R I RO TRONG B O HI M V N T I QU C TỦ Ả Ể Ậ Ả Ố Ế
I. KHÁI NI MỆ
Trong b o hi m hàng hóa xu t nh p kh u v n chuy n b ng đ ng bi n,ả ể ấ ậ ẩ ậ ể ằ ườ ể
thông th ng các chuy n h i trình th ng g p các s c : thiên tai ho taiườ ế ả ườ ặ ự ố ặ
n n b t ng ngoài bi n. Do s c th ng phát sinh trong chuy n h i trình,ạ ấ ờ ể ự ố ườ ế ả
tàu v n chuy n có th g p r i ro r t nghiêm tr ng có liên quan đ ntai n nậ ể ể ặ ủ ấ ọ ế ạ
bi n, bao g m các s c nh : tàu b m c c n (stranding), háy (Fire), chìmể ồ ự ố ư ị ắ ạ
( Sinking),…..khi x y ra nh ng tai n n này tàu và hàng th ng b t n th t r tả ữ ạ ườ ị ổ ấ ấ
nghiêm tr ng. Vì vaayj trong nghành b o hi m ng i ta th ng g i nh ng taiọ ả ể ườ ườ ọ ữ
n n này là hi m h a bi n (Perils of the sea). M t hi m h a ngoài bi n có thạ ể ọ ể ộ ể ọ ể ể
gây ra b i nhi u r i ro.ở ề ủ
Trong h p đ ng b o hi m ng i ta quy đ nh ch b i th ng t n th t doợ ồ ả ể ườ ị ỉ ồ ườ ổ ấ
nh ng r i ro đ c b o hi m gây ra. R i ro b o hi m ph i là nh ng tai n nữ ủ ượ ả ể ủ ả ể ả ữ ạ
b t ng ngoài bi n ch không ph i là m i r i ro trên bi n. R i ro đó ph i làấ ờ ể ứ ả ọ ủ ể ủ ả
r i ro không l ng tr c ch không ph i là s ki n ch c ch n s x y ra. Nóủ ườ ướ ứ ả ự ệ ắ ắ ẽ ả
ph i là nh ng nguy c do tác đ ng c a bi n gây ra mà ta không th nào đ iả ữ ơ ộ ủ ể ể ố
phó đ c, ch không ph i là nh ng ho t đ ng bình th ng c a sóng , gióượ ứ ả ữ ạ ộ ườ ủ
( Ordinary Action of Waves and Winds).
Tóm l i r i ro là nh ng tai n n, s c b t ng x y ra trong hành trình và làmạ ủ ữ ạ ự ố ấ ờ ả
choa hngf hóa b thi t h i. r i ro mang tính ng u nhiên và b t ngị ệ ạ ủ ẫ ấ ờ
Trong m t chuyêns hành trình đ ng bi n có r t nhi u d ng tai n n b t ngộ ườ ể ấ ề ạ ạ ấ ờ
khác nhau. Sau đây ta s tìm hi u m t s r i ro đ c b o hi m và m t s r iẽ ể ộ ố ủ ượ ả ể ộ ố ủ
ro đ c lo i tr tuy t đ i. Ngoài ra ta cũng xét thêm m t lo i r i ro đ c bi tượ ạ ừ ệ ố ộ ạ ủ ặ ệ
không thu c r i ro hàng h i ( Marine Risks) mà ta th n g i là nh ng r i roộ ủ ả ườ ọ ữ ủ
đ c bi t (Extraneous) trong phân lo i r i ro.ặ ệ ạ ủ
II PHÂN LO IẠ
Có hai cách phân lo i: Theo ngu n g c và phân lo i theo đi u ki n b o hi mạ ồ ố ạ ề ệ ả ể
1. PHÂN LO I THEO NGU N G CẠ Ồ Ố
- R i ro do thiên tai (Act of God) là nh ng r i ro gây nên nh ng ch n đ ng vủ ữ ủ ữ ấ ộ ề
đ a ch t, thay đ i đ t ng t v h i l u, vè khí h u nh : Bi n đ ng, bão (c p 8ị ấ ổ ộ ộ ề ả ư ậ ư ể ộ ấ
tr lên), gió l c, sét đánh, sóng th n, th i ti t x u và nh ng tai n n, tai h a tở ố ầ ờ ế ấ ữ ạ ọ ự
nhiên khác mà con ng i không chi ph đ c.ườ ố ượ
- R i ro tai n n b t ng ngoài bi n (Accidents of the sea): tàu ch hàng ho củ ạ ấ ờ ể ở ặ
ph ng ti n v n t i m c c n, chìm đ m, b l t, b phá h y ho c b tàu mâtsươ ệ ậ ả ắ ạ ắ ị ậ ị ủ ặ ị
tích, cháy n ho c b đâm va vào ph ng ti n v n t i khác, đâm va v t thổ ặ ị ươ ệ ậ ả ậ ể
n i c đ nh ho c v t th n i khác trôi trên bi n, k c b ng trôi nh ng khôngổ ố ị ặ ậ ể ổ ể ể ả ắ ư
ph i là n c, hành đ ng phi pháp c a thuy n tr ng và thuy n viên vàả ướ ộ ủ ề ưở ề
nh ng tai n n khác.ữ ạ
- R i ro do các nguyên nhân khác:ủ
+ Do l i l m c a cong ng i: đóng hàng không ch c ch n, c u móc làm ráchỗ ầ ủ ườ ắ ắ ẩ
bao hàng, quay tàu làm tàu va vào c u c ng…ầ ả
+Do b n thân tính ch t hàng hóa: bông gòn, đay, thu c n ,… g p th i ti tả ấ ố ổ ặ ờ ế
nóng b c có kh năng t phát cháyứ ả ự
+ Do chi n tranh: Các vũ khí chi n tranhhoawcj các v t th trôi trên bi nế ế ậ ả ể
( ng lôi, bom mìn…)ho c các hành đ ng do chi n tranh gây nên ( c m gi ,ư ặ ộ ế ầ ữ
câu l u, câu thúc…)ư
+Do đình công, n i lo n, b o đ ng gây nên.ổ ạ ạ ộ
2 PHÂN LO I THEO ĐI U KI N B O HI MẠ Ề Ệ Ả Ể
R i ro đ c chia thành ba nhóm.ủ ượ
- R i ro hàng h i ( Marine Risks).ủ ả
- R i ro đ c bi t (Extraneous Risks).ủ ặ ệ
- R i ro lo i tr (Excluded Risks).ủ ạ ừ
A. Nhóm r i ro hàng h i (Marine Risks)ủ ả
Bao g m các thiên tai và s c b t ng ng u nhiên ngoài bi n không thồ ự ố ấ ờ ẫ ể ể
l ng tr c đ c ( nh ng không bao g m m i hi m nguy trên bi n).ườ ướ ượ ư ồ ọ ể ể
• Thiên tai: là nh ng tai h a do s c m nh thiên nhiên ch không ph i do ýữ ọ ứ ạ ứ ả
chí cong ng i gây nên. Trong nghi p v b o hi m trên bi n, nó không ph iườ ệ ụ ả ể ể ả
là t t c m i tai h ado thiên nhiên gây ra, mà ch là nh ng tai h a mà conấ ả ọ ọ ỉ ữ ọ
ngu i không th ch ng l i đ c nh th i ti t kh c nghi t, sóng th n, đ ngờ ể ố ạ ượ ư ờ ế ắ ệ ầ ộ
đ t ho c núi l a phun…Hàm nghĩa c a chúng đ c lý gi i nh sau.ấ ặ ử ủ ượ ả ư
+ Th i ti t kh c nghi t ( Heavy Weather) hay còn g i là th i ti t x u, th ngờ ế ắ ệ ọ ờ ế ấ ườ
là bão , gió xoáy, bi n đ ng, sóng l n…x y ra trên bi n gây l t tàu ho cể ộ ớ ả ể ậ ặ
nghiêng tàu làm gãy thân tàu, v tàu, h máy móc thi t b , t đó gây raỡ ư ế ị ừ
nh ng t n th t cho hàng hóa thi t b , t đó gây ra nh ng t n th t cho hàngữ ổ ấ ế ị ừ ữ ổ ấ
ho c chuyên ch trên tàu nh hàng đè lên nhau, v nát, rò r .. C n chú ý làặ ở ư ỡ ỉ ầ
ophair t c p 8 tr lên m i đ c xét là r i ro thiên thai.ừ ấ ở ớ ượ ủ
+ Sét (Lighting): hàng hóa đ c b o hi m b t n t ido sét tr c ti p gây nênượ ả ể ị ồ ạ ự ế
ho c sét gây ra do h a ho n trên bi n hay trong quá trình v n chuy n.ặ ỏ ạ ể ậ ể
+ Sóng th n (Tsunami): ch y u ch v trái đ t thay đ i m nh,có ch hầ ủ ế ỉ ỏ ấ ổ ạ ỗ ạ
xu ng có ch dâng cao nên gây ch n đ ng m nh t đó t o nên nh ng conố ỗ ấ ộ ạ ừ ạ ữ
sóng l n, d n đ n hàng hóa b t n th t hay m t mát ớ ẫ ế ị ổ ấ ấ
+ Đ ng đ t ho c núi l a phun (Earthquake or Volcanic Eruption ): ch nh ngộ ấ ặ ử ỉ ữ
t n th t t n h i đ i v i hàng hóa đ c b o hi m do đ ng đ t ho c núi l aổ ấ ổ ạ ố ớ ượ ả ể ộ ấ ặ ử
phun tr c ti p hay gián ti p gây nên.ự ế ế
• Tai n n b t ng ngoài bi n: đ c chia làm hai nhóm ạ ấ ờ ể ượ
+ Nhóm r i ro chính: m c c n, chìm tàu, cháy, đâm va.ủ ắ ạ
+ Nhóm r i ro ph : m t tích, sõng cu n, v t hàng hóa xu ng bi n, c pủ ụ ấ ố ứ ố ể ướ
bi n…ể
a) Nhóm r i ro chính: ủbao g m các r i ro th ng x y ra nh t trong chuy nồ ủ ươ ả ấ ế
hành trình: m c c n, chìm cháy, đâm vaCác r i ro này đ c b o hi m trongắ ạ ủ ượ ả ể
m i đi u ki n b o hi m.ọ ề ệ ả ể
i) R i ro m c c nủ ắ ạ
Trong các r i ro ngoài bi n thì tàu b m c c n là m t trong nh ng r i ro gâyủ ể ị ắ ạ ộ ữ ủ
ra t n th t đáng k v i tàu bi n và hàng hóa. Tàu b m c c n là khi đáy tàuổ ấ ể ớ ể ị ắ ạ
ch m đ t ho c ch m ph i m t h ng ng i v t và làm cho con tàu không thạ ấ ặ ạ ả ộ ướ ạ ậ ể
chuy n đ ng đ c. Ta phân bi t hai tr ng h p:ể ộ ượ ệ ườ ợ
+ M c c n (stranding ): là khi đáy tàu ch m ph i m t đ t ho c ch m ph iắ ạ ạ ả ặ ấ ặ ạ ả
ch ng ng i v t khác làm tàu không th chuy n đ ng đ c và th ng ph iướ ạ ậ ể ể ộ ượ ườ ả
có m t ngo i l c khác đ kéo tàu ra kh i n i m c c n.ộ ạ ự ể ỏ ơ ắ ạ
+N m c n (Grondinh): là khi con tàu đang trong t th bình th ng, nh ngằ ạ ở ư ế ườ ư
r i s c x y ra ví d : tàu b ch m đáy vì n c th y tri u xu ng, ph i d ngồ ự ố ả ụ ị ạ ướ ủ ề ố ả ừ
l i m t th i gian ch th y tri u lên m i có th ra kh i n i n m c n và ti p t cạ ộ ờ ờ ủ ề ớ ể ỏ ơ ằ ạ ế ụ
hành trình.
Nh v y, tàu th ng b v ng hay m c c n theo con n c có tính ch t đ như ậ ườ ị ướ ắ ạ ướ ấ ị
kì ( n m c n) thì không th g i là tai n n b t ng . Do đó trong b các đi uằ ạ ể ọ ạ ấ ờ ộ ề
kho n b o hi m 1963 nhà b o hi m không ch u b i th ng cho nh ng t nả ả ể ả ể ị ồ ườ ữ ổ
th t do n m c n gây ra. Tuy nhiên, trong b nh ng đi u kho n b o hi m m iấ ằ ạ ộ ữ ề ả ả ể ớ
sau này(1982), ph m vi trách nhi m cúa ng i b o hi m c m c c n và n mạ ệ ườ ả ể ả ắ ạ ằ
c n. Đ hiêurox thêm khái ni m n m c n ta xét m t trong s các tr ng h pạ ể ệ ằ ạ ộ ố ườ ợ
sau: n u tàu ch ch m đáy r i l i ti p t c hành trình( Touch and Go ) thìế ỉ ạ ồ ạ ế ụ
không g i là m c c n; n u tàu b c n vùng sông l ch, kênh đã quyọ ắ ạ ế ị ạ ở ạ
đ nh( trong b o hi m v tàu bi n có quy đ nh c th ) ho c kéo lê qua đámị ả ể ề ể ị ụ ể ặ
bùn cũng không g i là m c c n; ho c đ tránh bão, thuy n tr ng lái tàu vàoọ ắ ạ ặ ể ề ưở
m t c ng. lúc n c tri u xu ng, tàu b ch m đáy cũng không đ c coi là m cộ ả ướ ề ố ị ạ ượ ắ
c n; tr ng h p thuy n tr ng lái tàu vào ch c n đ tránh b chìm cũngạ ườ ợ ề ưở ỗ ạ ể ị
thu c ph m vi đ nh nghĩa này.ộ ạ ị
Mu n g i m t con tàu là m c c n thì vi c m c c n đó ph i x y ra do m tố ọ ộ ắ ạ ệ ắ ạ ả ả ộ
h u qu c a m t s vi c ng u nhiên ho c không bình th ng, làm cho tàu bậ ả ủ ộ ự ệ ẫ ặ ườ ị
ch m ph i đ t ho c m t ch ng ng i v t khác và ph i d ng l i đó ch sạ ả ấ ặ ộ ướ ạ ậ ả ừ ạ ở ờ ự
giúp đ bên ngoài.ỡ
Vi c m c c n này có th x y ra trên bãi cát, trên đá ho c ng ng góc g nệ ắ ạ ể ả ặ ở ữ ầ
c ng…ả
Tuy nhiên ng i ta không quy đ nh c th là tàu ph i d ng l i đó m t th iườ ị ụ ể ả ừ ạ ở ộ ờ
gian bao lâu m i g i là m c c n. Th c t tàu ph i m c ch t vào đáy sôngớ ọ ắ ạ ự ế ả ắ ạ
ho c đáy bi n đ n n i hành trình b gián đo n trong m t th i gian đáng k .ặ ể ế ỗ ị ạ ộ ờ ể
Trách nhi m b o hi m: tr ng h p m c c n thu c ph m vi trách nhi m c aệ ả ể ườ ợ ắ ạ ộ ạ ệ ủ
ng i b o hi m là tr ng h p có m t s can thi p c a m t tác đ ng bênườ ả ể ườ ơ ộ ự ệ ủ ộ ộ
ngoài. Nó ph i là mottj s khách quan trong quá trình hàng h i bình th ng.ả ự ả ườ
M c c n là m t tai n n b t ng ngoài bi n, do đó n u mua b o hi m theoắ ạ ộ ạ ấ ờ ể ế ả ể
đi u ki n ICC(C), b o hi m v n ch u trách nhi m v nh ng t n th t cho dùề ệ ả ể ẫ ị ệ ề ữ ổ ấ
có tr c ti p do m c c n gây ra hay không, không k t n th t đã x y ra tr c,ự ế ắ ạ ể ổ ấ ả ướ
trong hay sau khi m c c n. Ví d m t tàu có th b m c c n mà hàng hóaắ ạ ụ ộ ể ị ắ ạ
không b h ng m t chút nào, tuy nhiên sau đó tàu b bão và n c bi n làmị ỏ ộ ị ướ ể
h ng hàng(t n th t riêng) m c dù không có s ph thu c nhân qu gi a sỏ ổ ấ ặ ự ụ ộ ả ữ ự
c th nh t( tàu m c c n) v i n c bi n làm h ng hàng.ố ứ ấ ắ ạ ớ ướ ể ỏ
R i ro m c c n đ c nhà b o hi m ch u trách nhi m b i th ng c t n th tủ ắ ạ ượ ả ể ị ệ ồ ườ ả ổ ấ
toàn bboj và t n th t b ph n trong t t c các đi u ki n b o hi m k c đi uổ ấ ộ ậ ấ ả ề ệ ả ể ể ả ề
ki n ICC nhguw đã trình bày trên.ệ ở
ii) R i ro chìm đ m( Sinking)ủ ắ
Tàu đ c coi là chìm đ m khi toàn b ph n n i c a con tàu n m d i m tượ ắ ộ ầ ổ ủ ằ ướ ặ
n c và tàu không th ti p t c cu c hành trình.ướ ể ế ụ ộ
N u tàu ch ng p m t ph n ho c b p b nh trên m t n c thì không g i làế ỉ ậ ộ ầ ặ ậ ề ặ ướ ọ
đ m vì tr ng h p này th ng x y ra khi sóng giá l n, tr khi ng oif taắ ườ ợ ườ ả ớ ừ ư
ch ng minh đ c là do tính ch t c a hàng hóa nên tàu không th chìm sâuứ ượ ấ ủ ể
h n n a, ch ng h n nh tàu ch g diêm ho c các laoij thùng r ng… dùơ ữ ẳ ạ ư ở ỗ ặ ỗ
n c vào nhi u nó cũng b p b nh trên m t n c ch không chìm h n xu ngướ ề ậ ề ặ ướ ứ ẳ ố
đáy. Cho nên đ i v i tàu bè tr ng thái bình th ng thì ch khi nào toàn bố ớ ở ạ ườ ỉ ộ
ph n n i trên m t n c b chìm trong n c và tàu không ch y đ c n a m iậ ổ ặ ướ ị ướ ạ ượ ữ ớ
g i là đ m. Và khi m t chi c tàu b đ m thì hành trình coi nh không hoànọ ắ ộ ế ị ắ ư
thành đ c.ượ
Trách nhi m b o hi m: đ i v i r i ro tàu đ m, trách nhi m c a ng i b oệ ả ể ố ớ ủ ắ ệ ủ ườ ả
hi m cũng t ng t nh r i ro m c c n. Nghĩa là t n th t bboj ph n v nể ươ ự ư ủ ắ ạ ổ ấ ậ ẫ
đ c b i t ng trong tr ng h p ng i tham gia b o hi m mua b o hi m v iượ ồ ườ ườ ợ ườ ả ể ả ể ớ
đi u ki n(ICC).ề ệ
ii R i ro cháy (Fire)ủ
Nói chung cháy là do l a gây nên. Ch t ch mà nói thì cháy không ph i làử ặ ẽ ả
m t tai n n b t ng ngoài bi n nh nó đã đ c ghi trong h p đ ng b o hi mộ ạ ấ ờ ể ư ượ ợ ồ ả ể
và coi nh m t r i ro l n. L a b c cháy trên tàu là m t v n đ r t nghiêmư ộ ủ ớ ử ố ỏ ộ ấ ề ấ
tr ng vì so v i môt v cháy trên b thì nó khó d p t t h n. Theo quan đi mọ ớ ụ ở ờ ậ ắ ơ ể
thông th ng, l a ph i đ n m t m c nào đó m i đ c coi là m t v cháy. Cóườ ử ả ế ộ ứ ớ ượ ộ ụ
r t nhi u nguyên do gây ra cháy:ấ ề
+ Do bi n c thiên nhiên nh sét đánh.ế ố ư
+ Do s su t c a con ng i gây ra nh có ý phóng h a nh m m c đích nàoơ ấ ủ ườ ư ỏ ằ ụ
đó.
+ Do b n thân tính ch t hàng hóa d bôc cháy khi g p nhi t đ hay th i ti tả ấ ễ ặ ệ ọ ờ ế
nóng, ch ng h n nh : than, bông, thu c n …ẳ ạ ư ố ổ
Trách nhi m b o hi m: đ ng v m t trách nhiêm c a ng i b o hi m mà nóiệ ả ể ứ ề ặ ủ ườ ả ể
thì ng i b o hi m ch b i th ng cho nh ng tr ng h p cháy sau đây:ườ ả ể ỉ ồ ườ ữ ườ ợ
+ B i th ng cho nh ng tài s n đ c b o hi m phát nhi t b t ng doồ ườ ữ ả ượ ả ể ệ ấ ờ
nguyên nhân khách quan gây ra. Thông thu ng cháy ph i có s c nóng, cóườ ả ứ
ánh sáng…Tuy nhiên cũng có tr ng h p l a ch cháy ng m, không phát raườ ợ ử ỉ ầ
ánh sáng ho c không tìm ra nguyên nhân, cho nên cháy to hay cháy nh đ uặ ỏ ề
thu c ph m vi trách nhi m c a ng oif b o hi m. theo m u h p đòng thôngộ ạ ệ ủ ư ả ể ẫ ợ
th ng ( Common Form Policy) thì ng i b o hi m ch u trách nhi m v cháyườ ườ ả ể ị ệ ề
k c cháy do sét đánh ho c do khói( Smoke).ể ả ặ
+ B i th ng cho nh ng tr ng h p cháy do s su t ho c có ý c a thuy nồ ườ ữ ườ ợ ơ ấ ặ ủ ề
tr ng hay th y th , ví d nh th y th hút thu c v t tàn xu ng sàn làm choưở ủ ủ ụ ư ủ ủ ố ứ ố
hàng hóa b cháy.ị
+ B i th ng cho nh ng tr ng h p b cháy tàu trong nh ng hoàn c nhồ ườ ữ ườ ợ ị ữ ả
chính đáng nh : đ t cháy đ tránh kh i b b t ho c đ tiêu di t m t th b như ố ể ỏ ị ắ ặ ể ệ ộ ứ ệ
truy n nhi m.ề ễ
+ B i th ng cho nh ng tr ng h p hàng hóa b cháy lan, ví d nh hàngồ ườ ữ ươ ợ ị ụ ư
thu c n b c cháy t phát và cháy lan sang nh ng hàng hóa khác thì ng iố ổ ố ự ữ ườ
b o hi m ch ch u trách nhi m b i th ng cho hàng hóa b cháy lan này(n uả ể ỉ ị ệ ồ ườ ị ế
nh ng hàng hóa này có mua b o hi m). Nh ng t n th t do hành đ ng ch aữ ả ể ữ ổ ấ ộ ữ
cháy gây ra đ i v i hàng hóa cũng đ c b i th ng, ví d nh hàng b nóng,ố ớ ượ ồ ườ ụ ư ị
b t….ị ướ
Tóm l i, b o hi m ch ch u trách nhi m b i th ng cho t t c nh ng tr ngạ ả ể ỉ ị ệ ồ ườ ấ ả ữ ườ
h p cháy, tr khi cháy do n n i h i, do con ng i có ý gây nên ho c cháyợ ừ ổ ồ ơ ườ ặ
do b n thân tính ch t hàng hóa. Đ bác b trách nhi m c a mình trongả ấ ể ỏ ệ ủ
nh ng tr ng h p cháy do b n thân tính ch t hàng hóa, ng i b o hi m đãữ ươ ợ ả ấ ườ ả ể
ch ng minh là hàng hóa đã x p lên tàu trong tình tr ng không thích h p. Víứ ế ạ ợ
d nh gai đay là m t hàng d phát nhi t , n u ch ng minh đ c là khi x pụ ư ặ ễ ệ ế ứ ượ ế
hàng xu ng tàu, gai có b m t nên sinh ra cháy thì b o hi m không ch uố ị ẩ ướ ả ể ị
trách nhi m.ệ
iv) R i ro đâm va (Conllision)ủ
Đâm va t c là khi tàu hay ph ng ti n v n chuy n khác đâm hay va ph iứ ươ ệ ậ ể ả
nhau ho c đâm va ph i v t th c đ nh, v t th chuy n đ ng, v t th n i, kặ ả ậ ể ố ị ậ ể ể ộ ậ ể ổ ể
c băng nh ng không ph i là n c.ả ư ả ướ