SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
Tên đề tài:
MỘT SỐ GIẢI PHÁP GIÁO DỤC CẢM XÚC VÀ KĨ NĂNG SỐNG
CHO HỌC SINH THPT TẠI TRƯỜNG THPT CỜ ĐỎ
Lĩnh vực: KĨ NĂNG SỐNG
Năm học: 2021 – 2022
2
SỞ GD VÀ ĐT NGHỆ AN
TRƯỜNG THPT CỜ ĐỎ
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
Tên đề tài:
MỘT SỐ GIẢI PHÁP GIÁO DỤC CẢM XÚC VÀ KĨ NĂNG SỐNG
CHO HỌC SINH THPT TẠI TRƯỜNG THPT CỜ ĐỎ
Người thực hiện: Đoàn Văn Tài
Đặng Hữu Công
Lĩnh vực: Kĩ năng sống
Điện thoại: 0983 089 678
Năm học: 2021 – 2022
3
MỤC LỤC
PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ ........................................................................................... 1
1. Lí do chọn đề tài ................................................................................................................... 1
2. Mục đích nghiên cứu ............................................................................................................ 2
3. Nhiệm vụ của đề tài .............................................................................................................. 2
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ....................................................................................... 2
5. Phương pháp nghiên cứu ..................................................................................................... 2
6. Thời gian nghiên cứu ............................................................................................................ 3
PHẦN II: NỘI DUNG .............................................................................................. 4
1. Cơ sở lí luận .......................................................................................................................... 4
1.1. Đặc điểm tâm sinh lí và sự phát triển của học sinh THPT ............................................. 4
1.1.1. Đặc điểm về sự phát triển thể chất .................................................................. 4
1.1.2. Vị trí trong gia đình ........................................................................................ 5
1.1.3. Vị trí trong nhà trường .................................................................................... 5
1.1.4. Vị trí ngoài xã hội ........................................................................................... 5
1.1.5. Hoạt động học tập ........................................................................................... 5
1.1.6. Đặc điểm của sự phát triển trí tuệ ................................................................... 6
1.1.7. Sự phát triển của tự ý thức .............................................................................. 7
1.1.8. Sự hình thành thế giới quan ............................................................................ 8
1.1.9. Hoạt động giao tiếp ......................................................................................... 8
1.2. Cảm xúc.............................................................................................................................. 9
1.3. Kĩ năng sống và một số kĩ năng sống cốt lõi của học sinh THPT ................................. 9
1.3.1. Kĩ năng giải quyết mâu thuẫn. ........................................................................ 9
1.3.2. Kĩ năng kiểm soát cảm xúc ........................................................................... 10
1.3.3. Kĩ năng ứng phó với căng thẳng. .................................................................. 10
2. Cơ sở thực tiễn .................................................................................................................... 11
2.1. Vai trò của công tác giáo dục cảm xúc và kĩ năng sống trong thực hiện yêu cầu đổi
mới giáo dục phổ thông hiện nay .......................................................................................... 11
2.2. Một số nghiên cứu về cảm xúc và kĩ năng sống ........................................................... 12
2.2.1. Những nghiến cứu trên thế giới .................................................................... 12
2.2.2. Những nghiên cứu ở Việt Nam .................................................................... 13
2.2. Thực trạng của công tác giáo dục kỹ năng sống cho học sinh phổ thông hiện nay ... 13
3. Một số giải pháp giáo dục cảm xúc và kĩ năng sốngcho học sinh .................................. 15
3.1. Giáo dục thông qua tổ chức hoạt động trải nghiệm ...................................................... 15
3.1.1. Mục tiêu hoạt động trải nghiệm .................................................................... 15
3.1.2. Đặc điểm của hoạt động trải nghiệm trong giáo dục .................................... 15
3.1.3. Các bước cơ bản thực hiện hoạt động tham quan trải nghiệm ...................... 16
3.1.4. Một số hoạt động trải nghiệm đã thực hiện .................................................. 19
3.2. Tổ chức các hoạt động vì cộng đồng ............................................................................. 21
3.3. Tổ chức các hoạt động diễn đàn và tọa đàm ................................................................. 23
3.4. Tổ chức các cuộc thi thuyết trình ................................................................................... 24
3.5. Giáo dục cảm xúc qua các phim ngắn hay video truyền cảm hứng ............................ 26
3.6. Sử dụng các câu chuyện truyền cảm hứng để giáo dục cảm xúc cho học sinh .......... 29
3.7. Sử dụng các tình huống giáo dục ................................................................................... 33
4. Kết quả thực nghiệm .......................................................................................................... 36
4.1. Mức độ hứng thú của học sinh thông qua các hoạt động ............................................. 36
4.2. Hoạt động tạo hiệu ứng cảm xúc .................................................................................... 36
4.3. Các biểu hiện về kĩ năng mà học sinh đạt thông qua các hoạt động ........................... 37
PHẦN III: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ .............................................................. 38
1. Kết luận................................................................................................................................ 38
2. Kiến nghị ............................................................................................................................. 38
TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................................................... 39
1
PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ
1. Lí do chọn đề tài
Giáo dục là công cụ để phát triển chất lượng nguồn nhân lực. Giáo dục nâng
cao năng suất lao động của cá nhân thông qua tích lũy kiến thức, kỹ năng, thái độ
lao động. Đảng và nhà nước ta cũng đã khẳng định “ Giáo dục là quốc sách hàng
đầu”. Phát triển giáo dục luôn là một động lực quan trọng thúc đẩy sự nghiệp công
nghiệp hóa – hiện đại hóa đất nước, là điều kiện phát huy nguồn nhân lực con người,
yếu tố cơ bản để phát triển xã hội, tăng trưởng kinh tế nhanh và bền vững “Nguồn
nhân lực là nguồn lực con người của một quốc gia, một vùng lãnh thổ, là một bộ
phận của các nguồn lực, có khả năng huy động, tổ chức để tham gia vào quá trình
phát triển kinh tế xã hội” (Nguyễn Hữu Long, 2004).
Theo Becker (1964), nhà kinh tế đoạt giải Nobel năm 1992 “không có đầu tư
nào mang lại nguồn lợi lớn như đầu tư vào nguồn nhân lực, đặc biệt là đầu tư vào
giáo dục”.
Song song với sự phát triển kinh tế - chính trị xã hội là sự phát triển về khoa
học công nghệ. Nhất là trong những năm gần sự phát triển công nghệ 4.0 đòi hỏi con
người ngoài có kiến thức thì thì thái độ và kĩ năng sống vô cùng quan trọng. Điều
này đặt giáo dục và đào tào vào một thách thức mới, giáo dục không những chỉ cung
cấp kiến thức cho học sinh mà phải giáo dục thái độ, kĩ năng sống cho học sinh.
Giáo dục cảm xúc và kĩ năng sống có vai trò quan trọng trong giáo dục nhà
trường, nhằm mục tiêu phát triển toàn diện nhân cách của học sinh. Học sinh cần
được phát triển hài hòa không chỉ về thể chất, trí tuệ mà cả về cảm xúc và kĩ năng
sống.
Cảm xúc là năng lực cần được phát triển bên cạnh các năng lực chung khác
và năng lực đặc thù chuyên môn. Năng lực cảm xúc được hiểu là khả năng ứng xử
phù hợp với cảm xúc riêng của cá nhân cũng như cảm xúc của người khác. Những
kỹ năng nền tảng của năng lực cảm xúc bao gồm: Khả năng biểu đạt cảm xúc; khả
năng nhận biết và thấu hiểu cảm xúc của mình và của người khác; khả năng đồng
cảm và tự điều chỉnh cảm xúc. Năng lực cảm xúc do đó liên quan trực tiếp với khả
năng tự chủ, giao tiếp. Phát triển năng lực cảm xúc gắn liền với phát triển năng lực
xã hội, đặc biệt là giao tiếp.
Kĩ năng sống được xem là một phần vô cùng quan trọng giúp mỗi cá nhân
đạt được sự thành công trong công việc và cả đời sống cá nhân. Nói một cách dễ
hiểu, kỹ năng sống là tập hợp những hành vi tích cực và khả năng thích ứng với môi
trường sống giúp cho mỗi nhân đối mặt và giải quyết những thách thức hằng ngày.
Kỹ năng sống được hình thành từ quá trình giáo dục hay trải nghiệm trực tiếp trong
đời sống. Ngày nay, có thể nói rằng, kỹ năng sống là tiêu chí mà bất kỳ bậc phụ
huynh, nhà trường hay một tổ chức nào cũng mong muốn con em, học sinh, nhân
viên của mình được trang bị tốt.
