4
PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ
1. Lí do chọn đề tài
Đổi mới phương pháp dạy học đang thực hiện bước chuyển từ chương trình
giáo dục tiếp cận nội dung sang tiếp cận phẩm chất và năng lực của người học, nghĩa
là từ chỗ quan tâm đến việc HS học được cái gì đến chỗ quan tâm HS vận dụng được
cái gì qua việc học, phát huy tính chủ động, sáng tạo của người học. Để thực hiện
được điều đó, đòi hỏi giáo viên phải tổ chức dạy học theo phương pháp dạy học tích
cực, cần có một hệ thống bài tập định hướng năng lực để đặt học sinh vào các tình
huống xuất phát từ thực tiễn, gần gũi với đời sống, dễ cảm nhận và các em sẽ có nhu
cầu được tìm hiểu, tích cực tương tác, chủ động tham gia,… Khi đó học sinh vừa
phải vận dụng những kiến thức, kĩ năng đã được học ở nhà trường, vừa sử dụng
những kinh nghiệm của bản thân thu được từ những trải nghiệm bên ngoài nhà
trường (gia đình, cộng đồng và xã hội) để giải quyết vấn đề của thực tiễn. Như vậy,
thông qua việc hoàn thành một nhiệm vụ trong bối cảnh thực tế, hình thành được
phẩm chất, năng lực cũng như những giá trị, tình cảm của người học.
PISA - Programme for International Student Assessment - Chương trình giá
học sinh quốc tế do hiệp hội các nước phát triển (OECD) khởi xướng và chỉ đạo.
Các câu hỏi của PISA (đánh giá học sinh theo chuẩn quốc tế) đều dựa trên các tình
huống của đời sống thực, hướng đến rèn luyện khả năng vận dụng kiến thức, phát
triển khả năng lập luận, giải quyết vấn đề liên quan đến khoa học cho HS. Dạng thức
của câu hỏi phong phú, chất liệu được sử dụng để xây dựng các câu hỏi đa dạng như:
Bảng, biểu đồ, tranh ảnh quảng cáo, văn bản, bài báo (Ministry og Education and
Training, 2015).
Sinh học là bộ môn khoa học mang tính thực nghiệm cao. Chính vì vậy, dạy
học nói chung và dạy học bộ môn sinh học nói riêng, vai trò của việc vận dụng kiến
thức vào thực tế rất cấp thiết và mang tính thời sự. Trong quá trình dạy học môn sinh
học, chúng tôi nhận thấy quan điểm của PISA trong việc đánh giá học sinh phù hợp
với định hướng phát triển năng lực phẩm chất cho học sinh.
Xu hướng sử dụng bài thi đánh giá năng lực theo chuẩn Quốc tế ngày càng
được các trường đại học hàng đầu Việt Nam dùng để xét tuyển và dự kiến sẽ tiếp tục
tăng trong những năm tiếp theo, đòi hỏi giáo viên và học sinh phải kịp thời thích
ứng. Vì vậy việc thiết kế và sử dụng hệ thống câu hỏi theo quan điểm PISA là cần
thiết trong bối cảnh Việt Nam đang đổi mới căn bản và toàn diện Giáo dục.
Năm học 2021-2022 chúng tôi đã xây dựng được bộ câu hỏi PISA Phần B:
Chuyển hóa vật chất và năng lượng ở động vật – Sinh học 11 trong đề tài nghiên cứu
khoa học và qua kết quả đạt được chúng tôi càng thấy rõ tính cấp thiết, khả thi của
đề tài.
Xuất phát từ những lí do trên, chúng tôi chọn đề tài: “Thiết kế và sử dụng
bài tập PISA trong dạy học Chủ đề 7: Thông tin giữa các tế bào, chu kì tế bào
