Rèn kĩ năng đọc bản đồ, lược đồ Địa lí cho học sinh lớp 7
Võ Thanh Khiết – Trường THCS Lao Bảo 1
PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HƯỚNG HOÁ
TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ LAO BẢO
Sáng kiến kinh nghiệm:
RÈN KĨ NĂNG ĐỌC BẢN ĐỒ, LƯỢC ĐỒ CHO HỌC SINH LỚP 7
Giáo viên: Võ Thanh Khiết
Tổ: Địa – Sử
Mục lục
A. Phần mở đầu………………………………………………………………………...3
I. Lí do chọn đề tài……………………………………………………………………..3
II. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu………………………………………………….3
III. Lịch sử nghiên cứu…………………………………………………………………3
IV. Phương pháp nghiên cứu…………………………………………………………..4
V. Cấu trúc đề tài………………………………………………………………………4
B. Phần nội dung………………………………………………………………………4
Chương I. Cơ sở lí luận và cơ sở thục tiễn…………………………………………….4
1. Cơ sở lí luận………………………………………………………………………...4
Rèn kĩ năng đọc bản đồ, lược đồ Địa lí cho học sinh lớp 7
Võ Thanh Khiết – Trường THCS Lao Bảo 2
2. Cơ sở thực tiễn……………………………………………………………...............4
Chương II. Quá trình thực hiện……………………………………………………….5
1. Tích luỹ kiến thức…………………………………………………………………..5
2. Rèn kĩ năng…………………………………………………………………………6
C. Kết quả……………………………………………………………………………..8
D. Bài học kinh nghiệm……………………………………………………………….8
Tài liệu tham khảo……………………………………………………………………10
A. Phần mở đầu:
I. Lí do chọn đề tài:
“Địa lí bắt đầu từ bản đồ và kết thúc bằng bản đồ”. Quả đúng như vậy. Trong bộ môn
Địa lý ở trường phổ thong nói chung và Địa lý lớp 7 nói riêng, việc sử dụng bản đồ, lược đồ
trong các tiết dạy là rất thường xuyên và thiết thực. Bản đồ không những là phương tiện minh
hoạ cho nội dung bài học mà còn chứa đựng kiến thức cho học sinh khai thác, giúp các em
hiểu sâu hơn, cụ thể hơn thế giới xung quanh chúng ta và những vấn đề Địa lý liên quan. Mặt
khác, trong dạy học Địa lý, việc hướng dẫn cho học sinh sử dung, đọc và chỉ bản đồ là khâu
hết sức quan trọng nhưng cả giáo viên và học sinh thường gặp không ít khó khăn để thực
hiện. Chính vì tầm quan trọng của bản đồ và thực tế ở trường như vậy nên tôi đã chọn đề tài:
“Rèn kĩ năng đọc bản đồ, lược đồ cho học sinh lớp 7” nhằm đạt kết quả cao hơn trong việc
giảng dạy Địa lý ở nhà trường.
Rèn kĩ năng đọc bản đồ, lược đồ Địa lí cho học sinh lớp 7
Võ Thanh Khiết – Trường THCS Lao Bảo 3
II. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu:
1. Mục đích:
- Nắm được kĩ năng sử dụng bản đồ, lược đồ của học sinh.
- Xác định phương pháp dạy học đúng đắn, phù hợp với thực tế.
- Nâng cao kĩ năng sử dụng bản đồ, lược đồ cho học sinh lớp 7.
2. Nhiệm vụ:
- Nghiên cứu cơ sở lí luận, cơ sở thực tiễn của việc sử dụng bản đồ, lược đồ của học sinh lớp
7.
- Đề ra các phương pháp trong sử dụng bản đồ, lược đồ để đạt hiệu quả cao.
- Tiến hành thực nghiệm sư phạm để rút ra những kết luận và đề xuất ý kiến.
III. Lịch sử nghiên cứu:
Xuất phát từ tầm quan trọng của đề tài nên nội dung rèn kĩ năng đọc và chỉ bản đồ, lược
đồ cho học sinh lớp 7 đã được nhiều người quan tâm tiến hành nghiên cứu và
đã rút ra được nhiều kết luận quan trọng phục vụ tốt trong quá trình dạy và học của giáo viên
và học sinh.
IV. Phương pháp nghiên cứu:
- Nghiên cứu lí luận.
- Điều tra, tổng kết rút kinh nghiệm.
- Dự giờ.
- Quan sát.
- Trắc nghiệm,….
V. Cấu trúc của đề tài:
- Phần mở đầu: lí do chọn đề tài, mục đích, nhiệm vụ, lịch sử nghiên cứu, phương pháp
nghiên cứu.
- Phần nội dung:
- Phần kết luận.
- Tài liệu tham khảo.
B. Phần nội dung
Chương I. Cơ sở lí luận và cơ sở thực tiễn
Rèn kĩ năng đọc bản đồ, lược đồ Địa lí cho học sinh lớp 7
Võ Thanh Khiết – Trường THCS Lao Bảo 4
1. Cơ sở lí luận:
Trong yêu cầu đổi mới phương pháp dạy học hiện nay, việc phát huy tính tích
cực hoc tập của học sinh hết sức quan trọng và được thực hiện ở nhiều môn học khác nhau,
trong đó có môn Địa lí. Mặt khác, trong dạy học Địa lí việc rèn luyện kĩ năng cho các em
luôn được chú trọng, đặc biệt là kĩ năng đọc bản đồ, lược đồ.
Nhiều nhà nghiên cứu, nhiều giáo viên đã cố gắng tìm những phương pháp tối ưu để rèn
luyện kĩ năng cho học sinh trong dạy hoc Địa lí và đã có nhiều để tài, sáng kiến kinh nghiệm
thiết thực.
2. Cơ sở thực tiễn:
Trên cơ sở các em được lĩnh hội và rèn luyện một cách có hệ thống và khoa học
những kiến thức và kĩ năng trong chương trình Địa lí lớp 6. Ở lớp này tập trung
với những khái niệm cơ bản nhất về bản đồ và các thành phần tự nhiên nên đa phần các em
chỉ được tìm hiểu và nắm bắt những vấn đề chung nhất của Địa lí Tự nhiên đại cương. Về kĩ
năng đọc và chỉ bản đồ các em chưa được tiếp xúc và rèn luyện nhiều bởi nội dung chương
trình ít liên quan đến những bản đồ và lược đồ .Đặc biệt là những lược đồ và bản đồ Địa lí tự
nhiên và Địa lí kinh tế xã hội của các khu vực và trên thế giới.
Do vậy trong chương trình Địa lí lớp 7 chủ yếu là nghiên cứu Địa lí kinh tế thế giới ,
khu vực với việc sử dụng rất nhiều các loại bản đồ khác nhau.Tuy vậy , do bước đầu mới tiếp
xúc , những kiến thức về bản đồ đã mai một, với tâm lí lúng túng và nhiều em có cảm giác sợ
khi phải học với bản đồ nên đã hạn chế rất lớn về kĩ năng đọc và chỉ bản đồ cho các em học
sinh lớp 7. Xác định được bản đồ với vai trò rất lớn trong việc cung cấp kiến thức về Địa lí
cho các em. Đọc và chỉ bản đồ tốt các em dễ dàng nắm bắt kiến thức và chắc chắn sẽ học
được tốt môn học và có niềm đam mê môn học. Do vậy trong quá trình dạy học bản thân đã
chủ động tạo nhiều cơ hội nhất cho các em được làm việc cùng bản đồ, đồng thời hình thành
kĩ năng chỉ bản đồ và trình bày kiến thức mình nắm bắt một cách đúng đắn và hiệu quả
nhất…
Từ thực tế với những thuận lợi đáng kể về sách giáo khoa và trang thiết bị Địa lí khá
đầy đủ , phong phú và khoa học. Tuy nhiên kích cở còn qúa nhỏ và sơ lược, chưa đồng bộ và
thống nhất với sách giáo khoa phần nào tạo khó khăn cho học sinh nắm bắt và báo cáo bằng
Rèn kĩ năng đọc bản đồ, lược đồ Địa lí cho học sinh lớp 7
Võ Thanh Khiết – Trường THCS Lao Bảo 5
bản đồ , đặc biệt còn nhiều học sinh đang ở mức độ yếu và trung bình trong lĩnh vực đọc bản
đồ của chương trình Địa lí lớp 7.
Bởi vậy nhằm củng cố và phát huy các kĩ năng về bản đồ, bản thân tiếp tục chú trọng rèn
luyện kĩ năng đọc và chỉ bản đồ cho chủ yếu là học sinh lớp 7.
Chương II. Quá trình thực hiện:
1. Tích luỹ kiến thức:
Giáo viên thường xuyên nhắc nhở các em cần học bài soạn bài đầy đủ, cần thường
xuyên tiếp xúc với sách giáo khoa, bản đồ, lược đồ nhằm tích luỹ kiến thức địa
lí. Vì không có kiến thức cần thiết thì các khó lòng nắm bắt được các sự vật, hiện tượng địa lí
một cách rạch ròi chứ chưa nói đến cách đọc bản đồ, lược đồ để tìm kiến thức.
Mặt khác giáo viên cần trang bị cho các em kiến thức địa lí kinh tế tổng hợp, đặc biệt
mối quan hệ biện chứng giữa vị trí địa lí, điều kiện tự nhiên, điêù kiện xã hội để hiểu sự phát
triển kinh tế của một lãnh thổ nào đó.Đây là những kiến thức rất cần thiết và trọng tâm của
chương trình địa lí lớp 7.
2. Rèn kĩ năng:
Ở mỗi tiết học có sử dụng bản đồ, giáo viên cần phải hướng dẫn cụ thể các kí hiệu,
chú thích tren bản đồ để các em nắm được mục đích sử dụng bản đồ trong tiết học đó.
Ví dụ 1: Đọc lược đồ tự nhiên Bắc Mĩ: