MỤC LỤC
Nội dung Trang
PHẦN MỘT – ĐẶT VẤN ĐỀ 1
1. Lý do chọn đề tài 1
2. Điểm mới của sáng kiến 2
3. Đối tượng nghiên cứu 2
4. Phương pháp nghiên cứu 2
PHẦN HAI – NỘI DUNG 3
Chương 1: Cơ sở lí luận và thực tiễn 3
1. Cơ sở lí luận 3
1.1. Ý nghĩa, vai trò của lịch sử và môn học Lịch sử 3
1.2. Vai trò của ôn thi tốt nghiệp môn Lịch sử 5
1.3. Những yêu cầu trong công tác dạy và ôn thi tốt nghiệp môn Lịch sử 6
2. Cơ sở thực tiễn 7
2.1. Thực trạng chung 7
2.2. Thực trạng tại đơn vị 11
2.3. Nguyên nhân của thực trạng 13
2.4. Những khó khăn khi ôn thi 15
Chương 2. Một số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng ôn thi TN môn Lịch
sử tại trường THPT Hoàng Mai 2
17
1. Một số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng ôn thi tốt nghiệp môn Lịch
sử tại trường THPT Hoàng Mai 2 17
1.1. Xây dựng kế hoạch ôn tập tốt nghiệp phù hợp với đối tượng học sinh 17
1.2. Phân loại đối tượng học sinh để ôn thi tốt nghiệp 19
1.3. Phân tích ma trận đề thi chính thức của năm học trước và đề thi tham
khảo của Bộ trong năm học 20
1.4. Xây dựng bảng đặc tả, ngân hàng đề và tăng cường cho HS làm bài tập
trắc nghiệm 25
1.5. Sử dụng linh hoạt các phương pháp dạy học tích cực và kĩ thuật dạy học
mới 26
1.6. Hướng dẫn phương pháp tự học cho học sinh ôn tập ở nhà 30
1.7. Tận dụng tối đa những ưu điểm của công nghệ 4.0 và mạng xã hội trong
ôn thi 32
1.8. Xây dựng báo bảng Lịch sử, phòng học Lịch sử ngay tại lớp học 34
1.9. Rèn luyện kĩ năng làm bài cho học sinh 35
2. Khảo sát sự cấp thiết và tính khả thi của các giải pháp đề xuất 40
2.1. Mục đích khảo sát 40
2.2. Nội dung và phương pháp khảo sát 40
2.3. Đối tượng khảo sát 40
2.4. Kết quả khảo sát về sự cấp thiết và tính khả thi của các giải pháp đã đề
xuất 40
3. Thực nghiệm sư phạm 42
3.1. Mục đích thực nghiệm 43
3.2. Đối tượng thực nghiệm 43
3.3. Phương pháp thực nghiệm 43
3.4. Kết quả xử lí thực nghiệm 43
4. Bài học kinh nghiệm rút ra khi tiến hành thực nghiệm 44
4.1. Về phía giáo viên 44
4.2. Về phía học sinh 45
PHẦN III. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ VÀ ĐỀ XUẤT 48
1. Kết luận 48
2. Kiến nghị - Đề xuất 48
TÀI LIỆU THAM KHẢO 50
PHỤ LỤC 51
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT TRONG SÁNG KIẾN
Nội dung Viết tắt
Giáo viên GV
Giáo dục và Đào tạo GD &ĐT
Học sinh HS
Sơ đồ tư duy SĐTD
Sách giáo khoa SGK
Thực nghiệm TN
Trung học phổ thông THPT
Tốt nghiệp TN
1
PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ
1. Lí do chọn đề tài
Giáo dục nói chung và giáo dục bộ môn Lịch sử nói riêng đóng một vai trò
quan trọng trong việc đào tạo thế hệ trẻ đáp ứng yêu cầu sự nghiệp đổi mới toàn
diện của đất nước. Lịch sử là môn học thuộc nhóm khoa học xã hội có vai trò to
lớn trong việc phát triển năng lực lịch sử, thành phần của năng lực khoa học. Giáo
dục lịch sử ở trường phổ thông giữ vai trò chủ đạo trong việc giáo dục lòng yêu
nước, tinh thần tự tôn dân tộc, giúp học sinh nhận thức sâu sắc và vận dụng được
các bài học lịch sử để giải quyết những vấn đề thực tiễn của cuộc sống đặt ra, phát
triển tầm nhìn, củng cố các giá trị nhân văn, tinh thần cộng đồng, lòng khoan dung
nhân ái; góp phần hình thành những phẩm chất của công dân Việt Nam, công dân
toàn cầu trong xu thế phát triển của thời đại ngày nay.
Môn Lịch sử hình thành, phát triển cho học sinh tư duy lịch sử, tư duy hệ
thống, tư duy phản biện, kĩ năng khai thác và sử dụng các nguồn sử liệu, nhận
thức và trình bày lịch sử trong logic lịch đại và đồng đại, kết nối quá khứ với hiện
tại. Môn Lịch sử cũng giúp học sinh nhận thức được giá trị khoa học và giá trị
thực tiễn của sử học trong đời sống xã hội hiện đại, hiểu biết và có tình yêu đối
với lịch sử, văn hoá dân tộc và nhân loại; góp phần định hướng cho học sinh lựa
chọn những nghề nghiệp như: nghiên cứu khoa học xã hội và nhân văn, ngoại
giao, quản lí, hoạt động du lịch, công nghiệp văn hoá, thông tin truyền thông,...
Môn lịch sử có tầm quan trọng trong việc giáo dục thế hệ trẻ như vậy nhưng
trong nhiều năm qua việc dạy học và thi môn Lịch sử còn nhiều vấn đề bất cập:
Học sinh không quan tâm học, tâm lý nhàm chán, đối phó trong học Lịch sử. Hậu
quả là phần lớn học sinh không nắm được kiến thức cơ bản, mơ hồ về sự kiện,
nhầm lẫn kiến thức, điều này thể hiện rõ trong kì thi tốt nghiệp THPT. Mỗi khi kì
thi kết thúc, xã hội lại dậy sóng với kết quả của bộ môn, nhiều người đặt câu hỏi
vì sao học sinh chán học Lịch sử, sợ môn Lịch sử, tại sao điểm môn Lịch sử lại
thấp như thế?
Trước thực trạng trên, nhiều thầy cô giáo đã vào cuộc tiến hành nhiều biện
pháp để đổi mới dạy học, tạo hứng thú cho học sinh học tập, hoàn thành mục tiêu
môn học và mục tiêu giáo dục song kết quả vẫn chưa được như ý muốn.
Có nhiều nguyên nhân dẫn tới tình trạng trên nhưng chủ yếu xuất phát từ
giáo viên, học sinh và nội dung, chương trình môn học, trong đó phải kể tới các
biện pháp ôn thi TN THPT cho học sinh chưa thật sự hiệu quả.
Trước thực trạng đó, chúng tôi - những giáo viên trực tiếp đứng lớp giảng
dạy môn Lịch sử luôn trăn trở phải dạy làm sao cho phù hợp với đối tượng học
sinh, những giải pháp nào giúp học sinh biết cách tự học, tự ôn thi hiệu quả nhất
để giúp các em đạt kết quả cao trong kỳ thi tốt nghiệp THPT, từ đó góp phần nâng
cao chất lượng môn Lịch sử tại trường tôi nói riêng và môn Lịch sử trong tỉnh nhà
2
nói chung. Với những lí do đó, tôi đã mạnh dạn chọn đề tài: “Một số giải pháp
nhằm nâng cao chất lượng ôn thi tốt nghiệp môn Lịch sử tại trường THPT Hoàng
Mai 2” để làm đề tài sáng kiến kinh nghiệm.
Các giải pháp này đã được bản thân tôi đúc rút qua các năm ôn thi tốt
nghiệp, gần nhất là năm học 2021 - 2022 và đang tiến hành trong năm học 2022 -
2023. Qua gần hai năm thực hiện đề tài, điểm thi tốt nghiệp cũng như vị trí môn
Lịch sử trường tôi tăng lên rõ rệt, được nhà trường và lãnh đạo Sở GD&ĐT Nghệ
An đánh giá cao. Qua đề tài này tôi mong muốn đưa ra một số giải pháp để nâng
cao chất lượng ôn thi tốt nghiệp của bộ môn, thông qua đó cũng rất mong muốn
nhận được sự đóng góp ý kiến của đồng nghiệp để kinh nghiệm ôn thi của bản
thân ngày càng phong phú hơn, góp phần nhỏ vào việc nâng cao chất lượng thi tốt
nghiệp THPT môn Lịch sử tại trường THPT Hoàng Mai 2 nói riêng và tỉnh Nghệ
An nói chung.
2. Điểm mới của đề tài
- Đề tài đã phân tích, hệ thống cơ sở lý luận, thực tiễn trong việc dạy, học
ôn thi tốt nghiệp THPT môn Lịch sử của giáo viên và học sinh hiện nay nói chung
và của trường THPT Hoàng Mai 2 nói riêng.
- Đề tài đã đề xuất các giải pháp ôn thi tốt nghiệp THPT phù hợp với đối
tượng học sinh của nhà trường, giúp cho các em ôn thi có hiệu quả.
- Đề tài đã trình bày được phương pháp thực nghiệm, kết quả và bài học kinh
nghiệm rút ra từ quá trình thực nghiệm.
3. Đối tượng nghiên cứu
Chủ thể: Một số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng ôn thi tốt nghiệp môn
Lịch sử tại trường THPT Hoàng Mai 2.
Khách thể: Học sinh khối 12 ôn thi tốt nghiệp THPT môn Lịch sử tại trường
THPT Hoàng Mai 2.
4. Phương pháp nghiên cứu
Để thực hiện nhiệm vụ đề ra, đề tài đã sử dụng các phương pháp chủ yếu sau
- Phương pháp nghiên cứu lý thuyết
- Phương pháp điều tra, khảo sát sư phạm
- Phương pháp thực nghiệm sư phạm
- Phương pháp so sánh đối chiếu
- Phương pháp phân tích tổng hợp
- Phương pháp quan sát