Sáng kiến kinh nghiệm THCS: Vận dụng phương pháp dạy học liên môn để giảng dạy về văn hóa cổ đại Lịch sử lớp 6

Ậ

ƯƠ

Ạ

Ụ V N D NG PH

Ọ NG PHÁP D Y H C LIÊN MÔN Đ

Ể

Ả

Ạ

Ề

Ổ Ạ GI NG D Y V  VĂN HÓA C  Đ I

Ử Ớ

Ị

L CH S  L P 6

Ở Ầ

Ầ

I. PH N M  Đ U

ể ể ử ộ ọ ọ ị Môn l ch s  là b  môn có vai trò quan tr ng, qua đó h c sinh có th  hi u bi ế   t

ế ớ ừ ử ộ ệ ể ườ ề ị v  l ch s  dân t c và th  gi i, t đó hoàn thi n và phát tri n nhân cách con ng i.

ọ ị ủ ử ự ệ ạ ạ ườ Tuy nhiên, th c tr ng c a vi c d y và h c l ch s  trong nhà tr ng ph ổ

ồ ạ ữ ệ ử ấ ủ ề ả ộ ị thông hi n còn nh ng t n t i là n i dung c a nhi u bài gi ng l ch s  r t khô khan

ề ự ệ ị ử ặ ề ậ ề ị ử ề ế ạ ớ v i nhi u s  ki n l ch s  n ng v  chi n tranh cách m ng, ít đ  c p v  l ch s  văn

ư ạ ẽ ớ ư ệ ậ ọ ọ hóa, ngh  thu t, ch a xen k  v i văn h c, khoa h c…nên ch a t o đ ượ ự ứ   c s  h ng

ọ ử ố ớ ọ ờ ạ ể ắ ọ ộ thú h c s  đ i v i h c sinh. H c sinh còn hi u m t cách r i r c, không n m đ ượ   c

ệ ữ ơ ữ ự ờ ố ề ế ứ ố ộ ứ   ộ m i quan h  h u c  gi a các tri th c thu c lĩnh v c đ i s ng xã h i, v  ki n th c

liên môn.

ậ ợ ủ ự ế ộ ủ ệ ệ ặ ạ ọ ọ M t thu n l i c a vi c d y h c hi n nay là s  ti n b  c a khoa h c k ỹ

ạ ặ ậ ệ ở ộ ủ ệ ầ thu t nhân lo i, đ c bi t là công ngh  thông tin giúp m  r ng t m nhìn c a con

ườ ề ụ ủ ứ ư ể ướ ng i v  tri th c; chính sách  u tiên phát tri n giáo d c c a nhà n c ta, đ u t ầ ư

ấ ả ạ ụ ụ ơ ở ậ c  s  v t ch t ph c v  cho gi ng d y.

ể ầ ế ị ộ ố ệ ạ ử ầ ươ ặ Yêu c u hi u bi t l ch s , nhu c u cu c s ng hi n t i và t ng lai đ t cho

ấ ượ ử ụ ệ ế ị ọ ị ạ giáo viên l ch s  nhi m v : Làm th  nào nâng cao ch t l ử   ng d y và h c l ch s ,

ọ ử ự ứ ụ ể ệ ọ ỏ   kích thích s  h ng thú h c s  cho h c sinh. Đ  hoàn thành nhi m v  này đòi h i

ạ ử ề ộ ử ế ỉ ị ả   ứ ữ giáo viên d y s  không ch  có ki n th c v ng vàng v  b  môn l ch s  mà còn ph i

ữ ể ế ữ ề ệ ắ ậ ộ ọ có nh ng hi u bi ị t v ng ch c v  các b  môn Đ a lý, Văn h c, ngh  thu t, khoa

ể ậ ử ụ ả ấ ẫ ị ọ h c…đ  v n d ng vào bài gi ng l ch s  làm phong phú và h p d n thêm bài

gi ng.ả

ừ ự ộ ố ư ủ ề ạ ấ ạ ạ ươ T  th c tr ng c a v n đ  trên, tôi m nh d n đ a ra m t s  ph ng pháp

ậ ươ ổ ạ ị ạ ề ể ả ạ ọ ng pháp d y h c liên môn đ  gi ng d y v  văn hóa c  đ i L ch ụ "V n d ng ph

ề ệ ậ ổ ớ ồ ụ ể ệ ằ ươ ử ớ s  l p 6 " đ  nh m trao đ i v i đ ng nghi p v  vi c v n d ng ph ng pháp trên

ử ụ ể ộ ấ ề ị ế ươ ể ả đ  gi i quy t m t v n đ  l ch s  c  th . Qua ph ng pháp này, giáo viên có th ể

ề ị ụ ử ấ ươ ử ổ ị áp d ng cho các v n đ  l ch s  khác trong ch ng trình l ch s  ph  thông.

ụ ủ ươ I.1. M c đích c a ph ng pháp:

ư ầ ợ ư ệ ổ ạ ế ậ ươ S u t m, t p h p t ề  li u liên quan đ n đ  tài văn hóa c  đ i ph ng Đông và

ươ ấ ượ ự ậ ụ ữ ủ ộ ọ ph ng Tây, qua đó th y đ c s  v n d ng nh ng n i dung c a các môn h c liên

ả ả ề ề ề ậ ệ ể ệ ằ ạ ế   quan đ  nh m tăng thêm hi u qu  gi ng d y v  đ  tài này. Vi c đ  c p đ n

ữ ữ ứ ế ệ ặ ộ ọ nh ng n i dung ki n th c, khái ni m chung ho c giao thoa gi a các môn h c giúp

ứ ế ộ ổ ỏ ơ ứ ọ ữ các b  môn b  sung ki n th c cho nhau, làm sáng t ế  h n nh ng ki n th c h c sinh

ượ ọ ỗ ộ đ c h c trong m i b  môn.

ố ượ ứ ạ I.2. Đ i t ng và ph m vi nghiên c u:

ố ượ ứ 2.1. Đ i t ng nghiên c u:

ự ệ ể ươ ọ ớ ố Đ   th c   hi n   ph ể   ng   pháp   này,   tôi   ch n   3   l p   kh i   6   làm   thí   đi m

(6A,6B,6C).

ố ượ ọ ­ S  l ng h c sinh: 89

ủ ọ ể ể ề ặ ặ ọ ọ   ­ Đ c đi m c a h c sinh: H c sinh có đ c đi m chung đ u là các em theo h c

ọ ự ữ ư ẽ ệ ọ ọ ượ ể các môn h c t nhiên. Vi c ch n h c sinh s  có nh ng  u và nh ấ   c đi m nh t

ị đ nh.

ề ư ể ề ả ớ ố ư V   u đi m: Các em đ u là l p kh i 6A nên kh  năng t duy, phân tích, đánh

ề ươ ố ố ứ ọ ậ ề ặ ấ giá v n đ  t ng đ i t t. M t khác, các em cũng có ý th c h c t p, có ni m đam

mê tìm tòi, khám phá.

ượ ư ể ể ọ ớ ế ề ị ề ấ ề V  nh c đi m: H c sinh l p 6B ch a có hi u bi t sâu v  các v n đ  l ch

ộ ố ư ề ậ ọ ọ ử s , m t s  em còn ch a chú tr ng môn h c mà t p trung nhi u vào các môn khoa

ọ ự h c t nhiên.

ố ươ ậ ọ ữ ọ ố ớ Chính vì v y, khi ch n đ i t ổ   ng h c sinh trên, tôi mong mu n v i nh ng đ i

ớ ủ ươ ử ụ ứ ứ ế ẽ m i c a mình trong ph ng pháp s  d ng ki n th c liên môn s  làm tăng h ng thú

ệ ọ ậ ị ử cho các em trong vi c h c t p l ch s , giúp các em tìm tòi và khám phá, không còn e

ạ ớ ư ị ộ ử ng i v i các môn xã h i nh  L ch s .

ứ ạ 2.2. Ph m vi nghiên c u:

ặ ừ ế ờ ­ M t th i gian: T  tháng 7 năm 2016 đ n tháng 3 năm 2017

ặ ạ ườ ơ ả ả ạ ­ M t không gian : Ph m vi tr ng THCS – n i b n thân đang gi ng d y.

ồ ư ệ ươ ứ 2.3. Ngu n t li u và ph ng pháp nghiên c u:

ồ ư ệ 2.1. Ngu n t li u:

ừ ­ T  Internet.

­ Sách báo tham kh o.ả

Ộ Ố ƯƠ Ứ II.  M T S  PH NG PHÁP NGHIÊN C U:

ươ ệ ị ử ng pháp thông tin ­ tái hi n l ch s : 1.  Ph

ắ ạ ệ ớ ữ ứ ế ọ GV trình bày tài li u m i, nh c l ế   i nh ng ki n th c đã h c có liên quan đ n

ự ệ ứ ế ệ ế ớ ủ ế vi c ti p thu ki n th c m i. GV ch  y u trình bày các s  ki n chính xác, đ ượ   c

ị ươ ằ ọ ớ quy đ nh trong ch ạ ộ   ng trình nh m giúp h c sinh ghi nh  thông qua các ho t đ ng

ộ ố ườ ứ ể ợ ậ ề v  quá trình tâm lí trong nh n th c và trong m t s  tr ng h p có th  trình bày

ệ ị ử ượ ữ ệ ệ ớ ự ệ nh ng tài li u m i. Vi c thông tin tái hi n l ch s  đ ằ c th c hi n b ng trình bày

ớ ệ ố ọ ươ ệ ạ ườ ử ụ ậ mi ng v i h  th ng d y h c t ứ ng  ng: T ả ng thu t, miêu t … và s  d ng đ ồ

ự dùng tr c quan.

ữ ượ ụ ả ọ ủ ườ Ví d , giáo viên cho h c sinh quan sát hình  nh ch  t ng hình c a ng i Ai

ắ ạ ậ ứ ề ữ ế ủ ổ ạ ế ố ươ C p, sau đó nh c l i ki n th c v  ch  vi t c a các qu c gia c  đ i ph ng Đông.

ế ụ ữ ủ ả ườ ủ Sau đó, ti p t c cho các em quan sát hình  nh ch  c a ng i phenixi và c a Rô

ừ ữ ế ủ ổ ạ ự ề ố Ma, t ữ  đó trình bày v  nh ng thành t u ch  vi t c a các qu c gia c  đ i ph ươ   ng

Tây.

ươ ứ ị ậ ử ng pháp nh n th c l ch s : 2.  Ph

ự ệ ệ ượ ứ ổ Giáo viên trình bày s  ki n, hi n t ữ   ng trong hình th c t ng quát, trong nh ng

ệ ả ố ọ ừ ế ế ự ệ ể ấ ủ m i liên h  b n ch t c a nó, giúp h c sinh t ắ t đ n hi u sâu s c các s  ki n và bi

ử ươ ứ ị ử ượ ậ ế ị quá trình l ch s . Ph ng pháp nh n th c l ch s  đ ạ   c ti n hành thông qua d y

ứ ề ấ ấ ậ ậ ỏ ọ h c nêu v n đ , nêu câu h i có tính ch t bài t p nh n th c.

ụ ườ ệ ậ ẩ Ví d : Sau khi t ậ   ng thu t và cho các em quan sát các tác ph m ngh  thu t

ắ ủ ổ ạ ế ố ươ ki n trúc và điêu kh c c a các qu c gia c  đ i ph ạ ng Tây ­ Hi L p và Rô Ma,

ậ ủ ề ặ ể ệ ặ ậ ỏ giáo viên đ t ra câu h i: Các em có nh n xét gì v  đ c đi m ngh  thu t c a các

ổ ạ ố ươ qu c gia c  đ i ph ng Tây?

ươ ứ ng pháp tìm tòi nghiên c u: 3. Ph

ươ ứ ượ ế Ph ng pháp tìm tòi nghiên c u đ c ti n hành thông qua các hình th c t ứ ừ

ệ ọ ậ ư ử ụ ủ ữ ế ấ ệ   th p đ n cao c a nh ng công vi c h c t p nh  s  d ng sách giáo khoa và tài li u

ể ả ờ ậ ỏ ướ ượ ả tham kh o đ  tr  l i các câu h i, hoàn thành bài t p, b ầ ậ c đ u t p d t nghiên

ộ ấ ề ị ử ứ c u m t v n đ  l ch s .

Ầ Ậ Ế III. PH N K T LU N.

ọ ị ử ự ủ ệ ạ ạ ườ ệ ổ Th c tr ng c a vi c d y và h c l ch s  trong nhà tr ng ph  thông hi n còn

ồ ạ ữ ử ấ ủ ề ả ộ nh ng t n t ề ự ệ   ị i là n i dung c a nhi u bài gi ng l ch s  r t khô khan, nhi u s  ki n

ư ạ ượ ử ố ớ ọ ọ ị ứ ạ ọ nên ch a t o đ c h ng thú h c l ch s  đ i v i h c sinh. D y h c theo ch  đ ủ ề

ữ ắ ạ ợ ộ ọ ọ ạ   tích h p là m t trong nh ng nguyên t c quan tr ng trong d y h c nói chung và d y

ử ượ ệ ệ ạ ằ ộ ọ ọ ị h c l ch s  nói riêng, đây đ ạ c coi là m t quan ni m d y h c hi n đ i, nh m phát

ự ủ ọ ấ ượ ồ ờ ạ huy tính tích c c c a h c sinh, đ ng th i nâng cao ch t l ọ   ụ ng giáo d c. D y h c

ợ ườ ọ ử ứ ượ ự ể ậ ộ ộ tích h p làm cho ng i h c s  nh n th c đ c s  phát tri n xã h i m t cách liên

ấ ấ ố ượ ự ủ ờ ố ệ ữ ơ ữ ố ụ t c, th ng nh t, th y đ c m i liên h  h u c  gi a các lĩnh v c c a đ i s ng xã

ụ ượ ạ ờ ạ ứ ế ả ắ ộ h i, kh c ph c đ c tính t n m n r i r c trong ki n th c.

ươ ẽ ượ ủ ể ọ ố Thông qua ph ng pháp này, h c sinh s  đ c c ng c  thêm hi u bi ế ủ   t c a

ử ọ ự ề ạ mình v  các lĩnh v c khác bên c nh s  h c.

ệ ử ụ ể ượ ứ ế ẽ ọ ắ ấ Vi c s  d ng ki n th c liên môn s  giúp h c sinh hi u đ c sâu s c nh t các

ổ ạ ề ị ủ ử ư ể ố ị ề ị ấ v n đ  l ch s . Nh  khi tìm hi u v  v  trí đ a lí c a các qu c gia c  đ i ph ươ   ng

ể ể ượ ệ ể ầ ở ộ ờ ớ Tây, các em có th  hi u đ c vi c g n bi n đã m  ra m t chân tr i m i cho các

ự ư ố ượ ở ộ ế ượ ổ ạ qu c gia này: S  giao l u đ c m  r ng, ti p thu đ c văn minh c  đ i ph ươ   ng

ư Đông thông qua giao l u buôn bán…

ể ụ ể ế ể ề ệ ặ ớ Ho c v i vi c tìm hi u c  th  các công trình ki n trúc tiêu bi u: Đ n Pác tê

ấ ườ ẽ ấ ọ ượ ự ự ế nông, đ u tr ng Rô Ma…h c sinh s  th y đ c s  hoàn mĩ, s  tinh t trong văn

ồ ộ ư ế ạ ặ hóa Hi L p hay nét đ  s , hoành tráng mang đ c tr ng ki n trúc Rô Ma…

ệ ạ ủ ề ị ự ễ ớ ọ ợ ờ   V i vi c d y h c theo ch  đ  tích h p trên cũng có giá tr  th c ti n trong đ i

ụ ư ấ ị ủ ộ ố ị ổ ạ   ọ ề ố s ng xã h i nh t đ nh. Ví d  nh  khi h c v  cách tính l ch c a các qu c gia c  đ i

ươ ệ ượ ớ ẽ ọ ủ ị ph ng Tây, h c sinh s  liên h  đ c t i cách tính l ch ngày nay c a chúng ta v ề

ự ủ ươ ổ ạ ổ ỏ ỉ ơ ả c  b n d a trên cách tính c a ph ự ng Tây c  đ i, ch  có s  thay đ i nh  cho phù

ớ ờ ố ạ ả ấ ợ h p v i đ i s ng sinh ho t s n xu t ngày nay.

ọ ậ ứ ứ ụ ẽ ệ ế ặ M t khác, vi c áp d ng ki n th c liên môn s  làm tăng h ng thú h c t p môn

ữ ự ử ầ ạ ọ ộ ị l ch s  cho các em h c sinh. Trong nh ng năm g n đây, m t th c tr ng không th ể

ư ủ ậ ọ ạ ớ ị ử ở ứ ử ị ph  nh n là h c sinh đang quay l ng l ế i v i l ch s . B i ki n th c L ch s  khô

ố ẫ ẽ ụ ủ ề ấ ừ khan, l i truy n th  c a giáo viên không h p d n s  làm các em t không yêu thích

ớ ự ệ ệ ẽ ệ ề ệ ả ọ ố ố t i vi c h c mang tính ch ng đ i, không hi u qu . Vi c th c hi n đ  tài s  giúp

ứ ể ệ ớ ơ ớ ơ ọ ọ h c sinh có h ng thú h n v i vi c tìm hi u và say mê h n v i môn h c này.

ị ỳ ễ GV: Nguy n Th  Qu nh Hoa

Ộ

N I DUNG

ề ạ ọ ổ 1. Vài nét t ng quan v  d y h c liên môn

ự ễ ề ạ ọ ơ ở ậ 1.1 C  s  lý lu n và th c ti n v  d y h c liên môn:

ậ ơ ở 1.1.1. C  s  lý lu n:

ữ ạ ạ ắ ọ ộ ọ ọ   D y h c liên môn là m t trong nh ng nguyên t c quan tr ng trong d y h c

ọ ị ử ạ ạ ọ ổ nói chung và d y h c l ch s  nói riêng ở ườ  tr ự   ng ph  thông. D y h c liên môn th c

ự ậ ụ ữ ấ ộ ươ ọ ch t là s  v n d ng nh ng n i dung và ph ự ng pháp các lĩnh v c, các môn h c có

ả ạ ọ ị ử ệ ể ằ ạ ọ liên quan đ  nh m làm tăng thêm hi u qu  d y h c l ch s . D y h c liên môn là

ườ ọ ử ứ ậ ượ ự ụ ể ộ ộ cho ng i h c s  nh n th c đ ố   c s  phát tri n xã h i m t cách liên t c, th ng

ấ ấ ượ ự ủ ờ ố ơ ữ ệ ữ ố ộ nh t, th y đ ể   c m i liên h  h u c  gi a các lĩnh v c c a đ i s ng xã h i, hi u

ượ ệ ủ ị ụ ượ ử ắ ứ ế ạ ả đ c tính toàn di n c a l ch s , kh c ph c đ c tính t n m n trong ki n th c.

ơ ở ự ễ 1.1.2 C  s  th c ti n:

ệ ừ ệ ạ ả ấ ậ ọ Qua quá trình d y h c, tôi nh n th y vi c tham kh o tài li u t ự    các lĩnh v c

ụ ứ ệ ệ ả ọ ệ   khác có vai trò quan tr ng trong vi c khôi ph c, tái hi n hình  nh quá kh . Tài li u

ườ ọ ụ ệ ắ ạ ặ ư ấ ử ị ệ hi n đ i hóa ả tham kh o giúp ng i h c kh c ph c vi c " " l ch s  ho c h  c u sai

ệ ử ụ ệ ườ ọ ự ệ s  ki n. Ngoài ra, vi c s  d ng tài li u liên môn còn giúp ng i h c có thêm c  s ơ ở

ấ ự ệ ữ ệ ể ả ậ ọ   ể ắ đ  n m v ng b n ch t s  ki n, hình thành khái ni m, hi u rõ quy lu t, bài h c

ử ệ ườ ọ ọ ị ứ ử ị l ch s , rèn luy n cho ng ệ   i h c thói quen nghiên c u khoa h c l ch s .Tài li u

ươ ả ể ệ ệ ộ ả tham kh o là ph ng ti n có hi u qu  đ  giúp giáo viên làm rõ n i dung sách giáo

ự ứ ầ ọ ậ ủ ọ khoa, kích thích s  h ng thú h c t p c a h c sinh, góp ph n nâng cao ch t l ấ ượ   ng

ọ ị ử ạ d y và h c l ch s .

ộ ố ươ ắ ạ ọ ậ ụ 1.2. M t s  ph ố ớ   ng pháp v n d ng nguyên t c d y h c liên môn đ i v i

ộ ố ộ ụ ể m t s  b  môn c  th :

ử ụ ọ ệ 1.2.1. S  d ng tài li u văn h c:

ọ ừ ư ế ư ị ộ ị ẩ Các tác ph m văn h c t ử  x a đ n nay, trong l ch s  dân t c cũng nh  l ch s ử

ế ớ ệ ạ ố ớ ọ ị ớ ổ th  gi i, có vai trò to l n đ i v i vi c d y h c l ch s ử ở ườ  tr ng ph  thông. Tr ướ   c

ữ ẩ ằ ọ ượ ụ ể ạ ộ ế h t, các tác ph m văn h c, b ng nh ng hình t ng c  th  có tác đ ng m nh m ẽ

ả ườ ọ ể ủ ư ữ ặ ế ư ưở đ n t t ng, tình c m ng i đ c, trình bày nh ng nét đ c tr ng tiêu bi u c a các

ệ ượ ế ậ ủ ờ ố ữ ữ ọ ộ ị hi n t ng kinh t , chính tr , nh ng quy lu t c a đ i s ng xã h i. Gi a văn h c và

ộ ể ệ ế ố ả   ử ọ s  h c có m i liên h  khăng khít. Trong khi sáng tác m t ti u thuy t, nhà văn ph i

ệ ị ọ ự ứ ẩ ộ ư ệ ị ử nghiên c u các tài li u l ch s . Không ít tác ph m văn h c, t nó là m t t li u l ch

ướ ư ủ ạ ầ ị ư H ch t ng sĩ Tuyên ngôn đ c l p ử s , ví nh  " " c a Tr n H ng Đ o, " ộ ậ " c a chủ ủ

ứ ầ ồ ọ ọ ẩ ị t ch H  Chí Minh…Th  hai, các tác ph m văn h c góp ph n quan tr ng làm cho

ọ ậ ủ ọ ứ ấ ẫ ả ộ bài gi ng sinh đ ng, h p d n, nâng cao h ng thú h c t p c a h c sinh.

ệ ạ ọ ị ổ ườ Trong vi c d y h c l ch s ử ở ườ  tr ng ph  thông, giáo viên th ử ụ ng s  d ng các

ủ ế ế ị ử ể ệ ạ ọ ỗ ạ   ọ lo i tài li u văn h c ch  y u sau: Văn h c dân gian, ti u thuy t l ch s … M i lo i

ạ ị ứ ử ệ ả ọ có ý nghĩa khoa h c riêng trong vi c nghiên c u và gi ng d y l ch s . Chúng ta

ạ ỏ ạ ị ữ ế ể ế ệ ệ ạ ả ử   ệ ph i lo i b  nh ng lo i truy n ki m hi p, ti u thuy t võ hi p xuyên t c l ch s ,

ưở ử ủ ọ ứ ị ế ệ ấ ả có  nh h ng x u đ n vi c hình thành tri th c l ch s  c a h c sinh.

ử ụ ư ệ ề ệ ẩ ậ 1.2.2. S  d ng t li u v  các tác ph m ngh  thu t:

ạ ủ ộ ọ ế ế ấ ả ộ ắ H i h a, ki n trúc, sân kh u, điêu kh c…là k t qu  sáng t o c a xã h i loài

ườ ệ ả ậ ộ ườ ọ ử ụ ưở ượ ng i. M t hình  nh ngh  thu t giúp ng i h c s  d ng trí t ng t ủ   ng c a

ử ậ ữ ể ậ ọ ị ề   mình t p trung vào nh ng đi m quan tr ng. Trong sách l ch s  b c THPT, có nhi u

ư ữ ự ệ ạ ậ ộ ồ kênh hình thu c các lo i hình ngh  thu t này nh  là nh ng đ  dùng tr c quan đòi

ể ạ ể ượ ả ỏ h i giáo viên ph i khai thác đ  t o bi u t ọ ng cho h c sinh.

ứ ị ử ự ế ế ậ ả ọ ồ ế   H c sinh ti p nh n ki n th c l ch s  qua tranh  nh, đ  dùng tr c quan k t

ế ả ẽ ứ ệ ớ ớ ợ h p v i bài vi t sách giáo khoa và các tài li u tham kh o s  nh  lâu và h ng thú

ự ủ ọ ể ệ ệ ả ả ơ h n. Đ  vi c khai thác tranh  nh có hi u qu , phát huy tính tích c c c a h c sinh,

ỹ ụ ủ ứ ầ ả ộ ọ giáo viên c n nghiên c u k  m c tiêu và n i dung c a hình  nh trong bài h c, t ư

ớ ự ỗ ợ ủ ệ ệ ế ả li u thuy t minh hình  nh. Ngày nay, v i s  h  tr  c a công ngh  thông tin, giáo

ế ơ ư ế ọ ượ ự ớ ẽ viên trình chi u kênh hình s  có  u th  h n vì h c sinh đ c tr c quan v i hình

ả ướ ớ ấ ượ ắ ộ nh rõ, kích th c l n, màu s c sinh đ ng và  n t ơ ng h n.

ệ ị ử ụ 1.2.3. S  d ng tài li u đ a lý:

ỉ ử ụ ự ệ ệ ệ ậ ọ ậ   Không ch  s  d ng tài li u văn h c hay trong lĩnh v c ngh  thu t, vi c v n

ự ớ ọ ọ ụ d ng liên môn v i các lĩnh v c khoa h c khác cũng đóng vai trò quan tr ng. Trong

ự ị ể ế ệ ự ể ệ ề ị đó không th  không k  đ n lĩnh v c đ a lý. Vi c xác đ nh đi u ki n t nhiên, khí

ố ớ ị ủ ự ộ ọ ị ử ủ   ậ h u, đ a hình c a m t khu v c đóng vai trò vô cùng quan tr ng đ i v i l ch s  c a

ệ ự ự ụ ư ể ề ủ ố khu v c đó. Ví d  nh  khi tìm hi u đi u ki n t ổ ạ    nhiên c a các qu c gia c  đ i

ươ ẽ ấ ờ ớ ở ự ph ng Đông s  th y đ ượ ạ c t i sao nhà n ướ ạ c l i ra đ i s m khu v c này, và t ạ   i

ệ ạ ổ ạ ủ ố sao nông nghi p l i là ngành đóng vai trò chính c a các qu c gia c  đ i ph ươ   ng

Đông.

ử ụ ự ọ ệ 1.2.4. S  d ng tài li u các lĩnh v c khoa h c khác:

ệ ậ ụ ứ ế ể ậ ọ Vi c v n d ng ki n th c liên môn toán h c, v t lí cũng giúp tìm hi u thêm v ề

ử Ở ế ợ ế ố ị ế ố ử ọ ự ị l ch s . ầ  đây các em c n k t h p y u t l ch s  và y u t khoa h c t nhiên:

ế ố ử ọ ể ử ờ ủ ể ệ ộ Y u t ọ    s  h c thông qua vi c tìm hi u ti u s , cu c đ i c a các nhà bác h c.

ẽ ử ụ ư ủ ư ậ ứ ế ể ậ ọ ọ Song nh  v y ch a đ , các em s  s  d ng ki n th c toán h c, v t lí h c đ  làm

ể ấ ủ ữ ọ ượ ủ ự ụ ể ơ c  th  h n nh ng thành t u c a h , qua đó đ  th y đ c đóng góp c a các nhà

ọ ố ớ ạ khoa h c đ i v i nhân lo i.

ươ ạ ọ ạ ề ể ả ậ ụ 2. V n d ng ph ng pháp d y h c liên môn đ  gi ng d y v  văn hóa c ổ

ạ ị ử đ i l ch s  10

ị 2.1. Liên môn đ a lý:

ả ậ ứ ị ổ ạ ụ ể ế ề ầ ọ Khi tìm hi u v  văn hóa c  đ i, h c sinh c n ph i v n d ng ki n th c đ a lý

ọ ủ ệ ự ệ ể ề ủ ố vào trong bài h c c a mình. Qua vi c tìm hi u đi u ki n t nhiên c a các qu c gia

ươ ổ ạ ố ươ ẽ ể ổ ạ c  đ i ph ng Đông và các qu c gia c  đ i ph ng Tây, các em s  hi u đ ượ   c

ả ưở ộ ờ ố ủ ị ế ế ư ị nh h ng c a đ a lý đ n toàn b  đ i s ng kinh t ủ   , chính tr  cũng nh  văn hóa c a

ố các qu c gia này.

ổ ạ ụ ể ố ươ ề Ví d : Khi tìm hi u v  các qu c gia c  đ i ph ọ ng Đông. h c sinh s  bi ẽ ế   t

ượ ố ớ ự ể ủ ự ủ ằ đ c vai trò c a các con sông đ i v i s  phát tri n c a khu v c này. Do n m ven

ớ ườ ậ ố các con sông l n: Trung Qu c có sông Hoàng Hà và Tr ng Giang, Ai C p có sông

Ấ Ấ ặ ằ ấ ộ Nin,  n Đ  có sông  n và sông H ng…Các con sông đã cung c p phù sa, m t khác

ạ ấ ậ ồ ộ ở đem l ồ i ngu n n ướ ướ c t i tiêu cho đ ng ru ng. Chính vì v y, đ t đai đây t ơ ố   i x p

ỡ ạ ệ ể ề ề ệ màu m , t o đi u ki n cho nông nghi p phát tri n. Đi u này lí gi ả ạ i t i sao nhà

ướ ờ ớ ở ươ ổ ạ ặ ạ ở n c ra đ i s m ố  các qu c gia ph ng Đông c  đ i, m t khác t i sao đây l ạ   i

ờ ớ ế ớ ề ấ có n n văn minh ra đ i s m nh t trên th  gi i.

ổ ạ ề ể ươ ầ ọ ị ượ Tìm hi u v  văn hóa c  đ i ph ng Tây, h c sinh c n xác đ nh đ ị c v  trí

ổ ạ ể ạ ượ ả ị ị ưở ủ c a Hi L p và Rô Ma c  đ i, qua đó hi u đ c v  trí đ a lí có  nh h ng ra sao

ể ủ ị ử ươ ổ ạ ươ ế ự đ n s  phát tri n c a l ch s  ph ng Tây c  đ i nói chung và văn hóa ph ng Tây

ả ổ ạ ố ươ ổ ạ c  đ i nói riêng: Ph i bi ế ượ t đ c các qu c gia c  đ i ph ạ ng Tây Hi L p ­ Rô Ma

ệ ự ề ế ể ả ị ậ ợ ằ n m ti p giáp bi n Đ a Trung H i, đây là đi u ki n t ế ứ  nhiên h t s c thu n l i. Nó

ề ả ị ế ủ ổ ạ ố ươ ủ đã quy đ nh n n t ng kinh t c a các qu c gia c  đ i ph ng Tây là th  công

ệ ươ ề ệ ồ ở ờ ộ ờ ớ nghi p và th ng nghi p, đ ng th i cũng m  ra m t chân tr i m i cho n n văn

ươ ổ ạ ư ể ầ ở ở ỏ ọ hóa ph ng Tây c  đ i. B i khi g n bi n, c  dân ư  đây đã giao l u h c h i và

ế ượ ổ ạ ự ươ ti p thu đ c thành t u văn hóa c  đ i ph ể   ơ ở ng Đông, trên c  s  đó phát tri n

ự ủ thành thành t u riêng c a mình.

2.2. Liên môn văn h c:ọ

ổ ạ ử ớ ề ạ ả ị ể ấ   Gi ng d y v  văn hóa c  đ i trong sách giáo khoa l ch s  l p 10, có th  th y

ữ ử ọ ọ ượ ụ ể ạ ộ ự ế ợ s  k t h p gi a s  h c và văn h c giúp hình t ng c  th , có tác đ ng m nh m ẽ

ủ ọ ứ ế ế ả ậ ọ ế ư ưở đ n t t ắ   ng, tình c m c a h c sinh, nó giúp h c sinh ti p nh n ki n th c, kh c

ứ ễ ế ộ ơ sâu ki n th c m t cách d  dàng h n.

ể ọ ươ ươ ẽ ế ợ ổ ạ Khi tìm hi u văn h c ph ng Đông và ph ớ   ng Tây c  đ i, HS s  k t h p v i

ệ ụ ể ừ ẩ ắ ọ ượ ứ ử ọ ế vi c c  th  các tác ph m văn h c, qua đó v a n m đ ừ   c ki n th c s  h c, v a

ượ ủ ọ ủ ố ế ứ đ c c ng c  ki n th c văn h c c a mình.

ề ề ụ ể ọ ươ ể Ví d , khi tìm hi u v  n n văn h c ph ng Tây, giáo viên có th  giao cho

ề ể ế ề ẩ ả ờ ọ h c sinh v  nhà tìm hi u và thuy t trình v  các tác ph m, tác gi ể  tiêu bi u th i kì

ừ ắ ệ ể ượ ứ ử ọ ừ ủ ế này. Qua vi c tìm hi u trên, các em v a n m đ c ki n th c s  h c, v a c ng c ố

ự ề ọ thêm v  lĩnh v c văn h c.

ể ụ ể ự ể ề ẩ ơ V  lĩnh v c th  ca, các em có th  tìm hi u c  th  tác ph m Iliat và Ô đi xê

ộ ử ư ể ơ ổ ế   ủ c a nhà th  mù Hô me nh  sau: Tiêu bi u là Ili át và ô đi xê, hai b  s  thi n i ti ng

ấ ướ ườ ượ ủ ạ ơ ủ c a đ t n ạ c Hi L p, th ng đ c coi là sáng t o c a Hôme, nhà th  mù đ ượ   c

ế ỉ ả ướ ề sinh ra bên dòng sông Mê lét vào kho ng th  k  IX – VIII tr c công nguyên. Đ  tài

ề ừ ộ ữ ế ố ở ủ c a I li át và ô đi xê đ u khai thác t cu c chi n tranh gi a các qu c gia ạ    Hi L p

ủ ế ậ ơ ả ạ ớ v i thành T  roa. T p I li át dài 15.683 câu, ch  y u miêu t giai đo n gay go nhát,

ắ ọ ứ ủ ế ộ ồ ứ   ứ t c là năm th  10 c a cu c chi n tranh. Ô đi xê g m 12.110 câu, kh c h a nên b c

ủ ườ ạ ả ả tranh hoành tráng, hào hùng c a ng i Hi L p, miêu t ở ề ủ  c nh tr  v  c a quân Hi

ủ ề ụ ủ ể ạ L p. Ch  đ  chính c a I li at và ô đi xê là chinh ph c thiên nhiên đ  khai sáng, m ở

ữ ư ệ ề ộ ộ ế   ộ r ng giao l u, tái hi n xung đ t gi a các n n văn minh, các trình đ  văn hóa. N u

ườ ử ể ậ ạ ấ A sin, ng ệ ủ ứ   i anh hùng tr n m c xu t chúng trong s  thi I li at, là bi u hi n c a s c

ể ấ ể ượ ạ ơ ệ ủ ứ ạ ườ m nh th  ch t thì Uy lít x  là bi u t ng s c m nh trí tu  c a ng ạ i Hi L p. Hai

ữ ẩ ọ ọ   ậ t p I li át và ô đi xê không nh ng là hai tác ph m quan tr ng trong kho tàng văn h c

ế ớ ị ề ị ử ọ ử ữ ẩ th  gi i mà còn là nh ng tác ph m có giá tr  v  l ch s , giúp các nhà s  h c khôi

ử ọ ụ ộ ờ ờ ị ph c m t th i kì l ch s  g i là th i kì Hô me.

ứ ề ự ị ề ể ế ặ ể Ho c v  lĩnh v c k ch, các em có th  tìm hi u thêm ki n th c v  Ê sin, Xô

ph c l …ố ơ

ị ượ ẻ ủ ệ ị + K ch: Êsin, ông đ c m nh danh là cha đ  c a bi k ch, sinh ra trong 1 gia

ộ ố ụ ộ ố ộ ớ ớ đình quý t c. Êsin có m t v n s ng r ng l n, quý báu, có tác d ng l n trong s ự

ủ ữ ệ ả ấ ộ ườ ấ ấ nghi p c a ông. Hình  nh nh ng cu c đ u tranh kiên c ữ   ng, b t khu t, nh ng

ế ệ ặ ạ ố ướ ọ ắ chi n th ng oanh li t ch ng gi c ngo i xâm, ẳ   ằ c v ng công b ng và bình đ ng

ủ ủ ệ ấ ấ ị ị hi n lên trong k ch c a Êsin r t rõ nét. Ngoài ra, trong k ch c a Êsin còn r t giàu

ạ ấ ả ạ ộ ượ ầ ộ ế ố ầ y u t th n tho i, t t c  đã t o nên m t Êsin đ c qu n chúng hâm m  và kính

ấ ủ ở ị ụ ể ph c. V  k ch tiêu bi u nh t c a ông là “ ôrexti”.

ộ ứ ố ơ ủ ệ ấ Thu c l a đàn em c a Etsin, Xôph cl cũng r t thành công trong vi c đóng

ặ ắ ở ị ữ ọ ượ ệ ạ góp vào kho tàng văn h c Hi L p nh ng v  k ch đ c s c. Ông đ c m nh danh là :

ờ ạ ậ ị ủ ủ ệ ẩ ả Hôme c a ngh  thu t k ch vì tác ph m c a ông đã ph n ánh th i đ i hoàng kim

ở ị ủ ư ạ ườ ủ c a Hi L p. Cũng nh  Etsin, các v  k ch c a ông cũng th ng xoay quanh quan

ề ố ư ệ ườ ế ợ ệ ậ ợ ố ậ ni m v  s  ph n, nh ng ông th ớ ng k t h p s  ph n v i vi c ca ng i tài năng

ườ ở ị ố ạ ủ ố ơ ổ ế ấ ủ c a con ng i. Trong s  các v  k ch còn l i c a xô ph c l , n i ti ng nh t là v ở

đíp làm vua”. Ơ “

ệ ậ 2.3. Liên môn ngh  thu t:

ủ ế ở ổ ạ ự ể ề ệ ậ Khi tìm hi u v  văn hóa c  đ i, lĩnh v c ngh  thu t ch  y u ế    đây là ki n

ậ ử ụ ế ệ ắ ạ ườ trúc và điêu kh c. i n trúc là lo i hình ngh  thu t s  d ng hình dáng, đ ng nét,

ạ ả ưở ế ề ả ố ể ể m ng, kh i đ  bi u đ t ý t ng và c m xúc. Trên các công trình ki n trúc đ u th ể

ệ ạ ồ ố ố ườ ả ộ hi n rõ tr ng thái tâm h n, l ủ i s ng c a con ng ờ   i trong m t hoàn c nh và th i

ẽ ể ấ ị ệ ế ể ặ ể   ạ đ i nh t đ nh.Thông qua vi c tìm hi u các công trình ki n trúc s  hi u đ c đi m

ổ ạ ế ố ươ ủ các công trình ki n trúc c a các qu c gia c  đ i ph ng Đông mang tính đ  s ồ ộ

ả ưở ủ ế ầ hoành tráng và có  nh h ng c a th n thánh. Còn các công trình ki n trúc ph ươ   ng

ạ ể ể ề ạ ặ ệ ẻ ẹ ủ ườ Tây l i m m m i, uy n chuy n và đ c bi t là mang v  đ p c a con ng i.

ắ ế ế ươ ắ ế ả Nh c đ n công trình ki n trúc ph ng Đông ph i nh c đ n các công trình kim

ự ủ ể ậ ả ể ọ ế t tháp c a Ai C p. Giáo viên có th  miêu t công trình ki n trúc này đ  h c sinh

ượ ự ồ ộ ủ ự ộ ủ ữ ấ th y đ c s  đ  s  c a nó: Kim t ậ    tháp là nh ng ngôi m  c a các vua Ai C p,

ự ố ự ở xây d ng vùng Tây Nam Cai rô ngày nay. Trong s  các kim t tháp ậ  Ai C p, cao

ấ ấ ự ủ ố ự ể ớ l n nh t, tiêu bi u nh t là Kim t tháp c a Kê  p. Kim t ố  tháp Kê  p xây thành

ỗ ạ ữ ặ ố hình chóp, đáy là hình vuông m i c nh 230 mét, b n m t là nh ng hình tam giác

ề ố ả ướ ắ ộ ự ượ ngo nh v  b n h ng đông, tây, nam, b c. Toàn b  kim t tháp đ ằ   c xây b ng

ỗ ả ữ ể ẵ ả ấ ả ặ ấ ặ nh ng t ng đá vôi mài nh n, m i t ng n ng 2,5 t n, có t ng n ng 30 t n. Đ  xây

ự ườ ố ượ ế ả ớ ộ kim t tháp này, ng i ta đã dùng đ n 2.300.000 t ng đá v i m t kh i l ng là

ươ ự ả ượ ẵ 2408000 m3. Ph ng pháp xây kim t tháp là ghép các t ng đá đ ớ   c mài nh n v i

ứ ữ ứ ế ế ạ ộ ạ   nhau ch  không dùng v a, th  mà các m ch ghép kín đ n m c m t lá kim lo i

ể ỏ ượ m ng cũng không th  lách qua đ c.

ố ế ử ọ ậ ạ ơ ượ H n 2000 năm sau, nhà s  h c Hi L p Hê rô đ t d n Ai C p còn đ c nghe

ở ể ạ ự ự ố ế ư c  dân đây k  l i quá trình xây d ng kim t tháp. Hê rô đ t cho bi t, sau khi

ế ị ự ự ể ộ ố quy t đ nh xây d ng kim t ộ    tháp, Kê  p đã huy đ ng toàn th  nhân dân lao đ ng

ướ ế ườ ọ ượ ổ ứ ộ trong   n c   đ n   công   tr ệ ng   làm   vi c.   H   đ c   t ầ   ừ   ch c   thành   t ng   đ i   g n

ườ ứ ộ ầ ự ượ ự 100.000 ng i, c  3 tháng thì thay phiên m t l n. Kim t tháp đ c xây d ng ở ả   t

ạ ơ ạ ở ữ ạ ậ ườ ư ng n sông Nin, nh ng n i khai thác đá l h u ng n. Vì v y, ng i ả i ta ph i dùng

ề ở ừ ơ ế ự ừ ế ế thuy n ch  đá t n i khai thác đ n xây kim t ộ    tháp. T  b n đá đ n khu lăng m ,

ườ ả ộ ườ ữ ằ ả ẵ ơ ng i ta ph i xây m t con đ ng b ng nh ng t ng đá mài nh n, dài h n 900 m,

ệ ấ ỗ ỉ ườ ấ ộ r ng 18 m và ch  cao nh t là 15 m. Ch  riêng vi c xây con đ ng này đã m t 10

ườ ộ ướ ấ ệ ự ể ờ năm. Không k  th i gian làm đ ầ ng và h m m  d i đ t, vi c xây kim t tháp đã

ự ệ ớ ự ạ đem l i cho nhân kéo dài 20 năm m i hoàn thành. Vi c xây d ng kim t tháp đã "

ế ổ ạ ư ậ ậ dân Ai C p không bi t bao nhiêu tai h a ằ   ọ ". Nh ng nhân dân Ai C p c  đ i, b ng

ể ạ ủ ố ữ ề ạ bàn tay và kh i óc c a mình đã đ  l i cho n n văn minh nhân lo i nh ng công trình

ế ả ầ ự ứ ki n trúc vô giá. Tr i qua g n 5000 năm, các kim t ừ   ẫ  tháp hùng vĩ v n đ ng s ng

ở ư ắ ạ ậ ấ ấ ậ ườ ữ s ng ờ  vùng sa m c Ai C p b t ch p th i gian và m a n ng. Vì v y, ng ậ   i A r p

ấ ả ề ợ ờ ư ờ ợ ự tháp". đã có câu: "T t c  đ u s  th i gian, nh ng th i gian s  kim t

ổ ạ ề ể ươ ắ ọ ể Tìm hi u v  văn hóa c  đ i ph ọ   ng Tây, giáo viên có th  kh c h a cho h c

ể ủ ữ ế ệ ơ ả ộ ố sinh nh ng nét tiêu bi u c a ki n trúc n i đây thông qua vi c miêu t m t s  công

ư ể ề ượ ữ ầ ự ườ trình tiêu bi u nh : Đ n Pác tê nông, t ng n  th n t ấ  do, đ u tr ng Rô Ma…

ọ ậ ở ệ ầ ậ ườ ơ ở ư ậ ạ Ngh  thu t Hi L p lúc đ u h c t p ng ự   i Ai C p, nh ng trên c  s  thành t u

ườ ư ể ạ ọ ệ ủ ủ c a ng i x a, h  đã phát tri n 1 cách sáng t o phong cách riêng bi t c a mình,

ệ ộ ộ ơ phát huy lên m t trình đ  điêu luy n h n.

ượ ổ ế ấ ủ ệ ữ ầ ẩ ắ + T ng th n v  n  Mi Lô là tác ph m điêu kh c n i ti ng nh t c a Hi

ị ữ ầ ẹ ạ ắ ắ ọ ượ ượ L p, kh c h a v  n  th n tình yêu và s c đ p. T ng đ ấ   ắ c điêu kh c trên ch t

ư ệ ệ ạ ắ ẩ ấ ả li u c m th ch tr ng, nh ng đã m t cánh tay và b  nguyên b n. Tuy nhiên, chính

ạ ị ủ ứ ượ ẩ ượ ế ụ ự s  thi u h t này l i càng làm nên giá tr  c a tác ph m. Sau khi b c t ng đ c tìm

ấ ườ ụ ạ ọ ư th y, ng i ta đã tìm m i cách khôi ph c l i cánh tay nh ng không thành công.

ươ ượ ạ ứ ế ả ườ ề ạ T ng đ c t o dáng đ n m c hoàn h o, đ ng nét m m m i, tinh t ế ẻ ặ   ,v  m t

ầ ộ ượ ư ạ ể ệ ẻ ẹ ườ ố s ng đ ng, có th n. t ầ ng là th n nh ng l i th  hi n v  đ p con ng i, giá tr ị

ự ệ ạ ở ượ ạ ở ẫ hi n th c và nhân đ o cũng là đó. T ng Hi L p tr ể  thành 1 ki u m u ngh ệ

ờ ạ ử ư ư ế ậ ơ ị thu t, đ n ngày nay, trong l ch s  ch a có 1 th i đ i nào, ch a có 1 n i nào mà

ể ượ ệ ậ ắ ộ ườ ạ ổ ạ ngh  thu t điêu kh c có th  v t qua trình đ  ng i Hi L p c  đ i.

ấ ủ ẹ ế ườ ạ ở Công trình ki n trúc đ p nh t c a ng ề i Hi L p là đ n Pác tê nông A Ten.

ờ ữ ầ ữ ầ ượ ề ư ệ Pác tê nông là ngôi đ n th  n  th n A tê na, n  th n t ng tr ng cho trí tu , cũng

ả ầ ợ ượ ự là th n b o tr  thành bang A Ten. Công trình đ c xây d ng trong 10 năm, d ướ ự  i s

ế ế ủ ư ế ệ ố ầ ki n thi t c a 2 ki n trúc s  giàu kinh nghi m Ichti t và Canlicratét, góp ph n vào

ủ ắ đó là bàn tay tài hoa c a nhà điêu kh c Phi đi át.

ư ớ ề ượ ụ ự ề ộ     Đ n dài 70m, r ng 31m, cao ch a t i 14m, đ ớ   c xây d ng trên n n tr  đá v i 3

ề ả ế ấ ề ậ b c. K t c u đ u khá rõ ràng, chia làm 3 gian là ti n s nh, gian th  (n i đ t t ờ ơ ặ ượ   ng

ượ ạ ằ ố ỡ ữ ầ n  th n Atena b ng ngà voi n m vàng) và phòng châu báu. Đ c ch ng đ  mái

ố ứ ằ ẩ ạ ộ ằ b ng 46 c t tròn cao 10m b ng đá c m th ch. Hai phía đông tây đ i x ng nhau là

ữ ầ ữ ế ề ạ ả ờ ạ   ứ b c phù điêu t o c nh n  th n A tê na chào đ i và nh ng truy n thuy t Hi L p

ươ ư ờ ướ ệ ầ ấ ả ầ ộ đ ng th i nh : Đám r c th n A tê na, vi c tranh ch p làm th n b o h  thành

ị ầ ớ ượ ạ ữ bang A ten gi a 2 v  th n t i cao là Phôn sai don và A tê na đ c ghi t c trên đó.

ừ ạ ả ữ ừ ẽ ẹ ặ Pác tê nông nhìn t xa mang l i c m giác v ng trãi, v a v n, đ p đ . Các

ư ổ ế ế ươ ằ ờ ế ườ ộ N u ng ữ i ta làm nh ng c t cao ki n trúc s  n i ti ng đ ng th i đã nói r ng: “

ộ ộ ươ ữ ữ ấ ặ ả ơ ơ ơ h n hay th p h n vài m i phân, ho c kho ng cách gi a nh ng c t r ng h n hay

ứ ự ơ ạ ề ầ g n nhau h n thì s  cân x ng và hài hòa không còn n a ữ ”. tóm l i, đ n Pác tê nông

ệ ượ ự ư ế ệ ộ là m t ki t tác hoàn mĩ, t ng tr ng cho s  tinh t , trí thông minh ki ấ ủ   t xu t c a

ườ ạ ng i dân Hi L p

ậ ủ ữ ệ ề ườ ạ ẩ Bàn   v   nh ng   tác   ph m   ngh   thu t   c a   ng ử i   Hi   L p,   s   gia   La   Mã

ư ẩ ấ ỹ ả ữ ẩ “Trong nh ng tác ph m  y, tác ph m nào cũng hoàn m  c , cho nên P lutaco nói:

ừ ướ ế ượ ử ị t c đ n nay đ tr c xem là có giá tr  vĩnh c u”.

ườ ộ ươ ề ạ ườ ấ + Đ u tr ng Rô Ma: Rô ma là m t v ng tri u hùng m nh, ng i Rô ma

ệ ọ ư ẽ ạ ạ ớ ổ ế n i ti ng m nh m , m u chí và gan d , song hành v i trí tu  h  còn tôn vinh ca

ỏ ơ ắ ứ ấ ả ẩ ượ ư ph m ch t dũng c m và s c kh e c  b p. T ấ   ẻ ẹ ng tr ng cho v  đ p hùng tráng  y,

ự ế ấ ườ ẽ ạ ki n trúc Rô Ma đã xây d ng nên đ u tr ấ   ng Cô li dê uy nghi, m nh m . Đ u

ườ ạ ớ ượ ố ứ ầ tr ng có d ng hình clip v i chu vi 527 m, đ ớ   ầ c chia l m 4 ph n đ i x ng .V i

ế ế ư ầ ả ộ thi t k  vòng tròn, khán đài Rô Ma đã đ a t m nhìn khán gi ấ    m t cách rõ nh t,

ố ậ ự ứ ữ ế ề ạ nh ng hàng gh  trên n n d c b c, ch y vòng tròn chia làm 5 khu v c ch a 60 hàng

ỗ ồ ườ ữ ệ ầ ầ ớ ch  ng i cho 50000 ng i. T ng tr t dành cho t ng l p vua chúa và nh ng ng ườ   i

ể ả ậ ả ơ ườ ỗ thân c n, khán đài cao h n 5m đ  đ m b o an toàn cho ng ồ   i xem còn ch  ng i

ề ầ ượ ượ trên cùng cao 16. N n t ng đ ỗ c lát g  và đ ề c ngăn thành nhi u phòng. Bên d ướ   i

ữ ệ ả ơ ỉ khán đài còn có nh ng kho ng không gian troongs cho vi c ngh  ng i.

ồ ộ ớ ừ ộ ế ế T  ngoài nhìn vào, Cô li dê là m t công trình đ  s  v i thi ộ   t k  mái vòm đ c

ứ ườ ầ ả ấ ố ẻ ế đáo qu n quanh c  3 t ng, có đ n 80 vòng cu n đá và 80 b c t ạ   ng hình r  qu t

ủ ầ ấ ộ ườ ặ ấ ề ỡ đ  toàn b  khán đài và sàn c a các t ng. Trong đ u tr ng còn đ t r t nhi u pho

ượ ả ượ ấ ợ ẻ ố t ng (Kho ng 60 pho), đ ồ ộ   c b  trí r t h p lí làm tăng thêm v  uy nghi, đ  s ,

ủ ủ ộ ớ   hùng vĩ c a công trình. Công trình mang m t phong cách riêng c a Châu Âu, to l n

ươ ế ế ượ ể ạ ẻ và khoa tr ng, các chi ti t ki n trúc cũng đ c chú ý đ  t o nên v  uy nghi cũng

ư ủ ộ ườ nh  không khí sôi đ ng c a tr ấ ng đ u.

ự ớ ọ 2.4. Liên môn v i các lĩnh v c khoa h c khác:

ọ ượ ạ ủ ề ể ậ ọ ọ H c sinh đ ố   c tìm hi u v  các nhà toán h c, v t lí h c vĩ đ i c a các qu c

ươ ươ Ở ế ợ ế ố ị ổ ạ gia c  đ i ph ng Đông và ph ng Tây. ầ  đây các em c n k t h p y u t l ch s ử

ế ố ọ ự ế ố ử ọ ể ử ệ ể và y u t khoa h c t nhiên: Y u t ộ    s  h c thông qua vi c tìm hi u ti u s , cu c

ẽ ử ụ ư ủ ư ậ ứ ế ọ ờ ủ đ i c a các nhà bác h c. Song nh  v y ch a đ , các em s  s  d ng ki n th c toán

ự ủ ọ ụ ể ơ ể ấ ể ậ ọ ữ ọ h c, v t lí h c đ  làm c  th  h n nh ng thành t u c a h , qua đó đ  th y đ ượ   c

ọ ố ớ ủ ạ đóng góp c a các nhà khoa h c đ i v i nhân lo i.

ọ ủ ề ề ổ ạ ụ ể ố ươ Ví d , khi tìm hi u v  n n khoa h c c a các qu c gia c  đ i ph ng Tây, đ ể

ứ ữ ệ ể ế ự ự ở ế ọ ớ ch ng minh cho vi c nh ng hi u bi t khoa h c đ n đây m i th c s  tr thành

ụ ể ằ ể ấ ứ ữ ể ẫ ọ ế ủ khoa h c, giáo viên có th  l y d n ch ng c  th  b ng nh ng hi u bi t c a mình

ự ề v  lĩnh v c này,

ề ọ + V  toán h c:

ồ ờ ượ ả ộ ọ Ta lét: Là nhà toán h c, đ ng th i cũng đ ề   c coi là m t trong b y nhà hi n

ế ờ ươ ề ố ộ tri ờ ấ t th i b y gi . Quê h ng ông là thành ph  Milê, vùng I ô ni thu c mi n trung

ư ể ẳ ấ ặ ộ ờ ể b  bi n ti u á. Sinh ra trong m t gia đình giàu có nh ng Ta lét ch ng m y m n mà

ư ậ ệ ấ ở ỉ ớ v i vi c kinh doanh. Ông ch  say mê sách v . th y con nh  v y nên cha ông đã

ộ ộ ươ ề ậ ẳ ọ bu c ông theo m t đoàn th ng nhân sang Ai C p h c ngh  buôn bán. Ch ng ng ờ

ỉ ườ ậ ạ ớ ọ ằ r ng Ta lét sang Ai C p ch  th ng xuyên bàn b c v i các nhà toán h c, thiên văn

ế ọ ủ ậ ướ ươ ừ ữ ọ h c, tri t h c c a Ai C p và cac n ổ ạ c c  đ i ph ng Đông khác. T  nh ng tri

ơ ả ổ ế ứ ề ề ọ ị ị th c đó ông đã phát minh ra nhi u đ nh lí v  hình h c mà n i ti ng h n c  là đ nh

ỉ ệ ớ ữ ề ạ ẳ ườ ắ lí Ta lét v  các đo n th ng t  l v i nhau khi có nh ng đ ng song song c t ngang

ư ề ế ườ ầ ượ ề ự nh  chúng ta đ u bi t. Ông cũng là ng i đ u tiên đo đ c chi u cao kim t tháp:

ự ổ ế ộ ượ ự ư Kim t tháp là m t công trình n i ti ng đ c xây d ng hoành tráng, nh ng làm

ế ể ượ ỏ ấ ủ ề ả ộ th  nào đ  đo đ ố ớ   c chi u cao c a nó? Đây qu  là m t câu h i r t khó đ i v i

ườ ổ ạ ế ậ ậ ộ ượ ậ ứ ờ ng i Ai C p c  đ i. M t hôm ta lét đ n Ai c p đã đ c vua l p t c m i vào

ờ ả ỉ ự ữ ệ ằ ộ nh  gi i bài toán hóc búa này. Gi a đám đông, ông ch  th c hi n b ng m t cái

ướ ủ ằ ộ ườ ứ ạ ị ị th c. B ng cách đo bóng c a m t ng i đ ng t i v  trí đó, ta lét xác đ nh đ ượ   c

ự ờ ậ ủ ề ằ ượ khi nào bóng kim t tháp b ng đúng chi u cao c a nó, nh  v y ông đo đ ề   c chi u

ủ ự ố ướ ự ề cao chính xác c a kim t tháp kê  p là 146 m tr ụ ủ c s  thán ph c c a nhi u ng ườ   i.

ự ụ ể ậ ạ Th c ra, cách Ta lét v n d ng đ  đo đ c chính là tuân theo nguyên lý tam giác

ờ ỳ ư ư ạ ạ ồ ờ ỉ ồ đ ng d ng. Nh ng th i k  đó nguyên lý đ ng d ng ch a ra đ i. ta lét ch  hoàn

ệ ờ ượ ủ ự ề ả toàn d a vào trí thông minh c a chính mình. Đó qu  là đi u tuy t v i v ờ   t th i

đ i.ạ

ọ ớ ủ ạ ọ ượ ệ Pitago: Là nhà toán h c, thiên văn h c l n c a Hi L p. Ông đ c m nh danh là

ườ ầ ủ ổ ế ố ị ng i th y c a các con s . Ngoài đ nh lí Pitago n i ti ng (trong 1 tam giác vuông,

ươ ề ạ ổ ươ ạ bình   ph ằ ng   c nh  huy n   b ng  t ng  bình   ph ng   2  c nh   góc  vuông,   ông  còn

ứ ượ ổ ự ộ ch ng minh đ ệ   ằ c t ng các góc trong 1 tam giác b ng 180 đ , xây d ng khái ni m

vô c c …ự

ậ + V t lí:

ể ấ ấ ủ ữ ạ ố ọ ộ Tiêu bi u nh t là Ác si mét, m t trong s  nh ng nhà bác h c vĩ đ i nh t c a HI

ổ ạ ạ ở ả ỏ ơ L p c  đ i.Ác si met sinh ra thành Xy ra cu d  nh  bé trên đ o Xixilia. Ông đã

ề ả ạ ạ ọ ể ạ đ  l ơ   i nhi u tài s n vô giá cho khoa h c nhân lo i. Ông đã sáng t o ra máy b m

ử ụ ể ẩ ồ ộ ọ hút n ướ ướ c t ậ   i tiêu đ ng ru ng, ông s  d ng đòn b y và ròng r c đ  nâng các v t

ừ ự ữ ể ẩ ộ ộ ắ   Hãy cho tôi m t đòn b y và m t đi m t a v ng ch c, lên cao. Ác si mét t ng nói: “

ẽ ấ ả tôi s  nâng c  trái đ t lên ị ”. Ông còn phát minh ra đ nh lu t v  l c đ y c a n ậ ề ự ẩ ủ ướ   c

ệ ấ ổ ế ề ị ậ ờ và có 1 câu chuy n r t n i ti ng v  đ nh lu t này: Vua  Hierôn II nghi ng  ng ườ   i

ế ươ ủ ợ ớ ệ ủ th  kim hoàn c a mình đã ăn b t vàng khi làm chi c v ng mi n c a nhà vua bèn

ế ả ắ ờ nh  Ac si mét xác minh rõ. Ác si mét ngày đêm suy nghĩ, cho đ n c  lúc đi t m ông

ề ấ ả ậ ầ ợ ồ   ẫ v n còn ám  nh v n đ  này trong đ u. Ch t ông nh n ra khi ngâm mình vào b n

ướ ự ướ ề ề ầ ả ộ n thì m c n c d nh lên. M t tia sáng lóe lên trong đ u ông. Ông li n nh y ra

ỏ ồ ắ ả ệ ề ơ ệ ặ ạ ầ ơ kh i b n t m, quên c  vi c m c qu n áo và ch y v  n i làm vi c, miêng kêu “

ơ ồ ồ ươ rê ka, rê ka ”( có nghĩa là tìm ra r i, tìm ra r i). Ph ậ ơ   ng pháp ông tìm th t đ n

ỉ ệ ậ ả ướ ố ướ ể ừ ằ gi n, ch  vi c ngâm v t đó vào n c, th  tích kh i n c dâng lên v a b ng th ể

ủ ậ ể ề ậ ị tích c a v t đó. V  sau, Ác si mét đã phát tri n thành đ nh lu t mang tên mình.

ử ệ ộ ộ ặ Ngày   nay   có   m t   mi ng   núi   l a   và   m t   dãy   núi   trên   m t   trăng   mang   tên

ủ ệ ể ấ ư Acsimet đ  vinh danh ông. Acsimet xu t hi n trên các con tem b u chính c a Đông

ứ ạ ươ ủ ả ưở ượ Đ c, Hi L p, Italia. Huy ch ng danh giá c a Fields gi i th ng đ c coi là Nobel

ắ ơ ọ ố ủ c a toán h c cũng kh c hình Ác si mét. Ác si mét đã s ng cách chúng ta h n 2000

ướ ứ ủ ấ ạ ệ ủ ư ượ năm tr ẩ c, nh ng trí tu  c a ông, ph m ch t đ o đ c c a ông đã v ờ t th i gian

ủ ằ ạ ở ả và không gian tr  thành tài s n vĩnh h ng c a nhân lo i.

ả ệ ậ ụ ế ươ ạ ọ ể ả 3. K t qu  vi c v n d ng ph ạ   ng pháp d y h c liên môn đ  gi ng d y

ổ ạ ị ử ề v  văn hóa c  đ i l ch s  10

ả ọ ậ ể ể ủ ế ề ọ ọ ỗ   Đ  ki m tra k t qu  h c t p c a h c sinh h c theo đ  tài, tôi phát cho m i

ộ ề ắ ủ ề ệ ọ ộ ọ h c sinh m t đ  tr c nghi m khách quan, đ  là các n i dung c a các bài h c đã

ể ạ ế ả ể ự ạ ả ấ ớ ệ   gi ng d y trên l p. Đ  đ t k t qu  ki m tra, đánh giá chính xác nh t, tôi th c hi n

ở ả ớ ỗ ờ ạ c  ba l p sau m i gi d y.

­ Tiêu chí đánh giá:

ả ờ ọ ệ ể ắ ố + H c sinh tr  l i đúng 80 ­ 100% s  câu tr c nghi m: Các em đã hi u bài

ứ ộ ố m c đ  t t.

ả ờ ọ ứ ộ ể + H c sinh tr  l i đúng 50 ­ 79 %: HS hi u bài m c đ  khá

ả ờ ọ ướ ư ể + H c sinh tr  l i đúng d i 50 %: HS ch a hi u bài.

ự ể ở ả ự ề ế ả ớ ệ ­ Th c hi n ki m tra ệ  c  ba l p sau khi th c hi n đ  tài đã cho k t qu : 94

ứ ộ ố ọ ể ố % s  h c sinh hi u bài m c đ  khá và t t

Ậ

Ế

K T LU N

ự ậ ụ ữ ạ ọ ộ ươ D y h c liên môn là s  v n d ng nh ng n i dung và ph ng pháp các lĩnh

ả ạ ọ ị ử ệ ể ằ ọ ự v c, các môn h c có liên quan đ  nh m tăng hi u qu  d y h c l ch s  và làm sáng

ỏ ữ ế ọ ượ ỗ ộ ệ ạ ọ ọ t ứ  nh ng ki n th c mà h c sinh đ c h c trong m i b  môn. Vi c d y h c liên

ể ủ ứ ự ụ ậ ộ ộ ố   môn làm cho các em nh n th c s  phát tri n c a xã h i m t cách liên t c, th ng

ự ủ ờ ố ệ ữ ữ ể ấ ố ơ ộ ượ nh t, m i liên h  h u c   gi a các lĩnh v c c a đ i s ng xã h i, hi u đ c tính

ệ ủ ị ụ ượ ử ề ắ ế ả ạ toàn di n c a l ch s . Đi u này kh c ph c đ ứ ủ   c tính t n m n trong ki n th c c a

ọ h c sinh..

ụ ệ ươ ủ ề ấ ị ạ ộ ọ Qua vi c áp d ng ph ng pháp d y h c liên môn vào m t ch  đ  nh t đ nh,

ấ ậ ọ ượ ủ ộ ự ể tôi nh n th y h c sinh đã phát huy đ ứ   c tính tích c c, ch  đ ng, hi u bài và h ng

ớ ộ ử ế ơ ị ờ ạ ử ề ụ ọ ị thú h n v i b  môn l ch s . N u các gi d y h c môn l ch s   đ u áp d ng đ ượ   c

ươ ằ ờ ọ ị ử ẽ ph ng pháp liên môn, tôi tin r ng gi h c l ch s  s  không còn khô khan và s ẽ

ố ớ ọ ề ộ ạ ượ t o đ c ni m yêu thích b  môn đ i v i h c trò.

Ả

Ệ

TÀI LI U THAM KH O

ầ ọ ị ươ ạ ọ ị Ph ng pháp d y h c l ch s ử, NXB

1. Phan Ng c Liên ­ Tr n Văn Tr  (2004),

ụ ộ Giáo d c, Hà N i.

ủ ứ ị ế ể Tìm hi u ki n th c l ch s  10 2. Nghiêm Đình Vì (ch  biên) (2006), ử , NXB

ụ ộ Giáo d c, Hà N i.

ứ ặ ệ ị ữ ẩ Nh ng m u chuy n l ch s  th  gi i 3. Đ ng Đ c An (2003), ử ế ớ , NXB Giáo d c, ụ

Hà N i.ộ

ươ ủ ử ị L ch s  văn minh th  gi i 4. Vũ D ng Ninh (ch  biên)  (2003), ế ớ , NXB Giáo

ộ ụ d c, Hà N i.

ớ ộ ề ổ ươ ng pháp ộ ố ấ 5. Ngô Minh Oanh (2006), M t s  v n đ  đ i m i n i dung và ph

ổ ố ồ ạ ọ ị d y h c l ch s ử ở ườ  tr ọ ng trung h c ph  thông , ĐHSP thành ph  H  Chí Minh,

HCM.