SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Trường THPT Nguyễn Chí Thanh Độc lập - Tự do - Hạnh phúc
An Giang, ngày 10 tháng 02 năm 2019.
BÁO CÁO
Kết quả thực hiện sáng kiến, cải tiến, giải pháp kỹ thuật, quản lý, tác nghiệp,
ứng dụng tiến bộ kỹ thuật hoặc nghiên cứu khoa học sư phạm ứng dụng
I. Sơ lược lý lịch tác giả
- Họ và tên: TRẦN THỊ HỒNG ANH Nam, nữ: Nữ
- Ngày tháng năm sinh: 20-02-1982
- Nơi thường trú: ấp Phú Bình, xã Phú An, huyện Phú Tân, tỉnh An Giang.
- Đơn vị công tác: Trường THPT Nguyễn Chí Thanh
- Chức vụ hiện nay: Giáo viên
- Trình độ chuyên môn: Cử nhân sư phạm Ngữ văn
- Lĩnh vực công tác: giảng dạy bộ môn Ngữ văn
II. Sơ lược đặc điểm tình hình đơn vị
Nghiên cứu khoa học kỹ thuật (NCKH) là một hoạt động trải nghiệm bổ ích,
thiết thực, gắn liền giữa lý thuyết với thực hành và vận dụng kiến thức đã học vào giải
quyết các tình huống thực tiễn. Với học sinh, hoạt động này giúp phát huy, khích lệ,
định hướng, tiếp lửa, khơi dậy niềm đam mê học tập, nghiên cứu và sáng tạo của các
em. Đặc biệt, hoạt động nghiên cứu khoa học - kỹ thuật còn rèn luyện cho các em học
sinh kĩ năng tự học, tự nghiên cứu, tự kiểm chứng kết quả bằng thực nghiệm... Với
giáo viên, thông qua việc định hướng, hướng dẫn cho học sinh nghiên cứu khoa học,
thầy cô sẽ nâng cao năng lực của bản thân về những kiến thức có liên quan đến các đề
tài nghiên cứu khoa học.
1
Nắm bắt được tầm quan trọng của việc nghiên cứu khoa học, trong những năm
gần đây, công tác hướng dẫn học sinh trường THPT Nguyễn Chí Thanh tham gia cuộc
thi Khoa học kỹ thuật luôn được Ban giám hiệu nhà trường quan tâm, hỗ trợ và đã đạt
được một số thành quả nhất định. Các thầy cô tham gia hướng dẫn đều làm việc hết
sức tận tình, hăng say, đưa ra nhiều giải pháp, sáng kiến để giúp các em học sinh đạt
được những kết quả tốt nhất. Sau đây là một số chia sẻ về kinh nghiệm hướng dẫn học
sinh tham gia nghiên cứu khoa học – kỹ thuật với dự án Phòng, chống ma túy mới
xâm nhập vào trường học.
- Tên sáng kiến: Một vài kinh nghiệm trong việc hướng dẫn học sinh tham gia
nghiên cứu khoa học – kỹ thuật với dự án Phòng, chống ma túy mới xâm nhập vào
trường học.
- Lĩnh vực: Hoạt động phong trào
III. Mục đích yêu cầu của đề tài, sáng kiến:
1. Thực trạng ban đầu trước khi áp dụng sáng kiến
Cuộc thi Khoa học- kĩ thuật (KH KT) dành cho học sinh THPT được Bộ Giáo dục
và đào tạo chính thức triển khai và tổ chức từ năm học 2013-2014. Cuộc thi được tiến
hành từ cấp trường, cấp tỉnh đến cấp quốc gia. Đối tượng tham gia cuộc thi là những
học sinh theo học từ lớp 9 đến lớp 12. Mục đích của cuộc thi là nhằm khuyến khích
học sinh nghiên cứu, sáng tạo khoa học, công nghệ, kĩ thuật, vận dụng những kiến
thức đã học vào giải quyết những vấn đề thực tiễn của cuộc sống, khám phá và phát
huy tiềm năng sáng tạo của học sinh, tạo môi trường học tập tích cực, là tiền đề để các
em hòa nhập với cuộc sống cũng như công tác nghiên cứu khoa học sau này. Đặc biệt
cuộc thi góp phần không nhỏ thúc đẩy đổi mới hình thức tổ chức dạy học, đổi mới
kiểm tra đánh giá nhằm phát huy năng lực học sinh, nâng cao chất lượng dạy học. Qua
đây cũng tạo cơ hội để học sinh giới thiệu kết quả nghiên cứu của mình tới tất cả thầy
cô bạn bè, tới các nhà khoa học … từ đó học sinh có thêm cơ hội được giúp đỡ đào
tạo, rèn luyện, đưa sản phẩm ứng dụng vào thực tế. Tuy nhiên, qua quan sát, qua quá
trình tham gia hướng dẫn học sinh nghiên cứu khoa học, tôi nhận thấy:
Cuộc thi NCKH dành cho học sinh vẫn còn mới mẻ với một bộ phận học sinh và,
giáo viên. Vì các đối tượng này vẫn chưa hiểu hết về hoạt động nghiên cứu khoa học-
2
kỹ thuật trong nhà trường, càng không hiểu biết các phương pháp nghiên cứu tiếp cận
khoa học trong thực tiễn… Nhiều thầy cô giáo yêu thích NCKH nhưng khi tham gia
NCKH cùng HS thì kết quả đạt được không như mong muốn. Có thể vì đề tài nghiên
cứu không mang tính khả thi, có thể vì học sinh không sử dụng đúng các phương pháp
khoa học khi nghiên cứu, hay do thầy cô không nắm được bố cục bài báo cáo kết quả
nghiên cứu để hướng dẫn học sinh viết bài báo cáo,…Về phần HS, hầu hết HS chưa
tham gia NCKH ở những cấp học dưới nên hoạt động này với các em là quá khó, là
không thể thực hiện một mình và thường tỏ ra rất ngại khi tham gia. Nhiều HS khi
NCKH đã không tự tin trình bày ý tưởng, không định hướng được vấn đề cần nghiên
cứu như thế nào…nên đã hoàn toàn dựa vào sự hướng dẫn của GV.
Từ thực trạng trên, việc chia sẻ những kinh nghiệm hướng dẫn học sinh NCKH
đến GV và HS là việc làm hết sức cần thiết. Kinh nghiệm hướng dẫn HS NCKH mà
tôi chia sẻ chủ yếu dựa trên việc tham khảo những kinh nghiệm của các giáo viên đã
tham gia hướng dẫn học sinh NCKH ở trường mình và một số trường trong tỉnh; quan
trọng hơn, đó là sự đúc rút kinh nghiệm của chính bản thân người viết khi hướng dẫn
HS thực hiện đề tài “Phòng chống ma túy mới xâm nhập vào trường học”. Vì vậy chắc
chắn không thể tránh được các thiếu sót. Rất mong nhận được sự đóng góp của các
thầy cô!
2. Sự cần thiết phải áp dụng sáng kiến
Như chúng ta đã biết, nghiên cứu khoa học là sự phát hiện bản chất sự vật, phát
triển nhận thức khoa học về thế giới, hoặc sáng tạo phương pháp mới và phương tiện
kỹ thuật mới để làm biến đổi sự vật phục vụ cho mục tiêu hoạt động của con người.
Cụ thể, để thực hiện dự án NCKH về việc “Phòng chống ma túy mới xâm nhập vào
trường học”, người nghiên cứu phải đi tìm đáp án cho những câu hỏi như: ma túy mới
là gì; sự nhận thức của HS về ma túy mới; khả năng xâm nhập vào trường học của ma
túy mới; biện pháp phòng chống ma túy mới xâm nhập vào trường học… Để trả lời
những câu hỏi này, người nghiên cứu phải đọc sách, nghiên cứu tài liệu, suy nghĩ và
đề ra hệ thống câu hỏi để khảo sát các đối tượng có liên quan về vấn đề nghiên cứu…
Nghĩa là hoạt động NCKH sẽ tạo ra thói quen tốt ngay từ đầu cho học sinh như thói
quen đọc sách, nghiên cứu tài liệu hàng ngày, thói quen tự học và rèn luyện kỹ năng
3
đặt câu hỏi… Như vậy, nghiên cứu khoa học kỹ thuật của học sinh là một trong những
hoạt động trải nghiệm sáng tạo, góp phần quan trọng vào việc đổi mới phương pháp
dạy học, kiểm tra đánh giá, hướng tới hình thành và phát triển năng lực cho học sinh.
Thế nhưng, với nhà khoa học, nghên cứu khoa học là công việc hằng ngày, nhưng với
HS, nghiên cứu khoa học là một sự trải nghiệm mới mẻ, dù có đam mê cũng rất cần có
sự giúp đỡ của GV hướng dẫn. Vậy nên, thực hiện sáng kiến “Một vài kinh nghiệm
trong việc hướng dẫn học sinh tham gia nghiên cứu khoa học – kỹ thuật với dự án
Phòng, chống ma túy mới xâm nhập vào trường học”, người viết sẽ nêu lên cách thức
mà mình đã hướng dẫn HS thực hiện đề tài NCKH này. Người viết sẽ cố gắng khái
quát những công việc mà mình đã hướng dẫn HS thực hiện nghiên cứu đề tài “Phòng
chống ma túy mới xâm nhập vào trường học” thành một quy trình để cả GV và HS
đều có thể theo đó thực hiện NCKH. Vì thế,
- Với giáo viên: sáng kiến được công nhận sẽ là nguồn tài liệu để đồng nghiệp tham
khảo cách hướng dẫn HS tham gia cuộc thi NCKH
- Với học sinh: sáng kiến sẽ là nguồn tài liệu để những HS yêu thích nghiên cứu
khoa học tìm hiểu cách làm, cách thực hiện một đề tài nghiên cứu khoa học.
3. Nội dung sáng kiến
Cuộc thi nghiên cứu khoa học kỹ thuật dành cho học sinh là cuộc thi được tổ
chức thường niên, nó là sân chơi lớn để cả GV và HS học hỏi, giao lưu và thể hiện
niềm đam mê với nghiên cứu khoa học. Vậy nên, đầu năm học mới, ban giám hiệu
nhà trường đã phát động cuộc thi đến toàn thể GV và HS của trường. Cuộc thi diễn ra
qua các vòng thi: vòng chấm chọn đề tài cấp trường, vòng chấm chọn đề tài cấp tỉnh,
vòng chung khảo cấp tỉnh, vòng chung khảo cấp quốc gia. Thời gian diễn ra cuộc thi
vì thế cũng kéo dài từ đầu tháng 11 năm trước đến cuối tháng 3 năm sau. Tuy nhiên,
để có sản phẩm dự thi cuộc thi NCKH, cả GV và HS đều phải thực hiện việc nghiên
cứu dự án ngay sau khi kết thúc Hội thi NCKH của mỗi năm học. Có như vậy, chúng
ta mới có thời gian tìm hiểu về đối tượng nghiên cứu. Sau đây, người viết sẽ khái quát
lại tiến trình thực hiện một dự án NCKH, cụ thể là việc thực hiện dự án “Phòng chống
ma túy mới xâm nhập vào trường học” do nhóm HS lớp 11 của trường thực hiện. Dự
án này đã đạt được giải nhì cấp tỉnh của lĩnh vực khoa học xã hội và hành vi.
4
Xuất phát từ thực tế nghiên cứu của cá nhân, người viết xin được giới hạn
phạm vi lĩnh vực thực hiện NCKH là lĩnh vực khoa học xã hội và hành vi.Theo người
viết, để thực hiện một dự án NCKH thuộc lĩnh vực khoa học xã hội và hành vi, chúng
ta cần:
- Lựa chọn đề tài nghiên cứu
- Nghiên cứu tài liệu, xác định mục đích nghiên cứu
- Xây dựng đề cương nghiên cứu
- Thu thập, xử lý số liệu làm minh chứng cho đề tài nghiên cứu
- Viết bài báo cáo kết quả nghiên cứu
- Trưng bày sản phẩm nghiên cứu
3.1. Lựa chọn đề tài nghiên cứu:
Có thể nói khâu đầu tiên và quan trọng nhất của một dự án NCKH là lựa chọn
đề tài nghiên cứu.
Đề tài nghiên cứu phải là vấn đề mà HS quan tâm và yêu thích. Nhưng, đề tài
nghiên cứu còn phải là vấn đề có ý nghĩa, mang tính thời sự, xã hội đòi hỏi người
nghiên cứu phải đặt ra và giải quyết bằng sản phẩm mà mình nghiên cứu được. Muốn
vậy, ngay khi cuộc thi NCKH được triển khai đến từng lớp, từng HS, GV hướng dẫn
có thể gợi ý cho HS một số đề tài nghiên cứu để HS tham khảo, để HS tìm hiểu về vấn
đề nghiên cứu. Từ sự gợi ý, định hướng của giáo viên, học sinh sẽ tư duy và tìm tòi
những ý tưởng, giải pháp mới, gắn liền với thực tiễn cuộc sống, qua đó hình thành nên
dự án khoa học, kỹ thuật. Điều cần lưu ý khi lựa chọn đề tài nghiên cứu là tính mới
mẻ và tính khả thi của các dự án nghiên cứu. Chúng ta không thể nghiên cứu lại một
dự án khoa học đã được Hội đồng khoa học công nhận. Chúng ta cũng không thể thực
hiện một dự án khoa học không có tính khả thi, như vậy công trình nghiên cứu của
chúng ta sẽ không có ý nghĩa.
5
Rõ ràng, thực hiện dự án “Phòng chống ma túy mới trong trường học”, nhóm
nghiên cứu đã lựa chọn được một vấn đề mang tính thời sự xã hội. Khi các tệ nạn xã
hội luôn rình rập HS thì tệ nạn ma
túy mới là một trong những vấn nạn
đòi hỏi nhà trường, gia đình và xã hội
phải thật sự quan tâm, phải gióng lên
hồi chuông cảnh báo. Vậy nên, thực
hiện dự án này nhóm nghiên cứu cần
cung cấp cho các bạn HS những tri
thức về ma túy mới để các bạn hiểu
biết về ma túy mới từ đó tự mình
nâng cao ý thức phòng chống ma túy
mới. Đây cũng là sản phẩm khoa học
mà nhóm nghiên cứu đã tạo ra khi
tham gia NCKH. Nó trở thành nguồn
tài liệu tham khảo vô cùng quý giá Tập san tuyên truyền Phòng chống ma túy mới xâm nhập cào trường học
cho các bạn HS và cả thầy cô giáo.
3.2. Nghiên cứu tài liệu, xác định mục đích nghiên cứu
Việc đầu tiên cần phải làm ngay khi đã lựa chọn xong đề tài nghiên cứu là tìm
kiếm tài liệu. HS cần phải có những hiểu biết chính xác, khoa học về đối tượng nghiên
cứu. Để học sinh làm tốt công việc này, giáo viên hướng dẫn cần định hướng cho học
sinh tìm những tài liệu gì, tìm ở đâu và sắp xếp chúng như thế nào. Giáo viên cũng có
thể cung cấp tài liệu và yêu cầu học sinh nghiên cứu, sắp xếp những thông tin có được
một cách khoa học (theo dàn ý lập sẵn) nếu những tài liệu đó khó tìm kiếm. Giáo viên
cũng cần lưu ý cho học sinh những thông tin tìm kiếm được phải xuất phát từ các
nguồn tin chính thống (các bài báo, sách, tạp chí, trang mạng) có tác giả rõ ràng. Khi
muốn lấy thông tin từ tài liệu nào, học sinh cần lưu tên tác giả, tên bài (báo, sách), nơi
xuất bản, năm xuất bản, số thứ tự trang tài liệu, …
6
Nguồn tài liệu cung cấp nhiều thông quan trọng để thực hiện dự án : “Phòng
chống ma túy mới xâm nhập vào trường học”
Để thực hiện dự án : “Phòng chống ma túy mới xâm nhập vào trường học”,
nhóm nghiên cứu đã tìm kiếm nhiều nguồn tài liệu từ các sách giáo khoa đến tài liệu
tham khảo và cả các trang mạng internet. Trước tiên GV hướng dẫn HS đọc và ghi
chép lại những nội dung quan trọng. Sau đó GV yêu cầu HS xác định mục đích của
việc thực hiện dự án NCKH là gì? GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi: chúng ta thực hiện
dự án “Phòng chống ma túy mới vào trường học để làm gì?; Các bạn có hy vọng gì
khi thực hiện dự án này? Trả lời được những câu hỏi này nghĩa là nhóm nghiên cứu đã
xác định được mục đích nghiên cứu; giả thuyết khoa học và dự kiến kết quả đạt được.
Đối với một dự án khoa học thì những vấn đề trên có ý nghĩa rất quan trọng. Nó thể
hiện mong muốn của tác giả về những thành quả sẽ đạt được từ dự án, thể hiện mức
độ, phạm vi nghiên cứu của dự án.
Sau khi nghiên cứu tài liệu và xác định mục đích nghiên cứu, học sinh sẽ tiến
hành viết đề cương nghiên cứu dưới sự hướng dẫn của giáo viên.
3.3. Xây dựng đề cương nghiên cứu
Có thể xem đề cương nghiên cứu là kim chỉ nam cho mọi hoạt động nghiên cứu
của một dự án khoa học. Vậy nên, ngay sau khi xác định xong tên dự án nghiên cứu,
7
người nghiên cứu cần xây dựng đề cương nghiên cứu. Đề cương nghiên cứu càng chi
tiết, càng cụ thể thì việc thực hiện càng dễ dàng và nhanh chóng.
Cụ thể, với dự án “Phòng chống ma túy mới xâm nhập vào trường học”, nhóm
nghiên cứu đã xây dựng đề cương nghiên cứu với những nội dung sau:
a. Lí do nghiên cứu:
- Sự nguy hiểm của ma túy mới;
- Yêu cầu trang bị kiến thức về ma túy mới và kĩ năng phòng tránh ma túy mới
cho HS.
b. Các phương pháp và thao tác nghiên cứu
- Phương pháp nghiên cứu lý thuyết: để tìm hiểu các tài liệu, kênh thông tin nói
về ma túy mới như sách giáo khoa (Môn Giáo dục Quốc phòng 10), đài truyền hình,
mạng internet, báo chí… để làm cơ sở lý thuyết của đề tài.
- Thao tác khảo sát thực tế: xây dựng hệ thống câu hỏi để phỏng vấn, khảo sát
các đối tượng có liên quan, từ đó sắp xếp vào những bình diện khác nhau để tìm hiểu
toàn diện đối tượng nghiên cứu.
- Phương pháp phân tích, tổng hợp: tổng hợp kết quả khảo sát; tiến hành phân
tích những điểm chung, riêng của các ý kiến
- Phương pháp so sánh, đối chiếu: so sánh, đối chiếu những nhận xét, đánh giá
của các đối tượng về vấn đề ma túy mới. Trên cơ sở đó tìm ra sự thống nhất trong
những nhận xét về các loại ma túy mới đang phổ biến trong HS; sự hiểu biết của cả
GV và HS về tác hại của ma túy mới; nhận xét của các đối tượng nghiên cứu về khả
năng xâm nhập vào trường học của ma túy mới…
c. Tiến trình thực hiện
Giai đoạn 1: Thực hiện từ ngày 30/08/2018 đến ngày 05/09/2018
Trong giai đoạn này, nhóm nghiên cứu sẽ:
- Thu thập tài liệu, tham khảo các sách báo, kênh truyền hình, các trang web có
nói về “ma túy mới”.
8
- Xây dựng kế hoạch thực hiện việc nghiên cứu đề tài; xây dựng đề cương chi
tiết; thiết kế bảng câu hỏi,...
Giai đoạn 2: Thực hiện từ ngày 05/09/2018 đến ngày 10/09/2018
Tiến hành khảo sát GV và HS của trường THPT Nguyễn Chí Thanh (Ấp Phú
Hiệp, Thị trấn Chợ Vàm, Huyện Phú Tân, Tỉnh An Giang) để thu thập thông tin về:
- Sự quan tâm của GV và HS về ma túy mới,
- Sự hiểu biết, những nhận thức của GV và HS về ma túy mới,
- Sự đánh giá của GV và HS về khả năng xâm nhập vào trường học của ma túy
mới.
Giai đoạn 3: Thực hiện từ ngày 10/09/2018 đến ngày 30/09/2018
Từ kết quả khảo sát, nhóm nghiên cứu sử dụng phần mềm SPSS 20.0 để phân
tích dữ liệu thống kê; so sánh, đối chiếu các nhận xét, đánh giá của các đối tượng về
vấn đề ma túy mới; kiểm định xem có sự khác nhau hay không giữa GV và HS cũng
như giữa HS nam và HS nữ về vấn đề nghiên cứu.
Kết quả này sẽ là cơ sở để nhóm nghiên cứu tiến hành thảo luận về vấn đề
nghiên cứu: “Phòng, chống ma túy mới xâm nhập vào trường học”, từ thực trạng HS
nghiện ma túy mới đến nguyên nhân dẫn đến tình trạng này. Qua đó, nhóm nghiên
cứu sẽ đề xuất một số giải pháp giúp các đối tượng có liên quan phòng, chống tệ nạn
nguy hiểm này.
Giai đoạn 4: Từ ngày 01/10/2018 đến ngày 15/10/2018
- Thiết kế tập san “Ma túy mới, lời cảnh báo từ cổng trường”
- Phối hợp với nhà trường, gia đình và chính quyền địa phương thực hiện
tuyên truyền “Phòng, chống ma túy mới xâm nhập vào trường học”
Giai đoạn 5: Thực hiện từ ngày 15/10/2018 đến ngày 25/11/2018
- Viết báo cáo kết quả nghiên cứu đề tài.
- Chỉnh sửa đề tài theo góp ý của giáo viên hướng dẫn.
9
- Xin phép ý kiến của Ban giám hiệu nhà trường và mời các thầy cô giáo của
trường đánh giá, đóng góp ý kiến, bổ sung cho đề tài.
Như vậy, chúng ta có thể so sánh đề cương nghiên cứu của một công trình
NCKH với dàn ý của một bài làm văn. Dàn ý càng chi tiết thì người viết văn cứ căn cứ
vào dàn ý mà viết, không mất nhiều thời gian suy nghĩ, không lặp ý, thiếu ý hoặc bỏ
sót ý. Tương tự như vậy, khi người nghiên cứu xây dựng được đề cương chi tiết nghĩa
là người nghiên cứu đã hình dung ra những việc cần làm. Quan trọng hơn, từ tiến trình
thực hiện, người nghiên cứu có thể dự kiến được kết quả nghiên cứu hoặc điều chỉnh
các thao tác, phương pháp nghiên cứu cho phù hợp… Việc lập đề cương nghiên cứu
vì thế đã quản lí tốt quỹ thời gian cũng như kiểm soát được tiến độ thực hiện một cách
khoa học.
3.4. Thu thập số liệu, xử lí thông tin
Có thể nói, tiến trình thu thập số liệu và xử lý thông tin là công đoạn khó khăn
nhất trong quá trình thực hiện một dự án NCKH, nhất là dự án thuộc lĩnh vự khoa học
xã hội và hành vi.
Với một dự án khoa học xã hội, người nghiên cứu phải xây dựng bộ câu hỏi
điều tra khảo sát các đối tượng nghiên cứu. Bộ câu hỏi phải có tính khoa học, phải
xoay quanh mục đích của đề tài, hướng đến giả thuyết khoa học. Điều này thật khó
khăn đối với HS, bởi các em chưa được học qua cách xây dựng câu hỏi khảo sát. Do
vậy, để xây dựng được một bộ câu hỏi phù hợp đòi hỏi cả HS và GV hướng dẫn phải
ngồi lại, suy nghĩ và tìm ra các luận điểm khoa học để làm sáng tỏ vấn đề nghiên cứu,
mục đích nghiên cứu.
Cụ thể, khi thực hiện dự án “Phòng chống ma túy mới xâm nhập vào trường
học”, nhóm nghiên cứu đã xây dựng bộ câu hỏi hướng đến các mục tiêu như:
- Tìm hiểu sự quan tâm của GV và HS về ma túy mới
- Tìm hiểu sự nhận thức của GV và HS về tác hại của các loại ma túy mới
- Tìm hiểu sự nhận thức của giáo viên và học sinh về khả năng xâm nhập vào
trường học của ma túy mới
- Đề xuất một số biện pháp phòng chống ma túy mới xâm nhập vào trường
học
10
Sau đó, nhóm nghiên cứu tiến hành khảo sát các đối tượng rồi thống kê, xử lý
sô liệu. Để kết quả khảo sát được khách quan, nhóm nghiên cứu nên sử dụng các phần
mềm điều tra xã hội học như phần mềm SPSS 2.0 để xử lý số liệu, để so sánh, đối
chiều kết quả khảo sát giữa các đối tượng. Dựa vào số liệu phân tích, hình ảnh minh
họa của biểu đồ, biểu bảng, nhóm nghiên cứu sẽ rút ra những nhận xét khách quan
nhằm làm cơ sở khoa học cho dự án nghiên cứu.
3.5. Viết báo cáo kết quả nghiên cứu
Viết bài báo cáo kết quả nghiên cứu là công việc cuối cùng để hoàn thiện một
dự án NCKH, trước khi dự án được gửi đi tham gia cuộc thi. Một báo cáo tốt sẽ thể
hiện được những kết quả đã đạt được của dự án, mức độ, phạm vi của dự án và sự cố
gắng của những người thực hiện dự án. Đa số học sinh sẽ gặp khó khăn trong việc viết
báo cáo kết quả nghiên cứu, vì vậy cần có sự hướng dẫn chi tiết của giáo viên. GV cần
hướng dẫn cụ thể, từ các luận điểm lớn đến sửa chữa văn phong cho HS.
Thực hiện đề tài “Phòng chống ma túy mới xâm nhập vào trường học”, GV
hướng dẫn đã dựa vào mẫu cấu trúc bài báo cáo nghiên cứu mà Sở Giáo dục và Đào
tạo An Giang đã tập huấn. Cấu trúc bài báo cáo nghiên cứu gồm những nội dung sau:
1. Trang bìa
2. Mục lục
3. Tóm tắt
4. Giới thiệu
5. Phương pháp và thiết bị thí nghiệm
6. Kết quả
7. Thảo luận
8. Kết luận
9. Tài liệu tham khảo
3.6. Báo cáo và trưng bày sản phẩm
Có thể thấy, một dự án khi được tham gia cuộc thi cấp tỉnh trở lên cần có:
- Bài báo cáo nghiên cứu dự án hoàn chỉnh (với lĩnh vực khoa học xã hội và
hành vi)
11
- Tóm tắt báo cáo dự án: được viết sau khi dự án hoàn thành. Đó là một bản
tóm tắt ngắn gọn (thường trong 01 trang giấy) để thông báo cho người đọc những gì
dự án đã thực hiện được. Cấu trúc của tóm tắt dự án gồm:
+ Một tuyên bố về mục tiêu của dự án hay giả thuyết khoa học
+ Thiết kế thí nghiệm, phác thảo mô tả các phương pháp tiến hành thực nghiệm
+ Tóm tắt kết quả thu được
+ Kết luận
- Poster và các hình ảnh giới thiệu dự án: Không có một mẫu poster nào là cố
định với mọi dự án. Một poster bắt mắt sẽ giúp người xem tập trung vào dự án. Tuy
nhiên trên poster cần thể hiện được các nội dung sau:
+ Tên dự án, tên lĩnh vực, tên tác giả, tên trường
+ Lý do chọn dự án
+ Mục tiêu của dự án
+ Phương pháp, cách tiến hành thực nghiệm
+ Kết quả thực nghiệm (bảng số liệu, biểu đồ, hình ảnh quá trình thực nghiệm
của học sinh, …)
+ Kết luận
+ Hướng phát triển của dự án
Poster của dự án “Phòng chống ma túy mới xâm nhập vào trường học”
12
- Bài thuyết trình về dự án: Việc học sinh thuyết trình về quá trình thực hiện
và kết quả của dự án là rất quan trọng, một bài thuyết trình tốt là cách nhanh nhất để
đưa người xem đến gần hơn với dự án của tác giả. Sau đây là một số điểm chính để có
một bài thuyết trình tốt:
+ Chuẩn bị tâm lí tích cực và tự tin trước khi thuyết trình
+ Hiểu rõ và sâu sắc về dự án của mình hoặc nhóm mình thực hiện
+ Luyện tập thuyết trình nhiều lần trước cuộc thi, đặc biệt GV hướng dẫn phải
là người trực tiếp chỉnh sửa nội dung thuyết trình cho học sinh, đặt ra một số câu hỏi
tình huống để học sinh tập trả lời
+ Cố gắng thoát li kịch bản
+ Thuyết trình có ngữ điệu, có trọng tâm, tránh dàn trải
+ Mặc trang phục thích hợp, gọn gàng
+ Giữ liên lạc bằng mắt với người nghe trong suốt thời gian trình bày
+ Trả lời tất cả các câu hỏi từ giám khảo nếu có thể, nếu không chắc chắn về
một câu trả lời nào đó, giáo viên có thể hướng dẫn cho học sinh cách trả lời, ví dụ
như: “Mặc dù không chắc chắn, nhưng chúng em nghĩ có thể là…”. Nếu không trả lời
được câu hỏi cũng không nên mất bình tĩnh, bởi vì mỗi lần tham gia cuộc thi là một
lần học sinh được trải nghiệm, được học hỏi và đó là những gì quý báu nhất mà học
sinh và giáo viên có được sau mỗi cuộc thi.
IV. Hiệu quả đạt được:
Thực hiện dự án “Phòng chống
ma túy mới xâm nhập vào trường học”,
nhóm nghiên cứu đã:
- Tìm hiểu về sự hiểu biết,
những nhận thức của cả GV và HS về
ma túy mới, tác hại của ma túy mới,
khả năng xâm nhập vào trường học của
ma túy mới.
- Trang bị cho các bạn HS kiến
thức chung về các loại ma túy mới;
13
giúp các bạn nhận diện các loại ma túy mới; hiểu rõ tác hại của từng loại ma túy mới
để tránh xa cạm bẫy của ma túy mới.
- Đề xuất một số giải pháp phòng, chống ma túy mới xâm nhập vào học đường.
Đây là sự đóng góp có ý nghĩa xã hội mà dự án nghiên cứu mang lại. Cũng là
hoạt động trải nghiệm sáng tạo của HS, hoạt động này góp phần quan trọng vào việc
đổi mới phương pháp dạy học, hướng tới hình thành và phát triển năng lực cho học
sinh. Khơi gợi ở HS niềm vui, hứng thú học tập, hình thành năng lực vận dụng kiến
thức, kĩ năng để giải quyết những tình huống thực tiễn cho HS.
Sáng kiến kinh nghiệm này vì thế trở thành sự gợi ý, định hướng cách làm cho
HS và GV, những người yêu thích nghiên cứu khoa học.
V. Mức độ ảnh hưởng:
Trong những năm gần đây, hoạt động nghiên cứu khoa học của HS được ngành
Giáo dục khuyến khích và đẩy mạnh. Để hoạt động này phát huy hết những ưu điểm
của nó, đã có nhiều lớp tập huấn cho cả GV và HS, có nhiều tài liệu dồi dưỡng cho
GV. Tuy nhiên phong trào tham gia ở các trường vẫn còn hạn chế chỉ tập trung vào
một vài GV. Nguyên nhân của tình trạng này rất có thể là do thầy cô và các bạn HS
còn chưa hiểu hết những việc cần làm khi thực hiện một dự án khoa học. Vậy nên,
sáng kiến kinh nghiệm này là sự chia sẻ chân thành của người viết về cách mà mình
đã thực hiện thành công dự án “Phòng chống ma túy mới xâm nhập vào trường học”.
Hy vọng sáng kiến sẽ là nguồn tài liệu để các em HS, các thầy cô giáo yêu thích
NCKH tham khảo.
VI- Kết luận:
Hoạt động NCKH của HS đã góp phần đổi mới hình thức tổ chức dạy học và đánh
giá kết quả học tập theo định hướng phát triển năng lực và phẩm chất của học sinh;
thúc đẩy giáo viên tự bồi dưỡng nâng cao năng lực chuyên môn, nghiệp vụ; nâng cao
chất lượng dạy học trong các cơ sở giáo dục trung học. Vì thế, nhà trường cần khuyến
khích HS tham gia nhiều hơn nữa. Vậy nên, sáng kiến kinh nghiệm này sẽ cung cấp
cho HS và các thầy cô giáo cách thực hiện một dự án nghiên cứu. Qua đó lan tỏa đến
toàn thể học sinh ý thức suy nghĩ, vận dụng kiến thức đã học để giải quyết các vấn đề
của thực tiễn, và giúp cho việc đổi mới dạy và học ngày càng đi vào chiều sâu.
14
Bên cạnh đó, sáng kiến còn góp phần tuyên truyền rộng rãi mục đích, ý nghĩa
công tác NCKH của học sinh trung học và các quy định, hướng dẫn của Bộ Giáo dục
và Đào tạo về cuộc thi khoa học kỹ thuật đến cán bộ quản lý, giáo viên, học sinh, đến
cha mẹ học sinh và cộng đồng xã hội.
Tôi cam đoan những nội dung báo cáo là đúng sự thật.
Xác nhận của đơn vị áp dụng sáng kiến Người viết sáng kiến
Trần Thị Hồng Anh
