SKKN - S d ng “B n đ t duy” trong d y- h c môn Đa lý l p 6ử ụ ả ồ ư ạ ọ ị ớ
C NG HÒA XÃ H I CH NGHĨA VI T NAMỘ Ộ Ủ Ệ
Đc l p – T do – H nh phúcộ ậ ự ạ
SÁNG KI N KINH NGHI M GIÁO D C TIÊN TI NẾ Ệ Ụ Ế
Tên SKKN: S d ng “B n đ t duy” trong d y– h c môn Đa lý l p 6ử ụ ả ồ ư ạ ọ ị ớ
S Y U LÍ L CHƠ Ế Ị
- H và tên: Nguy n Th Dung.ọ ễ ị
- Ngày sinh: 29/05/1986.
- Ch c v : Giáo viên.ứ ụ
- Năm vào ngành: ngày 31 tháng 8 năm 2007.
- Đn v công tác: Tr ng THCS Song Ph ng huy n Đan Ph ng.ơ ị ườ ượ ệ ượ
- Trình đ chuyên môn: Đi h c.ộ ạ ọ
- H đào t o: T xa.ệ ạ ừ
- Đã đt danh hi u CSTĐ năm h c 2010-2011ạ ệ ọ
Người viết: Nguyễn Thị Dung- THCS Song Phượng - 1 -
SKKN - S d ng “B n đ t duy” trong d y- h c môn Đa lý l p 6ử ụ ả ồ ư ạ ọ ị ớ
M C L CỤ Ụ
N i dung ộTrang
A. ĐT VÂN ĐÊ:Ặ...................................................................................3
1. C s khoa h c c a v n đ ơ ở ọ ủ ấ ề .........................................................3
1.1. C s lý lu nơ ở ậ ........................................................................... 3
1.2. C s th c ti nơ ở ự ễ ..........................................................................4
2. M c đích nghiên c u đ tàiụ ứ ề ...........................................................5
3. Đôi t ng và ph m vi nghiên c uượ ạ ứ .................................................6
B. QUÁ TRÌNH TRI N KHAI TH C HI NỂ Ự Ệ ....................................6
1. Kh o sát th c tr ng ban đuả ự ạ ầ ........................................................6
2. Bi n pháp và cách th c ti n hànhệ ứ ế .................................................7
2.1. B n đ t duy( BĐTD ) và vai trò c a BĐTDả ồ ư ủ ....................... 7
2.2. Thi t k và s d ng BĐTD trong d y- h c môn Đa lý l p 6ế ế ử ụ ạ ọ ị ớ .8
2.2.1. Ý nghĩa c a vi c s d ng BĐTD trong d y- h c Đa lýủ ệ ử ụ ạ ọ ị 8
2.2.2. S d ng BĐTD trong d y- h c Đa lý.ử ụ ạ ọ ị ..............................10
3. K t qu đt đcế ả ạ ượ ...........................................................................22
C. K T LU N VÀ Đ NGH SAU QUÁ TRÌNH TH C HI NẾ Ậ Ề Ị Ự Ệ .....26
1. K t lu n, đánh giáế ậ ...........................................................................26
2. Ý nghĩa th c ti nự ễ .............................................................................26
3. Ph m vi áp d ngạ ụ ..............................................................................27
4. Đ xu tề ấ .............................................................................................27
D. TÀI LI U THAM KH OỆ Ả
Người viết: Nguyễn Thị Dung- THCS Song Phượng - 2 -
SKKN - S d ng “B n đ t duy” trong d y- h c môn Đa lý l p 6ử ụ ả ồ ư ạ ọ ị ớ
A: ĐT V N ĐẶ Ấ Ề
1. C s khoa h c:ơ ở ọ
1.1. C s lý lu n:ơ ở ậ
Trong đi u ki n th c t hi n nay, xu th th gi i đang có s bi n điề ệ ự ế ệ ế ế ớ ự ế ổ
sâu s c v m i m t, xu th đy m nh liên k t giáo d c gi a các qu c gia, xuắ ề ọ ặ ế ẩ ạ ế ụ ữ ố
th n n kinh t toàn c u, kinh t tri th c, bên c nh khoa h c công ngh phátế ề ế ầ ế ứ ạ ọ ệ
tri n nh vũ bão tác đng m nh m đn m i m t c a cu c s ng trong đó cóể ư ộ ạ ẽ ế ọ ặ ủ ộ ố
giáo d c.ụ
V n đ d y h c trong nhà t ng cũng t t y u c n có nh ng đi m i đấ ề ạ ọ ườ ấ ế ầ ữ ổ ớ ể
đào t o con ng i m i đ năng l c và có nhân cách t t, đáp ng đc yêu c uạ ườ ớ ủ ự ố ứ ượ ầ
cao c a đi u ki n s ng m i.ủ ề ệ ố ớ
Theo đnh h ng cu B GDĐT, trong nhà tr ng hi n nay v n đ điị ướ ả ộ ườ ệ ấ ề ổ
m i ph ng pháp d y h c là m t trong nh ng v n đ quan tr ng nh t.ớ ươ ạ ọ ộ ữ ấ ề ọ ấ
Gi ng nh khái ni m ph ng pháp, đc tr ng c a ph ng pháp d y- h cố ư ệ ươ ặ ư ủ ươ ạ ọ
là tính h ng đích c a nó. Ph ng pháp d y- h c có m i quan h ch t ch v iướ ủ ươ ạ ọ ố ệ ặ ẽ ớ
các thành t c a quá trình d y- h c.ố ủ ạ ọ
Ph ng pháp d y- h c tích c c l y HS làm trung tâm, đa HS lên làm chươ ạ ọ ự ấ ư ủ
quá trình nh n t c, HS quan sát, nh n xét, lý gi i và rút ra k t lu n.Ph ng phápậ ứ ậ ả ế ậ ươ
d y- h c này đang là ph ng pháp đc đa vào áp d ng r ng rãi trong ccascạ ọ ươ ượ ư ụ ộ
tr ng ph thong và đt hi u qu cao.ườ ổ ạ ệ ả
Đ phát huy đc tính tích c c c a h c sinh (HS) c n t o đi u ki n để ượ ự ủ ọ ầ ạ ề ệ ể
HS đc suy nghĩ nhi u h n, làm nhi u h n và th o lu n nhi u h n, đc phátượ ề ơ ề ơ ả ậ ề ơ ượ
bi u quan đi m c a mình, đc đa ra nh ng nh n xét v n đ đang bàn lu n…,ể ể ủ ượ ư ữ ậ ấ ề ậ
đc tham gia vào quá trình h c t p đ t chi m lĩnh tri th c.ượ ọ ậ ể ự ế ứ
M i ph ng pháp d y h c có m t giá tr riêng, tu theo n i dung ki nỗ ươ ạ ọ ộ ị ỳ ộ ế
th c và đi t ng mà l a ch n ph ng pháp cho phù h p nh m t o bi u t ng,ứ ố ượ ự ọ ươ ợ ằ ạ ể ượ
hình thành khái ni m, kh c sâu ki n th c c b n… cho h c sinh.ệ ắ ế ứ ơ ả ọ
M t s k t qu nghiên c u cho th y, b não con ng i s nh lâu, hi uộ ố ế ả ứ ấ ộ ườ ẽ ớ ể
sâu và in đm nh ng đi u do mình t suy nghĩ, t vi t, v ra theo ngôn ng c aậ ữ ề ự ự ế ẽ ữ ủ
mình, ng i ta đa ra ph ng pháp d y- h c m i “ S d ng b n đ t duyườ ư ươ ạ ọ ớ ử ụ ả ồ ư
(BĐTD) trong d y- h c”ạ ọ
Khi HS bi t v BĐTD các em s phát huy t i đa kh năng t duy c a c 2ế ẽ ẽ ố ả ư ủ ả
bán c u não: Bán c u não trái x lý các thông tin logic, con s , đng nét, t ầ ầ ử ố ườ ừ
Người viết: Nguyễn Thị Dung- THCS Song Phượng - 3 -
SKKN - S d ng “B n đ t duy” trong d y- h c môn Đa lý l p 6ử ụ ả ồ ư ạ ọ ị ớ
ng , …Bán c u não ph i x lý thông tin v t ng t ng , màu s c, không gian ữ ầ ả ử ề ưở ượ ắ
c u trúc, nh p đi u,…c a đi t ng. Nh đó HS s nh nhanh đc đc ấ ị ệ ủ ố ượ ờ ẽ ớ ượ ượ
nh ng ki n th c, kĩ năng đã đc h c trong bài, t o cho các em h ng thú h c ữ ế ứ ượ ọ ạ ứ ọ
t p và sáng tao không ng ng.ậ ừ
Vì v y “ S d ng BĐTD trong d y- h c Đa lý” s giúp các em nâng cao ậ ử ụ ạ ọ ị ẽ
đc ch t l ng và h ng thú h c t p môn h c.ượ ấ ượ ứ ọ ậ ọ
1.2. C s th c ti n:ơ ở ự ễ
Hi n nay đa s h c sinh h c t p môn Đa lý m t cách th đng, nh ki nệ ố ọ ọ ậ ị ộ ụ ộ ớ ế
th c m t cách máy móc. Thông th ng đ h c thu c m t bài, HS th ng ph iứ ộ ườ ể ọ ộ ộ ườ ả
đc đi đc l i ho c vi t đi, vi t l i các ki n th c cho đn khi nh . Cách h c nàyọ ọ ạ ặ ế ế ạ ế ứ ế ớ ọ
th t v t v mà hi u qu l i không cao. Đó cũng chính là nguyên nhân làm h cậ ấ ả ệ ả ạ ọ
sinh không h ng thú h c t p môn Đa lý.ứ ọ ậ ị
B n đ t duy- Mind map do Tony Buzan sáng l p là hình th c chi chép đả ồ ư ậ ứ ể
m r ng m t ý t ng, h th ng ho c m t ch đ hay m t m ch ki n th c,…ở ộ ộ ưở ệ ố ặ ộ ủ ề ộ ạ ế ứ
B n đ t duy ngày càng tr nên phong phú và đc các n c tiên ti nả ồ ư ở ượ ướ ế
trên th gi i s d ng đt hi u qu caoế ớ ử ụ ạ ệ ả . N u bi t khai thác t t b n đ t duy sế ế ố ả ồ ư ẽ
h tr đc l c cho giáo viên trong quá trình gi ng d y. ỗ ợ ắ ự ả ạ
Cùng k t h p v i các ph ng pháp khác đ phát huy tính tích c c c a h cế ợ ớ ươ ể ự ủ ọ
sinh trong h c t p, ph ng pháp d y h c s d ng b n đ t duy t ra có u th .ọ ậ ươ ạ ọ ử ụ ả ồ ư ỏ ư ế
M i bài h c ch a đng m t s v n đ c b n c a Đa lý, b ng s hi u bi t c aỗ ọ ứ ự ộ ố ấ ề ơ ả ủ ị ằ ự ể ế ủ
mình, giáo viên nêu v n đ, t ch c cho h c sinh gi i quy t b ng cách sáng t oấ ề ổ ứ ọ ả ế ằ ạ
thành b n đ t duy nh m phát huy tính tích c c và huy đng b não các em làmả ồ ư ằ ự ộ ộ
vi c h t công su t cho m i bài h c, s không còn tình tr ng h c sinh ng i imệ ế ấ ỗ ọ ẽ ạ ọ ồ
th đng ch có vài em đc phát bi u và làm vi c v i giáo viên trong ti t h c. ụ ộ ỉ ượ ể ệ ớ ế ọ
Vi c h c sinh tham gia tr c ti p vào vi c gi i quy t nh ng yêu c u c aệ ọ ự ế ệ ả ế ữ ầ ủ
bài h c v a có tác d ng phát tri n t duy v a gây h ng thú h c t pọ ừ ụ ể ư ừ ứ ọ ậ . T t nhiênấ
vai trò d n d t c a ng i th y là h t s c quan tr ng. D y h c là m t nghẫ ắ ủ ườ ầ ế ứ ọ ạ ọ ộ ệ
thu t, b ng tâm h n, s hi u bi t và ngh thu t c a giáo viên, nh ng “ph nậ ằ ồ ự ể ế ệ ậ ủ ữ ầ
xác” s đc “ph h n” vào m t cách sinh đng và đp đ, giúp các em c mẽ ượ ả ồ ộ ộ ẹ ẽ ả
nh n t t h n, yêu thích h n b môn Đa lý.ậ ố ơ ơ ộ ị
D y h c s d ng nhi u các ph ng pháp, ph ng ti n tr c quan và kạ ọ ử ụ ề ươ ươ ệ ự ỹ
thu t s góp ph n đy lùi hi n t ng “đc chép” m t cách có hi u qu .Vi c sậ ẽ ầ ẩ ệ ượ ọ ộ ệ ả ệ ử
d ng b n đ t duy cùng ph ng ti n tr c quan và k thu t đòi h i giáo viênụ ả ồ ư ươ ệ ự ỹ ậ ỏ
ph i có s đu t công s c và trí tu cho bài gi ng. Rõ ràng làm t t công vi cả ự ầ ư ứ ệ ả ố ệ
này s góp ph n nâng cao ch t l ng, hi u qu gi d y và hiên t ng “đcẽ ầ ấ ượ ệ ả ờ ạ ượ ọ
chép” s không có c h i đ t n t i.ẽ ơ ộ ể ồ ạ
Người viết: Nguyễn Thị Dung- THCS Song Phượng - 4 -
SKKN - S d ng “B n đ t duy” trong d y- h c môn Đa lý l p 6ử ụ ả ồ ư ạ ọ ị ớ
Lý lu n d y h c đã ch ra r ng, h c sinh v a là đi t ng, v a là ch thậ ạ ọ ỉ ằ ọ ừ ố ượ ừ ủ ể
c a quá trình d y h củ ạ ọ . D y h c theo l i đc chép có nghĩa giáo viên đã th tiêuạ ọ ố ọ ủ
m t vai trò ch th c a h c sinh, đa các em vào tr ng thái hoàn toàn th đng,ấ ủ ể ủ ọ ư ạ ụ ộ
b nh i nhét m t cách đáng th ng. Vi c t o ra mô hình d y h c s d ng b nị ồ ộ ươ ệ ạ ạ ọ ử ụ ả
đ t duy trong đó h c sinh có đi u ki n trao đi v i th y v i b n, s phát huyồ ư ọ ề ệ ổ ớ ầ ớ ạ ẽ
t t tính tích c c, ch đng c a các em, giúp các em v n lên chi m lĩnh triố ự ủ ộ ủ ươ ế
th c.Thay đi mô hình d y h c theo b n đ t duy là m t yêu c u không thứ ổ ạ ọ ả ồ ư ộ ầ ể
thi u đc. Nó v a phát huy t t u th c a b môn, v a t o đc s h p d n,ế ượ ừ ố ư ế ủ ộ ừ ạ ượ ự ấ ẫ
h ng thú đi v i h c sinh.ứ ố ớ ọ
Kh năng v n d ng tri th c đã h c vào cu c s ng là cái đích c a vi cả ậ ụ ứ ọ ộ ố ủ ệ
d y h c b môn. Kh năng đó có đc t ngh thu t truy n d y và t ch c rènạ ọ ộ ả ượ ừ ệ ậ ề ạ ổ ứ
luy n c a giáo viên cho các em. h c Đa lý mà không liên h đc th c t ,ệ ủ ọ ị ệ ượ ự ế
không làm bài t p th c hành, s không th nào có đc năng l c v n d ng vàậ ự ẽ ể ượ ự ậ ụ
nh v y s h c tr nên vô b . Cu c s ng đang đt ra vô vàn nh ng v n đ ph cư ậ ự ọ ở ổ ộ ố ặ ữ ấ ề ứ
t p, hi u sâu s c các ki n th c v Đa lý s giúp các em lý gi i nh ng v n đạ ể ắ ế ứ ề ị ẽ ả ữ ấ ề
c a cu c s ng hi n t i.ủ ộ ố ệ ạ
Đi m i phong cách d y h c ph i đi li n v i vi c thay đi cách th cổ ớ ạ ọ ả ề ớ ệ ổ ứ
ki m tra đánh giá. Giáo viên ph i bi t trăn tr , l a ch n hình th c và n i dungể ả ế ở ự ọ ứ ộ
ki m tra đ đánh giá đúng th c l c h c sinh, đng th i t ki m tra năng l cể ể ự ự ọ ồ ờ ự ể ự
gi ng d y c a mình m t cách chính xác. Ph i h t s c nghiêm túc trong ki m traả ạ ủ ộ ả ế ứ ể
đánh giá thì m i t o đc s chuy n bi n v ch t l ng đào t o và m i có thớ ạ ượ ự ể ế ề ấ ượ ạ ớ ể
“Nói không v i tiêu c c trong thi c ”.ớ ự ử
S GD&ĐT Hà N i đã tri n khai cho các Tr ng THCS th c hi n d yở ộ ể ườ ự ệ ạ
h c theo “B n đ t duy” và m i tr ng THCS c giáo viên d l p t p hu nọ ả ồ ư ỗ ườ ử ự ớ ậ ậ
đi m i ph ng pháp d y h c theo ph ng pháp m i ‘ S d ng BĐTD trongổ ớ ươ ạ ọ ươ ớ ử ụ
d y h c tr ng THCS’.ạ ọ ở ườ
Người viết: Nguyễn Thị Dung- THCS Song Phượng - 5 -
