vµ tËp thÓ,
ngµy nay lµ sù nghiÖp cña toµn d©n víi sù tham gia cña tÊt cc¸c thµnh phÇn
kinh tÕ. ChiÕn lîc c«ng nghiÖp ho¸ tríc ®©y lµ c«ng nghiÖp ho¸ híng néi
thay thÕ nhËp khÈu lµ chñ yÕu gÇn nh c« lËp víi thÞ trêng thÕ giíi cßn b©y giê
lµ chiÕn lîc híng vÒ xuÊt khÈu trong ®iÒu kiÖn më cöa víi c¸c níc kh¸c trªn
thÕ giíi.
1. 1. 2 Vai trß cña nhµ níc ®èi víi sù nghiªp CNH-H§H ë níc ta
a- X©y dùng c¬ cÊu kinh tÕ hîp lÝ.
C¬ cÊu kinh tÕ lµ tæng thÓ c¸c quan hÖ kinh tÕ hay c¸c bé phËn hîp thµnh cña
nÒn kinh tÕ ;g¾n víi vÞ trÝ tr×nh ®é kÜ thuËt c«ng nghÖ quy m« tØ träng t¬ng øng
víi tõnh bé phËn vµ mèi quan hÖ t¬ng t¸c gi÷a c¸c bé phËn g»n víi ®iÒu kiÖn
kinh tÕ x· héi trong tõng giai ®o¹n ph¸t triÓn nh»m thùc hiÖn môc tiªu kinh tÕ ®·
ho¹ch ®Þnh.
CÊu tróc cña c¬ cÊu kinh tÕ bao gåm :
- C¬ cÊu nghµnh kinh tÕ.
Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h
a
n
g
e
V
i
e
w
e
r
w
w
w
.
d
o
c
u
-
t
r
a
c
k
.
c
o
m
Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h
a
n
g
e
V
i
e
w
e
r
w
w
w
.
d
o
c
u
-
t
r
a
c
k
.
c
o
m
5
5
- C¬ cÊu vïng kinh tÕ
- C¬ cÊu gi÷a thÞ x·, thÞ trÊn, thÞ tø, thµnh phè vµ ®« thÞ
- C¬ cÊu thµnh phÇn kinh tÕ.
VÒ c¬ cÊu nghµnh kinh tÕ. Thø nhÊt, khai th¸c tèt tiÒm n¨ng n«ng l©m ng
nghiÖp. Thø hai ®Èy m¹nh xuÊt khÈu hµng n«ng l©m thuû sn. Thø ba ph¸t huy
lîi thÕ nh©n c«ng vµ truyÒn thèng s¶n xuÊt ®Èy m¹nh s¶n xuÊt hµng tiªu dïng
xuÊt khÈu. Thø t c¶i t¹o vµ n©ng cÊp hÖ thèng kÕt cÊu h¹ tÇng phôc vô ph¸t triÓn
cña c¸c nghµnh kinh tÕ. Thø n¨m x©y dùng cã chän läc mét sè c¬ së c«ng
nghiÖp nÆng träng yÕu vµ hÕt søc cÊp thiÕt cã ®iÒu kiÖn vÒ vèn c«ng nghÖ ®Ó ph¸t
huy nhanh vµ cã hiÖu qu¶ cao. Thø s¸u ph¸t triÓn dÞch vô khai th¸c cã hiÖu qu¶
lîi thÕ vÒ tù nhiªn.
VÒ c¬ cÊu vïng kinh tÕ t¹o ®iÒu kiÖn cho tÊt c¶ c¸c vïng ®Òu ph¸t triÓn
trªn c¬ së khai th¸c tèt thÕ m¹nh vµ tiÒm n¨ng cña mçi vïng.
VÒ c¬ cÊu thÞ tø, thÞ x·, thÞ trÊn, thµnh phè vµ ®« thÞ. Tuú ®iÒu kiÖn tõng
n¬i, tÊt c¶ c¸c thÞ x· thÞ trÊn ®Òu ph¶i ®îc ph¸t triÓn trªn c¬ së ®Èy m¹nh c«ng
nghiÖp dÞch vô mang ý nghÜa tiÓu vïng. h×nh thµnh c¸c thÞ tø lµm trung t©m kinh
tÕ v¨n ho¸ cña mçi x· hoÆc côm x·.
VÒ c¬ cÊu thµnh phÇn kinh tÕ. LÊy viÖc gi¶i phãng søc sn xuÊt ®éng viªn
tèi ®a mäi nguån lùc bªn trong vµ bªn ngoµi cho viÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ
theo híng c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸. Ph¸t huy vai trß chñ ®¹o cña kinh tÕ
nhµ níc.
b- §Èy m¹nh cuéc c¸ch m¹ng khoa häc vµ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i ®i ®«i víi
tiÕp nhËn chuyÓn giao c«ng nghÖ míi tõ níc ngoµi
Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h
a
n
g
e
V
i
e
w
e
r
w
w
w
.
d
o
c
u
-
t
r
a
c
k
.
c
o
m
Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h
a
n
g
e
V
i
e
w
e
r
w
w
w
.
d
o
c
u
-
t
r
a
c
k
.
c
o
m
6
6
1. 2 – Véi dung vai trß cña nhµ níc ®«Ý víi qu¸ tr×nh CNH_H§H
1.2.1.Vai trß cña nhµ níc trong viÖc ®Þnh híng cña qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp
ho¸:
Vai trß qu¶n lÝ kinh tÕ cña Nhµ níc b¾t ®Çu tõ sù cÇn thiÕt ph¶i phèi hîp
lao ®éng chung vµ do tÝnh chÊt x· héi ho¸ cao cña s¶n xuÊt quy ®Þnh
Lùc lîng s¶n xuÊt cµng ph¸t triÓn tr×nh ®é x· héi ho¸ cña s¶n xuÊt cµng
cao th× ph¹m vi thùc hiÖn vai trß nµy cµng cÇn thiÕt vµ møc ®é ®ßi hái cña nã
cµng chÆt chÏ vµ nghiªm ngÆt.
NÒn kinh tÕ hµng ho¸ víi c¬ chÕ thÞ trêng lµ bíc ph¸t triÓn tÊt yÕu cña
kinh tÕ tù cÊp tù tóc, mét tr×nh ®é x· héi ho¸ cao cña s¶n xuÊt. Tuú theo tr×nh ®é
ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt, møc ®é ®¹t ®îc cña sù x· héi ho¸ s¶n xuÊt
trong mçi níc vµ trong mçi thêi k× mµ gi÷a chóng cã nh÷ng quan hÖ tØ lÖ nhÊt
®Þnh ®¶m b¶o cho nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn c©n ®èi, khai th¸c vµ sö dông cã hiÖu
qu¶ c¸c nguån lùc bªn trong còng nh bªn ngoµi. Sù ph¸t triÓn kh«ng ngõng cña
lùc lîng s¶n xuÊt, sù t¸c ®éng thêng xuyªn cña c¸c nh©n tè tù nhiªn x· héi,
kinh tÕ, chÝnh trÞ vµ ®èi ngo¹i lµm cho c¸c tØ lÖ ®ã lu«n lu«n thay ®æi. C¸c quan
hÖ tØ lÖ ®ã cã thÓ phï hîp víi yªu cÇu cña quy luËt vµ tÝnh quy luËt ho¹t ®éng
kh¸ch quan ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi vµ t¹o ®iÒu kiÖn cho kinh tÕ t¨ng trëng.
Ngîc l¹i c¸c quan hÖ tØ lÖ ®ã cã thÓ kh«ng phï hîp vµ lµm cho nÒn kinh tÕ r¬i
vµo t×nh tr¹ng yÕu kÐm. §Æc biÖt khi c¸c quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ ®îc h×nh
thµnh vµ ph¸t triÓn th× c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ trong vµ ngoµi níc x©m nhËp, t¸c
®éng lÉn nhau :c¸c nguån lùc bªn trong vµ bªn ngoµi cã thÓ di chuyÓn phï hîp
hoÆc kh«ng phï hîp víi yªu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ trong níc :quy m« vµ c¬ cÊu
kinh tÕ cã thÓ di chuyÓn theo híng tiÕn bé, hîp lÝ tèi u hoÆc l¹c hËu bÊt hîp lÝ
nÒn kinh tÕ cña mçi quèc gia lµ mét m¾t xÝch trong hÖ thèng ph©n c«ng lao ®éng
quèc tÕ. T×nh h×nh ®ã ®· ®Æt lªn vai c¸c nhµ níc kh«ng chØ lµ ngêi b¶o vÖ trËt
Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h
a
n
g
e
V
i
e
w
e
r
w
w
w
.
d
o
c
u
-
t
r
a
c
k
.
c
o
m
Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h
a
n
g
e
V
i
e
w
e
r
w
w
w
.
d
o
c
u
-
t
r
a
c
k
.
c
o
m