» Tài Liệu Phổ Thông

» Sáng kiến kinh nghiệm

Sáng kiến kinh nghiệm: Khai thác hiệu quả hệ thống câu hỏi trong dạy học phân môn Tập đọc lớp 4 nhằm phát triển năng lực học sinh

Chia sẻ: Trần Vi | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:41

Báo xấu

49
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nội dung chính của sáng kiến kinh nghiệm là: Giúp học sinh tiếp phát triển được tư duy năng lực thông qua từng câu hỏi trong các bài tập đọc, từ đó các em có cơ hội bộc lộ cảm xúc của cá nhân, mở rộng tâm hồn và phát triển nhân cách cho bản thân. Mời các bạn tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Sáng kiến kinh nghiệm: Khai thác hiệu quả hệ thống câu hỏi trong dạy học phân môn Tập đọc lớp 4 nhằm phát triển năng lực học sinh

SK: Khai thác hiệu quả hệ thống câu hỏi trong dạy học phân môn tập đọc lớp 4 nhằm phát triển năng lực học sinh. *PHẦN A: SƠ LƯỢC LÍ LỊCH 1. Tác giả: Họ và tên: Trần Ánh Tuyết Ngày, tháng, năm sinh: 18/04/1982 Trình độ chuyên môn: Cao đẳng sư phạm Chức vụ: Giáo viên. Năm vào ngành: 2010 Đơn vị công tác: Trường Tiểu học Phạm Ngũ Lão. Điện thoại: 0986 061 712 2. Tên sáng kiến: “ Khai thác hiệu quả hệ thống câu hỏi trong dạy học phân môn Tập đọc lớp 4 nhằm phát triển năng lực học sinh”. 3. Thời gian áp dụng sáng kiến kinh nghiệm: Thời gian nghiên cứu và áp dụng: Năm học 2018 2019. Tac gia ́ ̉ :Trần Ánh Tuyết TrườngTiểu học Phạm Ngũ Lão 1
SK: Khai thác hiệu quả hệ thống câu hỏi trong dạy học phân môn tập đọc lớp 4 nhằm phát triển năng lực học sinh. *PHẦN B:NỘI DUNG SÁNG KIẾN I. PHẦN MỞ ĐẦU A . ĐẶT VẤN ĐỀ. 1. Thực trạng của vấn đề. Đảng nhận định “ Tiểu học là bậc học nền tảng trong hệ thống giáo dục quốc dân”. Nền tảng có chắc có vững thì toàn hệ thống mới tạo nên cấu trúc bền vững và phát triển hài hòa. Mục tiêu giáo dục tiểu học nhằm “ Hình thành cho học sinh những cơ sở ban đầu cho sự phát triển đúng đắn và lâu dài, về tình cảm, trí tuệ, thể chất và kĩ năng cơ bản”. Giáo dục tiểu học tạo tiền đề cơ bản để nâng cao dân trí, là cơ sở ban đầu hết sức quan trọng để đào tạo thế hệ trẻ trở thành người công dân tốt trong giai đoạn mới. Chúng ta biết rằng: “ Nhân cách của con người chỉ có thể hình thành thông qua hoạt động học tập, giao tiếp”. Để xã hội tồn tại và phát triển, con người phải phát triển toàn diện : Tài và Đức. Nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy trong nhà trường nói chung và trong bậc tiểu học nói riêng, hiện nay vấn đề cải cách giảng dạy là mối quan tâm chung của toàn xã hội. Đó có rất nhiều phương pháp giảng dạy mới được đưa vào giảng dạy ở trường học. Chính sự đổi mới phương pháp giáo dục này sẽ góp phần quan trọng trong việc thực hiện mục tiêu đào tạo của ngành giáo dục, đào tạo con người mới, con người lao động, tự chủ sáng tạo có kỉ luật có năng suất lao động cao. Trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước đòi hỏi những chủ nhân tương lai vừa giỏi năng lực chuyên môn, vừa có nhân cách tốt. Để làm việc này, ngành giáo dục có sự thay đổi nội dung chương trình để nâng cao chất lượng dạy và học. Tac gia ́ ̉ :Trần Ánh Tuyết TrườngTiểu học Phạm Ngũ Lão 2
SK: Khai thác hiệu quả hệ thống câu hỏi trong dạy học phân môn tập đọc lớp 4 nhằm phát triển năng lực học sinh. Đổi mới phương pháp dạy học là nội dung quan trọng đã và đang được thực hiện ở các trường tiểu học hiện nay. Môn Tiếng Việt là một trong những môn học có nhiều đổi mới về cả nội dung và phương pháp dạy học nhằm thực hiện mục tiêu phát triển kĩ năng năng lực của học sinh, giúp các em giao tiếp một cách đúng đắn, mạch lạc, tự nhiên trong môi trường xã hội. Đặc biệt đối với phân môn Tập đọc, thông qua hệ thống bài đọc theo các chủ điểm với các câu hỏi và bài tập khai thác nội dung ở mỗi bài, nhiệm vụ của mỗi giáo viên là phải giúp học sinh có những hiểu biết về tự nhiên xã hội, con người qua đó hình thành cho các em một vốn từ vốn diễn đạt và những hiểu biết nhất định về các tác phẩm, qua đó góp phần vào việc rèn luyện nhân cách cho các em. Không những vậy phân môn Tập đọc còn gợi mở cho học sinh cái hay cái đẹp của ngôn từ tiếng việtvaf hiểu được phần nào cuộc sống xung quanh. Qua đó bồi dưỡng cho học sinh những tình cảm chân chính, lành mạnh như tình cảm gia đình, tình thầy trò, tình bạn, tình yêu quê hương đất nước, con người, đồng thời hình thành phất triển ở học sinh những phẩm chất tốt đẹp. Nhiệm vụ của việc dạy học tập đọc trong nhà trường Tiểu học là giúp học sinh củng cố, phát triển kỹ năng đọc hiểu, đọc thầm để chọn thông tin và bước đầu biết đọc diễn cảm, đọc hiểu và nắm được nội dung của bài phát hiện ra những giá trị nội dung cũng như nghệ thuật của bài. Để giải quyết được nhiệm vụ đó trong dạy học, mỗi giáo viên cần biết khai thác một cách hợp lý hệ thống câu hỏi và bài tập của mỗi bài. Việc sử dụng hiệu quả hệ thống câu hỏi sẽ giúp giáo viên nâng cao chất lượng giảng dạy một cách đáng kể. Thực tế cho thấy nếu giáo viên đặt được nhiều hệ thống câu hỏi một cách hợp lý phù hợp với nội dung bài học sẽ giúp học sinh hiểu bài sâu sắc Tac gia ́ ̉ :Trần Ánh Tuyết TrườngTiểu học Phạm Ngũ Lão 3
SK: Khai thác hiệu quả hệ thống câu hỏi trong dạy học phân môn tập đọc lớp 4 nhằm phát triển năng lực học sinh. hơn nhiều so với việc chỉ giảng giải một cách đơn thuần. Khi dạy một bài tập đọc, có nhiều câu hỏi vẫn giữ nguyên nội dung câu hỏi trong sách giáo khoa nhưng cũng có những câu hỏi cần phải được giáo viên khai thác bằng các ý nhỏ, đôi khi cần thay thế một số câu hỏi khác nhằm giúp học sinh hiểu được nội dung bài và phát huy năng lực học sinh, giúp học sinh bộc lộ bản thân. Mỗi câu hỏi sẽ giúp học sinh tìm ra được những chi tiết cụ thể trong bài bằng những từ ngữ, hình ảnh so sánh từ đó tìm ra được nội dung của bài. Mỗi giáo viên có một cách khai thác câu hỏi riêng trước cùng một câu hỏi có giáo viên yêu cầu học sinh tìm ra nội dung câu trả lời rồi mới đi sâu vào phân tích nội dung câu trả lời. Dù ở mức độ nào thì mục tiêu đặt ra cũng là giúp học sinh hiểu được nội dung bài. Do đó yêu cầu đặt ra với mỗi giáo viên dạy Tiểu học nói chung và giáo viên dạy lớp 4 nói riêng khi dạy Tập đọc phải tạo ra hệ thống câu hỏi cần đảm bảo phát huy được tư duy học sinh. Làm được điều đó là giáo viên đã nâng cao được hiệu quả trong việc dạy học phân môn Tập đọc. Năm học này, tôi được phân công trực tiếp giảng dạy lớp 4 tại trường Tiểu học. Vì thế sau khi tìm hiểu yêu cầu nhiệm vụ , thực trạng dạy tiết Tập đọc ở lớp 4, tôi thấy việc sử dụng hệ thống câu hỏi trong khi dạy Tập đọc như thế nào để đạt hiệu quả cao cho học sinh lớp 4? Vì vậy tôi đã mạnh dạn nghiên cứu và thực hiện đề tài này, đồng thời tôi cũng đưa ra một số kinh nghiệm của bản thân để cùng trao đổi với các đồng nghiệp về “ Khai thác hiệu quả hệ thống câu hỏi trong dạy học phân môn Tập đọc lớp 4 nhằm phát triển năng lực học sinh”. Tuy nhiên đây cũng chỉ là một biện pháp nhỏ nhằm nâng cao chất lượng học các bài tập đọc cho học sinh lớp 4. Tôi rất mong nhận được sự góp ý của đồng nghiệp để kinh nghiệm của tôi được hoàn chỉnh hơn. 2. Ý nghĩa, tác dụng của giải pháp: Tac gia ́ ̉ :Trần Ánh Tuyết TrườngTiểu học Phạm Ngũ Lão 4
SK: Khai thác hiệu quả hệ thống câu hỏi trong dạy học phân môn tập đọc lớp 4 nhằm phát triển năng lực học sinh. Giúp học sinh tiếp phát triển được tư duy năng lực thông qua từng câu hỏi trong các bài tập đọc, từ đó các em có cơ hội bộc lộ cảm xúc của cá nhân, mở rộng tâm hồn và phát triển nhân cách cho bản thân. 3. Phạm vi và đối tượng nghiên cứu đề tài * Đối tượng nghiên cứu: Học sinh lớp 4B Trường Tiểu học Hòa Phong Hệ thống câu hỏi trong dạy học phân môn Tập đọc nhằm phát triển năng lực học sinh. * Phạm vi đề tài: Do năng lực của bản thân còn hạn chế , vì vậy dựa trên thực tế về việc dạy học phân môn Tập đọc lớp 4 tôi chỉ trình bày sáng kiến “ Khai thác hiệu quả hệ thống câu hỏi trong dạy học phân môn Tập đọc lớp 4 nhằm phát triển năng lực học sinh”. trong chương trình giáo dục bậc Tiểu học và để làm tiền đề cho các em ở các lớp trên. B. PHƯƠNG PHÁP TIẾN HÀNH. Phương pháp quan sát thông qua dự giờ. Phương pháp tổng kết kinh nghiệm, kiểm tra đối chứng. Phương pháp nghiên cứu văn bản, tài liệu. Việc nghiên cứu để xây dựng đề tài sáng kiến kinh nghiệm này đã tiến hành trong thời gian dài, được bản thân rút kinh nghiệm qua quá trình giảng dạy các môn học. Những kinh nghiệm tích luỹ được trong giảng dạy, được giáo viên ghi chép vào nhật kí dạy học. Những kết quả giảng dạy được bản thân thường xuyên cập nhật để so sánh, rút kinh nghiệm vào từng thời điểm trong năm học và so sánh kết quả với những năm học trước. Từ đó đề ra những biện pháp để giảng dạy đạt kết quả cao hơn. Tac gia ́ ̉ :Trần Ánh Tuyết TrườngTiểu học Phạm Ngũ Lão 5
SK: Khai thác hiệu quả hệ thống câu hỏi trong dạy học phân môn tập đọc lớp 4 nhằm phát triển năng lực học sinh. Việc nâng cao chất lượng giảng dạy nói chung và ở bậc tiểu học nói riêng đang là mối quan tâm chung của toàn xã hội. Nâng cao chất lượng giảng dạy ở Tiểu học sẽ góp phần quan trọng cho việc thực hiện mục tiêu đào tạo của ngành :Giáo dục là đào tạo con người mới một cách hệ thống, vững chắc ngay từ khi các em mới cắp sách đến trường. Sau nhiều năm nghiên cứu và thực nghiệm chương trình và bộ sách giáo khoa mới ở tiểu học đó ra đời, đáp ứng những đòi hỏi về đổi mới giáo dục ở Tiểu học Trong đó có môn Tiếng Việt đặc biệt là phân môn Tập đọc là vấn đề người giáo viên cần quan tâm sâu sát hơn. 1. Cơ sở khoa học. Cung cấp thêm vốn tiếng Việt và văn học cho học sinh, giúp học sinh mở rộng hiểu biết, phát triển tư duy. Bồi dưỡng tư tưởng, tình cảm, thẩm mỹ cho học sinh. Đọc lưu loát tác phẩm, ngắt nghỉ, nhấn giọng, phân biệt giọng đọc của các nhân vật một cách hợp lý. Mỗi bài tập đọc là một tác phẩm nghệ thuật. Vì vậy rèn đọc, khai thác tổ chức đều phải chú ý đến tính nghệ thuật. Ngoài chức năng dạy đọc, giờ Tập đọc còn giúp trau dồi cho học sinh kiến thức tiếng Việt, kiến thức văn học, kiến thức đời sống, giáo dục tình cảm và thẩm mỹ cho học sinh. Chương trình phân môn Tập đọc lớp 4 gồm có ( chương trình tập 1 và tập 2) + Chương trình Tập 1 gồm có 5 chủ điểm Thứ tự Tên chủ điểm Chủ điểm 1 Thương người như thể thương thân Chủ điểm 2 Măng mọc thẳng Tac gia ́ ̉ :Trần Ánh Tuyết TrườngTiểu học Phạm Ngũ Lão 6
SK: Khai thác hiệu quả hệ thống câu hỏi trong dạy học phân môn tập đọc lớp 4 nhằm phát triển năng lực học sinh. Chủ điểm 3 Trên đôi cánh ước mơ Chủ điểm 4 Có chí thì nên Chủ điểm 5 Tiếng sáo diều + Chương trình Tập 2 gồm có 5 chủ điểm Thứ tự Tên chủ điểm Chủ điểm 1 Người ta là hoa đất Chủ điểm 2 Vẻ đẹp muôn màu Chủ điểm 3 Những người quả cảm Chủ điểm 4 Khám phá thế giới Chủ điểm 5 Tình yêu cuộc sống 2. Cơ sở thực tiễn. Qua thực tế bản thân tôi dạy lớp 4 và bằng cách sử dụng phiếu trắc nghiệm, dự giờ thăm lớp, dạy và dự chuyên đề các lớp trong tổ, khối, qua trao đổi chuyện trò tâm sự, tham khảo ý kiến của bạn bè đồng nghiệp. Đặc biệt thông qua chấm các bài kiểm tra định kỳ, tôi thấy một số tồn tại, hạn chế trong việc khai thác và sử dụng hệ thống câu hỏi khi dạy phân môn Tập đọc sách Tiếng việt 4. 2.1 Thực trạng của giáo viên và học sinh. a/ Thực trạng của giáo viên Tiểu học trong các tiết dạy Tập đọc: Bên cạnh đông đảo những đồng chí giáo viên say sưa nghiên cứu sáng tạo tìm ra những biện pháp dạy học sinh, tìm hiểu những câu hỏi trong bài tập đọc sao cho hiệu quả nhất thì còn một số giáo viên vẫn còn quan niệm “ Dạy Tập đọc chủ yếu cứ cho học sinh đọc to, rõ,đọc đúng tiếng là được”. Vì vậy trong các giờ Tập đọc giáo viên chỉ cho học sinh luyện đọc sau đó đến phàn tìm hiểu bài giáo viên chỉ nêu nguyên bản những câu hỏi trong sách giáo khoa cho học sinh trả lời, còn học sinh chỉ dựa vào sách giáo Tac gia ́ ̉ :Trần Ánh Tuyết TrườngTiểu học Phạm Ngũ Lão 7
SK: Khai thác hiệu quả hệ thống câu hỏi trong dạy học phân môn tập đọc lớp 4 nhằm phát triển năng lực học sinh. khoa đọc lại những ý liên quan đến nội dung câu hỏi. Giáo viên không cần biết câu hỏi đó có phù hợp với đối tượng học sinh lớp mình hay không. Còn những câu hỏi nào giáo viên đưa ra học sinh không trả lời được giáo viên trả lời hộ luôn cho nhanh để giờ học nhẹ nhàng nhanh chóng kết thúc cũng vừa đủ 40 phút. Cũng có giáo viên chỉ lo “luyện” cho học sinh đọc đúng, đọc diễn cảm thì đọc “chầm chậm” là được còn ý các đoạn và nội dung bài thì học sinh không nói đúng giáo viên tự cho ghi và yêu cầu các em ghi nhớ máy móc hoặc học thuộc.Với cách dạy này thì làm sao học sinh có thể hiểu được thấu đáo nội dung bài mà có cách đọc diễn cảm đúng, cũng có giáo viên trong phần tìm hiểu bài chỉ “ưu tiên” cho những học sinh khá trả lời hoặc những học sinh hay trả lời. Nếu làm như vậy thì một số bộ phận học sinh trong lớp sẽ không có cơ hội bày tỏ ý kiến của mình vè sẽ không làm cho các bạn tự nhiên, tự tin trong học tập. Hoặc có giáo viên còn đưa ra những câu hỏi rườm rà, khó hiểu làm cho học sinh lúng túng, không xác định đúng nội dung. Trong những năm học vừa qua tổ nhóm chuyên môn có được sự quan tâm, chỉ đạo sâu sát của Ban giám hiệu, Chuyên môn nhà trường, và đặc biệt là có sự quan tâm, chỉ đạo của Phòng Giáo dục để dạy tốt phân môn Tập đọc trong nhà trường. Giáo viên luôn ý thức quan tâm, chăm chút học sinh trong từng tiết học. Với mỗi loại câu hỏi, giáo viên đã nghiên cứu kĩ kế hoạch bài dạy để lựa chọn và tổ chức những hình thức luyện tập sao cho phù hợp với đối tượng học sinh. Bên cạnh đó, giáo viên luôn động viên khuyến khích, khơi gợi ở học sinh trí tưởng tượng, óc sáng tạo. b/Thực trạng của học sinh trong các giờ tập đọc: Trong phần đọc hiểu, đọc thầm, các em ngại suy nghĩ. Hiểu biết vốn từ còn ít ỏi nên nhiều khio các em hiểu sai nghĩa của từ dẫn đến hiểu sai câu, đoạn và nội dung văn bản. Tac gia ́ ̉ :Trần Ánh Tuyết TrườngTiểu học Phạm Ngũ Lão 8
SK: Khai thác hiệu quả hệ thống câu hỏi trong dạy học phân môn tập đọc lớp 4 nhằm phát triển năng lực học sinh. Nhiều học sinh quen chỉ ỷ lại vào các bạn học khá phát biểu còn mình không cần suy nghĩ ( bởi cô giáo, thầy giáo cũng không chú ý gọi đến lượt mình) Nhiều học sinh chỉ đọc to, đọc trôi chảy hoặc chầm chậm, đều đều hoặc không đúng ngữ điệu, lời văn, giọng thơ không phù hợp với nội dung bài văn, bài thơ đó cần diễn tả. Sau khi học xong bài Tập đọc nhiều học sinh không hiểu gì về nội dung ý các đoạn và nội dung bài học. Từ những thực trạng trên cho thấy việc tìm ra cách khai thác và sử dụng hệ thống câu hỏi khi dạy về phân môn Tập đọc lớp 4 sao cho hợp lý và có kết quả cao nhất là một việc làm mà mỗi giáo viên Tiểu học cần phải suy nghĩ nghiên cứu sao cho phù hợp với nội dung bài. 3. Thời gian nghiên cứu. Sáng kiến của tôi được thực hiện và nghiên cứu bắt đầu từ những ngày đầu của học kỳ I năm học 2018 2019 và kết thúc sáng kiến khi kết thúc học kỳ I. II. NỘI DUNG A. MỤC TIÊU. Tac gia ́ ̉ :Trần Ánh Tuyết TrườngTiểu học Phạm Ngũ Lão 9
SK: Khai thác hiệu quả hệ thống câu hỏi trong dạy học phân môn tập đọc lớp 4 nhằm phát triển năng lực học sinh. Nhiệm vụ của đề tài. +Nhằm nâng cao hiệu quả của việc “Khai thác hiệu quả hệ thống câu hỏi trong dạy học phân môn tập đọc lớp 4 nhằm phát triển năng lực học sinh” Trong phân môn tập đọc của học sinh tiểu học nói riêng và giảng dạy các môn học khác nói chung. + Cải tiến phương pháp giảng dạy nhằm nâng cao chất lượng học tập phân môn Tập đọc của học sinh. + Dạy thực nghiệm và khảo sát, đối chứng kết quả thực nghiệm. B. GIẢI PHÁP. CÁC BIỆN PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ DẠY TẬP ĐỌC CHO HỌC SINH. Sau đây tôi xin trình bày cụ thể biện pháp tiến hành khai thác và sử dụng hệ thống câu hỏi trong các bài Tập đọc ở sách giáo khoa Tiếng việt lớp 4 nhằm phát triển năng lực học sinh. 1/ Hệ thống câu hỏi thường được sử dụng trong giờ học Tập đọc. Có nhiều cách hỏi khác nhau đối với mỗi môn học, bài học hoặc nội dung cụ thể trong mỗi bài. Mỗi cách hỏi đều đặt ra đích là những câu trả lời. Hỏi như thế nào để học sinh tìm ra câu trả lời một cách nhanh chóng, chính xác, đơn giản nhưng vẫn đủ ý là yêu cầu đặt ra đối với mỗi giáo viên khi đặt câu hỏi. Sau đây là một số cách hỏi thường được sử dụng trong giờ Tập đọc. a/ Câu hỏi giúp học sinh thu thập thông tin. Khi đọc một bài Tập đọc học sinh phải thu thập được nhứng thông tin có trong nội dung bài để kiểm tra được điều đó giáo viên phải đặt ra những câu hỏi giúp học sinh quan sát, liệt kê hay chọn những thông tin Tac gia ́ ̉ :Trần Ánh Tuyết TrườngTiểu học Phạm Ngũ Lão 10
SK: Khai thác hiệu quả hệ thống câu hỏi trong dạy học phân môn tập đọc lớp 4 nhằm phát triển năng lực học sinh. chính xác có trong nội dung bài. Cách hỏi này thường được sử dụng khi hướng dẫn học sinh tìm hiểu bài. Quan sát để thu thập thông tin: Trong bài Tập đọc, để minh họa cho những chi tiết, hình ảnh có trong nội dung bài, giáo viên thường sử dụng các loại tranh, ảnh cho học sinh quan sát. Mỗi khi quan sát, giáo viên lại đặt ra cho học sinh những câu hỏi để các em tìm ra những chi tiết, hình ảnh liên quan đến nội dung bài. Ví dụ: Ở chủ điểm (Măng mọc thẳng), tuần 6 Khi dạy bài “ Nỗi dằn vặt của An đrây ca” sách giáo khoa trang 55. Giáo viên có thể cho học sinh quan sát tranh vẽ sách giáo khoa đã được phóng to và hỏi. Các bài tập đọc khác tôi cũng sử dụng phương pháp tương tự. + Tranh vẽ cảnh gì? Nội dung bức tranh là gì? > Thông qua đó học sinh sẽ biết được những tranh ảnh này liên quan như thế nào đối với nội dung của bài, tùy theo từng đối tựng học sinh trong lớp mình mà tôi đưa ra câu hỏi cho phù hợp với các em. Thu thập thông tin bằng cách liệt kê: Đó là dạng câu hỏi mà trong câu trả lời yêu cầu học sinh phải liệt kê ra những chi tiết, hình ảnh trong câu hỏi đặt ra. * Ví dụ : An đrây – ca đã làm gì trên đườ ng đi mua thuốc cho ông? Đây là câu hỏi mà trong sách giáo khoa đã đưa ra câu hỏi như thế này thì học sinh đại trà trong lớp cũng sẽ trả lời liệt kê ra đượ c, còn nếu muốn giúp cho học sinh phát huy đượ c hết năng lực của mình thì tôi đã hỏi học các em bằng câu hỏi: Em hãy liệt kê những việc làm mà An đrây ca đã tham gia khi đi mua thu ốc cho ông. Đối với cách hỏi như vậy học sinh khá giỏi các em sẽ phát huy rất tốt năng lực của bản thân mình. Tac gia ́ ̉ :Trần Ánh Tuyết TrườngTiểu học Phạm Ngũ Lão 11
SK: Khai thác hiệu quả hệ thống câu hỏi trong dạy học phân môn tập đọc lớp 4 nhằm phát triển năng lực học sinh. Thu thập thông tin bằng cách lựa chọn: Khác biệt thu thập thông tin bằng cách liệt kê thì thu thập thông tin bằng cách lựa chọn yêu cầu đặt ra ở đây là học sinh phải bi ết l ựa ch ọn nh ững thông tin cần thiết đó là những hình ảnh, những chi ti ết phù hợp với nội dung câu hỏi. b/ Câu hỏi yêu cầu học sinh gi ải thích nghĩa cho nội dung thông tin. Sau khi thu th ập đượ c những nội dung thông tin có trong bài, bướ c tiếp theo là cần phải giúp các em biết xử lí các thông tin đó bằng cách giải thích nghĩa cho các thông tin đó. Đó là việc làm yêu cầu học sinh trả lời những câu hỏi mang tính chất so sánh, phân tích để giải thích nội dung thông tin Câu hỏi so sánh: Đó là những câu hỏi yêu cầu học sinh tìm ra sự giống, khác nhau giữa hai hay một số đối tượng nào đó. Ví dụ : Chủ điểm ( Tiếng sáo diều), tuần 14 khi dạy bài Chú Đất Nung. Câu hỏi: Cu Chắt có những đồ chơi gì? Chúng khác nhau như thế nào? Trang 135. Với cách hỏi như vậy thì học sinh sẽ biết được cách so sánh giữa các đồ chơi đó. Câu hỏi phân tích: Đó là những câu hỏi tại sao? Như thế nào? Nhằm giải thích một số vấn đề nào đó cho nội dung thông tin. Ví dụ: Vì sao chú bé Đất quyết định trở thành chú Đất Nung? Ví dụ : Chủ điểm ( Có chí thì nên) tuần 11 khi dạy bài Ông Trạng thả diều câu hỏi 2 trong bài. Nguyễn Hiền ham học và chịu khó như thế nào ? trang 105. c. Câu hỏi giúp phát huy năng lực học sinh. Mỗi bài tập đọc đều có nội dung cụ thể, thông qua hệ thống câu hỏi và bài tập, giáo viên cần giúp học sinh đánh giá một cách khái quát nội dung của bài. Trong quá trình tìm hiểu nội bài, giáo viên đặt ra những câu Tac gia ́ ̉ :Trần Ánh Tuyết TrườngTiểu học Phạm Ngũ Lão 12
SK: Khai thác hiệu quả hệ thống câu hỏi trong dạy học phân môn tập đọc lớp 4 nhằm phát triển năng lực học sinh. hỏi cho học sinh trả lời, trên câu hỏi đó yêu cầu học sinh nêu nội dung của từng đoạn và nội dung của cả bài. Những câu hỏi đánh giá, khái quát bao gồm các loại câu hỏi nhằm giúp học sinh liên hệ thực tế, rút ra các bài học, giải quyết các tình huống. Câu hỏi liên hệ thực tế: Thông qua nội dung của một đoạn, một ý hay cả bài tập đọc giáo viên thường đưa ra những câu hỏi giúp học sinh khái quát nội dung đoạn, ý hay cả bài tập đọc bằng những câu hỏi để các em liên hệ với thực tế việc mình đã làm. Ví dụ : Chủ điểm ( Trên đôi cánh ước mơ) tuần 7 khi dạy bài Trung thu độc lập câu hỏi 4 trong bài. Em mơ ước đất nước ta mai sau sẽ phát triển như thế nào? trang 67. Chúng ta có thể hỏi câu hỏi đó là: Mai sau em sẽ làm gì để cống hiến cho đất nước ta sánh vai với các cường quốc trên thế giới? Tac gia ́ ̉ :Trần Ánh Tuyết TrườngTiểu học Phạm Ngũ Lão 13
SK: Khai thác hiệu quả hệ thống câu hỏi trong dạy học phân môn tập đọc lớp 4 nhằm phát triển năng lực học sinh. Câu hỏi liên hệ bản thân từ nội dung bài học: Thông qua nội dung bài tập đọc giáo viên cần giúp đỡ học sinh đánh giá khái quát nội dung bài bằng những câu hỏi tổng quát nêu lên những ý kiến chính hay đại ý của bài. Ví dụ: Qua các câu MB,KB tác giả muốn nói điều gì về cánh diều tuổi thơ ? Câu hỏi 3 bài (Cánh diều tuổi thơ ) tuần 15. Câu hỏi giải quyết các tình huống : Đó là những câu hỏi đặt các em vào một tình huống như đối với các nhân vật trong các bài tập đọc để các em đưa ra những ý kiến của mình trước các tình huống đó. Ví dụ : Nếu vẽ một bức tranh minh họa bài thơ này, em sẽ vẽ như thế nào? Câu hỏi 5 bài (Tuổi Ngựa) Tuần 15 2/ Một số chú ý khi sử dụng hệ thống câu hỏi trong dạy học Tập đọc. Mỗi giáo viên đều có những cách hỏi riêng trong khi dạy học. Tuy nhiên để đạt hiệu quả cao trong dạy học, giáo viên cần chú ý một số vấn đề sau : Cần linh hoạt xử lí các câu hỏi tùy theo từng đối tượng học sinh, có thể biến đổi các câu hỏi bằng cách tăng hay giảm độ khó sao cho phù hợp với trình độ học sinh để tiết học trở nên sinh động hơn. Hệ thống câu hỏi cần được đặt ra theo một trình tự đảm bảo lôgic, câu hỏi sau cần tiếp nối ý của câu hỏi trước, bổ sung hoàn thiện cho câu hỏi trước. Các câu hỏi cần móc nối với nhau để tạo ra một ý nghĩa trọn vẹn cho nội dung bài học. Câu hỏi đặt ra phải vừa sức đối với học sinh, không quá dễ để học sinh có thể trả lời ngay được mà cần phải tư duy suy nghĩ, không phát triển được trí tuệ cho các em, cũng không quá khó đánh đố học sinh, gây sự bế Tac gia ́ ̉ :Trần Ánh Tuyết TrườngTiểu học Phạm Ngũ Lão 14
SK: Khai thác hiệu quả hệ thống câu hỏi trong dạy học phân môn tập đọc lớp 4 nhằm phát triển năng lực học sinh. tắc làm cho các em chán nản, không có hứng thú trong học tập. Không hỏi học sinh : + Những câu hỏi cụt lủn mà học sinh chỉ cần trả lời có hoặc không. + Những câu hỏi có nhiều đáp án học sinh có thể trả lời liều vẫn đúng nội dung câu trả lời không phù hợp với nội dung bài học. + Những câu hỏi mớm lời, mách nước lộ liễu cho học sinh. + Cũng không nên hỏi học sinh những câu hỏi lấp lửng, mập mờ làm cho các em khó xác định câu trả lời đúng. + Những câu hỏi có nhiều nghĩa làm cho học sinh bế tắc hoặc bối rối không tìm được câu trả lời. Khi đưa ra câu hỏi cần phải có đủ thời gian cho học sinh suy nghĩ và trả lời câu hỏi, không yêu cầu học sinh trả lời ngay khi các em chưa kịp suy nghĩ, cũng không để thời gian quá dài để các em lợi dụng gây mất trật tự lớp học. Phải tìm ra những ưu điểm trong các câu trả lời của học sinh, đặc biệt không nên dè bỉu hoặc dèm pha những câu trả lời chưa đúng hoặc không sát với nội dung câu hỏi làm các em tự ti lần sau không dám phát biểu. Không nên lợi dụng các em học sinh khá giỏi trong lớp mà thường xuyên gọi các em trả lời câu hỏi cần gọi những em học sinh học kém hơn không hay phát biểu ý kiến trả lời trước rồi mới gọi học sinh khá giỏi bổ sung câu trả lời như vậy mới phát hiện ra những cái sai mà học sinh gặp phải, hơn thế nữa còn giúp cả lớp có không khí học tập tốt hơn. Với những câu hỏi khó cần học sinh tìm ra hết những phương án trả lời. Nếu không có học sinh trả lời nữa lúc đó giáo viên mới đưa ra phương án trả lời, tránh tình trạng giáo viên nêu ra câu hỏi rồi lại trả lời ngay giúp học sinh, như vậy sẽ không kích thích tư duy các em phát triển. Khi hướng dẫn các em học sinh trả lời câu hỏi cần bám sát nội dung câu trả lời cũng như nội dung bài học cần có những dự kiến với những câu trả lời sai của học sinh để ứng phó với những tình huống có thể xảy ra. Tac gia ́ ̉ :Trần Ánh Tuyết TrườngTiểu học Phạm Ngũ Lão 15
SK: Khai thác hiệu quả hệ thống câu hỏi trong dạy học phân môn tập đọc lớp 4 nhằm phát triển năng lực học sinh. Không nên đặt ra nhiều câu hỏi đối với học sinh mà cần hướng câu trả lời cho cả lớp cùng tham gia tìm đáp án. 3/ Một số hệ thống câu hỏi minh họa trong dạy học Tập đọc ở lớp 4. Để nâng cao hiệu quả dạy Tập đọc, ngoài việc lựa chọn phương pháp phù hợp giáo viên còn cần phải chú ý đến hệ thống câu hỏi để giúp học sinh tìm hiểu bài. Hệ thống câu hỏi trong sách giáo khoa mặc dù đã được các tác giả chọn lọc và đưa ra tương đối phù hợp ở mỗi bài xong khi dạy giáo viên cũng cần chú ý đến một số câu hỏi có nội dung chưa thật phù hợp đối với học sinh do đó cần phải biết lựa chọn, thay thế hoặc biến đổi các câu hỏi sao cho việc khai thác nội dung bài đọc được tư duy liền mạch của học sinh. Sau đây là một số ví dụ minh họa. Ví dụ : Bài ( Sầu riêng) Tuần 22 Nội dung bài: Tả cây sầu riêng, có nét đặc sắc về hoa, quả và nét độc đáo về dáng cây. Hệ thống câu hỏi được đưa ra chủ yếu là tái hiện lại nội dung bài tập đọc và có ý nhằm giúp phát triển kiến thức về văn miêu tả cho học sinh. Nhưng nếu chỉ dừng lại ở ba câu hỏi như đã đưa ra trong sách thì việc tìm hiểu bài chư thật trọn vẹn.Có thể thêm câu hỏi “Tại sao ở đoạn cuối của bài, tác giả lại viết Đứng ngắm cây sầu riêng, tôi cứ nghĩ mãi về cái dáng cây kì lạ này?”. Câu hỏi này giúp học sinh cảm nhận và hiểu bài rõ hơn, cao hơn nữa là có được sự đồng cảm đối với tác giả của bài viết. Chỉ cần học sinh trả lời được ý Vì tác giả thấy xúc động trước sức sống và sự đóng góp của cây sầu riêng – giá trị ẩn đằng sau hình thức không mấy đẹp đẽ là coi như các em đã hiểu được điều tác giả muốn chia xẻ, gửi gắm. Giờ học vì thế mà trở nên sâu sắc hơn. Ví dụ 2: Bài “ Cánh diều tuổi thơ” – Tuần 15. Tac gia ́ ̉ :Trần Ánh Tuyết TrườngTiểu học Phạm Ngũ Lão 16
SK: Khai thác hiệu quả hệ thống câu hỏi trong dạy học phân môn tập đọc lớp 4 nhằm phát triển năng lực học sinh. Niềm vui sướng và những khát vọng tốt đẹp mà trò chơi thả diều đem lại cho lứa tuổi nhỏ. Hệ thống câu hỏi được sách giáo khoa đưa ra như sau: Câu 1: Tác giả đã chọn những chi tiết nào để tả cánh diều? Câu 2: Trò chơi thả diều đem lại cho trẻ em những niềm vui lớn và những ước mơ đẹp như thế nào? Câu 3: Qua câu mở đầu và kết bài, tác giả muốn nói điều gì về cánh diều tuổi thơ? a. Cánh diều là kỉ niệm đẹp của tuổi thơ. b. Cánh diều khơi ngợi những ước mơ đẹp cho tuổi thơ. c. cánh diều đem đến bao niềm vui cho tuổi thơ. Nhìn chung hệ thống câu hỏi đưa ra trong bài tương đối phù hợp với trình độ học sinh và bám sát nội dung bài học. Tuy nhiên để giúp học sinh hiểu rõ ràng Và sâu sắc hơn nội dung bài giáo viên có thể tham khảo hệ thống câu hỏi đã được thay đổi và bổ sung như sau: Đối với câu hỏi 1: Nếu hỏi như vậy thì đó là một câu hỏi tương đối dễ với học sinh. Song để học sinh hiểu được tốt những chi tiết để tả cánh diều thì cần thay đổi câu hỏi đó bằng câu hỏi : Tác giả quan sát đã chọn những chi tiết nào để tả cánh diều? Đối với câu hỏi 2: Đây là một câu hỏi khái quát với nội dung khá dài do đó để giúp học sinh nắm được niềm vui lớn và những ước mơ đẹp, giáo viên có thể chẻ nhỏ thành các câu hỏi như: Tac gia ́ ̉ :Trần Ánh Tuyết TrườngTiểu học Phạm Ngũ Lão 17
SK: Khai thác hiệu quả hệ thống câu hỏi trong dạy học phân môn tập đọc lớp 4 nhằm phát triển năng lực học sinh. Tìm những chi tiết cho thấy trò chơi thả diều đã đem lại cho trẻ em niềm vui lớn? ( Các bạn hò hét nhau thả diều thi sung sướng đến phát dại nhìn lên bầu trời) Những chi tiết nào cho em biết trò chơi thả diều đã đem lại cho trẻ em những ước mơ đẹp? (Nhìn lên bầu trời đêm huyền ảo, đẹp như một tấm nhung khổng lồ, bạn nhỏ thấy cháy lên, cháy mãi khát vọng. Suốt một thời mới lớn, bạn đã ngửa cổ chờ đợi một nàng tiên áo xanh...........Bay đi) Đối với câu hỏi 3: Đây là câu hỏi mang tính chất là câu hỏi trắc nghiệm có đáp án học sinh chỉ cần chọn đáp án b, nhưng để cho học sinh hiểu và tìm được nội dung bài tốt hơn thì sau khi học sinh trả lời xong giáo viên có thể hỏi thêm câu hỏi Tại sao em chọn đáp án b mà không chọn đáp án a hay c. * Hướng dẫn học sinh tìm những câu văn quan trọng nêu ý của toàn đoạn hoặc bài. Ví dụ câu “ Ôi chao ! chú chuồn chuồn nước mới đẹp làm sao!” ngay câu đầu của bài đã thể hiện nội dung bao trùm của bài: Giới thiệu vẻ đẹp của con chuồn chuồn nước mà những câu sau sẽ diễn giải cho điều đó. Trong tìm hiểu nội dung của bài cần chú ý tìm ra, và khai thác giá trị của những từ “ đắt” của bài để bật lên nội dung. Ví dụ trong đoạn thơ sau: “ Bè đi chiều thầm thì Gỗ lượn đàn thong thả Như bầy trâu lim dim Đằm mình trong êm ả”. ( Bè xuôi sông La Tiếng việt 4) * Câu hỏi tìm hiểu từ ngữ: Giáo viên cần hướng dẫn học sinh cách hiểu, cách cảm nghĩa của từ ngữ được dùng trong một văn cảnh cụ thể của bài văn, bài thơ. Ví dụ câu hỏi: Vì sao tác giả gọi hoa phượng là “hoa học trò”? (Hoa học trò – TV4 tập 2, trang 43) Tac gia ́ ̉ :Trần Ánh Tuyết TrườngTiểu học Phạm Ngũ Lão 18
SK: Khai thác hiệu quả hệ thống câu hỏi trong dạy học phân môn tập đọc lớp 4 nhằm phát triển năng lực học sinh. Với câu hỏi này giáo viên cần hướng dẫn học sinh dựa vào những điều tác giả muốn nói trong từng đoạn văn (ra hoa vào đúng mùa thi, báo hiệu mùa hè sắp đến,...). Từ đó, các em phát biểu cách hiểu của mình về hoa phượng hoa học trò. Trường hợp loại câu hỏi cho biết ý nghĩa rồi yêu cầu học sinh tìm từ ngữ biểu đạt ý nghĩa đó. Ví dụ: Nguyễn Hiền ham học và chịu khó như thế nào? (Ông Trạng thả diều TV tập1 trang 104) Như vậy, giáo viên cần chú ý rèn cho học sinh kĩ năng tìm hiểu từ ngữ để giúp các em có khái niệm ban đầu về đặc điểm của ngôn ngữ nghệ thuật. Từ đó khi đọc văn, các em biết chú ý tìm hiểu và thưởng thức vẻ đẹp trong ngôn từ của văn bản. * Câu hỏi cảm nhận hình ảnh: Giáo viên hướng dẫn học sinh cảm nhận được những hình ảnh gợi ra từ ngôn từ nghệ thuật. Có những câu hỏi yêu cầu học sinh chỉ ra những hình ảnh mà các em cảm nhận được khi đọc bài văn bài thơ. Ví dụ: Em Thích hình ảnh nào về cây tre và búp măng non? Vì sao? ( Tre Việt Nam – TV4 tập 1 – tr 41) Trăng trung thu độc lập có gì đẹp? ( Trung thu độc lập TV 4 tập 1 – tr 66) Em thích những gì ở vương quốc Tương Lai? ( Ở v ương qu ốc T ương Lai – TV4 t ập 1 tr 70) Hay những câu hỏi yêu cầu học sinh tìm ra chi tiết tạo nên hình ảnh. Ví dụ: Chi tiết nào nói lên sự cảm động và niềm vui của Lái khi nhận đôi giày? Tac gia ́ ̉ :Trần Ánh Tuyết TrườngTiểu học Phạm Ngũ Lão 19
SK: Khai thác hiệu quả hệ thống câu hỏi trong dạy học phân môn tập đọc lớp 4 nhằm phát triển năng lực học sinh. ( Đôi giày ba ta màu xanh TV4 – tập 1 –tr81) Chi tiết “ nung trong lửa” tượng trưng cho điều gì? ( Chú Đất Nung , trang 134, TV tập 1) Em thấy những hình ảnh, chi tiết nào trong truyện ngộ nghĩnh và lí thú? ( Trong quán ăn “ Ba cá bống” TV 4 T1 tr158) Với những câu hỏi trên, việc chú ý hướng dẫn học sinh luyện tập cách cảm nhận là rất quan trọng. Nó giúp học sinh phát huy trí tưởng tượng, khả năng cảm thụ văn học dần hình thành và phát triển. Một loại câu hỏi ở mức độ cao hơn là tái hiện lại hình ảnh cảnh vật mà em đã hình dung và cảm nhận được. Ví dụ: + Nếu vẽ một bức tranh minh hoạ bài thơ này, em sẽ vẽ như thế nào? (Tuổi ngựa TV4 tập 1tr 149) Giáo viên cần hướng dẫn các em miêu tả bằng lời văn của mình những hình ảnh cảm nhận được từ câu chữ trong bài văn, bài thơ. * Câu hỏi khai thác hàm ý lời nói: Tác phẩm văn học vốn hàm súc và nhiều tầng nghĩa. Việc đọc hiểu văn bản nghệ thuật thực chất là công việc khai thác hàm ý ẩn sâu trong câu chữ, hình ảnh, hình tượng của tác phẩm. Đối với học sinh yêu cầu này là khó. Tuy nhiên ở một vài bài tập đọc với ngữ cảnh thuận lợi vẫn đưa ra những yêu cầu học sinh khá giỏi tìm hàm ý của câu văn, câu thơ. Ví dụ: Bài “Bè xuôi sông La” – (TV 4 – tập 1 tr26). Học sinh phải trả l ời câu hỏi: “Hình ảnh: “ Trong đạn bom đổ nát; Bừng tươi nụ ngói hồng” nói lên điều gì?. Hay trong bài “ Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ”: học sinh trả lời câu hỏi: Theo em cái đẹp thể hiện trong bài thơ này là gì? Giáo viên hướng dẫn học sinh dựa vào ngữ cảnh để trả lời. Tac gia ́ ̉ :Trần Ánh Tuyết TrườngTiểu học Phạm Ngũ Lão 20

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

EXAM.04: Bộ 290+ Đề Thi Vào Lớp 10 Năm 2020

290 tài liệu

346 lượt tải

THÔNG TIN

TRỢ GIÚP

HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG

Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2009-2019 TaiLieu.VN. All rights reserved.