Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Giáo dục trí tuệ cảm xúc cho học sinh THPT miền núi thông qua công tác chủ nhiệm lớp

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGHỆ AN TRƯỜNG THPT TƯƠNG DƯƠNG 1

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

Đề tài:

GIÁO DỤC TRÍ TUỆ CẢM XÚC CHO HỌC SINH THPT MIỀN NÚI THÔNG QUA CÔNG TÁC CHỦ NHIỆM LỚP Lĩnh vực: Chủ nhiệm

Nhóm tác giả:

1. NGUYỄN THỊ THU HẰNG - Tổ Ngữ văn - SĐT: 0915 602 927 2. TRẦN THỊ THÙY DUNG - Tổ Tự nhiên - SĐT: 0392 692 511

Nghệ An, tháng 4 năm 2023

MỤC LỤC

NỘI DUNG DANH MỤC Trang

MỤC LỤC

DANH MỤC THỐNG KÊ CHỮ VIẾT TẮT

DANH SÁCH CÁC BẢNG, HÌNH

PHẦN 1. MỞ ĐẦU 1

I. Lý do chọn đề tài 1

II. Mục đích nghiên cứu 1

III. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 2

IV. Phương pháp nghiên cứu 2

V. Nhiệm vụ nghiên cứu 2

VI. Những đóng góp của đề tài 2

PHẦN II. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU 3

3

CHƯƠNG I. CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ TRÍ TUỆ CẢM XÚC CỦA HỌC SINH THPT

1. Một số khái niệm cơ bản của đề tài 3

1.1. Khái niệm trí tuệ 3

1.2. Khái niệm trí tuệ cảm xúc 3

1.3. Các cấp độ và yếu tố cấu thành trí tuệ cảm xúc 3

1.3.1. Các cấp độ trí tuệ cảm xúc. 3

1.3.2. Các yếu tố cấu thành trí tuệ cảm xúc. 4

1.4. Những ảnh hưởng của trí tuệ cảm xúc đến học tập và đời sống. 5

2. Trí tuệ cảm xúc của học sinh trung học phổ thông. 6

2.1. Đặc điểm phát triển tâm lý chung của học sinh trung học phổ thông. 6

2.1.1. Những đặc điểm về nhận thức, trí tuệ 6

2.1.2. Đời sống xúc cảm, tình cảm của học sinh trung học phổ thông. 7

2.2. Vấn đề phát triển trí tuệ cảm xúc của học sinh trung học phổ thông. 8

3. Đặc điểm của học sinh THPT miền núi. 9

10

4. Vai trò của giáo viên chủ nhiệm trong giáo dục trí tuệ cảm xúc cho học sinh THPT.

11

CHƯƠNG II. THỰC TRẠNG GIÁO DỤC TRÍ TUỆ CẢM XÚC TẠI TRƯỜNG THPT TƯƠNG DƯƠNG 1.

1. Nhận thức của học sinh THPT Tương Dương 1 về trí tuệ cảm xúc. 11

12

2. Mức độ biểu hiện trí tuệ cảm xúc của học sinh trường THPT Tương Dương 1.

15

3. Thực trạng vấn đề giáo dục trí tuệ cảm xúc cho học sinh trong công tác chủ nhiệm ở trường THPT Tương Dương 1.

17

CHƯƠNG III. MỘT SỐ GIẢI PHÁP GIÁO DỤC TRÍ TUỆ CẢM XÚC CHO HỌC SINH THPT MIỀN NÚI THÔNG QUA CÔNG TÁC CHỦ NHIỆM LỚP.

17

1. Giải pháp thứ nhất: Nâng cao nhận thức về trí tuệ cảm xúc cho HS thông qua ứng dụng công nghệ số.

1.1. Mục tiêu giải pháp. 17

1.2. Nội dung và hình thức của giải pháp. 18

1.2.1. Tổ chức lớp học online “Trí tuệ cảm xúc tuổi teen”. 18

1.2.1.1. Mục đích. 18

1.2.1.2. Cách thức tổ chức. 18

1.2.1.3. Kế hoạch dạy học online “Trí tuệ cảm xúc tuổi teen”. 19

1.2.1.4. Tổ chức thực hiện 20

1.2.1.5. Đánh giá. 23

1.2.2. Thành lập trang Fanpage “Trí tuệ cảm xúc-THPT Tương Dương”. 24

1.2.2.1. Mục đích, nội dung. 24

1.2.2.2. Quá trình hoạt động. 24

1.2.2.3. Đánh giá. 25

25

2. Giải pháp thứ hai: Thực hành trí tuệ cảm xúc thông qua các trò chơi tổ chức trong sinh hoạt 15 phút đầu giờ.

2.1. Thiết kế bộ trò chơi. 25

2.2. Tổ chức thực hiện. 28

2.3. Đánh giá. 39

30

3. Giải pháp thứ ba: Tổ chức chuyên đề “Giáo dục trí tuệ cảm xúc” thực hiện lồng ghép trong tiết sinh hoạt lớp.

3.1. Thiết kế chuyên đề. 30

3.2. Tổ chức thực hiện. 33

3.3. Đánh giá. 35

35

4. Giải pháp thứ tư: Tổ chức chủ đề “Hiểu-Thương” để tăng cường sự gắn kết giữa phụ huynh và học sinh thực hiện trong hội nghị cha mẹ học sinh.

4.1. Mục đích. 35

4.2. Thiết kế chủ đề. 35

4.3. Tổ chức thực hiện. 38

4.4. Đánh giá. 39

39

5. Giải pháp thứ năm: Phối hợp với Nhà trường, Đoàn trường và các cơ quan, đoàn thể.

39

5.1. Phối hợp với Nhà trường, Đoàn trường trong giáo dục TTCX cho HS.

5.2. Phối hợp với các tổ chức xã hội, cơ quan, đoàn thể. 41

CHƯƠNG IV. KẾT QUẢ THỰC NGHIỆM 43

1. Phân tích định tính. 43

2. Phân tích kết quả định lượng. 44

44

2.1. Mức độ nhận thức của HS THPT Tương Dương 1 về TTCX sau khi thực nghiệm.

45

2.2. Mức độ biểu hiện TTCX của HS THPT Tương Dương 1 sau khi thực nghiệm.

3. Khảo sát sự cấp thiết và tính khả thi của các giải pháp đề xuất. 47

3.1. Mục đích khảo sát. 47

3.2. Nội dung và phương pháp khảo sát. 47

3.3. Đối tượng khảo sát. 47

47

3.4. Kết quả khảo sát về sự cấp thiết và tính khả thi của các giải pháp đã đề xuất.

51 4. Hiệu quả của đề tài.

51 PHẦN 3: KẾT LUẬN

51 I. Kết luận chung.

51 1. Quá trình nghiên cứu.

52 2. Ý nghĩa của đề tài.

52 3. Phạm vi và nội dung ứng dụng.

53 II. Kiến nghị, đề xuất.

54 TÀI LIỆU THAM KHẢO

PHỤ LỤC

Phụ lục 01

Phụ lục 02

Phụ lục 03

Phụ lục 04

Phụ lục 05

Phụ lục 06

Phụ lục 07

DANH MỤC THỐNG KÊ CHỮ VIẾT TẮT

STT Viết đầy đủ Viết tắt

1 Trung học phổ thông THPT

2 Dân tộc thiểu số DTTS

3 Mạng xã hội MXH

4 Học sinh HS

5 Sáng kiến kinh nghiệm SKKN

6 Giáo viên GV

7 Tương Dương 1 TD1

8 Công nghệ thông tin CNTT

9 Kinh tế-xã hội KT-XH

10 Nghị định-chính phủ NĐ-CP

11 Quyết định - thủ tướng QĐ-Ttg

12 Quyết định-Bộ giáo dục và đào tạo QĐ-BGDĐT

13 Ban giám hiệu BGH

14 Giáo viên chủ nhiệm GVCN

15 Emotional Quotient EQ

16 Trí tuệ cảm xúc TTCX

17 Phụ huynh PH

18 Khoa học kĩ thuật KHKT

19 Học sinh giỏi HSG

DANH MỤC THỐNG KÊ CÁC BẢNG

STT Ký hiệu Tên bảng Trang

1 Bảng 1 12 Nhận thức về TTCX của HS THPT Tương Dương 1

2 Bảng 2 13 Mức độ biểu hiện TTCX của HS THPT Tương Dương 1.

3 Bảng 3 16 Thực trạng vấn đề giáo dục TTCX trong công tác chủ nhiệm ở trường THPT Tương Dương 1.

4 Bảng 4 45 Đối chiếu nhận thức TTCX của HS THPT TD1 sau thực nghiệm

5 Bảng 5 46 Khảo sát mức độ biểu hiện TTCX của HS THPT TD 1 sau thực nghiệm

6 Bảng 6 Tổng hợp đối tượng khảo sát 47

7 Bảng 7 48 Trích xuất số liệu từ phần mềm SPSS đánh giá sự cấp thiết

8 Bảng 8 Đánh giá sự cấp thiết của các giải pháp. 49

9 Bảng 9 49 Trích xuất số liệu tính khả thi từ phần mềm SPSS..

10 Bảng 10 Đánh giá tính khả thi của các giải pháp đề xuất. 50

DANH MỤC THỐNG KÊ CÁC HÌNH – BIỂU ĐỒ

STT Ký hiệu Tên hình Trang

1 Hình 1 Khái niệm Trí tuệ cảm xúc. 3

2 Hình 2 Mô hình bốn cấp độ của trí tuệ cảm xúc. 4

3 Hình 3 Năm yếu tố cấu thành trí tuệ cảm xúc. 5

4 Hình 4 Biểu đồ mức độ biểu hiện TTCX của HS THPT 13

Tương Dương 1.

5 Hình 5 Hình ảnh các slide dạy online bài 2: Kĩ năng 22

quản lí cảm xúc.

6 Hình 6 Lớp học online “Trí tuệ cảm xúc tuổi teen” 23

7 Hình 7 HS vẽ bàn tay cảm xúc 23

8 Hình 8 Trang fanpage “Trí tuệ cảm xúc-THPT Tương 24

Dương 1”.

9 Hình 9 HS thực hành các trò chơi TTCX. 29

10 Hình 10 Bánh xe cảm xúc 30

11 Hình 11 Khoảng dừng Delta T và nguyên tắc 5N 32

12 Hình 12 Bài hát “ Gọi tên hạnh phúc” 32

13 Hình 13 Các slide bài giảng chủ đề: Trí tuệ cảm xúc. 33

14 Hình 14 Các hoạt động tiết sinh hoạt chủ đề: Trí tuệ cảm 34

xúc.

15 Hình 15 Các slide hội nghị cha mẹ học sinh, chủ đề 37

“Hiểu-thương”.

16 Hình 16 Các hoạt động buổi họp phụ huynh chủ đề: 38

Hiểu-thương.

17 Hình 17 Các hoạt động phối hợp với Nhà trường, Đoàn 40

trường.

18 Hình 18 Chứng nhận hoàn thành khóa học TTCX. 41

19 Hình 19 Một số hình ảnh buổi diễn thuyết. 42

20 Hình 20 Hoạt động phối hợp với cơ quan, đoàn thể trong 43

giáo dục HS.

21 Hình 21 Em Lô Thị Mai Hoa và thành tích đạt được 44

22 Hình 22 Biểu đồ đối chiếu mức độ nhận thức TTCX của 45

HS THPT TD1.

23 Hình 23 Biểu đồ đối chiếu mức độ biểu hiện TTCX của 46

HS THPT TD1.

PHẦN 1. MỞ ĐẦU

I. Lí do chọn đề tài

Trong mục tiêu giáo dục toàn diện hiện nay, một trong những vấn đề được quan tâm là giáo dục trí tuệ cảm xúc - EQ (Emotional Quotient) cho học sinh. Bởi đây là một yếu tố cần thiết, quan trọng đối với thành công của các em trong tương lai. Để có được khả năng nhận biết, hiểu và truyền đạt cảm xúc thì học sinh phải được học, được rèn luyện. Việc đưa giáo dục về EQ vào trường học đang là một vấn đề rất được quan tâm của toàn xã hội.

Trí tuệ cảm xúc hay trí tuệ xúc cảm là khả năng nhận dạng, kiểm soát và điều hướng cảm xúc theo hướng tích cực. Không chỉ kiểm soát tốt cảm xúc cá nhân, EQ còn bao hàm trong đó năng lực nhận biết cảm xúc của người khác để giao tiếp hiệu quả, đồng cảm hơn với mọi người.

Ở lứa tuổi học sinh THPT, có thể nói các em còn rất dễ bị tác động bởi cảm xúc tiêu cực, dẫn đến những hậu quả đáng tiếc. Với việc tiếp xúc rộng rãi với mạng internet, sự phát triển của các trang mạng xã hội, một số bộ phận học sinh dần “lệch chuẩn” trong suy nghĩ và hành động, các em sẵn sàng bộc lộ cảm xúc, suy nghĩ tiêu cực của mình. Bên cạnh đó, những hiện tượng trầm cảm, mất cân bằng tâm lý ngày càng phổ biến hơn, gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng. Khi đối mặt với những khó khăn hay vướng mắc nào đó trong học tập hay cuộc sống gia đình, các em không biết cách tự điều chỉnh cảm xúc theo hướng tích cực, dẫn đến trầm cảm, thậm chí nhiều em đã tìm đến cái chết như một giải thoát. Sự chuẩn bị tốt về mặt cảm xúc ở giai đoạn này là tiền đề để các em tự tin, vững bước tiến vào ngưỡng cửa cuộc đời. Do vậy, việc giáo dục trí tuệ cảm xúc ở học sinh là một điều cần thiết và rất đáng được quan tâm.

Giáo viên chủ nhiệm có vai trò vô cùng quan trọng trong giáo dục trí tuệ cảm xúc cho học sinh. Đặc biệt ở đối tượng học sinh THPT miền núi, thuộc vùng kinh tế xã hội đặc biệt khó khăn, phần lớn là con em đồng bào dân tộc thiểu số. Các em có nhiều hứng thú với vấn đề mới của cuộc sống nhưng lại hạn chế về giao tiếp, khả năng phán đoán chưa cao, tính thích ứng với môi trường chưa tốt, thụ động với vấn đề cuộc sống đặt ra, thiếu hụt kỹ năng sống cơ bản. Nhiều em có vấn đề về cảm xúc dẫn đến ảnh hưởng tâm lí và kết quả học tập. Với học sinh dân tộc thiểu số trọ học xa nhà thì GVCN gần như trở thành những người cha, người mẹ thứ hai không chỉ bồi đắp tri thức mà còn bồi dưỡng cảm xúc, là chỗ dựa tinh thần cho học sinh.

Chính vì vậy, việc giáo dục về trí tuệ xúc cảm EQ trong nhà trường trở nên vô cùng cần thiết, nhất là đối với học sinh THPT, lứa tuổi đang hoàn thiện hành trang trước ngưỡng cửa vào đời.

Xuất phát từ những lý do nêu trên, chúng tôi thực hiện nghiên cứu đề tài:

“Giáo dục trí tuệ cảm xúc cho học sinh THPT miền núi thông qua công tác chủ nhiệm lớp”.

II. Mục đích nghiên cứu

1

Giáo dục trí tuệ cảm xúc cho học sinh miền núi trường THPT Tương Dương 1

thông qua công tác chủ nhiệm lớp.

III. Đối tượng nghiên cứu

Tìm hiểu, nghiên cứu về thực trạng và những biện pháp hữu hiệu giáo dục trí tuệ cảm xúc cho học sinh miền núi trường THPT Tương Dương 1 thông qua công tác chủ nhiệm lớp.

IV. Phương pháp nghiên cứu - Nghiên cứu các vấn đề lý luận liên quan đến trí tuệ cảm xúc ở đối tượng học

sinh THPT.

- Điều tra, phỏng vấn, khảo sát, phân tích, kiểm tra đánh giá, đối chiếu kết quả.

- Tổ chức các hoạt động giáo dục trí tuệ cảm xúc thông qua các tiết sinh hoạt lớp,

sinh hoạt 15 phút đầu giờ, không gian số (facebook, zalo, zoom,…).

V. Nhiệm vụ nghiên cứu

- Nghiên cứu cơ sở lý luận, thực tiễn về trí tuệ cảm xúc.

- Khảo sát thực trạng mức độ biểu hiện trí tuệ cảm xúc (Nhận biết cảm xúc, hiểu được cảm xúc, tạo ra cảm xúc, quản lý cảm xúc) của học sinh trường THPT Tương Dương 1.

- Tổ chức các hoạt động giáo dục thông qua công tác chủ nhiệm lớp nhằm nâng

cao trí tuệ cảm xúc cho học sinh trường THPT Tương Dương 1.

- Tiến hành thực nghiệm sư phạm, phân tích kết quả thu được. Đánh giá hiệu quả việc giáo dục trí tuệ cảm xúc cho HS miền núi trường THPT Tương Dương 1 thông qua công tác chủ nhiệm lớp.

VI. Những đóng góp của đề tài

- Trình bày, nghiên cứu lý luận vấn đề trí tuệ cảm xúc. Từ đó đề xuất, tiếp cận một số giải pháp mang lại hiệu quả trong công tác giáo dục trí tuệ cảm xúc cho học sinh miền núi trường THPT Tương Dương 1.

- Xác định được mức độ nhận thức, biểu hiện trí tuệ cảm xúc của học sinh THPT Tương Dương 1, từ đó cho thấy sự cần thiết của vấn đề giáo dục trí tuệ cảm xúc cho HS.

- Đưa ra được các giải pháp giáo dục trí tuệ cảm xúc cho học sinh THPT miền núi một cách hiệu quả. Đặc biệt là giáo dục HS làm chủ cảm xúc, giải tỏa cảm xúc tiêu cực, góp phần ngăn ngừa các hành vi tiêu cực của HS và tình trạng bạo lực học đường.

- Bồi dưỡng các phẩm chất thấu hiểu, yêu thương, đồng cảm, các kĩ năng lắng nghe, bày tỏ cảm xúc cho HS góp phần thực hiện mục tiêu xây dựng mô hình “lớp học hạnh phúc”, “trường học hạnh phúc”.

- Nhận thấy được vai trò quan trọng của GVCN lớp trong giáo dục trí tuệ cảm

xúc cho HS.

2

PHẦN 2: NỘI DUNG

CHƯƠNG I. CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ TRÍ TUỆ CẢM XÚC CỦA HỌC SINH

THPT

1. Một số khái niệm cơ bản của đề tài

1.1. Khái niệm trí tuệ

Trí tuệ theo định nghĩa trong từ điển Tiếng Việt: Trí tuệ là danh từ nói tới khả năng tưởng tượng, suy nghĩ, phê phán, học hỏi, hành động và phát minh sử dụng kiến thức, kinh nghiệm, sự hiểu biết, ý thức chung và cái nhìn sâu sắc. Không vi phạm các yếu tố đạo đức, luật pháp.

1.2. Khái niệm trí tuệ cảm xúc (EQ - Emotional Quotient)

Thuật ngữ trí tuệ cảm xúc hay trí thông minh cảm xúc (EI – emotional intelligence) do hai nhà tâm lí học Mĩ là Peter Salovey và John Mayer sử dụng năm 1990.

Theo Peter Salovey (1990), trí thông minh cảm xúc được nhận diện như là năng lực làm chủ, điều khiển, kiểm soát tình cảm, xúc cảm của mình và của người khác để tách biệt các phạm trù này khỏi khái niệm trí thông minh chung, các nét nhân cách và để sử dụng thông tin này trong định hướng cách suy nghĩ và cách hành động của một cá nhân.

Theo Salovey và Mayer (1997) trí thông minh cảm xúc được nhận diện như là năng lực nhận biết và bày tỏ xúc cảm hòa xúc cảm vào suy nghĩ, để hiểu, suy luận về xúc cảm và để điều khiển, kiểm soát xúc cảm của mình và của người khác.

Như vậy, trí thông minh cảm xúc được hiểu là khả năng hiểu rõ cảm xúc bản thân, thấu hiểu cảm xúc người khác, phân biệt được chúng và sử dụng được chúng để hướng dẫn suy nghĩ và hành động của bản thân.

Hình 1. Khái niệm Trí tuệ cảm xúc

1.3. Các cấp độ và yếu tố cấu thành trí tuệ cảm xúc

1.3.1. Các cấp độ trí tuệ cảm xúc

3

Các nhà nghiên cứu cho rằng có bốn cấp độ khác nhau của trí tuệ cảm xúc:

- Nhận thức cảm xúc: Bước đầu tiên để hiểu cảm xúc là nhận thức chúng một cách chính xác. Trong nhiều trường hợp, điều này có thể liên quan đến việc hiểu các tín hiệu phi ngôn ngữ như ngôn ngữ cơ thể và nét mặt.

- Lý luận bằng cảm xúc: Bước tiếp theo liên quan đến việc sử dụng cảm xúc để thúc đẩy hoạt động tư duy và nhận thức. Cảm xúc giúp ưu tiên những gì chúng ta chú ý và phản ứng; chúng ta phản ứng một cách cảm tính với những thứ thu hút sự chú ý của chúng ta.

- Hiểu về cảm xúc: Những cảm xúc mà chúng ta nhận thức có thể mang nhiều ý nghĩa khác nhau. Nếu ai đó đang bộc lộ cảm xúc tức giận, người quan sát phải giải thích nguyên nhân gây ra sự tức giận của người đó và ý nghĩa của nó. Ví dụ, nếu sếp của bạn tỏ ra tức giận, điều đó có thể có nghĩa là họ không hài lòng với công việc của bạn, hoặc có thể là do họ bị phạt quá tốc độ trên đường đi làm vào sáng hôm đó hoặc họ đã gây gổ với đối tác của mình.

- Quản lý cảm xúc: Khả năng quản lý cảm xúc hiệu quả là một phần quan trọng của trí thông minh cảm xúc và mức độ cao nhất. Điều tiết cảm xúc và phản ứng một cách thích hợp cũng như đáp lại cảm xúc của người khác là tất cả các khía cạnh quan trọng của quản lý cảm xúc.

Bốn nhánh của mô hình này được sắp xếp theo độ phức tạp với các quy trình cơ bản hơn ở cấp thấp hơn và quy trình nâng cao hơn ở cấp cao hơn. Ví dụ, các cấp độ thấp nhất liên quan đến nhận thức và thể hiện cảm xúc, trong khi các cấp độ cao hơn đòi hỏi sự tham gia có ý thức nhiều hơn và liên quan đến việc điều chỉnh cảm xúc.

Hình 2. Mô hình bốn cấp độ của trí tuệ cảm xúc

1.3.2. Các yếu tố cấu thành trí tuệ cảm xúc

Có năm yếu tố cấu thành trí tuệ cảm xúc, bao gồm:

Tự nhận thức (Self-awareness): Khả năng nhận biết và định danh các cảm xúc của chính mình một cách chính xác. Khi có khả năng tự nhận thức, chúng ta có thể hiểu được tình trạng cảm xúc của bản thân và từ đó điều chỉnh hành động của mình.

4

Tự điều chỉnh (Self-regulation): Khả năng điều chỉnh và kiểm soát cảm xúc của mình để đạt được một mục tiêu hay giải quyết vấn đề. Khi có khả năng tự điều chỉnh, chúng ta có thể tránh được việc quá phản ứng hoặc hành động sai lầm trong tình huống khó khăn.

Động lực (Motivation): Khả năng sử dụng cảm xúc của mình để thúc đẩy bản thân, tạo động lực và đạt được mục tiêu của mình. Khi có khả năng động lực, chúng ta có thể tránh được tình trạng lười biếng hay mất động lực.

Sự thấu cảm (Empathy): Khả năng hiểu và cảm thông với cảm xúc của người khác. Khi có khả năng thấu cảm, chúng ta có thể xây dựng mối quan hệ tốt với người khác, tăng cường sự đồng tình và giảm thiểu sự xung đột.

Kỹ năng xã hội (Social skills): Khả năng tương tác và giao tiếp tốt với người khác. Khi có khả năng xã hội, chúng ta có thể tránh được những xung đột và tạo ra môi trường làm việc tốt hơn. Kỹ năng xã hội cũng giúp chúng ta xây dựng mối quan hệ tốt với người khác và đạt được mục tiêu của mình.

Hình 3. Năm yếu tố cấu thành trí tuệ cảm xúc

1.4. Những ảnh hưởng của trí tuệ cảm xúc đến học tập và đời sống

Trí tuệ cảm xúc có ảnh hưởng rất lớn đến học tập và đời sống của con người, bao

gồm:

Học tập: Trí tuệ cảm xúc giúp cho học sinh có khả năng tự kiểm soát cảm xúc, tăng khả năng chịu đựng và đối mặt với áp lực học tập. HS cũng có khả năng giao tiếp và tương tác xã hội tốt hơn, làm việc nhóm hiệu quả hơn và có thể đón nhận phản hồi và học từ những sai lầm. Ngoài ra, trí tuệ cảm xúc còn giúp học sinh phát triển khả năng giải quyết vấn đề và ra quyết định thông minh hơn.

Công việc: Trí tuệ cảm xúc giúp cho nhân viên trong công việc có khả năng tự kiểm soát cảm xúc, giúp tạo ra một môi trường làm việc tích cực và tăng cường sự hợp tác và thông tin giữa các nhân viên. Họ cũng có khả năng đưa ra quyết định thông minh hơn và giải quyết các vấn đề một cách nhanh chóng và hiệu quả.

Quan hệ giữa con người: Trí tuệ cảm xúc giúp con người có khả năng quản lý stress và tình huống khó khăn, tăng khả năng thích nghi và sáng tạo trong cuộc sống.

5

Nó cũng giúp con người có khả năng tạo ra các mối quan hệ tốt hơn với người khác, giúp tăng cường sự tôn trọng và đồng cảm. Họ có khả năng cảm thấy và hiểu được cảm xúc của người khác, giúp tạo ra một môi trường xã hội tích cực và hỗ trợ.

Sức khỏe tâm lý: Trí tuệ cảm xúc cũng có ảnh hưởng đến sức khỏe tâm lý của con người. Nó giúp con người có khả năng kiểm soát cảm xúc tiêu cực, giảm stress và tăng cường sự hạnh phúc và sự hài lòng trong cuộc sống.

Vì vậy, trí tuệ cảm xúc là một khía cạnh quan trọng trong việc phát triển bản thân và cần được đào tạo và phát triển từ thời điểm sớm nhất để có thể đạt được thành công trong học tập và đời sống.

2. Trí tuệ cảm xúc của học sinh trung học phổ thông

2.1. Đặc điểm phát triển tâm lý chung của học sinh trung học phổ thông

2.1.1. Những đặc điểm về nhận thức, trí tuệ

- Sự phát triển của các quá trình nhận thức cảm tính

Do sự hoàn thiện về cấu tạo và chức năng của hệ thần kinh trung ương và các giác quan, do sự tích lũy phong phú kinh nghiệm sống và tri thức, do yêu cầu ngày càng cao của hoạt động học tập, lao động xã hội, nhận thức cảm tính của học sinh trung học phổ thông có những nét mới về chất.

Cảm giác, tri giác đạt tới mức độ tinh, nhạy của người lớn. Ngưỡng tuyệt đối và ngưỡng sai biệt của những cảm giác nghe, nhìn, vận động… phát triển cao, năng lực cảm thụ hội họa âm nhạc, thể thao… phát triển mạnh.

Đặc điểm nổi bật của sự phát triển cảm giác, tri giác của học sinh trung học phổ thông là có tính ý thức, có mục đích, có hệ thống biểu hiện rõ rệt trong quá trình học tập cũng như trong mọi hoạt động khác. Do sự nhạy cảm của óc quan sát, học sinh THPT dễ phát hiện những đặc điểm của sự vật, hiện tượng cũng như con người. Điều này làm cho sắc thái của lứa tuổi thể hiện rất rõ ở tính dí dỏm, tinh nghịch, hài hước.

Cùng với óc quan sát, trí nhớ chủ định, năng lực chú ý chủ định cũng phát triển. Đặc biệt học sinh biết phân phối chú ý, năng lực này. Càng lên lớp trên càng phát triển (vừa nghe giảng, vừa ghi chép, vừa theo dõi câu trả lời của bạn, phân tích, nhận xét…). Tính có lựa chọn của chú ý là tính ổn định của tuổi này phát triển cao hơn hẳn học sinh lớp dưới.

- Sự phát triển tư duy, tưởng tượng.

Các kết quả nghiên cứu cho thấy quá trình phân hóa các năng lực trí tuệ của các em trai được bắt đầu sớm hơn, bộc lộ rõ hơn so với em gái. Thường quan sát thấy nhiều học sinh trai học giỏi các môn khoa học chính xác, khoa học tư nhiên hơn các em gái. Trong khi đó, học sinh nữ thường học tốt hơn các môn khoa học xã hội, nhân văn, ngôn ngữ. Học sinh THPT có kỹ năng suy nghĩ độc lập và bước đầu hình thành khả năng tự học. Đây là bước phát triển mới so với các lứa tuổi trước. Tư duy của học sinh THPT được thực hiện chủ yếu trên đối tượng từ ngữ, trên cơ sở những khái niệm. Tư duy lý luận phát triển mạnh và có tính chặt chẽ, nhất quán hơn so với lứa

6

tuổi trước. Các thao tác trí tuệ: phân tích, so sánh, tổng hợp, trừu tượng hóa và khái quát hóa phát triển mạnh, giúp các em lĩnh hội được những khái niệm phức tạp và trừu tượng.

Nhìn chung, sự phát triển trí tuệ của học sinh THPT đã đạt ở mức cao và đang được hoàn thiện dần trong quá trình học tập. Càng lên các lớp cuối cấp, năng lực trí tuệ càng phát triển. Điều này tạo cơ hội cho khả năng tư duy độc lập, tư duy khái quát hóa, tư duy sáng tạo chuẩn bị cho việc học lên cao, học nghề và vào đời của các em.

2.1.2. Đời sống xúc cảm, tình cảm của học sinh trung học phổ thông

Đời sống xúc cảm, tình cảm của học sinh đầu tuổi thanh niên rất phong phú, đa dạng. Điều đó được quy định bởi những mối quan hệ giao tiếp của thanh niên ngày càng được mở rộng về phạm vi và đặc biệt được phát triển về mặt chất lượng. Trong đó nổi bật nhất là mức độ ngày càng được bình đẳng, độc lập trong sự giao tiếp với người lớn và bạn bè cùng độ tuổi. Đó là một trong những yếu tố rất quan trọng tạo nên bộ mặt nhân cách của tuổi thanh niên. Những đặc điểm nổi bật về tình cảm ở độ tuổi này biểu hiện tập trung ở các điểm sau:

- Học sinh tuổi đầu thanh niên có tình cảm yêu đời. Tuy nhiên, nếu cuộc sống thực tế của một số học sinh nào đó gặp nhiều khó khăn trở ngại khiến họ vấp váp nhiều lần thì có thể trong họ sẽ có một tâm trạng không tốt, chán đời. Do có sức sống dồi dào, có nguyện vọng muốn được thử sức mình nhưng lại chưa có đủ kinh nghiệm sống và không phải mọi mục tiêu đặt ra đều được ý thức rõ ràng cho nên đôi khi trong thâm tâm các em không thấy thỏa mãn, họ dễ thay đổi mục tiêu đã đề ra. Những trạng thái trên được thấy rõ qua việc học sinh phổ thông lúc thì tự rèn luyện mình theo một kế hoạch chặt chẽ, có ý thức, lúc thì buông thả bản thân, chơi lêu têu một cách vô ý thức.

- Khác hẳn với thiếu niên, học sinh THPT phần nào làm chủ được những cảm xúc của mình. Họ đã có thể biết cách ngụy trang những cảm xúc của bản thân, tức là biết thay đổi cách biểu lộ tự nhiên của một tình cảm bằng cách biểu lộ khác mà thường có nội dung ngược lại.

- Học sinh THPT đã nắm được những sắc thái tình cảm một cách tinh tế hơn, chính xác hơn so với thiếu niên. Các em không những có thể nhận biết tình cảm của người khác mà còn hiểu cả những cách biểu lộ “ngoài khuôn mẫu” của những tình cảm này của đối phương. Khả năng này giúp cho các em có một sực cảm thụ xúc cảm tuyệt vời.

- Khả năng cảm thụ xúc cảm của học sinh THPT được phát triển song song với khả năng đồng cảm của họ. Có khá nhiều những rung động mà thiếu nhi và thiếu niên cảm thụ môt cách lơ mơ thì ở học sinh THPT chúng đã trở nên một đối tượng đồng cảm. Các em đã có thể hiểu được phần nào những xúc cảm và tình cảm của người khác, có thể đáp lại một cách tinh tế những cảm xúc của người khác đặc biệt là những người cùng trạc tuổi với mình. Do sự phát triển tính chất các xúc cảm tình cảm mà các loại tình cảm ở học sinh THPT cũng phát triển đa dạng và sâu sắc hơn.

7

- Tình bạn ở độ tuổi học sinh trung học phổ thông có cơ sở, có lý trí và bền vững hơn tuổi thiếu niên. Ở đây, nổi bật là tình bạn của những bạn bè cùng độ tuổi, cùng giới phát triển mạnh. Nhu cầu chọn được bạn thân là đòi hỏi tất yếu của các em. Việc chọn bạn thường không ở mức cảm tính, bề ngoài mà được xem xét một cách có căn cứ về hứng thú, sự đồng cảm, lối sống…

- Đối với các bậc cha mẹ và người lớn, tình cảm của học sinh ở độ tuổi này thường biểu lộ rõ tính tự lập, có nét riêng độc đáo của cái tôi tương đối tự do. Các em hay có tâm lý cho rằng người lớn thường không đánh giá đúng đắn, nghiêm túc những điều họ nghĩ, những việc họ làm cũng như sự trưởng thành của họ. Bởi vậy thanh niên hay có xu hướng lạnh nhạt, xa lánh người lớn mà tìm sự đồng tình, đồng cảm ở bạn cùng lứa tuổi.

- Học sinh THPT cũng bắt đầu bộc lộ rõ những tình cảm đạo đức như khâm phục, kính trọng những con người dũng cảm, kiên cường, coi trọng những giá trị đạo đức cũng như lương tâm.

- Tình yêu nam nữ cũng bắt đầu xuất hiện ở độ tuổi này. Dễ quan sát thấy những dấu hiệu của sự phải lòng, sự xuất hiện của những mối tình đầu đầu lãng mạn. Những biểu hiện của tình cảm này nhìn chung phức tạp và không đồng đều.

Như vậy, tuổi học sinh THPT được đặc trưng bởi sự phân hóa sâu những phản ứng xúc cảm và những phương thức biểu hiện trạng thái cảm xúc, cũng như bởi sự nâng cao tính tự kiểm tra và tự điều chỉnh. Tâm trạng học sinh tuổi đầu thanh niên là ổn định và có ý thức hơn nhiều so với thiếu niên và tương quan với phạm vi các điều kiện xã hội rộng lớn hơn nhiều.

2.2. Vấn đề phát triển trí tuệ cảm xúc của học sinh trung học phổ thông

Theo Ohman, Flykt, & Esteves (2001), những kỹ năng trí tuệ cảm xúc đóng vai trò trung tâm đối với việc học tập của học sinh, với cuộc sống của cá nhân, xã hội. Trí tuệ cảm xúc vượt ra ngoài tầm ảnh hưởng của nhân cách và trí thông minh nói chung. Những khả năng cảm xúc phát triển theo con đường học tập, bộ nhớ và hành vi. Khả năng điều chỉnh cảm xúc có thể giúp học sinh tập trung tại lớp học và xử lý các tình huống lo âu, hồi hộp chẳng hạn như các bài kiểm tra. Trẻ em có trí tuệ cảm xúc cao có xu hướng đạt được thành tích học tập cao hơn trẻ em có trí tuệ cảm xúc thấp (Eisenberg, Fabes, Guthrie, & Reiser, 2000; Feldman, Philippot, & Custrini, 1991; Halberstadt, Denham, & Dunsmore, 2001; Saarni, 1999;-Olarte, Palomera Gil, & Brackett, 2005). Một học sinh thông minh có thể trở nên lo lắng khi làm bài kiểm tra và dẫn kết quả thấp vì học sinh đó đã không học được chiến lược đối phó hiệu quả với vấn đề.

Vì vậy, việc đào tạo và rèn luyện các kỹ năng cảm xúc có thể giúp học sinh đạt được thành tích học tập tốt hơn. Học sinh có trí tuệ cảm xúc cao có xu hướng cư xử thích hợp với hoàn cảnh, ít hung hăng do đó được bạn bè quý mến, chấp nhận và ủng hộ. Những học sinh có trí tuệ cảm xúc thấp có thể không diễn đạt được cảm xúc của bản thân và người khác trong tranh luận có thể dẫn đến sự hiểu lầm, tức giận và càng trở nên hung hăng, có hành vi cư xử không được mọi người chấp nhận nhiều

8

hơn. Trong khi học sinh có khả năng bày tỏ cảm xúc có thể diễn đạt một cách hiệu quả bằng lời hoặc bằng ngôn ngữ cơ thể do đó có xu hướng tốt hơn trong việc tuân theo chuẩn mực của xã hội. Điều này rất quan trọng vì những học sinh này sẽ cảm thấy thoải mái hơn, được nhiều người chấp nhận hơn và nhận được sự hỗ trợ tốt hơn từ giáo viên và những người khác. Do vậy, những học sinh này sẽ có cơ hội được học tập và phát triển bản thân trong điều kiện tốt hơn.

Những số liệu thống kê đáng báo động về tình trạng phạm tội, giết người, tự tử và trầm cảm trong tầng lớp thanh thiếu niên ngày nay qua các nghiên cứu cho thấy xuất phát từ sự thiếu hụt về trí tuệ cảm xúc. Do vậy, việc mở rộng sứ mệnh của trường học thông qua cách giáo viên tổ chức lớp học của mình trở thành khuôn mẫu, một bài học về trí tuệ cảm xúc thực sự cần thiết. Chẳng hạn mỗi lần giáo viên trả lời một học sinh là cơ hội để hàng chục học sinh khác trong lớp được dạy bảo. Trong giáo dục trí tuệ cảm xúc cho HS, có hai nhiệm vụ quan trọng là đào tạo giáo viên có trí tuệ cảm xúc cao và tiến hành những chương trình giáo dục trí tuệ cảm xúc độc lập hay lồng ghép cho học sinh.

Có thể thấy, vấn đề giáo dục trí tuệ cảm xúc cho học sinh THPT là việc làm cần

thiết và rất cần được khuyến khích trong các nhà trường ở nước ta hiện nay.

3. Đặc điểm của học sinh THPT miền núi

Bên cạnh những đặc điểm chung về tâm sinh lí lứa tuổi THPT, HS miền núi lại mang những đặc điểm riêng về tính cách cũng như đời sống tình cảm, cảm xúc. Qua nghiên cứu và trực tiếp giảng dạy, tiếp xúc, chúng tôi nhận thấy HS miền núi có những đặc điểm sau:

Học sinh dân tộc thiểu số có ưu điểm về thể chất, thể lực, có tính cách riêng, yêu lao động, quý thầy cô, tình bạn, trung thực, dũng cảm. Tuy nhiên, các em lại rụt rè, nhút nhát, tự ti, tự ái, thiếu ý chí phấn đấu, ít có ước mơ, hoài bão. Tính tự ti cộng với khả năng diễn đạt tiếng phổ thông còn hạn chế tạo cho các em tâm lí khó hoà đồng. Đồng thời học sinh dân tộc có tính tự ái cao, nếu các em gặp phải những lời phê bình nặng nề hoặc khi kết quả học tập kém, quá thua kém bạn bè một vấn đề nào đó trong sinh hoạt, bị dư luận, bạn bè chê cười … các em dễ xa lánh thầy cô giáo và bạn bè hoặc bỏ học. Vì thế, các em dễ nảy sinh những suy nghĩ và hành động tiêu cực.

Học sinh miền núi luôn có tính thẳng thắn, thật thà và tự trọng. Các em học sinh miền núi có gì không vừa ý thường tỏ thái độ ngay. Như khi bị người khác nói xấu, xuyên tạc sự thật về mình trên mạng các em thường phản ứng lại mà thiếu sự suy xét thấu đáo. Vì vậy, GV cần nắm vững đặc điểm này, thận trọng trong quá trình đánh giá phẩm chất đạo đức của từng em. Nếu GV không hiểu rõ thì có thể cho rằng các em hay tự ái. Từ đó GV thiếu nhiệt tình cần thiết để tìm ra phương hướng và biện pháp giải quyết những khó khăn của các em.

Học sinh luôn có niềm tin sâu sắc vào GV và thực tiễn. Các em thường dễ dàng nghe theo những người mình đã tin cậy, đặc biệt là GV. Khi các em đã tin GV, các em thường quyết tâm thực hiện cho được những công việc GV giao, nhiều khi các

9

em còn bắt chước tác phong, cử chỉ, ngôn ngữ,.. của GV. Vì vậy, GV phải luôn gần gũi, đi sâu, đi sát giúp đỡ các em, cố gắng cảm hoá các em bằng sự tận tình chăm sóc của mình; đồng thời cũng cố gắng gương mẫu về mọi mặt để dành cho được sự tin yêu của các em, từ đó phát huy tác dụng giáo dục của mình. Trong vấn đề giáo dục trí tuệ cảm xúc cho HS, GV trước hết phải là những người biết kiểm soát cảm xúc, biết lan tỏa những điều tích cực.

Các em sống rất thực tế, những điển hình gần gũi đều có tác dụng thuyết phục rất lớn. Trong các tiết lên lớp, những vấn đề kiến thức có liên hệ thực tế đến bản thân học sinh thì sẽ sôi nổi và hiệu quả. Do đó GV cần lưu ý việc lồng ghép các nội dung giáo dục thực tế và kĩ năng sống vào trong các bài học và các hoạt động giáo dục tạo ra những tình huống cụ thể để hướng dẫn HS. Từ đó hình thành cho HS khái niệm về phẩm chất đạo đức tốt, đồng thời khắc phục dần những tàn dư lạc hậu còn rơi rớt trong nhận thức của một số em.

Học sinh con em đồng bào các dân tộc miền núi đến trường với lòng ham học hỏi, niềm tin sâu sắc về tương lai phía trước. GV cần nắm vững một số đặc điểm tâm lí, tình cảm của học sinh miền núi, con em đồng bào dân tộc ở vùng sâu, vùng xa để hoạt động giáo dục HS phát huy hiệu quả cao hơn. Nhất là trong việc nâng cao trí tuệ cảm xúc cho các em.

4. Vai trò của giáo viên chủ nhiệm trong giáo dục trí tuệ cảm xúc cho học

sinh THPT

Giáo viên chủ nhiệm lớp đóng vai trò rất quan trọng trong việc giáo dục trí tuệ cảm xúc cho học sinh. Dưới đây là một số vai trò của giáo viên chủ nhiệm lớp trong việc giáo dục trí tuệ cảm xúc cho học sinh:

Điều hành môi trường học tập tích cực: Giáo viên chủ nhiệm lớp có thể tạo ra một môi trường học tập tích cực, nơi mà học sinh cảm thấy an toàn và thoải mái để thảo luận và chia sẻ về các vấn đề cảm xúc của mình. Khi học sinh cảm thấy được tôn trọng và được đối xử công bằng, các em có thể phát triển trí tuệ cảm xúc của mình.

Khuyến khích và hướng dẫn các hoạt động trí tuệ cảm xúc: Giáo viên chủ nhiệm lớp có thể khuyến khích học sinh tham gia vào các hoạt động trí tuệ cảm xúc, chẳng hạn như các hoạt động đánh giá cảm xúc, viết nhật ký cảm xúc, hoặc thảo luận về các vấn đề cảm xúc. GVCN cũng có thể hướng dẫn học sinh cách quản lý cảm xúc của mình và giúp HS phát triển kỹ năng giải quyết xung đột.

Tạo ra một môi trường học tập đa dạng: Giáo viên chủ nhiệm lớp có thể tạo ra một môi trường học tập đa dạng, nơi mà học sinh có thể học hỏi và tương tác với những người có nền văn hóa và lối sống khác nhau. Điều này giúp học sinh phát triển khả năng đồng cảm và tôn trọng đa dạng văn hóa.

Thực hiện các cuộc họp cha mẹ - giáo viên: Giáo viên chủ nhiệm lớp có thể thực hiện các cuộc họp cha mẹ - giáo viên để trao đổi về các vấn đề cảm xúc của học sinh,

10

giúp phụ huynh hiểu rõ hơn về tình trạng cảm xúc của con cái và hỗ trợ HS phát triển trí tuệ cảm xúc.

Như vậy, bằng các hoạt động trên, giáo viên chủ nhiệm lớp sẽ tạo được môi trường học tập an toàn, lành mạnh, giúp HS phát triển toàn diện cả trí tuệ và cảm xúc, hạn chế được nạn bạo lực học đường, góp phần xây dựng mô hình “lớp học hạnh phúc”.

CHƯƠNG II. THỰC TRẠNG GIÁO DỤC TRÍ TUỆ CẢM XÚC TẠI

TRƯỜNG THPT TƯƠNG DƯƠNG 1

1. Nhận thức của học sinh THPT Tương Dương 1 về trí tuệ cảm xúc

Để tìm hiểu nhận thức về trí tuệ cảm xúc của học sinh trường THPT Tương

Dương 1, chúng tôi đã tiến hành khảo sát bằng phiếu điều tra.

Đối tượng khảo sát: 500 HS khối 10,11,12 trường THPT Tương Dương 1.

Thời gian khảo sát: Từ tháng 9/2022 đến tháng 10/2022.

Phiếu khảo sát HS (Phụ lục 01).

Sau khi thu thập, tổng hợp cho kết quả như sau:

Có Không

Câu hỏi

SL (HS) Tỉ lệ (%) SL (HS) Tỉ lệ (%)

172 34,4 328 65,6

245 49 255 51

68 13,6 432 86,4

113 22,6 387 77,4

214 42,8 286 57,2 1. Bạn có biết rõ về khái niệm "trí tuệ cảm xúc" không? 2. Bạn có tin rằng trí tuệ cảm xúc có ảnh hưởng đến thành công trong cuộc sống không? 3. Bạn đã từng nghe về các kỹ năng cần thiết để phát triển trí tuệ cảm xúc chưa? 4. Bạn đã từng thực hiện các hoạt động để rèn luyện trí tuệ cảm xúc chưa? 5. Bạn cảm thấy trí tuệ cảm xúc có quan trọng trong cuộc sống của mình không?

134 26,8 366 73,2

6. Bạn có tin rằng việc phát triển trí tuệ cảm xúc có thể giúp cải thiện mối quan hệ của bạn với người khác không?

157 31,4 343 68,6

152 30,4 348 69,6

100 20 400 80

7. Bạn có cảm thấy mình đã phát triển được trí tuệ cảm xúc đủ tốt để giải quyết các vấn đề trong cuộc sống hàng ngày không? 8. Bạn có tin rằng trí tuệ cảm xúc có thể giúp bạn đạt được mục tiêu cá nhân không? 9. Bạn có thường xuyên tìm hiểu về trí tuệ cảm xúc và cập nhật kiến thức mới về chủ đề này không?

11

105 21 395 79

1460 146 292 29,2 3540 354 708 70,8 10. Bạn có thấy mình cần phải cải thiện trí tuệ cảm xúc của mình không? Tổng TB

Bảng 1. Nhận thức về TTCX của HS THPT Tương Dương 1

Nhận xét: Dựa vào kết quả khảo sát, chúng tôi nhận thấy tỷ lệ TB câu trả lời “có” chỉ có 29,2% có sự chênh lệch lớn so với câu trả lời “không” là 70,8%. Như vây, Tỷ lệ học sinh THPT Tương Dương 1 có đủ nhận thức về trí tuệ cảm xúc là còn thấp. Hầu hết các em không biết rõ về khái niệm này, chưa từng nghe về các kỹ năng cần thiết để phát triển trí tuệ cảm xúc và chưa từng thực hiện các hoạt động để rèn luyện trí tuệ cảm xúc.

Tuy nhiên, có một số học sinh đã nhận thức được về trí tuệ cảm xúc và đánh giá tầm quan trọng của nó trong cuộc sống. Các em tin rằng trí tuệ cảm xúc có thể giúp cải thiện mối quan hệ với người khác, giúp đạt được mục tiêu cá nhân và giải quyết các vấn đề trong cuộc sống hàng ngày. Nhưng chỉ một số ít học sinh thường xuyên tìm hiểu và cập nhật kiến thức mới về trí tuệ cảm xúc, và chỉ một phần nhỏ họ cảm thấy cần phải cải thiện trí tuệ cảm xúc của mình. Như vậy, cần tăng cường giáo dục và cung cấp thêm thông tin về trí tuệ cảm xúc cho học sinh, giúp HS nhận thức được tầm quan trọng của TTCX trong cuộc sống và đồng thời rèn luyện kỹ năng để phát triển trí tuệ cảm xúc.

2. Mức độ biểu hiện trí tuệ cảm xúc của học sinh trường THPT Tương

Dương 1

Để tìm hiểu mức độ biểu hiện trí tuệ cảm xúc của học sinh trường THPT Tương

Dương 1, chúng tôi đã tiến hành khảo sát bằng phiếu điều tra.

Đối tượng khảo sát: 500 HS khối 10,11,12 trường THPT Tương Dương 1.

Thời gian khảo sát: Từ tháng 9/2022 đến tháng 10/2022.

Phiếu khảo sát HS (Phụ lục 02).

Sau khi thu thập, tổng hợp cho kết quả như sau:

Thấp TB Cao

Nội dung

SL (HS) Tỉ lệ (%) SL (HS) Tỉ lệ (%) SL (HS) Tỉ lệ (%)

152 30,4 235 47 113 22,6

1. Bạn cảm thấy mình có khả năng nhận biết và hiểu được cảm xúc của người khác ở mức độ nào?

234 46,8 185 37 81 16,2

178 35,6 179 35,8 143 28,6 2. Mức độ kiểm soát và quản lý được cảm xúc của bạn? 3. Bạn đánh giá sự tự tin của bản thân ở mức độ nào?

12

213 42,6 202 40,4 85 17

179 35,8 235 47 86 17,2

252 50,4 143 28,6 105 21 4. Mức độ tập trung và kiên nhẫn để giải quyết các vấn đề trong cuộc sống của bạn? 5. Khả năng tìm ra cách giải quyết vấn đề một cách sáng tạo và hiệu quả của bạn? 6. Mức độ nhận ra cảm xúc của mình và biết cách xử lý chúng của bạn ?

279 55,8 114 22,8 107 21,4

216 43,2 187 37,4 97 19,4

224 44,8 167 33,4 109 21,8

206 41,2 167 33,4 127 25,4

7. Khả năng làm việc nhóm và giải quyết xung đột trong nhóm của bạn? 8. Mức độ hiểu và cảm thông với người khác khi họ gặp khó khăn hay xảy ra vấn đề của bạn? 9. Khả năng đối phó với áp lực và căng thẳng trong cuộc sống của bạn? 10. Mức độ đáp ứng và thích nghi với những thay đổi trong cuộc sống của bạn?

Tổng TB 2133 426,6 1814 363 1053 211 213,3 42,66 181 36,3 105 21,1

Bảng 2. Mức độ biểu hiện TTCX của HS THPT Tương Dương 1

Mức độ biểu hiện trí tuệ cảm xúc của HS THPT Tương Dương 1

21%

43%

Thấp Trung bình Cao

36%

Hình 4. Biểu đồ mức độ biểu hiện TTCX của HS THPT Tương Dương 1

Nhận xét: Dựa trên kết quả khảo sát trên, có thể nhận thấy mức độ biểu hiện trí tuệ cảm xúc của học sinh THPT Tương Dương 1 chưa cao.

- Mức độ nhận biết và hiểu cảm xúc của người khác ở mức trung bình, chỉ có

23% đánh giá ở mức độ cao.

- Mức độ kiểm soát và quản lý cảm xúc của học sinh cũng ở mức trung bình, chỉ

có 16% đánh giá ở mức độ cao.

13

- Mức độ tự tin của học sinh cũng chỉ ở mức trung bình, tuy nhiên có 29% đánh

giá ở mức độ cao.

- Mức độ tập trung và kiên nhẫn của học sinh cũng chỉ ở mức trung bình, chỉ có

17% đánh giá ở mức độ cao.

- Khả năng tìm ra cách giải quyết vấn đề của học sinh cũng chỉ ở mức trung bình,

chỉ có 17% đánh giá ở mức độ cao.

- Mức độ nhận ra và xử lý cảm xúc của chính mình của học sinh cũng chỉ ở mức

trung bình, tuy nhiên có 21% đánh giá ở mức độ cao.

- Khả năng làm việc nhóm và giải quyết xung đột trong nhóm của học sinh cũng

ở mức trung bình, chỉ có 21% đánh giá ở mức độ cao.

- Mức độ hiểu và cảm thông với người khác của học sinh cũng chỉ ở mức trung

bình.

- Khả năng đối phó với áp lực và căng thẳng của học sinh cũng chỉ ở mức trung

bình, tuy nhiên có 22% đánh giá ở mức độ cao.

- Mức độ đáp ứng và thích nghi với những thay đổi trong cuộc sống của học sinh

cũng chỉ ở mức trung bình, tuy nhiên có 26% đánh giá ở mức độ cao.

Chúng tôi nhận thấy mức độ biểu hiện trí tuệ cảm xúc của học sinh THPT Tương Dương 1 đa phần ở mức độ trung bình hoặc thấp. Hầu hết các chỉ số đều có tỷ lệ học sinh đánh giá ở mức độ thấp cao hơn so với mức độ cao, cho thấy rằng HS có thể gặp khó khăn trong việc nhận biết và quản lý cảm xúc của mình, tập trung và giải quyết vấn đề, đối phó với áp lực và căng thẳng trong cuộc sống. Tuy nhiên, cũng có một số học sinh đánh giá ở mức độ cao trong một số chỉ số như tự tin, đáp ứng và thích nghi với những thay đổi trong cuộc sống. Việc cải thiện trí tuệ cảm xúc của học sinh trung học phổ thông là rất quan trọng để giúp họ phát triển kỹ năng sống và sự nghiệp sau này.

Ngoài phương pháp điều tra bằng phiếu khảo sát, chúng tôi còn sử dụng thêm phương pháp phỏng vấn để tìm hiểu thêm về mức độ TTCX của HS THPT Tương Dương 1.

Câu hỏi phỏng vấn: Em hãy kể về cách em phản ứng khi gặp phải một tình huống

khiến em khó chịu?

Kết quả phỏng vấn một số HS cho thấy học sinh THPT thường bực tức, gây gổ với nhau vì những nguyên nhân rất nhỏ. Bạn N.T.A.(học sinh lớp 11) kể lại: “Trong giờ kiểm tra môn Công nghệ, tôi ngồi bàn hai dãy một và bạn H cũng ngồi bàn hai dãy hai. Trong đề có câu hỏi “Trình bày nguyên lý làm việc của động cơ điêzen 4 kì?” Tôi thì không siêng học bài cho lắm nên chỉ diễn đạt theo ý của mình nhưng vẫn đảm bảo đủ ý. Khi đó, tôi đã làm xong, bạn H quay sang hỏi tôi “kỳ 4 phải làm sao?” Tôi đáp “Ai biết, trong bài tao làm không có cái đó”. Do H siêng học bài với nội dung trong sách giáo khoa nên hỏi tôi, tôi đâu có biết mà trả lời. Bạn H tức giận, mặt đỏ rần rần và quay lại nói “mày không chỉ thì thôi, tao không cần”. Tôi bực mình

14

quá không kiềm chế được cảm xúc nên quát “Ừ! Không chỉ mày đó, mày làm gì tao. Mày đâu có tốt lành gì mà nói cái giọng đó”. Sau đó, tôi và H đã giận nhau cả tháng và cuối cùng H làm hòa với tôi”.

Bạn N.T.Q. (học sinh lớp 10) kể lại: “hôm đó là giờ học Hóa, tôi đi trễ nên có một bạn đã ngồi vào chỗ của tôi, mặc dù những chỗ khác còn trống và tôi thì không ưa gì bạn ấy. Tôi đã tiến thẳng đến chỗ bạn và thét lên “đi chỗ khác” kèm theo một một khuôn mặt rất khó ưa. Mọi người ai cũng nhìn tôi và bạn ấy. Bạn ấy trả lời “không” và nét mặt cũng không tốt hơn tôi. Sau đó chúng tôi lời qua tiếng lại với nhau. Cuối cùng có một bạn khuyên tôi nên bỏ đi và xuống chỗ khác ngồi với bạn ấy. Tôi nóng lắm nhưng đây là người bạn rất hiền lành và biết chuyện khiến ai cũng phải nể nên tôi đã nghe theo. Giờ thì người bạn đó cũng đã chủ động nói chuyện với tôi”.

Kết quả phỏng vấn cho thấy năng lực điều khiển, quản lý cảm xúc của học sinh còn thấp, các em rất dễ bị kích động và xúc động mạnh vì những lý do rất đơn giản và thường bị cảm xúc chi phối những hành vi và lời nói trong tình huống đó, từ đó rất dễ nảy sinh những mâu thuẫn và xung đột không đáng có giống như hai tình huống trên.

GVCN cũng cần lưu ý một số HS sống quá khép kín, ít chia sẻ cảm xúc, ít tham gia các hoạt động tập thể. Những em HS đó lại là đối tượng tiềm ẩn nhiều nguy cơ khó lường buộc GVCN cần theo dõi, tìm hiểu tâm tư, cảm xúc của các em. Có khi từ những mâu thuẫn rất nhỏ nhưng nếu không được hóa giải có thể dẫn đến những vụ bạo lực học đường hay xuất hiện những cảm xúc, hành vi tiêu cực ở HS gây nên những hậu quả đau lòng.

Như vậy, để nâng cao TTCX cho học sinh THPT Tương Dương 1, GV cần giúp HS cải thiện khả năng nhận biết và hiểu cảm xúc của người khác, kiểm soát và quản lý cảm xúc của chính mình, tăng cường tự tin, tập trung và kiên nhẫn, tìm ra cách giải quyết vấn đề một cách sáng tạo và hiệu quả, nhận ra và xử lý cảm xúc của chính mình, làm việc nhóm và giải quyết xung đột, hiểu và cảm thông với người khác, đối phó với áp lực và căng thẳng, đáp ứng và thích nghi với những thay đổi trong cuộc sống.

3. Thực trạng vấn đề giáo dục trí tuệ cảm xúc cho học sinh trong công tác

chủ nhiệm ở trường THPT Tương Dương 1

Để tìm hiểu về thực trạng vấn đề giáo dục trí tuệ cảm xúc cho học sinh trong công tác chủ nhiệm ở trường THPT Tương Dương 1, chúng tôi đã tiến hành khảo sát bằng phiếu điều tra.

Đối tượng khảo sát: 30 GVCN khối 10,11,12 trường THPT Tương Dương 1.

Thời gian khảo sát: Từ tháng 9/2022 đến tháng 10/2022.

Phiếu khảo sát GV (Phụ lục 03).

Sau khi thu thập, tổng hợp cho kết quả như sau:

15

Có Không

Nội dung

SL (GV) Tỉ lệ (%) SL (GV) Tỉ lệ (%)

27 90 3 10

1. Thầy/cô có nhận thấy tầm quan trọng của trí tuệ cảm xúc trong quá trình giáo dục học sinh không?

3 10 27 90

12 40 18 60

21 70 9 30

24 80 6 20

2. Thầy/cô đã từng giảng dạy về trí tuệ cảm xúc trong lớp học chưa? 3. Thầy/cô có thường xuyên áp dụng các kỹ năng và hoạt động để phát triển trí tuệ cảm xúc cho học sinh không? 4. Thầy/cô có cảm thấy khó khăn trong việc giảng dạy và rèn luyện trí tuệ cảm xúc cho học sinh không? 5. Thầy/cô có cảm nhận được sự khác biệt trong việc giúp học sinh phát triển trí tuệ cảm xúc và tác động của nó đến kết quả học tập của học sinh không?

26 87 4 13

23 77 7 23

6. Thầy/cô có tin rằng việc giáo dục và phát triển trí tuệ cảm xúc sẽ giúp giáo viên trở thành một người thầy/giáo viên tốt hơn? 7. Thầy/cô cảm thấy trường học của mình đang tạo điều kiện để giáo viên có thể giảng dạy và phát triển trí tuệ cảm xúc cho học sinh không?

25 83 5 17

18 60 12 40

19 63 11 37 8. Thầy/cô cảm thấy cần phải nâng cao kiến thức và kỹ năng về trí tuệ cảm xúc để có thể áp dụng vào công tác giảng dạy không? 9. Thầy/cô có đề xuất gì để trường học và các giáo viên có thể tăng cường giáo dục và phát triển trí tuệ cảm xúc cho học sinh tốt hơn không? 10. Thầy/cô muốn được học thêm về trí tuệ cảm xúc không?

Tổng TB 198 19,8 660 66 102 10,2 340 34

Bảng 3. Thực trạng vấn đề giáo dục TTCX trong công tác chủ nhiệm ở trường THPT Tương Dương 1

Nhận xét: Dựa trên kết quả khảo sát, có thể thấy rằng tỷ lệ giáo viên có nhận thức về tầm quan trọng của trí tuệ cảm xúc trong giáo dục học sinh là khá cao, tuy nhiên, tỷ lệ giáo viên đã từng giảng dạy về trí tuệ cảm xúc và thường xuyên áp dụng các kỹ năng và hoạt động để phát triển trí tuệ cảm xúc cho học sinh lại thấp hơn. Ngoài ra,

16

tỷ lệ giáo viên cảm thấy khó khăn trong việc giảng dạy và rèn luyện trí tuệ cảm xúc cho học sinh cũng khá cao.

Tỷ lệ giáo viên cảm nhận được sự khác biệt trong việc giúp học sinh phát triển trí tuệ cảm xúc và tác động của nó đến kết quả học tập của học sinh là khá cao, cho thấy giáo viên đã nhận thức được tầm quan trọng của trí tuệ cảm xúc trong giáo dục.

Tỷ lệ cao giáo viên tin rằng giáo dục và phát triển trí tuệ cảm xúc sẽ giúp giáo viên trở thành một người thầy/giáo viên tốt hơn và cần phải nâng cao kiến thức và kỹ năng về trí tuệ cảm xúc để áp dụng vào công tác giảng dạy.

Tỷ lệ giáo viên cảm thấy trường học của mình đang tạo điều kiện để giáo viên có thể giảng dạy và phát triển trí tuệ cảm xúc cho học sinh lại không cao, và tỷ lệ giáo viên có đề xuất để trường học và các giáo viên có thể tăng cường giáo dục và phát triển trí tuệ cảm xúc cho học sinh cũng không cao.

Qua khảo sát, chúng tôi nhận thấy cần có sự chú trọng và đầu tư hơn để nâng cao kiến thức và kỹ năng của giáo viên về trí tuệ cảm xúc, tạo điều kiện cho giáo viên có thể giảng dạy và phát triển trí tuệ cảm xúc cho học sinh một cách hiệu quả và đồng thời tăng cường giáo dục và phát triển trí tuệ cảm xúc cho học sinh để giúp HS phát triển tốt hơn trong học tập và trong cuộc sống.

CHƯƠNG III. MỘT SỐ GIẢI PHÁP GIÁO DỤC TRÍ TUỆ CẢM XÚC

CHO HS THPT MIỀN NÚI THÔNG QUA CÔNG TÁC CHỦ NHIỆM LỚP

1. Giải pháp thứ nhất: Nâng cao nhận thức về trí tuệ cảm xúc cho HS thông

qua ứng dụng công nghệ số

1.1. Mục tiêu giải pháp

Chúng tôi sử dụng các ứng dụng công nghệ số như mạng xã hội và lớp học online, nhằm hướng đến các mục tiêu nâng cao trí tuệ cảm xúc cho học sinh THPT miền núi như sau:

- Tạo ra sự kết nối giữa học sinh và giáo viên: Mạng xã hội và lớp học online giúp học sinh và giáo viên có thể kết nối với nhau một cách dễ dàng hơn. Học sinh có thể tìm kiếm thông tin, tài liệu và liên lạc với giáo viên một cách nhanh chóng và thuận tiện hơn. Điều này giúp giáo viên có thể cung cấp hỗ trợ và hướng dẫn cho học sinh trong việc phát triển trí tuệ cảm xúc.

- Cung cấp các công cụ phát triển trí tuệ cảm xúc: Mạng xã hội và lớp học online cũng có thể cung cấp các công cụ và tài liệu để giúp học sinh phát triển trí tuệ cảm xúc của mình. Chẳng hạn như, giáo viên có thể chia sẻ các bài tập, hoạt động và trò chơi để giúp học sinh phát triển kỹ năng như tự quản, giải quyết xung đột và kết nối với người khác.

- Tạo ra môi trường học tập tích cực: Sử dụng công nghệ số cũng giúp tạo ra một môi trường học tập tích cực, trong đó học sinh được khuyến khích để chia sẻ ý kiến, hỗ trợ lẫn nhau và thực hiện các hoạt động phát triển trí tuệ cảm xúc một cách hiệu

17

quả. Điều này giúp tăng cường sự tự tin, tinh thần đồng đội và sự kết nối giữa học sinh.

- Đưa học sinh đến với thế giới bên ngoài: Sử dụng mạng xã hội và lớp học online giúp đưa học sinh đến với thế giới bên ngoài. HS có thể tiếp cận với các tài nguyên, hoạt động và thông tin từ khắp nơi trên thế giới, giúp họ mở rộng tầm nhìn và phát triển trí tuệ cảm xúc của mình theo cách tốt nhất.

1.2. Nội dung và hình thức của giải pháp

1.2.1. Tổ chức lớp học online “Trí tuệ cảm xúc tuổi teen”

1.2.1.1. Mục đích

Chúng tôi tổ chức lớp học online “Trí tuệ cảm xúc tuổi teen” cho học sinh THPT. Lớp học này sẽ giúp học sinh hiểu rõ hơn về cảm xúc và cách quản lý cảm xúc của mình, từ đó giúp HS phát triển kỹ năng tự quản lý và giải quyết vấn đề một cách hiệu quả. Ngoài ra, lớp học cũng sẽ giúp học sinh cải thiện khả năng giao tiếp, tăng cường sự tự tin và sáng tạo.

Lớp học online trí tuệ cảm xúc còn giúp học sinh có thêm những trải nghiệm học tập mới mẻ, khác biệt với hình thức học truyền thống. Học sinh sẽ được tham gia vào các hoạt động trực tuyến, trao đổi, thảo luận và học tập cùng các bạn đồng trang lứa. Điều này sẽ giúp các em có cơ hội rèn luyện kỹ năng hợp tác và phát triển mối quan hệ xã hội.

1.2.1.2. Cách thức tổ chức

Để tổ chức lớp học online trí tuệ cảm xúc cho tuổi teen, chúng tôi thực hiện theo

các bước sau:

Bước 1. Lựa chọn nền tảng học trực tuyến: Có rất nhiều nền tảng học trực tuyến như Zoom, Google Meet, Skype, Microsoft Teams, v.v. Chọn một nền tảng phù hợp và tạo tài khoản để tạo phòng học trực tuyến. Chúng tôi chọn phòng học Zoom để thực hiện các tiết học online.

Bước 2. Lên kế hoạch và chương trình học: Thiết kế một chương trình học phù hợp cho tuổi teen với các hoạt động và bài tập thú vị, hấp dẫn để giúp HS tham gia tích cực. Chương trình bao gồm các chủ đề như: hiểu về cảm xúc, quản lý cảm xúc, giao tiếp hiệu quả, tăng cường sự tự tin, v.v.

Bước 3. Lựa chọn giáo viên: Chọn giáo viên có kinh nghiệm về trí tuệ cảm xúc để đảm bảo chất lượng của lớp học. Bản thân GV dạy phải được đào tạo về TTCX, có kiến thức đầy đủ về TTCX và biết cách điều hành lớp học.

Bước 4. Tạo tài liệu học tập: Chuẩn bị các tài liệu học tập như sách, bài tập và slide để chia sẻ với học sinh. Đảm bảo tài liệu học tập được thiết kế đơn giản, dễ hiểu và phù hợp với độ tuổi và trình độ của học sinh.

Bước 5. Quảng bá lớp học: Quảng bá lớp học trên các nền tảng truyền thông xã

hội như Facebook, Instagram, v.v. để giới thiệu lớp học cho HS và phụ huynh.

18

Bước 6. Đăng ký và phân công lớp học: Đăng ký cho học sinh và phân công lớp học. Đảm bảo rằng tất cả học sinh đăng ký đều được tham gia vào lớp học và được phân công vào các nhóm học tập phù hợp.

Bước 7. Tổ chức lớp học: Tổ chức các buổi học trực tuyến theo kế hoạch đã lên.

Đảm bảo rằng giáo viên và trợ giảng hỗ trợ học sinh thông qua các hoạt động trực tuyến, bài tập, thảo luận và đánh giá.

Bước 8. Đánh giá và cải tiến: Sau mỗi buổi học, đánh giá kết quả và cải tiến

chương trình học để đảm bảo chất lượng lớp học ngày càng tốt hơn.

Thông qua các bước trên, lớp học online trí tuệ cảm xúc cho tuổi teen đã được tổ

chức một cách hiệu quả và đem lại nhiều lợi ích cho học sinh.

1.2.1.3. Kế hoạch dạy học online “Trí tuệ cảm xúc tuổi teen”

KẾ HOẠCH DẠY HỌC ONLINE

CHỦ ĐỀ: TRÍ TUỆ CẢM XÚC TUỔI TEEN

I. Mục tiêu chung

- Giúp học sinh hiểu rõ hơn về cảm xúc và cách quản lý cảm xúc của mình.

- Hướng dẫn học sinh phát triển kỹ năng tự quản lý và giải quyết vấn đề một cách

hiệu quả.

- Giúp học sinh cải thiện khả năng giao tiếp, tăng cường sự tự tin và sáng tạo.

II. Chương trình học

1. Hiểu về cảm xúc

- Giới thiệu về trí tuệ cảm xúc và tầm quan trọng của nó trong cuộc sống.

- Trình bày về các loại cảm xúc cơ bản và cách nhận biết chúng.

- Thảo luận về tầm quan trọng của việc hiểu về cảm xúc của mình để có thể quản

lý chúng một cách hiệu quả.

2. Quản lý cảm xúc

- Giới thiệu về các kỹ năng quản lý cảm xúc.

- Hướng dẫn học sinh tập trung vào cảm xúc tích cực và giảm thiểu những cảm

xúc tiêu cực.

- Thực hiện các hoạt động thực hành kỹ năng quản lý cảm xúc bằng các công cụ

quản lý cảm xúc, các bài tập và trong tình huống thực tế.

3. Giao tiếp hiệu quả

- Giới thiệu về các kỹ năng giao tiếp hiệu quả.

- Hướng dẫn học sinh tập trung vào giao tiếp khéo léo và đưa ra phản hồi tích

cực.

19

- Thực hiện các hoạt động thực hành, bao gồm kịch bản giao tiếp, giải quyết vấn

đề và phân tích nội dung giao tiếp.

4. Tăng cường sự tự tin và sáng tạo

- Giới thiệu về các kỹ năng tăng cường sự tự tin và sáng tạo.

- Hướng dẫn học sinh tập trung vào việc phát triển các kỹ năng cá nhân và khám

phá những ý tưởng mới.

- Thực hiện các hoạt động thực hành, bao gồm tạo ra một sản phẩm sáng tạo và

thực hiện một bài thuyết trình.

III. Đánh giá

- Đánh giá thông qua việc thực hiện các bài tập và hoạt động thực hành trong lớp

học.

- Đánh giá chất lượng của sản phẩm sáng tạo và bài thuyết trình.

IV. Tài liệu học tập

- Slide giảng dạy về trí tuệ cảm xúc.

- Sách về trí tuệ cảm xúc và kỹ năng quản lý cảm xúc.

- Bài tập và hoạt động thực hành.

- Tài liệu hỗ trợ cho các hoạt động sáng tạo và bài thuyết trình.

V. Phương tiện truyền thông

- Nền tảng học trực tuyến Zoom, các trang mạng xã hội.

1.2.1.4. Tổ chức thực hiện

- Thời gian: 20h- 21h các tối chủ nhật trong tuần.

- Thời lượng: 5 buổi

- Hình thức: Học qua Zoom.

- Đối tượng: HS lớp 12C, 10A3.

- Giáo án minh họa 1 tiết học online.

Bài 2: KĨ NĂNG QUẢN LÝ CẢM XÚC

I. Mục tiêu

- Học sinh hiểu về cảm xúc và tầm quan trọng của việc quản lý cảm xúc trong

cuộc sống.

- Hướng dẫn học sinh phát triển các kỹ năng quản lý cảm xúc để có thể giải quyết

các vấn đề một cách hiệu quả.

II. Chuẩn bị

- Phòng học zoom

20

- Slide giảng dạy về kỹ năng quản lí cảm xúc.

III. Tiến trình

1. Khởi động (10 phút)

- GV giao nhiệm vụ:

Nhóm 1-2: Liệt kê những từ chỉ những cảm xúc dễ chịu hoặc thích có

Nhóm 3-4: Liệt kê những từ chỉ những cảm xúc khó chịu hoặc không thích có

Câu hỏi chung cho cả 4 nhóm là: Chúng ta có cảm giác đó khi nào?

- HS thực hiện và báo cáo nhiệm vụ qua ô chat và trực tiếp

- GV phỏng vấn một số em và dẫn dắt vào bài học.

2. Hình thành kiến thức (20 phút)

* Nhận biết cảm xúc

- GV giao nhiệm vụ: Em hãy diễn tả bằng hành vi không lời các cảm xúc sau:

Vui - Buồn - Sợ hãi - Tức giận - Lo lắng.

- HS thực hiện và báo cáo nhiệm vụ.

- GV kết luận: Các loại cảm xúc cơ bản của con người và cách nhận biết.

* Các dạng cảm xúc

- GV giao nhiệm vụ: Em hãy phân loại các dạng cảm xúc?

- HS thực hiện và báo cáo nhiệm vụ.

- GV kết luận: Có 3 dạng cảm xúc chính: Cảm xúc âm tính, cảm xúc dương tính

và cảm xúc trung tính (Giải thích thêm qua slide).

* Các bước quản lí cảm xúc

- GV giao nhiệm vụ: Trình bày các bước quản lí cảm xúc?

- HS thảo luận theo nhóm và đại diện trình bày.

- GV kết luận: Các bước quản lí cảm xúc:

(1). Nhận biết cảm xúc của bản thân và các dấu hiệu về mặt ngôn ngữ, cơ thể

(2). Hạ nhiệt cảm xúc: Thư giãn, tách mình ra khỏi môi trường hoặc chia sẻ

với một người khác

(3). Tìm hiểu nguồn gốc của cảm xúc, thay thế bằng suy nghĩ tích cực

(4). Luyện tập thường xuyên suy nghĩ, cảm xúc, hành vi mới

3. Luyện tập (20 phút)

* Bài tập 1. HS nhận thức được những tác động của cảm xúc tiêu cực

- GV giao nhiệm vụ: HS xem video “Câu chuyện về những chiếc đinh” và trả lời

câu hỏi: Câu chuyện đem đến cho em bài học gì?

21

- HS trả lời vào ô chat.

- GV đọc câu trả lời của HS và kết luận thông điệp câu chuyện.

* Bài tập 2. HS thực hành chia sẻ cảm xúc

- Gv giao nhiệm vụ: Mỗi HS lựa chọn ít nhất 1 hình biểu hiện cảm xúc của mình

trong tình huống bị bắt nạt hay chế giễu ngoại hình trên mạng xã hội

- Học sinh quan sát bức tranh biểu hiện các trạng thái cảm xúc và lựa chọn.

- GV phỏng vấn và tư vấn cho HS.

* Bài tập 3. HS thực hành cách giải tỏa cảm xúc tiêu cực

- GV giao nhiệm vụ: Mỗi HS sẽ vẽ 1 bàn tay ra giấy bìa màu. Viết vào lòng bàn tay 1 cảm xúc tiêu cực trong 1 hoàn cảnh cụ thể. Ví dụ: tức giận vì bị điểm kém, bị coi thường…5 ngón tay viết 5 cách thức để giảm bớt cảm xúc tiêu cực đó.

- HS thực hiện và báo cáo nhiệm vụ qua zalo.

- GV tư vấn thêm cho HS.

4. Vận dụng (10 phút)

- GV hướng dẫn học sinh áp dụng các kỹ năng quản lý cảm xúc bằng bài tập thư

giãn và các bài tập thở, bài tập giãn cơ.

- HS thực hành.

- GV cho HS nghe một số bài hát thư giãn trong quá trình thực hành.

IV. Tổng kết (10 phút)

- Tổng kết lại các kỹ năng quản lý cảm xúc đã học.

- Khuyến khích học sinh tiếp tục luyện tập và áp dụng các kỹ năng đã học vào

thực tế.

Hình 5. Hình ảnh các slide dạy online bài 2: Kĩ năng quản lí cảm xúc

22

Hình 6. Lớp học online “Trí tuệ cảm xúc tuổi teen”

Hình 7. HS vẽ bàn tay cảm xúc

1.2.1.5. Đánh giá

Lớp học online "Trí tuệ cảm xúc tuổi teen" được tổ chức nhằm giúp HS nâng cao kiến thức về trí tuệ cảm xúc và các kỹ năng sống cần thiết trong đời sống. Thứ nhất, lớp học đem lại những kiến thức chuyên sâu và cập nhật nhất về trí tuệ cảm xúc cho HS. Nội dung các bài học được thiết kế với những bài giảng trực tuyến, cùng với các chia sẻ kinh nghiệm và bài tập thực hành giúp các em học cách chăm sóc và phát triển trí tuệ cảm xúc của mình. Điều đó giúp cho các em có thể áp dụng những kiến thức này vào cuộc sống hàng ngày, giúp cho cuộc sống của các em trở nên tốt đẹp hơn.

Thứ hai, lớp học online "Trí tuệ cảm xúc tuổi teen" giúp HS nâng cao kỹ năng sống và giao tiếp. Bởi lớp học không chỉ tập trung vào giáo dục về trí tuệ cảm xúc,

23

mà còn giúp các em rèn luyện các kỹ năng giao tiếp, kỹ năng làm việc nhóm, kỹ năng quản lý thời gian, kỹ năng tự tin và tự quản lý bản thân. Điều này giúp cho các em có thể tự tin hơn trong cuộc sống và tương tác tốt hơn với xã hội.

Có thể thấy, lớp học online "Trí tuệ cảm xúc tuổi teen" là một lớp học rất thích hợp cho các bạn lứa tuổi THPT, đặc biệt là những bạn đang gặp khó khăn về trí tuệ cảm xúc và các kỹ năng sống trên con đường phát triển bản thân một cách toàn diện.

1.2.2. Thành lập trang Fanpage “Trí tuệ cảm xúc-THPT Tương Dương 1”

1.2.2.1. Mục đích, nội dung

Mục đích của việc thành lập trang fanpage "Trí tuệ cảm xúc tuổi teen - THPT Tương Dương 1" là để tạo ra một cộng đồng những người quan tâm và yêu thích chủ đề trí tuệ cảm xúc, đặc biệt là với những HS của trường THPT Tương Dương 1.

Trang fanpage sẽ cung cấp cho HS những kiến thức và kỹ năng cần thiết về trí tuệ cảm xúc, giúp các em có thể tự rèn luyện và phát triển trí tuệ cảm xúc của mình. Ngoài ra, trang fanpage cũng sẽ chia sẻ những bài viết và thông tin hữu ích về các vấn đề liên quan đến cuộc sống của các bạn trẻ, như kỹ năng giao tiếp, quản lý thời gian, tăng cường sức khỏe tinh thần, v.v...

Trang fanpage cũng sẽ là nơi để HS trường THPT Tương Dương 1 có thể giao lưu, kết nối và chia sẻ với nhau những kinh nghiệm và ý kiến của mình về các vấn đề liên quan đến trí tuệ cảm xúc và cuộc sống. Điều này giúp HS có thể học hỏi và trau dồi kinh nghiệm từ những người có cùng sở thích và cùng đam mê.

Ngoài ra, việc thành lập trang fanpage "Trí tuệ cảm xúc tuổi teen - THPT Tương Dương 1" cũng giúp cho giáo viên và phụ huynh có thể cập nhật thông tin về những hoạt động và chương trình giáo dục liên quan đến trí tuệ cảm xúc và các kỹ năng sống dành cho các bạn trẻ.

1.2.2.2. Quá trình hoạt động

- Tên trang fanpage: “Trí tuệ cảm xúc-THPT Tương Dương 1”.

- Địa chỉ: https://www.facebook.com/profile.php?id=100046027238990

Hình 8. Trang fanpage “Trí tuệ cảm xúc-THPT Tương Dương 1”

24

1.2.2.3. Đánh giá

Để đánh giá hiệu quả hoạt động trang fanpage "Trí tuệ cảm xúc tuổi teen - THPT

Tương Dương 1" chúng tôi dựa trên các yếu tố sau:

Thứ nhất, số lượng người tham gia: Đây là yếu tố quan trọng nhất để đánh giá hiệu quả của trang fanpage. Nếu số lượng người tham gia vào trang fanpage cao, đặc biệt là các bạn trẻ và cộng đồng giáo viên, phụ huynh, thì trang fanpage đã đạt được mục đích của mình.

Thứ hai, tương tác trên trang fanpage: Ngoài số lượng người tham gia, tương tác trên trang fanpage cũng là một yếu tố quan trọng để đánh giá hiệu quả hoạt động của trang. Tương tác bao gồm các bình luận, chia sẻ, thả tim, đăng ảnh, v.v... Nếu trang fanpage có nhiều tương tác, đặc biệt là các bình luận và chia sẻ từ cộng đồng, thì đó là một dấu hiệu tích cực.

Thứ ba, nội dung bài viết: Nội dung bài viết trên trang fanpage cũng là yếu tố quan trọng để đánh giá hiệu quả. Nếu nội dung bài viết hữu ích, mang tính giáo dục và có giá trị cho cộng đồng thì sẽ thu hút được nhiều người tham gia và tương tác trên trang fanpage.

Thứ tư, sự phát triển và cập nhật của trang fanpage: Nếu trang fanpage được phát triển và cập nhật thường xuyên với những nội dung mới và hấp dẫn, thì đây là một dấu hiệu tích cực cho thấy trang fanpage đang hoạt động hiệu quả.

Dựa trên các yếu tố trên, chúng tôi thấy trang fanpage "Trí tuệ cảm xúc - THPT Tương Dương 1" đã đạt được số lượng người tham gia và tương tác cao, đồng thời cung cấp những nội dung hữu ích và được phát triển và cập nhật thường xuyên, cho thấy trang fanpage đã hoạt động hiệu quả và đạt được mục đích của mình.

2. Giải pháp thứ hai: Thực hành trí tuệ cảm xúc thông qua các trò chơi tổ

chức trong sinh hoạt 15 phút đầu giờ

2.1. Thiết kế bộ trò chơi

Để thực hành trí tuệ cảm xúc trong tiết sinh hoạt 15 phút đầu giờ cho học sinh

THPT, chúng tôi thiết kế và áp dụng các trò chơi sau:

BỘ TRÒ CHƠI “THỰC HÀNH TRÍ TUỆ CẢM XÚC”

1. Trò chơi 1. "Tìm và chia sẻ cảm xúc"

- Mục tiêu: Giúp HS hiểu rõ hơn về cảm xúc của mình và của những người khác.

- Chuẩn bị: Cần chuẩn bị trước một số bóng bay có ghi lại các trạng thái cảm

xúc cả tích cực và tiêu cực thường xuất hiện trong cuộc sống của các em

- Phân chia nhóm: Chia toàn bộ học sinh ra thành 2 nhóm.

25

- Thực hiện: Học sinh nhóm 1 sẽ đi tìm những quả bóng chứa trạng thái cảm xúc tích cực mà mình đang có. Học sinh nhóm 2 sẽ tìm những quả bóng chứa cảm xúc tiêu cực xuất hiện gần đây ở bản thân. Sau đó, HS sẽ lần lượt đọc các trạng thái đọc cảm xúc của mình cho cả lớp nghe và giải thích tại sao các em cảm thấy như vậy. Sau khi HS giải thích, GV có thể hỏi thêm câu hỏi để hiểu rõ hơn về cảm xúc của em và giải mã thêm cho các em hiểu cảm xúc của mình. Với trạng thái cảm xúc tiêu cực, GV hướng dẫn các em cách giải tỏa.

- Kết thúc: Sau khi HS đã chia sẻ cảm xúc của mình, kết thúc trò chơi bằng cách cho HS nổ tung những quả bóng chứa cảm xúc tiêu cực và đọc to những cảm xúc tích cực.

2. Trò chơi 2. "Tập trung và thở đều"

- Mục tiêu: Giúp HS giải tỏa căng thẳng, tăng cường sự tập trung và cải thiện khả

năng điều chỉnh cảm xúc.

- Chuẩn bị: Cần chuẩn bị một không gian yên tĩnh để học sinh có thể thoải mái thực hiện. Nếu muốn, bạn có thể chuẩn bị một số nhạc cụ để tạo ra âm thanh nhẹ nhàng và thư giãn.

- Hướng dẫn: Hướng dẫn học sinh tập trung vào hơi thở của mình và thực hiện những hơi thở sâu và đều. HS cũng cần chỉnh sửa tư thế để thoải mái nhất có thể. Bạn có thể hướng dẫn học sinh nhắm mắt để tập trung tốt hơn.

- Thực hiện: Học sinh sẽ thực hiện những hơi thở sâu và đều trong khoảng thời gian từ 1 đến 5 phút. Trong thời gian này, HS cần tập trung vào hơi thở của mình và cố gắng không nghĩ đến bất cứ điều gì khác. Nếu HS cảm thấy khó khăn, bạn có thể giúp HS bằng cách hướng dẫn các em hít thở sâu và thở ra chậm rãi.

- Kết thúc: Sau khi hết thời gian, bạn có thể yêu cầu học sinh mở mắt và chia sẻ cảm nhận của HS về trò chơi này. Bạn cũng có thể hướng dẫn HS thực hiện lại trò chơi này mỗi ngày để tập trung và giảm căng thẳng.

3. Trò chơi 3. "Đoán cảm xúc"

- Mục tiêu: Giúp học sinh phát triển khả năng đọc ngôn ngữ cơ thể và đoán cảm

xúc của người khác.

- Chuẩn bị: Cần chuẩn bị một số hình ảnh hoặc tranh vẽ về các biểu cảm cơ thể của người khác, các tài liệu về ngôn ngữ cơ thể để giúp học sinh dễ dàng hình dung.

- Hướng dẫn: Hướng dẫn học sinh đoán cảm xúc của người khác dựa trên biểu cảm cơ thể như cách đọc ngôn ngữ cơ thể, bao gồm các dấu hiệu như ánh mắt, cử chỉ tay và chân, cách đứng và ngồi, và biểu cảm khuôn mặt.

- Thực hiện: Chia nhóm học sinh thành các nhóm từ 2 đến 4 người và chọn một người trong nhóm để diễn tả một cảm xúc bất kỳ. Các thành viên còn lại trong nhóm sẽ cố gắng đoán cảm xúc đó dựa trên ngôn ngữ cơ thể của người diễn tả.

26

- Kết thúc: Sau khi mỗi nhóm đã hoàn thành việc đoán cảm xúc, HS chia sẻ cảm nhận của mình về trò chơi này. GV yêu cầu HS giải thích cách HS đoán được cảm xúc của người khác dựa trên các dấu hiệu cơ thể.

4. Trò chơi 4. "Giải quyết xung đột"

- Mục tiêu: Giúp HS học cách giải quyết xung đột và xây dựng mối quan hệ tốt

với người khác.

- Chuẩn bị: Cần chuẩn bị một số tình huống xảy ra xung đột giữa hai hoặc nhiều người. Tình huống này có thể liên quan đến cuộc sống hàng ngày, như mâu thuẫn với bạn bè, xung đột với gia đình...

- Hướng dẫn: Hướng dẫn HS giải quyết các tình huống xung đột bằng cách sử dụng kỹ năng giải quyết xung đột như kỹ năng như lắng nghe tích cực, giải thích quan điểm của mình một cách lịch sự và tôn trọng, tìm kiếm giải pháp chung và đưa ra lời xin lỗi nếu cần thiết.

- Thực hiện: Chia nhóm HS thành các nhóm từ 2 đến 4 người và cho mỗi nhóm một tình huống xung đột để giải quyết. HS có thể giải quyết tình huống này bằng cách thảo luận với nhau, giải thích quan điểm của mình và tìm kiếm giải pháp chung.

- Kết thúc: Sau khi mỗi nhóm đã hoàn thành việc giải quyết xung đột, các em chia sẻ cảm nhận của mình về trò chơi này. GV yêu cầu HS giải thích kỹ năng giải quyết xung đột mà HS đã sử dụng và cách đóng góp của mỗi thành viên trong nhóm.

5. Trò chơi 5. "Phân tích cảm xúc trong bài hát"

- Mục tiêu: Giúp HS phát triển khả năng phân tích và hiểu cảm xúc trong bài hát.

- Chuẩn bị: Chuẩn bị một danh sách các bài hát nổi tiếng có nội dung đa dạng về cảm xúc như tình yêu, hạnh phúc, đau khổ, buồn bã, phấn khích, sợ hãi, và hoang mang. Chọn các bài hát có lời ca phong phú, điệu nhạc đa dạng và phù hợp với độ tuổi của học sinh.

- Hướng dẫn: Hướng dẫn HS phân tích và hiểu cảm xúc được thể hiện trong bài hát như cách nghe và phân tích lời ca, tìm kiếm các dấu hiệu cảm xúc trong bài hát như âm nhạc, lời ca, cách hát và phong cách biểu diễn của ca sĩ.

- Thực hiện: Chia HS thành các nhóm từ 2 đến 4 người và cho mỗi nhóm một bài hát để phân tích. HS nghe bài hát và phân tích cảm xúc được thể hiện trong đó, sau đó chia sẻ cảm nhận của mình với các nhóm khác. Các em cũng có thể đưa ra các đặc điểm âm nhạc, lời ca và phong cách biểu diễn để giải thích cảm xúc được thể hiện trong bài hát.

- Kết thúc: Sau khi mỗi nhóm đã hoàn thành việc phân tích bài hát, HS chia sẻ cảm nhận của mình về trò chơi này. GV yêu cầu cả lớp đồng thanh hát một bài hát mang thông điệp tích cực.

6. Trò chơi 6. “Đổ não ra giấy”

- Mục tiêu: Khơi gợi sự sáng tạo và khả năng tư duy của học sinh.

27

- Chuẩn bị: Chuẩn bị một số tấm giấy lớn và một số bút màu để HS có thể viết

và phác thảo ý tưởng của mình.

- Hướng dẫn: Hướng dẫn HS đưa ra ý tưởng, suy nghĩ hoặc giải pháp cho một vấn đề hoặc tình huống trong cuộc sống. HS có thể suy nghĩ về vấn đề đó một cách tự do và không bị giới hạn bởi bất kỳ ràng buộc nào.

- Thực hiện: Chia HS thành các nhóm từ 2 đến 4 người và cho mỗi nhóm một tấm giấy lớn để HS có thể đổ não ra giấy. Sau đó, đưa ra một vấn đề hoặc tình huống và yêu cầu học sinh suy nghĩ và đưa ra ý tưởng của mình trên tấm giấy đó. HS có thể sử dụng các bút màu để phác thảo ý tưởng của mình và tạo ra một bức tranh hoặc biểu đồ để giải thích ý tưởng đó.

- Kết thúc: Sau khi mỗi nhóm đã hoàn thành việc đổ não ra giấy, HS trình bày ý tưởng của mình cho các nhóm khác. GV yêu cầu HS giải thích ý tưởng của mình một cách chi tiết.

2.2. Tổ chức thực hiện

- Thời gian: Tiết sinh hoạt 15 phút đầu giờ.

- Địa điểm: Tại lớp học 12C, 10A3.

- Chủ trì: GVCN

28

Hình 9. HS thực hành các trò chơi TTCX

2.3. Đánh giá

Để đánh giá hiệu quả của trò chơi thực hành trí tuệ cảm xúc trong tiết sinh hoạt 15 phút đầu giờ cho học sinh THPT Tương Dương 1, chúng tôi dựa trên các yếu tố sau:

Thứ 1. Sự tham gia của học sinh: Đây là yếu tố quan trọng nhất để đánh giá hiệu quả của trò chơi. Nếu học sinh tham gia tích cực và tương tác với nhau trong trò chơi, đặc biệt là các trò chơi có tính chất nhóm, thì trò chơi đã đạt được mục đích của mình.

Thứ 2. Sự tăng cường kỹ năng trí tuệ cảm xúc: Trò chơi có thể giúp học sinh phát triển các kỹ năng trí tuệ cảm xúc như nhận biết cảm xúc của chính mình và người khác, giải quyết xung đột và tăng cường sự tập trung. Nếu các trò chơi đạt được mục tiêu này, thì trò chơi đã hoạt động hiệu quả.

Thứ 3. Sự hấp dẫn của trò chơi: Nếu trò chơi mang tính giải trí và hấp dẫn, thì học sinh sẽ có động lực tham gia và tương tác tích cực trong trò chơi. Điều này cũng có thể giúp tăng cường hiệu quả của trò chơi.

29

Thứ 4. Sự phát triển kỹ năng xã hội: Nếu các trò chơi có tính chất nhóm và yêu cầu học sinh tương tác với nhau, thì trò chơi cũng có thể giúp học sinh phát triển kỹ năng xã hội của mình. Nếu trò chơi đạt được mục tiêu này, thì trò chơi đã hoạt động hiệu quả.

Dựa trên các yếu tố trên, chúng tôi nhận thấy việc tổ chức các trò chơi thực hành trí tuệ cảm xúc trong tiết sinh hoạt 15 phút đầu giờ cho học sinh THPT Tương Dương 1 đã đạt được các mục tiêu như tăng cường kỹ năng trí tuệ cảm xúc, phát triển kỹ năng xã hội và hấp dẫn học sinh tham gia. Tuy nhiên, để đảm bảo hiệu quả của trò chơi trong thời gian lâu dài, chúng tôi sẽ thiết kế và hoàn thiện thêm bộ trò chơi phù hợp với độ tuổi và sở thích của học sinh cũng như đảm bảo tính đa dạng và thú vị của các trò chơi.

3. Giải pháp thứ ba: Tổ chức chuyên đề “Giáo dục trí tuệ cảm xúc” thực hiện

lồng ghép trong tiết sinh hoạt lớp

3.1. Thiết kế chuyên đề

Sinh hoạt chủ đề : TRÍ TUỆ CẢM XÚC

I. Mục tiêu: Giúp HS

- Biết được khái niệm về trí tuệ cảm xúc.

- Hiểu được tầm quan trọng của trí tuệ cảm xúc trong cuộc sống.

- Phát triển kỹ năng quản lý cảm xúc, tăng cường sự tự tin và sáng tạo trong cuộc

sống.

II. Chuẩn bị

- Bảng phụ, bút dạ, tài liệu về trí tuệ cảm xúc, bài tập thực hành.

III. Tiến trình thực hiện

1. Khởi động (5 phút)

- Giáo viên giao nhiệm vụ: HS quan

sát bánh xe cảm xúc và gọi tên cảm

xúc của em trong thời gian gần đây.

- HS lựa chọn trạng thái cảm xúc và gửi

câu trả lời lên nhóm messenger lớp.

- Giáo viên kết luận: Nhận xét và đánh

giá năng lực nhận biết cảm xúc của

học sinh.

Hình 10. Bánh xe cảm xúc

30

2. Hình thành kiến thức (20 phút)

- Giáo viên giao nhiệm vụ: Học sinh tìm hiểu và trình bày các công cụ làm chủ

cảm xúc.

- Học sinh thực hiện và báo cáo nhiệm vụ.

Nhóm 1,2: Thuyết trình về khoảng dừng Delta T.

Nhóm 3,4: Thuyết trình về công thức 5N.

- Giáo viên kết luận: Giáo viên đánh giá hiểu biết các công cụ làm chủ cảm xúc

của HS và kết luận.

Khoảng dừng Delta T: Đây là một khái niệm trong lĩnh vực trí tuệ cảm xúc, được đề xuất bởi nhà tâm lý học Daniel Goleman. Nó được định nghĩa như một khoảng thời gian ngắn giữa cảm xúc và phản ứng của chúng ta. Trong khoảng dừng Delta T, chúng ta dành một chút thời gian để suy nghĩ và lựa chọn phản ứng của mình thay vì phản ứng tự động và không kiểm soát.

Khoảng dừng Delta T giúp chúng ta kiểm soát cảm xúc của mình và hành động một cách tỉnh táo hơn. Thay vì phản ứng tức thì trong những tình huống căng thẳng hoặc xung đột, chúng ta có thể dừng lại và suy nghĩ trước khi hành động. Khoảng dừng Delta T cũng giúp chúng ta tránh những hành vi hấp tấp hoặc impulsive, giúp tăng cường khả năng giải quyết vấn đề, xây dựng mối quan hệ tốt hơn và cải thiện chất lượng cuộc sống của chúng ta.

Để phát triển khả năng sử dụng khoảng dừng Delta T, chúng ta có thể tập trung vào việc nhận biết cảm xúc của mình, hít thở sâu và tập trung vào thực tế hiện tại thay vì bị vướng mắc trong quá khứ hoặc lo lắng về tương lai. Chúng ta cũng có thể tập luyện các kỹ năng giải quyết xung đột và tìm cách giải quyết vấn đề một cách hiệu quả hơn.

Công thức 5N: Công thức 5N (Ngưng - Nghe - Ngẫm - Nghĩ - Nói) là một phương pháp giúp chúng ta quản lý và điều chỉnh cảm xúc của mình một cách hiệu quả. Công thức này được đề xuất bởi tiến sĩ Travis Bradberry và Jean Greaves trong cuốn sách "Emotional Intelligence 2.0".

Ngưng (Pause): Đây là bước đầu tiên và quan trọng nhất trong công thức 5N. Khi chúng ta gặp phải một tình huống gây ra cảm xúc, hãy ngưng lại trước khi hành động hoặc phản ứng. Điều này giúp chúng ta tránh hành động bị chi phối bởi cảm xúc và cho phép chúng ta suy nghĩ và đưa ra quyết định đúng đắn hơn.

Nghe (Listen): Sau khi đã ngưng lại, hãy lắng nghe những gì đang xảy ra xung quanh mình và cảm nhận cảm xúc của người khác. Điều này giúp chúng ta hiểu rõ hơn về tình huống đang xảy ra và giúp chúng ta đưa ra phản ứng và quyết định hiệu quả hơn.

Ngẫm (Reflect): Sau khi đã lắng nghe, hãy suy nghĩ và đánh giá lại cảm xúc của mình và tình huống đang xảy ra. Điều này giúp chúng ta hiểu rõ hơn về chính bản thân mình và cách các cảm xúc của chúng ta ảnh hưởng đến tình huống.

31

Nghĩ (Think): Sau khi đã ngẫm, hãy đưa ra các phân tích và suy luận để đưa ra quyết định và hành động. Điều này giúp chúng ta đưa ra những phản ứng và quyết định đúng đắn, hạn chế các hành động thiếu suy nghĩ.

Nói (Speak): Cuối cùng, hãy nói ra những suy nghĩ và quyết định của mình một cách lịch sự và đúng đắn. Điều này giúp chúng ta truyền đạt thông tin và giải quyết xung đột hiệu quả.

Công thức 5N giúp chúng ta kiểm soát và quản lý cảm xúc của mình một cách hiệu quả, giúp chúng ta đưa ra những quyết định và hành động đúng đắn, xây dựng mối quan hệ tốt hơn và cải thiện chất lượng cuộc sống của chúng ta.

Hình 11. Khoảng dừng Delta T và nguyên tắc 5N

3. Luyện tập (15 phút)

- Giáo viên giao nhiệm vụ: HS nghe và mô phỏng bằng cử chỉ theo lời bài hát

“Gọi tên cảm xúc”.

- Học sinh thực hiện và báo cáo nhiệm vụ.

- Giáo viên đánh giá khả năng thực hiện bài tập và sự cải thiện tâm trạng của học sinh sau khi thực hành kĩ năng giải tỏa cảm xúc bằng âm nhạc kết hợp giải phóng hình thể.

Hình 12. Bài hát “ Gọi tên hạnh phúc”

32

4. Vận dụng (5 phút)

- Giáo viên giao nhiệm vụ: Học sinh vẽ sơ đồ tư duy hai công cụ trí tuệ cảm xúc: khoảng dừng delt T và nguyên tắc 5N. Áp dụng hai công cụ này vào trong thực tế hàng ngày và ghi lại vào nhật ký.

- Học sinh thực hiện và báo cáo sản phẩm và tuần sau.

- Giáo viên kết luận: Giáo viên nhận xét sơ đồ tư duy và đánh giá khả năng áp

dụng kỹ năng quản lý cảm xúc vào cuộc sống hàng ngày của học sinh.

V. Đánh giá

- Đánh giá qua các bài tập thực hành.

- Đánh giá qua sự tham gia và tương tác của học sinh trong buổi học.

- Đánh giá các kỹ năng quản lý cảm xúc của học sinh trong thực tế.

VI. Lưu ý

- Giáo viên có thể thay đổi nội dung bài học và cách thức thực hiện phù hợp với

từng lớp và từng tình huống.

- Giáo viên cần tạo các hoạt động phù hợp để học sinh có thể áp dụng hàng ngày.

Hình 13. Các slide bài giảng chủ đề: Trí tuệ cảm xúc

3.2. Tổ chức thực hiện

- Lớp thực nghiệm: 10A3, 12C.

33

Hình 14. Các hoạt động tiết sinh hoạt chủ đề: Trí tuệ cảm xúc

34

3.3. Đánh giá

Tiết sinh hoạt chủ đề "Giáo dục trí tuệ cảm xúc" cho HS THPT đã được thực

hiện một cách có hiệu quả và đáp ứng được các mục tiêu đã đề ra.

- Hoạt động khởi động: Hoạt động khởi động đã giúp học sinh nhanh chóng vào bài học và tạo sự tương tác giữa học sinh và giáo viên. Học sinh đã thực hiện nhiệm vụ và học cách chia sẻ cảm xúc của mình. Giáo viên đã đánh giá năng lực nhận diện cảm xúc của học sinh.

- Hoạt động hình thành kiến thức: Hoạt động hình thành kiến thức đã giúp học sinh hiểu được khái niệm về trí tuệ cảm xúc và tầm quan trọng của trí tuệ cảm xúc trong cuộc sống. Học sinh đã thực hiện nhiệm vụ và trình bày khái niệm, tầm quan trọng của trí tuệ cảm xúc. Giáo viên đã đánh giá khả năng hiểu và trình bày khái niệm, tầm quan trọng của trí tuệ cảm xúc của học sinh.

- Hoạt động luyện tập: Hoạt động luyện tập đã giúp học sinh phát triển kỹ năng quản lý cảm xúc và tăng cường sự tự tin và sáng tạo trong cuộc sống. Học sinh đã thực hiện bài tập thực hành về quản lý cảm xúc và cách phát triển trí tuệ cảm xúc.Giáo viên đã đánh giá khả năng thực hiện bài tập và phát triển kỹ năng quản lý cảm xúc của học sinh.

- Hoạt động vận dụng: Hoạt động vận dụng đã giúp học sinh áp dụng các kỹ năng quản lý cảm xúc vào cuộc sống hàng ngày. Giáo viên đã đánh giá khả năng áp dụng kỹ năng quản lý cảm xúc vào cuộc sống hàng ngày của học sinh.

Như vậy, tiết sinh hoạt chủ đề "Giáo dục trí tuệ cảm xúc" đã đạt được các mục tiêu đã đề ra là giúp học sinh phát triển kỹ năng nhận biết, hiểu, điều chỉnh và quản lý được cảm xúc, tăng cường sự tự tin và sáng tạo trong cuộc sống.

4. Giải pháp thứ tư: Tổ chức chủ đề “Hiểu-Thương” để tăng cường sự gắn

kết giữa phụ huynh và học sinh thực hiện trong hội nghị cha mẹ học sinh

4.1. Mục đích

Mục đích của việc tổ chức chủ đề "Hiểu-Thương" trong hội nghị cha mẹ học sinh là tăng cường sự gắn kết giữa phụ huynh và học sinh, xây dựng mối quan hệ tốt đẹp giữa hai bên, đồng thời giúp cho cha mẹ hiểu rõ hơn về tâm lý, nhu cầu, khó khăn của con em mình để có thể hỗ trợ và động viên con trong học tập và cuộc sống.

Việc tổ chức chủ đề "Hiểu-Thương" giúp tạo ra một không gian giao lưu, trao đổi giữa phụ huynh và học sinh, giúp cha mẹ hiểu thêm về những khó khăn mà con em mình đang gặp phải trong học tập và cuộc sống. Đồng thời, chủ đề này cũng giúp cha mẹ hiểu được những nhu cầu, mong muốn, sở thích của con em mình để có thể hỗ trợ và động viên cho con phát triển tốt hơn.

Ngoài ra, việc thực hiện chủ đề này còn giúp tăng cường mối quan hệ giữa phụ huynh và học sinh, xây dựng một môi trường học tập và giáo dục tích cực. Điều này đồng nghĩa với việc giúp con em học sinh có thêm động lực và sự ủng hộ từ phụ huynh để phát triển tốt hơn trong học tập và cuộc sống.

35

4.2. Thiết kế chủ đề

Dưới đây là mô hình kế hoạch cho chủ đề "Hiểu-Thương" thực hiện trong hội nghị cha mẹ học sinh để tăng cường sự gắn kết giữa phụ huynh và học sinh mà chúng tôi đã thực hiện:

KẾ HOẠCH HỌP PHỤ HUYNH ĐẦU NĂM HỌC 2022-2023

(Chủ đề: “Hiểu-thương”)

I. Mục tiêu

- Giới thiệu chủ đề "Hiểu-Thương" và mục đích của việc tổ chức chủ đề này trong hội nghị cha mẹ học sinh.

- Giúp cha mẹ hiểu rõ hơn về con em mình, các hoạt động học tập và giáo dục của trường.

- Tạo ra một môi trường giao tiếp và trao đổi tích cực giữa cha mẹ và học sinh.

II. Chuẩn bị

- Tổ chức một buổi hội nghị cha mẹ học sinh.

- Chuẩn bị bài giảng, tài liệu và hoạt động cho buổi hội nghị.

III. Các bước thực hiện

1. Giới thiệu chủ đề "Hiểu-Thương" (5 phút)

- Giới thiệu về chủ đề "Hiểu-Thương" và mục đích của việc tổ chức chủ đề này trong hội nghị cha mẹ học sinh.

2. Giới thiệu về trường học và chương trình học tập (10 phút)

- Giới thiệu về trường học, lớp học và các hoạt động giáo dục của trường, lớp.

- Giới thiệu về chương trình học tập và các hoạt động học tập của học sinh.

3. Thảo luận về những vấn đề quan trọng (20 phút)

- Tổ chức cuộc thảo luận về các vấn đề quan trọng như cách hỗ trợ học tập cho con em mình, giải quyết các vấn đề khó khăn trong học tập và cuộc sống.

- Mời các phụ huynh và học sinh chia sẻ kinh nghiệm và lời khuyên về các vấn đề này.

4. Tạo không gian giao lưu (30 phút)

- Tổ chức các hoạt động giao lưu, trò chuyện, các trò chơi giữa cha mẹ và học sinh để hai bên có thể hiểu thêm về nhau và tạo ra sự gắn kết:

Trò chơi “Nhận diện thiên thần”: GV chuẩn bị những mảnh giấy HS đã cho biết những thông tin của bản thân trước đó nhưng giấu tên. Trong trò chơi này, phụ huynh quan sát từng mảnh giấy và nhận diện con mình.

36

Trò chơi “Thông điệp yêu thương”: HS chuẩn bị những chai nước có gắn những thông điệp yêu thương gửi tới bố, mẹ mình. Phụ huynh đọc những thông điệp yêu thương đó và phản hồi lại.

- Mời các phụ huynh và học sinh chia sẻ về sở thích, mục tiêu và những trăn trở trong cuộc sống.

5. Giới thiệu các hoạt động học tập và giáo dục (10 phút)

- Giới thiệu các hoạt động học tập và giáo dục đang được tổ chức trong trường.

- Mời các phụ huynh và học sinh tham gia các hoạt động này để cùng hỗ trợ và động viên lẫn nhau.

6. Kết thúc (5 phút)

- Tổng kết và đánh giá kết quả của buổi hội nghị.

- Cảm ơn các phụ huynh và học sinh đã tham gia buổi hội nghị.

IV. Phương tiện và tài liệu

- Bài giảng về chủ đề "Hiểu-Thương".

- Tài liệu giới thiệu về trường học và chương trình học tập.

- Các hoạt động giao lưu và trò chuyện.

- Tài liệu về các hoạt động học tập và giáo dục đang được tổ chức trong trường.

Hình 15. Các slide hội nghị cha mẹ học sinh, chủ đề “Hiểu-thương”

37

3.4.3. Tổ chức thực hiện

Hình 16. Các hoạt động buổi họp phụ huynh chủ đề: Hiểu-thương

38

4.4. Đánh giá

Việc tổ chức chủ đề "Hiểu-Thương" để tăng cường sự gắn kết giữa phụ huynh

và học sinh trong hội nghị cha mẹ học sinh có nhiều ý nghĩa, bao gồm:

- Tạo ra một môi trường giao lưu, chia sẻ, tăng cường sự hiểu biết và thấu hiểu

giữa phụ huynh và học sinh.

- Giúp phụ huynh hiểu rõ hơn về nhu cầu, mong muốn và khó khăn của con em

mình trong quá trình học tập và phát triển.

- Giúp học sinh cảm thấy được sự quan tâm và chăm sóc từ phụ huynh, giúp nâng

cao lòng tự tin và sự phát triển toàn diện của học sinh.

- Tăng cường sự tương tác giữa nhà trường và gia đình, giúp đẩy mạnh sự hợp

tác giữa hai bên để tạo ra một môi trường học tập tích cực và hiệu quả.

- Thúc đẩy sự thấu hiểu và sẻ chia trong cộng đồng giáo dục, giúp xây dựng một

tinh thần đoàn kết và gắn bó trong cộng đồng.

Tổ chức chủ đề "Hiểu-Thương" trong hội nghị cha mẹ học sinh là một hoạt động đầy ý nghĩa và cần thiết để tạo ra một môi trường học tập đầy yêu thương, thân thiện và phát triển toàn diện cho học sinh.

5. Giải pháp thứ năm: Phối hợp Nhà trường, Đoàn trường và các cơ quan,

đoàn thể để giáo dục trí tuệ cảm xúc cho HS

5.1. Phối hợp với Nhà trường, Đoàn trường trong giáo dục TTCX cho HS

Nhà trường, Đoàn trường đóng vai trò rất quan trọng trong việc giáo dục trí tuệ cảm xúc cho học sinh THPT. Dưới đây là một số phương án mà trường học có thể áp dụng để phối hợp với Nhà trường, Đoàn trường trong giáo dục trí tuệ cảm xúc cho học sinh THPT:

- Tổ chức các buổi tập huấn cho giáo viên và cán bộ Đoàn trường: Những buổi tập huấn này sẽ giúp giáo viên và cán bộ Đoàn trường hiểu rõ hơn về trí tuệ cảm xúc và các kỹ năng cần phát triển cho học sinh. Những kỹ năng này bao gồm khả năng quản lý cảm xúc, đồng cảm, tình bạn, sự động viên, và khả năng giải quyết xung đột.

- Tạo ra các hoạt động ngoại khóa cho học sinh: Trường học phối hợp với Đoàn trường để tổ chức các hoạt động ngoại khóa như trại hè, chuyến đi tham quan, các trò chơi, vận động, và các hoạt động tình nguyện. Những hoạt động này sẽ giúp học sinh phát triển các kỹ năng trí tuệ cảm xúc và rèn luyện kỹ năng xã hội.

- Tổ chức các buổi tư vấn cho học sinh và phụ huynh: Trường học và Đoàn trường có thể phối hợp để tổ chức các buổi tư vấn cho học sinh và phụ huynh về giáo dục trí tuệ cảm xúc. Những buổi tư vấn này sẽ giúp học sinh và phụ huynh hiểu rõ hơn về trí tuệ cảm xúc và cách phát triển các kỹ năng này.

- Tổ chức các cuộc thi, chương trình văn nghệ, thể thao: Trường học và Đoàn trường có thể phối hợp để tổ chức các cuộc thi, chương trình văn nghệ, thể thao nhằm giúp HS phát triển các kỹ năng trí tuệ cảm xúc và rèn luyện kỹ năng xã hội.

39

Trên cơ sở các định hướng trên, chúng tôi đã phối hợp với Nhà trường và Đoàn trường để thực hiện các chương trình giáo dục nhằm nâng cao TTCX cho HS THPT Tương Dương 1. Ví dụ như tổ chức các hoạt động ngoại khóa giáo dục các kĩ năng sống, các cuộc thi như tìm kiếm tài năng, thi KHKT, thi HSG, các chương trình văn nghệ, TDTT, các hoạt động tình nguyện, “uống nước nhớ nguồn”, tổ chức hội chợ, chương trình rửa xe gây quỹ ủng hộ HS nghèo vượt khó, đón hài cốt liệt sĩ, tri ân thầy cô…Từ các hoạt động này, HS THPT Tương Dương 1 đã được giáo dục về các kĩ năng sống đặc biệt là các kĩ năng ứng phó với các vấn nạn mới nảy sinh trong thời đại công nghệ số như bắt nạt trực tuyến, Body shaming, …Đồng thời giáo dục các em lòng yêu nước, tương thân tương ái, lòng biết ơn, tinh thần trách nhiệm trong công việc. Ngoài ra các em còn được phát huy tối đa năng lực của mình và rèn luyện thêm sự tự tin trong cuộc sống. Nhờ đó mà TTCX của HS cũng tự nhiên được nâng cao. Thời gian tới, chúng tôi sẽ phối hợp triển khai thêm các hoạt động như tổ chức các buổi tư vấn cho phụ huynh và học sinh, các cuộc thi năng khiếu, tổ chức trại hè... để HS có thêm những trải nghiệm phong phú hơn.

Hình 17. Các hoạt động phối hợp với Nhà trường, Đoàn trường

40

5.2. Phối hợp với các tổ chức xã hội, các cơ quan đoàn thể

Các tổ chức xã hội cũng có vai trò quan trọng trong việc giáo dục trí tuệ cảm xúc cho học sinh. Dưới đây là một số phương án phối hợp với tổ chức xã hội trong giáo dục trí tuệ cảm xúc cho học sinh:

- Hợp tác trong việc tạo ra các chương trình đào tạo trí tuệ cảm xúc cho giáo viên và học sinh: Các tổ chức xã hội có thể cung cấp tài liệu đào tạo, các chuyên gia đào tạo, hoặc các công cụ giáo dục trí tuệ cảm xúc cho trường học bao gồm các khóa học, các hoạt động ngoại khóa, và các chương trình tình nguyện Trường học có thể sử dụng các tài liệu và công cụ này để giáo dục trí tuệ cảm xúc cho GV và HS.

- Tổ chức các cuộc thi, chương trình văn nghệ, thể thao với sự tham gia của các tổ chức xã hội: Trường học có thể phối hợp với các doanh nghiệp và tổ chức xã hội để tổ chức các cuộc thi, chương trình văn nghệ, thể thao với mục đích giúp học sinh phát triển các kỹ năng trí tuệ cảm xúc và rèn luyện kỹ năng xã hội.

Hiện nay, có rất nhiều chương trình, khóa học giáo dục TTCX của các tổ chức, doanh nghiệp mà chúng ta có thể tham gia. Chúng tôi đăng kí tham gia các khóa học online về TTCX để nâng cao nhận thức của bản thân về vấn đề nghiên cứu. Tiếp đến, chúng tôi tìm hiểu các khóa học TTCX dành cho tuổi teen. Qua các lớp học, chúng tôi sưu tầm tài liệu về TTCX và lên kế hoạch giáo dục cho HS về TTCX. Việc chúng tôi tự học, thực hành nâng cao TTCX của bản thân chính là yếu tố then chốt để chúng tôi mạnh dạn triển khai nội dung giáo dục này cho HS. Bởi muốn giáo dục HS thì bản thân GV phải là người có TTCX, được đào tạo bài bản về TTCX và được trải nghiệm thực hành TTCX trong một thời gian. Một lớp học chúng tôi đã trải nghiệm là lớp TTCX của thầy Dương Quang Minh-chuyên gia trong lĩnh vực giáo dục TTCX. Đặc biệt lớp học này miễn phí cho đối tượng là giáo viên, sinh viên sư phạm. Bởi theo quan điểm của thầy, mỗi GV có TTCX sẽ tạo ra một thế hệ học trò có TTCX. Một thầy cô giáo hạnh phúc sẽ có nhiều thế hệ học trò hạnh phúc. Với mong muốn lan tỏa TTCX đến các thế hệ tương lai, lớp học TTCX thực sự đã đem lại nhiều giá trị tốt đẹp cho cộng đồng. Lớp học liên tục mở các khóa học. Chúng tôi cũng thường xuyên kết nối, lan tỏa cho đồng nghiệp, phụ huynh và học sinh thông tin các khóa học để mọi người có thể tham gia.

Hình 18. Chứng nhận hoàn thành khóa học TTCX

41

Mời diễn giả về trường giao lưu với HS cũng là một hoạt động góp phần nâng cao TTCX cho HS trường THPT Tương Dương 1. Trường THPT Tương Dương 1 đã kết nối với thầy Đào Ngọc Cường, một diễn giả nổi tiếng với các dự án truyền cảm hứng cho cộng đồng, nhất là đối tượng học sinh, sinh viên. Với thông điệp “Sống ước mơ, khát vọng”, buổi diễn thuyết thực sự đã chạm đến trái tim của các GV, HS, đem lại nhiều ý nghĩa trong giáo dục phẩm chất, lối sống, truyền được cảm hứng cho HS THPT Tương Dương 1 vốn thiếu động lực và mục tiêu học tập.

Hình 19. Một số hình ảnh buổi diễn thuyết

Ngoài ra, chúng tôi còn phối hợp với các cơ quan đoàn thể khác như Công an, bộ đội, UBND xã… để tăng cường giáo dục các kĩ năng, lối sống cho HS. Phối hợp với Công an tuyên truyền nâng cao hiểu biết về pháp luật cho HS, giúp các em tránh xa các tệ nạn xã hội, các hành vi trái pháp luật như buôn bán người, sử dụng và buôn bán ma túy, an ninh mạng, vi phạm ATGT, bạo lực học đường…Phối hợp với bộ đội, GV môn quốc phòng tổ chức hội thao QP-AN, tuyên truyền luật nghĩa vụ quân sự để nâng cao tinh thần trách nhiệm và nghĩa vụ của HS đối với đất nước. Phối hợp với chính quyền, UBND xã trong việc kết nối giáo dục HS giữa Nhà trường và địa phương nhằm chống HS bỏ học và hỗ trợ, định hướng nghề nghiệp cho HS sau khi ra trường. Đây là một hoạt động thiết thực bởi đặc thù của HS miền núi, sau khi tốt nghiệp THPT các em chủ yếu đi làm công nhân, xuất khẩu lao động hoặc ở nhà lập gia đình, buôn bán… chỉ một tỉ lệ rất ít có nhu cầu học các trường ĐH, CĐ hay học nghề.

Như vậy, những hoạt động và chương trình phối hợp này giúp học sinh nâng cao TTCX ở các mặt: Nhận thức, tư duy, quản lí, điều khiển cảm xúc đồng thời cung cấp cho các em nhiều kĩ năng sống quan trọng, tạo động lực, bồi dưỡng ước mơ, định hướng tương lai, nghề nghiệp cho HS.

42

Hình 20. Hoạt động phối hợp với cơ quan, đoàn thể trong giáo dục HS

CHƯƠNG IV. KẾT QUẢ THỰC NGHIỆM

1. Phân tích định tính

Đề tài “Giáo dục trí tuệ cảm xúc cho học sinh THPT miền núi thông qua công tác chủ nhiệm lớp đã đạt được nhiều kết quả tích cực đáng kể, giúp nâng cao chất lượng cuộc sống và học tập của học sinh THPT khu vực miền núi. Cụ thể:

- Nâng cao nhận thức của học sinh về trí tuệ cảm xúc và quản lý cảm xúc: Học sinh đã được học các kỹ năng quản lý cảm xúc, nhận biết và thấu hiểu cảm xúc của mình và của người khác. Các em đã hiểu rõ hơn về tầm quan trọng của trí tuệ cảm xúc trong cuộc sống và cách sử dụng chúng để đạt được mục tiêu của mình.

- Tăng cường kỹ năng xã hội: Học sinh đã được rèn luyện kỹ năng giao tiếp, hợp tác và giải quyết xung đột. HS có thể xử lý các tình huống xã hội khó khăn một cách hiệu quả hơn, đồng thời tăng cường tinh thần đoàn kết và tôn trọng đồng đội.

43

- Cải thiện hành vi học tập: Học sinh đã có thái độ tích cực hơn đối với việc học và rèn luyện sự kiên trì và nỗ lực. HS đã hiểu rõ tầm quan trọng của sự tập trung và tự kiểm soát cảm xúc để đạt được thành công trong học tập.

- Tăng cường quan tâm và hiểu biết của bậc phụ huynh: Qua đề tài này, bậc phụ huynh đã hiểu rõ hơn về trí tuệ cảm xúc và tầm quan trọng của nó đối với sự phát triển của con em mình. Phụ huynh đã có thêm các phương pháp giáo dục trí tuệ cảm xúc để áp dụng trong việc giáo dục con em mình.

Ví dụ về một trường hợp HS nhờ được giáo dục TTCX đã vượt qua những cảm xúc tiêu cực và đạt thành tích cao trong học tập: Em Lô Thị Mai Hoa là HS lớp 12C, dân tộc Thái, từ xã vùng sâu Nhôn mai ra thị trấn trọ học. Em H có hoàn cảnh gia đình rất khó khăn nhưng là HS giỏi toàn diện, luôn đứng đầu lớp lại rất ngoan ngoãn, nên được thầy cô quý mến. Nhưng cũng chính vì thế mà H lại là đối tượng để các bạn ganh ghét, nói xấu, cô lập. Có lần vì đứng lên phê bình một bạn tên D trong lớp sử dụng tài liệu trong giờ kiểm tra môn Sử mà H bị D đe dọa và lôi kéo các bạn khác tẩy chay. Thời gian đó, Em H lên lớp với thái độ rất lo sợ, chán nản. Là HS trong đội tuyển thi HSG tỉnh môn Văn nhưng H đòi bỏ thi thậm chí đang là HS lớp chọn em cũng muốn chuyển sang lớp thường. Quan sát thấy thái độ bất thường của H, chúng tôi đã hỏi han và tìm hiểu nguyên nhân. Chúng tôi đã trấn an, động viên, tư vấn tâm lí cho em H đồng thời triển khai ngay chuỗi giải pháp giáo dục TTCX cho các em HS trong lớp nhằm tạo nên một môi trường học tập lành mạnh, an toàn để em H cũng như các em HS khác yên tâm học tập. Bằng việc triển khai các giải pháp và thực hành TTCX thường xuyên, các em HS trong lớp giờ đã yêu thương, đoàn kết và thấu hiểu nhau hơn. Em H đã lấy lại được niềm vui đến lớp. Những nỗ lực không ngừng nghỉ đã đem lại kết quả xứng đáng khi em đạt giải Nhì kì thi HSG tỉnh môn Văn trong năm học 2022-2023.

Hình 21. Em Lô Thị Mai Hoa và thành tích đạt được

2. Phân tích kết quả định lượng

2.1. Mức độ nhận thức của HS THPT Tương Dương 1 về TTCX sau khi thực

nghiệm

Đối tượng khảo sát: 65 HS của hai lớp 10A3 và lớp 12C tham gia thực nghiệm

và 70 HS của hai lớp đối chứng là 12D và 10C1. Phiếu khảo sát: [Phụ lục 01].

44

Kết quả khảo sát chi tiết: [Phụ lục 04, 05].

Kết quả tổng hợp và đối chiếu như sau:

Có Không

Nội dung

Lớp thực nghiệm Lớp đối chứng Lớp thực nghiệm Lớp đối chứng

93,1% 13,0% 6,9% 87,0%

Đối chiếu lựa chọn đáp án khảo sát về nhận thức TTCX của HS THPT TD1 giữa lớp thực nghiệm và lớp đối chứng.

Bảng 4. Đối chiếu mức độ nhận thức TTCX của HS THPT TD1sau thực nghiệm

Đối chiếu mức độ nhận thức TTCX của lớp thực nghiệm và lớp đối chứng. .

93,1

87,0

13

6,9

100 80 60 40 20 0

Tỉ lệ % TB chọn đáp án "Có"

Tỉ lệ % TB chọn đáp án "Không" Lớp đối chứng

Lớp thực nghiệm

Hình 22. Biểu đồ đối chiếu mức độ nhận thức TTCX của HS sau thực nghiệm

Nhận xét: Kết quả khảo sát trên cho thấy: Có 93,1% tỉ lệ % TB HS lớp thực nghiệm lựa chọn đáp án “có” (tương ứng với mức nhận thức cao) cao hơn nhiều so với lớp đối chứng là 13%. Chỉ có 6,9% tỉ lệ TB HS chọn đáp án “không” so với lớp đối chứng là 87%. Như vậy, mức độ nhận thức về trí tuệ cảm xúc của học sinh của 2 lớp thực nghiệm 10A3 và 12C đã được cải thiện tốt hơn sau khi thực hiện đề tài giáo dục trí tuệ cảm xúc so với lớp đối chứng 12D và 10C1. Hầu hết học sinh đều biết rõ về khái niệm "trí tuệ cảm xúc" và tin rằng nó ảnh hưởng đến sự thành công trong cuộc sống. Đa số học sinh được giáo dục các kỹ năng cần thiết để phát triển trí tuệ cảm xúc và thực hiện các hoạt động để rèn luyện trí tuệ cảm xúc.

Tuy nhiên, sau thực nghiệm vẫn có một số học sinh cảm thấy cần phải cải thiện trí tuệ cảm xúc của mình và không thường xuyên tìm hiểu và cập nhật kiến thức mới về chủ đề này. Điều này cho thấy cần tiếp tục giáo dục và thực hiện các hoạt động để nâng cao nhận thức và kỹ năng trí tuệ cảm xúc của học sinh một cách thường xuyên hơn nữa.

2.2. Mức độ biểu hiện TTCX của HS THPT Tương Dương 1 sau khi thực

nghiệm

Đối tượng khảo sát: 65 HS lớp 10A3 và lớp 12C tham gia thực nghiệm và 70 HS

của hai lớp đối chứng là 12D và 10C1. Phiếu khảo sát: [Phụ lục 02].

45

Kết quả khảo sát chi tiết: [Phụ lục 06,07].

Kết quả tổng hợp như sau:

Thấp Cao

Nội dung/Mức độ

Lớp thực nghiệm Lớp đối chứng Trung bình Lớp Lớp đối thực chứng nghiệm Lớp thực nghiệm Lớp đối chứng

8 70,1 20,2 17,3 71,8 12,6

Đối chiếu mức độ biểu hiện trí tuệ cảm xúc của HS THPT TD 1 (Tỷ lệ %)

Bảng 5. Đối chiếu mức độ biểu hiện TTCX của HS THPT TD 1 sau thực nghiệm

Đối chiếu mức độ biểu hiện TTCX của lớp thực nghiệm và lớp đối chứng (Tỷ lệ %).

71,8

70,1

80

60

40

20,2

17,3

12,6

8

20

0

Trung bình

Cao

Thấp

Lớp thực nghiệm

Lớp đối chứng

Hình 23. Biểu đồ đối chiếu mức độ biểu hiện TTCX của HS sau thực nghiệm

Nhận xét: Dựa trên kết quả khảo sát, có thể thấy HS lớp tham gia thực nghiệm đã có những cải thiện đáng kể trong mức độ biểu hiện trí tuệ cảm xúc so với HS lớp đối chứng. HS lớp thực nghiệm đạt mức độ cao về TTCX với tỉ lệ TB 71,8% so với lớp đối chứng 12,6%. Mức độ TB lớp thực nghiệm chiếm tỉ lệ 20,2%, lớp đối chứng 17,3%. Ở mức độ thấp lớp thực nghiệm có tỉ lệ TB 8%, lớp đối chứng chiếm tỉ lệ TB cao 70,1%.

Các câu hỏi khảo sát về khả năng nhận biết và hiểu được cảm xúc của người khác cho thấy tỷ lệ HS đạt mức độ cao ở lớp thực nghiệm khá lớn, đây là một kết quả tích cực cho thấy HS đã phát triển khả năng nhận biết cảm xúc và có thể hiểu được cảm xúc của người khác. Mức độ kiểm soát và quản lý được cảm xúc của HS lớp thực nghiệm cũng nhiều hơn cho thấy HS đã học được cách tự điều chỉnh và quản lý cảm xúc của mình một cách hiệu quả. HS cũng đã có sự cải thiện đáng kể về mức độ nhận ra cảm xúc của mình và biết cách xử lý chúng cho thấy HS đã phát triển khả năng tự nhận diện và quản lý cảm xúc của mình một cách tốt hơn. Mức độ tập trung và kiên nhẫn để giải quyết các vấn đề trong cuộc sống cũng đã có tỷ lệ đạt mức cao cho thấy HS đã học được cách kiên trì và tập trung để giải quyết các vấn đề trong cuộc sống một cách hiệu quả hơn. Tuy nhiên, vẫn còn một số mặt cần được cải thiện như mức độ đáp ứng và thích nghi với những thay đổi trong cuộc sống của HS cho thấy HS cần phải học cách thích nghi với những thay đổi và phát triển khả năng thích ứng với môi trường xung quanh hơn nữa.

46

3. Khảo sát sự cấp thiết và tính khả thi của các giải pháp đề xuất

3.1. Mục đích khảo sát

Mục đích của việc khảo sát tính khả thi và tính cấp thiết của đề tài “Giáo dục trí tuệ cảm xúc cho học sinh THPT miền núi thông qua công tác chủ nhiệm lớp” nhằm đánh giá khả năng thực hiện và hiệu quả của chương trình giáo dục này. Việc khảo sát sẽ giúp thu thập thông tin về nhận thức, quan điểm và sự chuẩn bị của các bên liên quan đến chương trình giáo dục trí tuệ cảm xúc, bao gồm giáo viên, phụ huynh và học sinh. Những thông tin này sẽ giúp nhà trường và các nhà quản lý đưa ra quyết định về việc triển khai chương trình giáo dục trí tuệ cảm xúc cho học sinh THPT miền núi.

3.2. Nội dung và phương pháp khảo sát

3.2.1. Nội dung khảo sát

- Sự cần thiết của các giải pháp đề xuất đối với vấn đề nghiên cứu trong bối cảnh

hiện nay.

- Tính khả thi của các giải pháp đề xuất đối với vấn đề nghiên cứu trong bối cảnh

hiện nay.

3.2.2. Phương pháp khảo sát và thang đánh giá

- Phương pháp được sử dụng để khảo sát là Trao đổi bằng bảng hỏi; với thang đánh giá 04 mức (tương ứng với điểm số từ 1 đến 4): Không cấp thiết; Ít cấp thiết; Cấp thiết và Rất cấp thiết. Không khả thi; Ít khả thi; Khả thi và Rất khả thi.

- Chúng tôi khảo sát bằng phần mềm Google Form.

- Link khảo sát:

- Tính điểm trung bình 𝑋̅ theo phần mềm SPSS (Statistical Package for the

https://docs.google.com/forms/d/1mhN_dmvokPckKeO8dBMmuL4Uswos4daJGFy nUZ9cVHw/edit Social Sciences) sau khi có số liệu khảo sát trong Google Form.

3.3. Đối tượng khảo sát

Đối tượng Số lượng TT

1. Giáo viên trường THPT Tương Dương 1 60

2. Phụ huynh trường THPT Tương Dương 1 60

3. Học sinh trường THPT Tương Dương 1 60

Tổng 180

Bảng 6. Tổng hợp đối tượng khảo sát

3.4. Kết quả khảo sát về sự cấp thiết và tính khả thi của các giải pháp đã đề

xuất

47

Các giải pháp

Nang cao nhan

Thuc hanh tri tue

To chuc chuyen de

To chuc chu de

Phoi hop voi gia

thuc ve tri tue cam

cam xuc thong qua

"Giao duc tri tue

"Hieu-thuong" de

dinh va cac co

xuc cho HS thong

cac tro choi to

cam xuc" thuc

tang cuong su gan

quan doan the

qua ung dung

chuc sinh hoat 15

hien long ghep

ket giua phu

cong nghe so

phut dau gio

trong tiet sinh hoat

huynh va hoc sinh

lop

thuc hien trong hoi

nghi cha me HS

Valid

180

180

180

180

180

N

Missing

0

0

0

0

0

Mean

3.7611

3.7944

3.8333

3.7944

3.7444

Mode

4.00

4.00

4.00

4.00

4.00

3.4.1. Sự cấp thiết của các giải pháp đã đề xuất

Bảng 7. Trích xuất số liệu từ phần mềm SPSS đánh giá sự cấp thiết (Mean: giá trị trung bình, Mode: mức)

Các thông số Biểu đồ TT Các giải pháp Mức 𝑿̅

1 3.7611 4.00

Giải pháp thứ nhất: Nâng cao nhận thức về trí tuệ cảm xúc cho HS thông qua ứng dụng công nghệ số.

2 3.7944 4.00

Giải pháp thứ hai: Thực hành trí tuệ cảm xúc thông qua các trò chơi tổ chức trong sinh hoạt 15 phút đầu giờ.

3 3.8333 4.00

Giải pháp thứ ba: Tổ chức chuyên đề “Giáo dục trí tuệ cảm xúc” thực hiện lồng ghép trong tiết sinh hoạt lớp.

4 3.7944 4.00

Giải pháp thứ tư: Tổ chức chủ đề “Hiểu-Thương” để tăng cường sự gắn kết giữa phụ huynh và học sinh thực hiện trong hội nghị cha mẹ HS.

48

5 3.7444 4.00

Giải pháp thứ năm: Phối hợp với gia đình và các cơ quan, đoàn thể.

Bảng 8. Đánh giá sự cấp thiết của các giải pháp

Nhận xét: Dựa trên kết quả phân tích bằng phần mềm SPSS, tính cấp thiết của các giải pháp giáo dục TTCX cho học sinh THPT miền núi đều có giá trị trung bình khá cao, từ 3,7444 đến 3,8333, và đều ở mức 4. Điều này cho thấy rằng việc giáo dục TTCX đối với học sinh THPT miền núi là cấp thiết.Trong số các giải pháp được đưa ra, giải pháp thứ 3, tổ chức chuyên đề giáo dục TTCX trong tiết sinh hoạt có giá trị trung bình cao nhất 3,8333, đạt mức 4,00. Điều này cho thấy rằng việc tổ chức các chuyên đề giáo dục TTCX trong tiết sinh hoạt là một giải pháp hiệu quả để nâng cao TTCX cho học sinh THPT miền núi. Mặc dù giải pháp thứ tư, tổ chức chủ đề “Hiểu-thương” trong hội nghị cha mẹ học sinh có giá trị trung bình thấp nhất, 3,7944, mức 4,00, tuy nhiên việc tổ chức chủ đề này vẫn là một giải pháp quan trọng để giáo dục TTCX và tăng cường sự thấu hiểu giữa cha mẹ và HS. Các giải pháp còn lại đều có giá trị trung bình khá cao cho thấy đề tài giáo dục TTCX cho học sinh THPT miền núi thực sự mang tính cấp thiết trong bối cảnh hiện nay.

Cac giai phap

Nang cao nhan

Thuc hanh tri tue

To chuc chuyen

To chuc chu de

Phoi hop voi gia

thuc ve tri tue cam

cam xuc thong

de "Giao duc tri

"Hieu-thuong" de

dinh va cac co

xuc cho HS thong

qua cac tro choi to

tue cam xuc" thuc

tang cuong su gan

quan doan the

qua ung dung

chuc sinh hoat 15

hien long ghep

ket giua phu

cong nghe so

phut dau gio

trong tiet sinh hoat

huynh va hoc sinh

lop

thuc hien trong

hoi nghi cha me

HS

Valid

180

180

180

180

180

N

Missing

0

0

0

0

0

Mean

3.7722

3.7833

3.8000

3.7278

3.7611

Mode

4.00

4.00

4.00

4.00

4.00

3.4.2. Tính khả thi của các giải pháp đề xuất

Bảng 9. Trích xuất số liệu tính khả thi từ phần mềm SPSS

Các thông số Biểu đồ TT Các giải pháp Mức 𝑿̅

1 3.7722 4.00

Giải pháp thứ nhất: Nâng cao nhận thức về trí tuệ cảm xúc cho HS thông qua ứng dụng công nghệ số.

49

2 3.7833 4.00

Giải pháp thứ hai: Thực hành trí tuệ cảm xúc thông qua các trò chơi tổ chức trong sinh hoạt 15 phút đầu giờ.

3 3.8000 4.00

Giải pháp thứ ba: Tổ chức chuyên đề “Giáo dục trí tuệ cảm xúc” thực hiện lồng ghép trong tiết sinh hoạt lớp.

4 3.7278 4.00

Giải pháp thứ tư: Tổ chức chủ đề “Hiểu-Thương” để tăng cường sự gắn kết giữa phụ huynh và học sinh thực hiện trong hội nghị cha mẹ HS.

5 3.7611 4.00

Giải pháp thứ năm: Phối hợp với gia đình và các cơ quan, đoàn thể.

Bảng 10. Đánh giá tính khả thi của các giải pháp đề xuất

Nhận xét: Dựa trên kết quả phân tích bằng phần mềm SPSS, tính khả thi của các giải pháp giáo dục TTCX cho học sinh THPT miền núi đều có giá trị trung bình khá cao, từ 3,7278 đến 3,8000, và đều ở mức 4,00. Điều này cho thấy rằng việc giáo dục TTCX đối với học sinh THPT miền núi là khả thi và có thể thực hiện được bằng các giải pháp được đưa ra. Trong số các giải pháp được đưa ra, giải pháp thứ 3, tổ chức chuyên đề giáo dục TTCX trong tiết sinh hoạt có giá trị trung bình cao nhất, 3,8000, và đạt mức 4,00. Điều này cho thấy rằng việc tổ chức các chuyên đề giáo dục TTCX trong tiết sinh hoạt là một giải pháp rất khả thi để nâng cao TTCX cho học sinh THPT miền núi. Riêng giải pháp thứ tư, tổ chức chủ đề “Hiểu-thương” trong hội nghị cha mẹ học sinh có giá trị trung bình thấp nhất, 3,7278 và đạt mức 4,00, cho thấy rằng giải pháp này cần phải được cải tiến để phù hợp với thực tế hơn hoặc kết hợp với các giải pháp khác để tăng hiệu quả. Các giải pháp còn lại cũng đều có giá trị trung bình cao và đạt mức 4, vì vậy việc áp dụng nhiều giải pháp khác nhau đều tăng tính khả thi cho đề tài giáo dục TTCX cho HS THPT miền núi.

50

4. Hiệu quả của đề tài

Việc thực hiện đề tài giáo dục TTCX cho học sinh THPT miền núi đã đem lại nhiều hiệu quả tích cực. Thứ nhất, giúp HS phát triển khả năng nhận biết và hiểu được cảm xúc của người khác, tăng cường sự đồng cảm và có thể tương tác với người khác một cách tích cực hơn. Thứ hai, giúp HS nâng cao khả năng quản lý và kiểm soát cảm xúc, học được cách xử lý stress, giảm căng thẳng và giữ tâm trạng tốt hơn trong cuộc sống. Thứ ba, giúp HS tăng cường sự tự tin và khả năng tương tác trong nhóm, học tập và làm việc hiệu quả hơn. Thứ tư, giúp HS phát triển khả năng giải quyết vấn đề sáng tạo, có thể đưa ra các giải pháp tốt hơn khi gặp phải các vấn đề trong cuộc sống. Thứ năm, giúp HS cải thiện sức khỏe tinh thần, học tập và phát triển một cách toàn diện và tích cực hơn. Thứ sáu, tạo ra một môi trường học tập tích cực, tạo ra sự đồng cảm và kết nối với nhau, góp phần hạn chế tình trạng bạo lực học đường.

PHẦN 3. KẾT LUẬN

I. Kết luận chung

1.1. Quá trình nghiên cứu

Quá trình nghiên cứu đề tài sáng kiến giáo dục trí tuệ cảm xúc cho học sinh

THPT miền núi được tiến hành theo các bước sau:

Bước 1. Thu thập và phân tích tài liệu: Ban đầu, nhóm nghiên cứu đã thu thập và phân tích các tài liệu liên quan đến TTCX và các chương trình giáo dục TTCX đã được triển khai trên thế giới. Điều này giúp cho nhóm nghiên cứu có thể tìm hiểu sâu hơn về lý thuyết và phương pháp giáo dục trí tuệ cảm xúc.

Bước 2. Thực hiện khảo sát: Nhóm nghiên cứu đã thực hiện khảo sát trên một số học sinh THPT miền núi nhằm tìm hiểu về tình hình cảm xúc và nhu cầu giáo dục trí tuệ cảm xúc của các em. Kết quả của cuộc khảo sát này đã giúp cho nhóm nghiên cứu có thể xác định được các nội dung cần thiết để áp dụng vào chương trình giáo dục trí tuệ cảm xúc cho HS THPT miền núi.

Bước 3. Thiết kế chương trình giáo dục trí tuệ cảm xúc: Dựa trên các tài liệu và kết quả khảo sát, nhóm nghiên cứu đã thiết kế một chương trình giáo dục trí tuệ cảm xúc phù hợp với đặc thù của học sinh THPT miền núi. Chương trình này bao gồm các hoạt động thực hành, các bài học cảm xúc và các kỹ năng quản lý cảm xúc.

Bước 4. Thực hiện thí điểm chương trình: Sau khi hoàn thành thiết kế chương trình giáo dục trí tuệ cảm xúc, nhóm nghiên cứu đã thực hiện thí điểm chương trình trên một số lớp học của HS THPT miền núi. Quá trình thí điểm này giúp cho nhóm nghiên cứu có thể đánh giá hiệu quả của chương trình và điều chỉnh lại nếu cần thiết.

Bước 5. Đánh giá và kết luận: Cuối cùng, nhóm nghiên cứu đã đánh giá và kết luận về hiệu quả của chương trình giáo dục TTCX cho học sinh THPT miền núi. Kết quả đánh giá cho thấy chương trình đã giúp cho học sinh có được những kỹ năng và kiến thức quan trọng về TTCX, giúp cho HS có thể phát triển tốt hơn trong cuộc sống và học tập.

51

1.2. Ý nghĩa của đề tài

Học sinh miền núi thường gặp nhiều khó khăn trong cuộc sống vì điều kiện kinh tế, văn hoá và môi trường sống khác biệt so với các vùng đô thị. Điều này khiến cho các em có nhiều áp lực và stress trong cuộc sống, ảnh hưởng đến sự phát triển toàn diện của con người. Vì thế, đề tài sáng kiến “Giáo dục trí tuệ cảm xúc cho học sinh THPT miền núi” có nhiều ý nghĩa trong việc phát triển và nâng cao chất lượng giáo dục ở khu vực miền núi.

Đề tài giúp cho học sinh miền núi có thể phát triển khả năng quản lý và kiểm soát cảm xúc. Khi học sinh được hướng dẫn cách quản lý cảm xúc, các em có thể đối phó với những tình huống khó khăn một cách hiệu quả hơn. Điều này giúp cho các em có thể cảm thấy tự tin hơn trong cuộc sống và giảm bớt áp lực và stress.

Hơn nữa, đề tài giúp học sinh miền núi tăng cường khả năng tương tác và đồng cảm với người khác. HS được hướng dẫn cách lắng nghe và hiểu cảm xúc của người khác, từ đó tạo ra mối quan hệ tốt hơn với bạn bè, gia đình và giáo viên. Điều này giúp cho các em có thể xây dựng mối quan hệ tốt hơn và trở thành một phần trong cộng đồng. Thực tế đã chứng minh rằng giáo dục TTCX có thể giúp học sinh cải thiện hiệu quả học tập và có nhiều cơ hội hơn trong tương lai.

Ngoài ra, đề tài còn giúp học sinh miền núi phát triển cá nhân và xã hội. HS được hướng dẫn cách tự đánh giá và cải thiện bản thân, đồng thời học cách đồng hành với các giá trị và văn hóa địa phương của mình. Điều này giúp cho HS có thể đóng góp tích cực hơn cho sự phát triển của địa phương và đất nước.

1.3. Phạm vi và nội dung ứng dụng Đề tài này được chúng tôi triển khai ở trường THPT Tương Dương 1 là đơn vị công tác hiện tại. Đối tượng khảo sát và thực nghiệm là HS THPT miền núi có rất nhiều lỗ hổng về nhận thức, kĩ năng sống. Tuy nhiên sau khi được giáo dục TTCX bằng những giải pháp trên thì HS đã được nâng cao rất nhiều về mặt nhận thức và phát triển TTCX.

Từ kết quả trên, chúng tôi sẽ tiếp tục nghiên cứu và phát triển đề tài trong thời gian tiếp theo bằng những giải pháp và hình thức hấp dẫn hơn. Để hiệu quả được lâu bền thì phải đề ra chiến lược giáo dục ngay từ đầu và thực hiện liên tục, xuyên suốt, có sự đồng hành của các BGH, Đoàn trường, GVCN, Tổ tư vấn tâm lí, Phụ huynh và HS.

Với đề tài này, chúng tôi mạnh dạn chia sẻ và mong muốn nhân rộng không chỉ trong phạm vi trường học mà còn ở các cơ quan, đoàn thể khác, không chỉ với đối tượng là HS THPT mà còn với HS ở tất cả các cấp học khác. Bởi giáo dục TTCX là một hành trình hình thành những thói quen tích cực. Việc triển khai giáo dục càng sớm thì hiệu quả càng cao.

Chúng tôi rất mong nhận được sự góp ý của Quý thầy cô giáo để đề tài thêm

hoàn thiện, phát huy hiệu quả hơn nữa khi triển khai trong thời gian tiếp theo.

II. Kiến nghị, đề xuất Sau khi nghiên cứu, áp dụng đề tài trong năm học 2022-2023, chúng tôi xin phép

52

đưa ra một số kiến nghị như sau:

Đối với HS THPT: - Cần nhận thức rõ tầm quan trọng của vấn đề rèn luyện TTCX. - Tham gia nhiều buổi hoạt động, sinh hoạt chuyên đề tâm lý để có kiểm soát

cảm xúc bản thân tốt hơn, có nhận thức đúng đắn về bản thân và người khác.

- Có ý chí vươn lên trong học tập, tự tạo động lực học tập. = Cần chia sẻ với bố mẹ, thầy cô nhiều hơn để nhận được nhiều lời khuyên chân

thành và bổ ích.

Đối với gia đình, người thân và bạn bè: - Tạo không khí thân mật và nhiều cuộc chia sẻ giữa mọi người với nhau để hiểu nhau hơn, chia sẻ khó khăn cũng như dự định về cuộc sống. Đặc biệt là bố mẹ cần quan tâm đến con cái hơn, chia sẻ với con về những thông tin thời sự quan trọng. - Cần chú ý, phối hợp với GVCN và nhà trường trong công tác giáo dục. - Hỗ trợ bạn chia sẻ tâm tư tình cảm với ba mẹ, là người luôn bên cạnh khuyên răn và cho lời khuyên khi bạn sai lầm, khuyến khích và ghi nhận bạn khi bạn làm tốt. Hạn chế tình trạng la mắng, bỏ lơ, ít quan tâm.

Đối với các trường THPT: - Cần phải đưa chương trình giáo dục TTCX trở thành một nội dung giáo dục lối

sống và kĩ năng thường xuyên của nhà trường.

- Cần có nhiều hoạt động gắn kết tình cảm học trò, thầy cô trong trường. - Phổ biến và xây dựng những chương trình sinh hoạt chuyên đề tâm lý tại

trường.

- Tuyên truyền rộng rãi sự cần thiết của việc rèn luyện TTCX . Đối với các cơ quan quản lí giáo dục: - Cần tổ chức các buổi tập huấn nâng cao nghiệp vụ giáo dục TTCX cho GV và

HS.

- Hỗ trợ kinh phí, nguồn lực để thực hiện nội dung giáo dục TTCX.

53

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. EQ-nghệ thuật làm chủ cảm xúc, Kerry Goyette.

2. Thông minh cảm xúc thế kỉ 21, Travis Bradberry & Jeangreaves

3. Trí tuệ cảm xúc: Gieo niềm tin cuộc sống, Hoài Thương.

4. Sức mạnh của trí tuệ cảm xúc, Roger Fisher &Daniel Shapiro.

5. Giải mã trí tuệ cảm xúc, Andrea Bacon & Ali Dawson.

6. Không làm thinh với cảm xúc, Gill Hasson.

7. Đừng để cảm xúc đánh lừa lí trí, Thái Vy.

8. Khóa học “Trí tuệ cảm xúc” và “Trí tuệ cảm xúc tuổi teen”, thầy Dương Quang Minh.

9. Trí tuệ xúc cảm, Daniel Goleman.

PHỤ LỤC

Phụ lục 01. Phiếu khảo sát nhận thức về TTCX của HS THPT Tương Dương 1

HS tích vào ô tương ứng câu trả lời

Câu hỏi khảo sát Có Không

1. Bạn có biết về khái niệm "trí tuệ cảm xúc" không?

2. Bạn có tin rằng trí tuệ cảm xúc có ảnh hưởng đến thành công trong cuộc sống không? 3. Bạn đã từng nghe về các kỹ năng cần thiết để phát triển trí tuệ cảm xúc chưa? 4. Bạn đã từng thực hiện các hoạt động để rèn luyện trí tuệ cảm xúc chưa? 5. Bạn cảm thấy trí tuệ cảm xúc có quan trọng trong cuộc sống của mình không? 6. Bạn có tin rằng việc phát triển trí tuệ cảm xúc có thể giúp cải thiện mối quan hệ của bạn với người khác không?

7. Bạn có cảm thấy mình đã phát triển được trí tuệ cảm xúc đủ tốt để giải quyết các vấn đề trong cuộc sống hàng ngày không? 8. Bạn có tin rằng trí tuệ cảm xúc có thể giúp bạn đạt được mục tiêu cá nhân không?

9. Bạn có thường xuyên tìm hiểu về trí tuệ cảm xúc và cập nhật kiến thức mới về chủ đề này không?

10. Bạn có thấy mình cần phải cải thiện trí tuệ cảm xúc của mình không?

Phụ lục 02. Phiếu khảo sát mức độ biểu hiện TTCX của HS THPT Tương

Dương 1

HS tích vào ô tương ứng câu trả lời

Câu hỏi khảo sát Thấp TB Cao

1. Bạn cảm thấy mình có khả năng nhận biết và hiểu được cảm xúc của người khác ở mức độ nào?

2. Mức độ kiểm soát và quản lý được cảm xúc của bạn?

3. Bạn đánh giá sự tự tin của bản thân ở mức độ nào?

4. Mức độ tập trung và kiên nhẫn để giải quyết các vấn đề trong cuộc sống của bạn?

5. Khả năng tìm ra cách giải quyết vấn đề một cách sáng tạo và hiệu quả của bạn? 6. Mức độ nhận ra cảm xúc của mình và biết cách xử lý chúng của bạn ?

7. Khả năng làm việc nhóm và giải quyết xung đột trong nhóm của bạn? 8. Mức độ hiểu và cảm thông với người khác khi họ gặp khó khăn hay xảy ra vấn đề của bạn? 9. Khả năng đối phó với áp lực và căng thẳng trong cuộc sống của bạn? 10. Mức độ đáp ứng và thích nghi với những thay đổi trong cuộc sống của bạn?

Phụ lục 03. Phiếu khảo sát thực trạng vấn đề giáo dục TTCX cho HS trong

công tác chủ nhiệm ở trường THPT Tương Dương 1

GV tích vào ô tương ứng câu trả lời

Nội dung Có Không

1. Bạn có nhận thức về tầm quan trọng của trí tuệ cảm xúc trong quá trình giáo dục học sinh không? 2. Bạn đã từng giảng dạy về trí tuệ cảm xúc trong lớp học chưa? 3. Bạn có thường xuyên áp dụng các kỹ năng và hoạt động để phát triển trí tuệ cảm xúc cho học sinh không? 4. Bạn cảm thấy khó khăn trong việc giảng dạy và rèn luyện trí tuệ cảm xúc cho học sinh không? 5. Bạn có cảm nhận được sự khác biệt trong việc giúp học sinh phát triển trí tuệ cảm xúc và tác động của nó đến kết quả học tập của học sinh không? 6. Bạn có tin rằng việc giáo dục và phát triển trí tuệ cảm xúc sẽ giúp giáo viên trở thành một người thầy/giáo viên tốt hơn?

7. Bạn cảm thấy trường học của mình đang tạo điều kiện để giáo viên có thể giảng dạy và phát triển trí tuệ cảm xúc cho học sinh không? 8. Bạn cảm thấy cần phải nâng cao kiến thức và kỹ năng về trí tuệ cảm xúc để có thể áp dụng vào công tác giảng dạy không? 9. Bạn có đề xuất gì để trường học và các giáo viên có thể tăng cường giáo dục và phát triển trí tuệ cảm xúc cho học sinh tốt hơn không? 10. Bạn muốn được học thêm về trí tuệ cảm xúc không?

Phụ lục 04. Kết quả khảo sát nhận thức về TTCX của HS lớp thực nghiệm 10A3,

12C

Có Không

Câu hỏi

SL (HS) Tỉ lệ (%) SL (HS) Tỉ lệ (%)

63 96,9 2 3,1

62 95,4 3 4,6

62 95,4 3 4,6

62 95,4 3 4,6

61 93,8 4 6,2

60 92,3 5 7,7

7 58 89,2 10,8

59 90,8 6 9,2 1. Bạn có biết rõ về khái niệm "trí tuệ cảm xúc" không? 2. Bạn có tin rằng trí tuệ cảm xúc có ảnh hưởng đến thành công trong cuộc sống không? 3. Bạn đã từng nghe về các kỹ năng cần thiết để phát triển trí tuệ cảm xúc chưa? 4. Bạn đã từng thực hiện các hoạt động để rèn luyện trí tuệ cảm xúc chưa? 5. Bạn cảm thấy trí tuệ cảm xúc có quan trọng trong cuộc sống của mình không? 6. Bạn có tin rằng việc phát triển trí tuệ cảm xúc có thể giúp cải thiện mối quan hệ của bạn với người khác không? 7. Bạn có cảm thấy mình đã phát triển được trí tuệ cảm xúc đủ tốt để giải quyết các vấn đề trong cuộc sống hàng ngày không? 8. Bạn có tin rằng trí tuệ cảm xúc có thể giúp bạn đạt được mục tiêu cá nhân không?

57 87,7 8 12,3

61 93,8 4 6,2

605 60,5 930,8 93,1 45 4,5 69,2 6,9 9. Bạn có thường xuyên tìm hiểu về trí tuệ cảm xúc và cập nhật kiến thức mới về chủ đề này không? 10. Bạn có thấy mình cần phải cải thiện trí tuệ cảm xúc của mình không? Tổng TB

Phụ lục 05. Kết quả khảo sát nhận thức về TTCX của HS lớp đối chứng 10C1,

12D

Có Không

Câu hỏi

SL (HS) Tỉ lệ (%) SL (HS) Tỉ lệ (%)

10 14,3 60 85,7 1. Bạn có biết về khái niệm "trí tuệ cảm xúc" không?

15 21,4 55 78,6

2. Bạn có tin rằng trí tuệ cảm xúc có ảnh hưởng đến thành công trong cuộc sống không?

12 17,1 58 82,9 3. Bạn đã từng nghe về các kỹ năng cần thiết để phát triển trí tuệ cảm xúc chưa?

5 7,1 65 92,9

11 15,7 59 84,3 4. Bạn đã từng thực hiện các hoạt động để rèn luyện trí tuệ cảm xúc chưa? 5. Bạn cảm thấy trí tuệ cảm xúc có quan trọng trong cuộc sống của mình không?

6 8,6 64 91,4

6. Bạn có tin rằng việc phát triển trí tuệ cảm xúc có thể giúp cải thiện mối quan hệ của bạn với người khác không?

3 4,3 67 95,7

7. Bạn có cảm thấy mình đã phát triển được trí tuệ cảm xúc đủ tốt để giải quyết các vấn đề trong cuộc sống hàng ngày không?

4 5,7 66 94,3 8. Bạn có tin rằng trí tuệ cảm xúc có thể giúp bạn đạt được mục tiêu cá nhân không?

2 2,9 68 97,1

9. Bạn có thường xuyên tìm hiểu về trí tuệ cảm xúc và cập nhật kiến thức mới về chủ đề này không?

23 32,9 47 67,1

91 9,1 130,0 13,0 609 60,9 870,0 87,0 10. Bạn có thấy mình cần phải cải thiện trí tuệ cảm xúc của mình không? Tổng TB

Phụ lục 06. Kết quả khảo sát về mức độ biểu hiện TTCX của lớp 10A3, 12C sau

thực nghiệm

Thấp TB Cao

Nội dung

SL (HS) Tỉ lệ (%) SL (HS) Tỉ lệ (%) SL (HS) Tỉ lệ (%)

7 10,8 15 23,1 43 66,2

1. Bạn cảm thấy mình có khả năng nhận biết và hiểu được cảm xúc của người khác ở mức độ nào?

5 7,7 10 15,4 50 76,9

4 6,2 12 18,5 49 75,4

5 7,7 11 16,9 49 75,4

2. Mức độ kiểm soát và quản lý được cảm xúc của bạn? 3. Bạn đánh giá sự tự tin của bản thân ở mức độ nào? 4. Mức độ tập trung và kiên nhẫn để giải quyết các vấn đề trong cuộc sống của bạn?

3 4,6 13 20,0 49 75,4

5. Khả năng tìm ra cách giải quyết vấn đề một cách sáng tạo và hiệu quả của bạn?

4 6,2 14 21,5 47 72,3

5 7,7 15 23,1 45 69,2

6 9,2 12 18,5 47 72,3

7 10,8 16 24,6 42 64,6

6. Mức độ nhận ra cảm xúc của mình và biết cách xử lý chúng của bạn ? 7. Khả năng làm việc nhóm và giải quyết xung đột trong nhóm của bạn? 8. Mức độ hiểu và cảm thông với người khác khi họ gặp khó khăn hay xảy ra vấn đề của bạn? 9. Khả năng đối phó với áp lực và căng thẳng trong cuộc sống của bạn?

6 9,2 13 20,0 46 70,8

10. Mức độ đáp ứng và thích nghi với những thay đổi trong cuộc sống của bạn? Tổng TB 52 5,2 80,0 8,0 131 13,1 201,5 20,2 467 46,7 718,5 71,8

Phụ lục 07. Kết quả khảo sát về mức độ biểu hiện TTCX của lớp đối chứng

10C1, 12D

Thấp TB Cao

Nội dung

Tỉ lệ (%) SL (HS) Tỉ lệ (%) SL (HS) Tỉ lệ (%) SL (HS)

45 64,3 16 22,9 9 12,9

1. Bạn cảm thấy mình có khả năng nhận biết và hiểu được cảm xúc của người khác ở mức độ nào?

52 74,3 10 14,3 8 11,4

51 72,9 11,4 11 15,7 8 2. Mức độ kiểm soát và quản lý được cảm xúc của bạn? 3. Bạn đánh giá sự tự tin của bản thân ở mức độ nào?

52 74,3 12,9 9 12,9 9

4. Mức độ tập trung và kiên nhẫn để giải quyết các vấn đề trong cuộc sống của bạn?

51 72,9 9 12,9 10 14,3

5. Khả năng tìm ra cách giải quyết vấn đề một cách sáng tạo và hiệu quả của bạn?

50 71,4 11 15,7 9 12,9

6. Mức độ nhận ra cảm xúc của mình và biết cách xử lý chúng của bạn ?

47 67,1 15 21,4 8 11,4

49 70,0 12 17,1 9 12,9

48 68,6 16 22,9 6 8,6

7. Khả năng làm việc nhóm và giải quyết xung đột trong nhóm của bạn? 8. Mức độ hiểu và cảm thông với người khác khi họ gặp khó khăn hay xảy ra vấn đề của bạn? 9. Khả năng đối phó với áp lực và căng thẳng trong cuộc sống của bạn?

46 65,7 15 21,4 9 12,9

10. Mức độ đáp ứng và thích nghi với những thay đổi trong cuộc sống của bạn? Tổng TB 491 49,1 701,4 70,1 121 12,1 172,9 17,3 88 8,8 125,7 12,6