Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Rèn luyện kĩ năng sử dụng thiết bị số cho học sinh thông qua dạy học toán 10 bộ sách Kết nối tri thức với cuộc sống

PHẦN MỤC LỤC

PHẦN I - ĐẶT VẤN ĐỀ .......................................................................................... 1

1. Lý do chọn đề tài ................................................................................................ 1

2. Mục đích nghiên cứu .......................................................................................... 1

3. Nhiệm vụ nghiên cứu ......................................................................................... 1

4. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu ......................................................................... 2

5. Phương pháp nghiên cứu.................................................................................... 2

6. Tính mới của đề tài ............................................................................................ 2

7. Các bước tiến hành nghiên cứu thực hiện đề tài ................................................ 2

PHẦN II - NỘI DUNG NGHIÊN CỨU ................................................................... 3

CHƯƠNG I. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN ............................................... 3

1. Cơ sở lý luận ................................................................................................... 3

1.1. Thiết bị dạy học là gì? .............................................................................. 3

1.2. Thiết bị dạy học số là gì? .......................................................................... 3

1.3. Tác dụng của thiết bị số trong dạy học ..................................................... 4

1.4. Phát triển năng lực sử dụng CNTT cho học sinh ..................................... 5

2. Cơ sở thực tiễn và thực trạng của vấn đề nghiên cứu ..................................... 7

2.1. Khả năng áp dụng của phương pháp ........................................................ 7

2.2. Thực trạng vấn đề ..................................................................................... 7

CHƯƠNG II. MỘT SỐ HƯỚNG RÈN LUYỆN KĨ NĂNG SỬ DỤNG THIẾT BỊ SỐ TRONG DẠY HỌC MÔN TOÁN CHO HỌC SINH LỚP 10 ................ 10

Giải pháp 1. Rèn luyện thông qua việc sưu tầm tranh ảnh, tài liệu. ................. 10

Giải pháp 2. Rèn luyện thông qua thiết kế một số video tình huống ............... 15

Giải pháp 3. Rèn luyện thông qua cách thiết kế sơ đồ tư duy .......................... 19

Giải pháp 4. Rèn luyện thông qua việc sử dụng phần mềm toán học để giải toán. ................................................................................................................... 25

Giải pháp 5. Thông qua các trò chơi trong toán học......................................... 36

KHẢO SÁT SỰ CẤP THIẾT VÀ TÍNH KHẢ THI CỦA CÁC GIẢI PHÁP ĐỀ XUẤT ......................................................................................................... 42

CHƯƠNG III. KẾT QUẢ VÀ NHẬN ĐỊNH VỀ ĐỀ TÀI .............................. 45

PHẦN III. KẾT LUẬN ........................................................................................... 48

1. Về đề tài ........................................................................................................... 48

1.1. Đóng góp của đề tài ................................................................................... 48

1.2. Phạm vi và nội dung ứng dụng .................................................................. 48

2. Đề xuất, kiến nghị ............................................................................................ 48

PHẦN IV. TÀI LIỆU THAM KHẢO..................................................................... 49

PHỤ LỤC 1 ............................................................................................................. 50

PHỤ LỤC 2: ............................................................................................................ 54

DANH MỤC VIẾT TẮT VÀ CÁC KÍ HIỆU

Từ viết tắt/Kí hiệu Cụm từ đầy đủ

CNTT Công nghệ thông tin

NLSD CNTT Năng lực sử dụng Công nghệ thông tin

GV Giáo viên

HS Học sinh

NL Năng lực

SGK Sách giáo khoa

GDPT 2018 Giáo dục phổ thông 2018

GD&ĐT Giáo dục và đào tạo

ICT Công nghệ thông tin và truyền thông

CNTT&TT Công nghệ thông tin và truyền thông

PHẦN I - ĐẶT VẤN ĐỀ

1. Lý do chọn đề tài

Thiết bị dạy học là trang thiết bị trọng yếu trong vấn đề dạy và học của nhà trường. Nó vừa là phương tiện chuyển tải, vừa chứa đựng nội dung thông tin, trong đó thiết bị dạy học số góp phần quan trọng đến chất lượng dạy - học của giáo viên, giúp học sinh hiểu bài sâu sắc, nâng cao lòng tin của học sinh vào khoa học. Qua đó rèn luyện lòng say mê nghiên cứu, mong muốn tìm kiếm kiến thức. Sử dụng thiết bị dạy học số một cách hợp lý, đúng lúc, đúng chỗ sẽ đem lại hiệu quả cao trong dạy học. Thiết bị dạy học số là công cụ hỗ trợ hiệu quả nhất trong tiết dạy. Lý thuyết được kết hợp với thực hành giúp cho học sinh nhớ kiến thức lâu và sâu hơn, giúp việc học trở nên nhẹ nhàng, hiệu quả. Hơn nữa, thiết bị dạy học số còn tạo điều kiện trực tiếp cho học sinh huy động mọi năng lực hoạt động nhận thức, tiếp cận thực tiễn, nâng cao khả năng tự học, rèn luyện kỹ năng học tập và thực hành.

Những năm gần đây, theo tinh thần nghị quyết của Đảng, trước yêu cầu cấp bách về chất lượng giáo dục - đào tạo, Nhà nước đã và đang tăng cường cơ sở vật chất, thiết bị dạy học nhằm “Đổi mới mục tiêu, nội dung, chương trình giáo dục” trong đó Quyết định số 131/QĐ-TTg ngày 25 tháng 01 năm 2022 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt đề án "Tăng cường ứng dụng Công nghệ thông tin và chuyển đổi số trong giáo dục và đào tạo giai đoạn 2022-2025, định hướng 2030”. Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động dạy và học, góp phần thúc đẩy chuyển đổi số trong lĩnh vực giáo dục theo đúng mục tiêu của Chương trình chuyển đổi số quốc gia. Đổi mới chương trình gắn liền với những yêu cầu về trang bị và sử dụng thiết bị dạy bộ môn theo quan niệm tiên tiến về phương pháp dạy học, coi thiết bị dạy học không chỉ là phương tiện minh họa “trực quan hóa” điều trình bày, giảng giải của giáo viên mà chính là nguồn tri thức, phương tiện truyền tải thông tin, phương tiện tư duy nghiên cứu học tập, tiếp cận tự nhiên và xã hội giúp học sinh tự tìm kiến thức. Việc tăng cường sử dụng thiết bị dạy học số, giảm dần và tiến tới khắc phục tình trạng dạy chay”. Đó chính là lý do mà tôi chọn viết đề tài: “ Rèn luyện kĩ năng sử dụng thiết bị số cho học sinh thông qua dạy học toán 10 bộ sách Kết nối tri thức với cuộc sống”.

2. Mục đích nghiên cứu

Mục đích của đề tài là nghiên cứu và đề xuất một số hướng rèn luyện cho học sinh kĩ năng sử dụng thiết bị dạy học số. Từ đó giúp các em có một nền tảng toán học vững chắc, biết ứng dụng toán học vào các hoạt động thực tiễn, yêu thích môn học và nâng cao chất lượng học tập môn toán.

3. Nhiệm vụ nghiên cứu

- Nghiên cứu lí luận về năng lực toán học. Kĩ năng sử dụng các thiết bị dạy

học số phục vụ cho việc học toán 10.

- Nghiên cứu các năng lực chủ yếu khi sử dụng thiết bị dạy học số.

1

- Thực nghiệm sư phạm nhằm kiểm nghiệm tính khả thi của đề tài.

4. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu

- Học sinh lớp 10A1, 10B, 10D2 trường THPT Nghi Lộc 3.

- Nội dung và các hướng khai thác một số cách sử dụng thiết bị dạy học số.

5. Phương pháp nghiên cứu

- Nghiên cứu lý luận

- Điều tra quan sát và thông qua hoạt động thực hành của học sinh.

6. Tính mới của đề tài

Đề tài mang tính mới, đưa ra một số hướng để rèn luyện kĩ năng sử dụng thiết bị số cho học sinh thông qua chương trình toán 10, bộ sách Kết nối tri thức và cuộc sống. Đề tài đã được đưa vào thực tiễn trong dạy học môn toán của học sinh lớp 10 tôi dạy và đã giúp cho giờ học toán của học sinh hiệu quả, vui vẻ và hấp dẫn hơn.

7. Các bước tiến hành nghiên cứu thực hiện đề tài

TT Các nội dung công việc thực hiện Thời gian dự kiến

Nội dụng 1: Tìm hiểu thực trạng Tháng 8 - 9/2022 1

Điều tra thông qua khảo sát HS

Tháng 9 - 10/2022 2

Nội dung 2: Nghiên cứu lý thuyết và hướng rèn luyện

Tháng 9/2022 - 4/2023 3

Nội dung 3: Thiết kế các hướng rèn luyện, thực nghiệm.

Nội dung 4: Hoàn thiện Tháng 1 - 4/2023 4

2

PHẦN II - NỘI DUNG NGHIÊN CỨU

CHƯƠNG I. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN

1. Cơ sở lý luận

1.1. Thiết bị dạy học là gì?

Thiết bị dạy và học bao gồm các các phương tiện mang tin, phương tiện kỹ thuật dạy học và phương tiện tương ứng được sử dụng trực tiếp trong quá trình dạy học để truyền tải nội dung, tương tác với phương pháp dạy học nhằm đạt mục tiêu xác định.

Thiết bị dạy và học là toàn bộ sự vật, hiện tượng tham gia vào quá trình dạy học, đóng vai trò là công cụ hay điều kiện để GV và HS sử dụng làm khâu trung gian tác động vào đối tượng dạy học. Thiết bị dạy và học có chức năng khơi dậy, dẫn truyền và làm tăng sức mạnh tác động của người dạy đến nội dung và người học.

Tư liệu dạy học gồm bộ tranh ảnh, video clip, phần mềm mô phỏng, thí nghiệm ảo; thiết bị thí nghiệm thực hành được kết nối và có thể tương tác được trên máy tính.

Sản phẩm có thể thay thế các thiết bị dạy học truyền thống hoặc những thiết bị thí nghiệm, dụng cụ thí nghiệm không thể sử dụng được trong lớp học; sản phẩm dự thi không vi phạm các quy định của Luật Sở hữu Trí tuệ và các quy định pháp luật liên quan (nếu có).

Như vậy, cần quan tâm tới các dấu hiệu sau đây của thiết bị dạy và học:

- Một vật (hay một hiện tượng) nào đó được coi là thiết bị dạy và học khi nó được đặt trong mối quan hệ giữa nó với đối tượng dạy: nghĩa là khi được GV hay HS dùng làm công cụ hay điều kiện để hoạt động dạy học được tiến hành (đều là khâu trung gian nhưng công cụ thiên về mặt tác động thực tế, còn phương tiện thiên về mặt chức năng).

- Phương tiện có chức năng khơi dậy, dẫn truyền và làm tăng sức mạnh tác động của GV hoặc học viên lên nội dung dạy học. Do đó một phương tiện chỉ trở thành thiết bị dạy và học khi GV và HS biết cách sử dụng nó; mặt khác, sẽ có sự phân biệt giữa phương tiện dạy học của GV và phương thức học tập của HS trong sự quan hệ chuyển hoá lẫn nhau.

- Yếu tố quyết định trình độ hoạt động dạy học không phải dạy và học cái gì, mà dạy và học cái đó bằng phương pháp và phương tiện nào? Để nâng cao hiệu quả dạy học, cần phải nâng cao tính hiệu quả dạy học, cần phải nâng cao tính hiện đại của các thiết bị dạy và học và trình độ sử dụng chúng của người dạy và người học.

1.2. Thiết bị dạy học số là gì?

Thiết bị dạy học số là những phương tiện vật chất cần thiết áp dụng công nghệ kỹ thuật giúp cho giáo viên và học sinh tổ chức quá trình giáo dục, giáo dưỡng hợp lí, có hiệu quả các môn học ở nhà trường.

3

Theo thông tin từ Bộ GD&ĐT, thiết bị dạy học số là thiết bị được xây dựng/thiết kế/số hóa để sử dụng hoàn toàn hoặc một phần trên môt trường số phục vụ cho công tác dạy và học. Cụ thể:

- Tư liệu dạy học: Bộ tranh ảnh, video clip ... - Phần mềm mô phỏng thí nghiệm ảo; - Thiết bị thực hành được kết nối và có thể tương tác được trên máy tính; - Các sản phẩm không thuộc 3 điểm trên nhưng có thể sử dụng trên môi trường số để tăng cường sự trải nghiệm của người học và có thể thay thế thiết bị dạy học truyền thống.

1.3. Tác dụng của thiết bị số trong dạy học

1.3.1. Khơi gợi hứng thú và khả năng sáng tạo

Thực tế đã chỉ ra rằng, việc dạy và học cùng thiết bị tương tác mang lại hiệu

quả cao hơn nhiều so với cách giảng dạy truyền thống.

Thiết bị giáo dục hiện đại sẽ xóa bỏ đi sự nhàm chán, cảm giác mệt mỏi, khơi gợi được sự hứng thú cho thầy cô trong quá trình giảng và thu hút học sinh tập trung nhiều hơn trong suốt buổi học. Đồng thời với sự mới lạ, tính năng hiện đại cũng tạo được sự tò mò cho người tham gia, từ đó phát triển khả năng tư duy sáng tạo cho tất cả học viên.

1.3.2. Nâng cao chất lượng quản lý giáo dục

Việc ứng dụng các thiết bị công nghệ hiện đại vào các lớp học, trung tâm không chỉ hỗ trợ cho quá trình giảng dạy mà còn giúp nâng cao chất lượng quản lý giáo dục.

Các thiết bị như bảng tương tác, màn hình tương tác có gắn camera giúp ghi lại buổi học, theo sát quá trình dạy và học của thầy và trò. Đồng thời tính năng lưu trữ lại giáo án cũng giúp nhà trường trong việc theo dõi, đánh giá chất lượng giảng dạy của các giáo viên.

1.3.3. Tăng tính tương tác giữa cô và trò

Nếu như lớp học truyền thống với bảng đen phấn trắng, phần lớn thời gian giáo viên sẽ chỉ giảng dạy, học sinh ngồi nghe và ghi chép, thì với thiết bị tương tác, học sinh được tương tác trực tiếp với bài giảng của giáo viên trên màn hình bằng những thao tác như ghi chú, chỉnh sửa, viết, vẽ,..

Thiết bị dạy học đóng một vai trò rất quan trọng hỗ trợ tích cực cho quá trình dạy và học. Khi có đầy đủ thiết bị dạy học tốt, đạt tiêu chuẩn để hỗ trợ thì chúng ta mới có thể tổ chức được quá trình dạy và học đạt được hiệu quả cao, kích thích được tư duy người học, huy động được đa số người học tham gia thực sự vào quá trình này, kích thích được sự tìm tòi ham học hỏi của người học.

Trong đổi mới phương pháp dạy học thì thiết bị dạy học là yếu tố không thể thiếu được. Thiết bị dạy học giúp người học tự khai thác và tiếp nhận tri thức một

4

cách trực quan sinh động dưới sự hướng dẫn của người dạy một cách tích cực, kết hợp được giữa lý thuyết và thực hành.

Có thể nói, thiết bị dạy học chính là yếu tố ảnh hưởng nhiều nhất đến nội dung và việc đổi mới phương pháp dạy học, là công cụ mà giáo viên trực tiếp sử dụng để thực hiện hoạt động dạy của mình, thông qua đó, giúp học sinh lĩnh hội kiến thức, rèn luyện kỹ năng, hoàn thiện nhân cách trong suốt quá trình học.

1.4. Phát triển năng lực sử dụng CNTT cho học sinh

NLSD CNTT là một trong 9 năng lực chung được nhấn mạnh trong hệ thống

giáo dục của nhiều quốc gia.

NLSD CNTT được mô tả bao gồm:

a) Sử dụng đúng cách các thiết bị ICT để thực hiện các nhiệm vụ cụ thể; nhận biết các thành phần của hệ thống ICT cơ bản; sử dụng được các phần mềm hỗ trợ học tập thuộc các lĩnh vực khác nhau; tổ chức và lưu trữ dữ liệu vào các bộ nhớ khác nhau, tại thiết bị và trên mạng.

b) Xác định được thông tin cần thiết để thực hiện nhiệm vụ học tập; tìm kiếm được thông tin với các chức năng tìm kiếm đơn giản và tổ chức thông tin phù hợp; đánh giá sự phù hợp của thông tin, dữ liệu đã tìm thấy với nhiệm vụ đặt ra; xác lập mối liên hệ giữa kiến thức đã biết với thông tin mới thu thập được và dùng thông tin đó để giải quyết các nhiệm vụ học tập và trong cuộc sống. Như vậy, NLSD CNTT được hiểu là “năng lực nhận biết, làm chủ và khai thác công cụ CNTT & TT trong việc tìm kiếm, đánh giá, lựa chọn và truy cập thông tin; hình thành ý tưởng, kế hoạch và giải pháp trong hoạt động nhận thức và hỗ trợ quá trình trao đổi thông tin, hợp tác tuân theo những quy định thuộc phạm trù đạo đức và xã hội khi sử dụng chúng”

Sự cần thiết của việc phát triển NLSD CNTT cho HS phổ thông cũng được khẳng định bởi tổ chức UNESCO qua việc đưa NLSD CNTT là một trong những năng lực thiết yếu của công dân trong thời đại mới cùng với các năng lực truyền thống khác như đọc, viết. Như vậy, NLSD CNTT là một trong những năng lực chung, cốt lõi là hoàn toàn phù hợp với xu thế của thế giới cũng như đòi hỏi của thực tiễn xã hội.

Đối với HS trường THPT, NLSD CNTT chủ yếu tập trung vào:

+ Sử dụng Internet hiệu quả để tìm kiếm, thu thập thông tin để hoàn thành các nhiệm vụ học tập môn học.

+ Biết sử dụng các phần mềm, công cụ công nghệ như Microsoft Office Word, Microsoft Office Powerpoint, Microsoft Office Publisher, GeoGrba, Imind Map, MindMaple Lite, Scratch, Hot Potatoes…

Các yếu tố cấu thành NLSD CNTT của HS:

NLSD CNTT được cấu thành bởi các yếu tố chủ quan của HS bao gồm: kiến thức về CNTT của HS, kỹ năng sử dụng CNTT và thái độ học hỏi về kiến thức, kỹ

5

năng sử dụng CNTT của HS để ứng dụng vào hoạt động học tập của mình. Qua quá trình phấn đấu đạt được các yếu tố cũng chính là quá trình nâng cao NLSD CNTT của mình.

+ Kiến thức CNTT của HS:

Ban đầu, kiến thức là mục tiêu quan trọng nhất phải hướng tới. Kiến thức hay tri thức là sự hiểu biết của con người đối với thế giới khách quan và khả năng vận dụng chúng vào thực tiễn. Tri thức cũng là sự tích luỹ thông tin và những kỹ năng có được qua việc sử dụng chúng. Khi thông tin được con người thu nhận, xử lý, giúp con người nhận thức, hiểu biết về thế giới khách quan, vận dụng vào hoạt động thực tiễn và nâng cao được kỹ năng khi đó thông tin biến thành tri thức. Kiến thức CNTT của HS là sự hiểu biết của HS trong lĩnh vực CNTT bao gồm kiến thức về việc sử dụng Internet và các phần mềm, công cụ công nghệ hỗ trợ việc học tập nói chung và việc học môn Toán nói riêng.

+ Kỹ năng sử dụng CNTT của HS:

Đánh giá về tầm quan trọng của kĩ năng có tác giả nhận định “kĩ năng chính là công cụ để gia tăng giá trị cho kiến thức”. Theo Từ điển Tiếng Việt kỹ năng là “khả năng vận dụng những kiến thức thu nhận được trong một lĩnh vực nào đó vào thực tế”. Kỹ năng sử dụng CNTT theo nguyên nghĩa thì rất rộng lớn, gồm rất nhiều nhóm kỹ năng khác nhau và chắc chắn rằng không một cá nhân nào có đủ điều kiện để hoàn thiện được. Kỹ năng sử dụng CNTT trước hết phải được hiểu là kỹ năng tìm kiếm thông tin trên Internet và kỹ năng sử dụng các phần mềm, công cụ công nghệ hỗ trợ học tập của HS. Tóm lại, kỹ năng sử dụng CNTT của HS là khả năng của HS trong việc thực hiện thuần thục một hay một chuỗi hành động trên cơ sở hiểu biết (kiến thức hoặc kinh nghiệm) về CNTT và ứng dụng vào hoạt động học tập nhằm đạt kết quả mong đợi.

Kỹ năng sử dụng CNTT phục vụ cho hoạt động học tập chủ yếu nhất bao gồm:

+ Nhóm kỹ năng sử dụng các phần mềm học tập bao gồm khả năng vận dụng các kiến thức về phần mềm soạn thảo văn bản Microsoft Office Word, trình chiếu Microsoft Office Powerpoint, Prezi; biên tập ảnh, video, ấn phẩm như Microsoft Office Publisher, Proshow Produce; phần mềm sơ đồ tư duy MindMaple Lite …, phần mềm toán học Geogebra… để phục vụ vào công việc học tập.

+ Nhóm kỹ năng về sử dụng mạng máy tính bao gồm khả năng tìm kiếm tài liệu, duyệt web, gửi thư điện tử, trao đổi thông tin qua chat, forum, blog, mạng xã hội, lớp học ảo..., nhằm xem, nghe, đọc, viết cũng như gửi (upload) và nhận (download), tìm kiếm, tổng hợp thông tin, đào tạo trực tuyến trên mạng Internet.

+ Thái độ học hỏi của HS

Thái độ học hỏi và ứng dụng CNTT của HS được thể hiện ở việc sẵn sàng tiếp thu kiến thức và kỹ năng sử dụng CNTT mới, ứng dụng các phần mềm mới vào việc học tập, tiếp thu ý kiến tư vấn, phê bình trong việc ứng dụng CNTT hỗ trợ học tập,

6

luôn có tinh thần cầu thị, học hỏi các GV về việc sử dụng CNTT. Tóm lại, thái độ học hỏi là ý thức, cách suy nghĩ, cách học tập, nghiên cứu quá trình tiếp thu những cái mới, bổ sung, trau dồi các kiến thức, kỹ năng, kinh nghiệm, giá trị, nhận thức của con người. Thái độ học hỏi CNTT của HS là ý thức, cách suy nghĩ, cách học tập, nghiên cứu của HS về CNTT và việc ứng dụng, sử dụng nó vào việc học tập nhằm hoàn thành các nhiệm vụ học tập, nâng cao chất lượng học tập.

Bên cạnh đó, NLSD CNTT của HS còn bao gồm môi trường, bối cảnh cụ thể để kiểm chứng. Khi HS đã có kiến thức về CNTT, kĩ năng sử dụng CNTT cũng như thái độ sử dụng CNTT thì yếu tố môi trường là yếu tố quan trọng, là điều kiện để kiểm chứng NLSD CNTT của HS. Đó là lý do tại sao GV cần ứng dụng CNTT trong dạy học thông qua thiết bị dạy học số và rèn luyện cho học sinh sử dụng thiết bị số trong quá trình học tập nhằm phát triển NLSD CNTT cho HS.

2. Cơ sở thực tiễn và thực trạng của vấn đề nghiên cứu

2.1. Khả năng áp dụng của phương pháp

Có thể áp dụng cho tất cả các đối tượng học sinh THPT và sử dụng được cho

tất cá các tiết học.

2.2. Thực trạng vấn đề

Mục tiêu dạy học bậc phổ thông ở Việt Nam hiện nay là phát triển các phẩm chất và năng lực ở HS được quy định trong chương trình GDPT 2018. Việc sử dụng thiết bị số để triển khai hoạt động học không những giúp HS phát triển NL đặc thù của môn học, các NL chung mà còn góp phần phát triển NL tin học. Qua đó, HS có thêm cơ hội thích nghi và hội nhập với thời kì cách mạng công nghiệp 4.0. Cũng cần thấy, khi máy vi tính, thiết bị di động thông minh chưa được đưa vào quá trình học tập thì người học chủ yếu làm việc với học liệu trong SGK hoặc các tài liệu do GV biên soạn. Khi máy vi tính và Internet đã phổ biến, người học có điều kiện chủ động tiếp xúc với những nguồn dữ liệu đồ sộ, đa chiều trong học liệu số. Cơ hội này cũng tạo thách thức cho người học đứng trước các lựa chọn, sàng lọc các kiến thức, dữ liệu, hoạt động phù hợp cho mục tiêu học tập. Thách thức đó cũng chính là cơ hội để người học hình thành, phát triển phẩm chất trách nhiệm, NL tự chủ và tự học. Bên cạnh đó, khi GV kết hợp tổ chức hoạt động học trên lớp với việc giao nhiệm vụ học tập tại nhà có ứng dụng thiết bị số và học liệu số thì HS có thêm cơ hội chủ động phát triển được nhiều thành phần/thành tố của mỗi NL chung như NL tự chủ và tự học, NL giải quyết vấn đề và sáng tạo trong quá trình tự học đó.

Thực tế cho thấy thiết bị số dần trở nên quen thuộc với HS, không chỉ tiếp xúc ở trường học mà HS còn làm quen, tìm hiểu ở nhiều nơi khác nhau. Điều này sẽ giúp HS có thể tìm hiểu chính mình khi khai thác các nội dung có liên quan về tự đánh giá, tự nhận thức thông qua các tính năng, giá trị của học liệu số và thiết bị công nghệ. Đây là cơ hội để nhận diện bản thân: hứng thú, tính cách, nhu cầu, ước mơ… và định hướng kế hoạch phát triển chính mình. Trên cơ sở này, nội dung dạy học,

7

giáo dục sẽ được HS chủ động tìm kiếm, sở hữu để khám phá, làm chủ và vận dụng một cách hiệu quả.

Tôi đã tiến hành khảo sát 135 học sinh lớp 10 tôi dạy thông qua Phiếu khảo sát sau đây:

Câu 1: Em có điện thoại thông minh hoặc máy tính không?

☐Có ☐Không

Câu 2: Em sử dụng điện thoại thông minh trong việc gì?

A. Tra cứu tài liệu B. Kết nối với bạn bè

C. Giải trí D. Tìm hiếu thế giới xung quanh

Câu 3: Em đã bao giờ sử dụng các phần mềm sau đây để hỗ trợ cho việc học tập:

A. Phần mềm toán học: Geogebra, Sketchpad B. Thiết kế sơ đồ tư duy

C. Microsoft PowerPoint D. Không sử dụng

Kết quả thu được như sau:

Câu 1:

100

90

80

70

60

50

40

30

20

10

0

10A1

10B

10D2

Có

Không

Câu 1 (Tính theo %)

Học sinh đa số có mấy điện thoại thông minh hoặc máy tính phục vụ cho việc

học.

8

Câu 2:

50

45

40

35

30

25

20

15

10

5

0

10A1

10B

10D2

A

B

C

D

Tính theo câu trả lời của học sinh

Học sinh chủ yếu sử dụng điện thoại vào việc kết nối bạn bè (Zalo, Mesenger, Facebook,...) và giải trí (Game, Tictok, nghe nhạc, xem phim,...). Rất ít học sinh sử dụng vào việc tra cứu tài liệu và tìm hiểu thế giới xung quanh.

Câu 3:

40

35

30

25

20

15

10

5

0

10A1

10B

10D2

A

B

C

D

Tính theo câu trả lời của HS

Rất ít HS biết sử dụng các phần mềm toán học, phần mềm vẽ sơ tư duy, thậm

chí có HS chưa bao giờ sử dụng các phần mềm hỗ trợ cho việc học.

Từ thực tế ở trường tôi đang giảng dạy và qua kết quả thống kê thu được cho thấy:

Thuận lợi:

9

- Trường tôi mỗi phòng học đều được trang bị đầy đủ cơ sở vật chất phục vụ

cho giảng dạy, mỗi lớp đều có tivi kết nối mạng.

- Đa số học sinh lớp tôi dạy đều có điện thoại thông minh hoặc máy tính phục

vụ cho việc học.

- Hiện nay nguồn tài liệu học tập rất phong phú, đa dạng. Các phần mềm hỗ

trợ học tập nhiều, dễ tải, miễm phí và tương đối dễ sử dụng.

Hạn chế:

- Một thực trạng cho thấy các em đa phần sử dụng vào việc giải trí hoặc kết nối với bạn bè. Rất ít em sử dụng vào việc tra cứu tài liệu. Các em hầu như ít sử dụng các phần mềm hỗ trợ cho việc học. Thậm chí, có học sinh còn chưa biết đến phần mềm hỗ trợ cho việc học.

- Học sinh chưa có nhiều môi trường CNTT để tương tác.

- Qua trao đổi với giáo viên ở tổ của tôi, trong quá trình dạy học GV chủ yếu mới dừng lại ở việc sử dụng Microsoft Office Powerpoint và ra bài tập trên Azota và rất ít giáo viên sử dụng các phần mềm hỗ trợ khác. Các giáo viên đều có biết đến các phần mềm dạy học và phần mềm thiết kế trò chơi trong dạy học, tuy nhiên các giáo viên sử dụng chưa nhiều hoặc ngại tìm hiểu và sử dụng.

Từ thực trạng đó, trong đề tài này tôi muốn rèn luyện cho các em một số kĩ năng sử dụng Internet tra cứu tài liệu, thiết kế sơ đồ tư duy, sử dụng một số phần mềm trong học Toán, tham gia các trò chơi trong các tiết học giúp học sinh có giờ học vui vẻ, có động lực và trách nhiệm hơn trong việc tự học để hoàn thiện chính mình, từ đó góp phần phát triển năng lực, phẩm chất người học và khả năng sử dụng công nghệ trong việc học tập.

CHƯƠNG II. MỘT SỐ HƯỚNG RÈN LUYỆN KĨ NĂNG SỬ DỤNG THIẾT BỊ SỐ TRONG DẠY HỌC MÔN TOÁN CHO HỌC SINH LỚP 10

Giải pháp 1. Rèn luyện thông qua việc sưu tầm tranh ảnh, tài liệu.

Sau mỗi bài học cho học sinh sưu tầm một số một số tranh ảnh, tài liệu liên quan đến thực tiễn để học sinh làm quen với việc tìm kiếm tài liệu trên sử dụng mạng Internet.

* Mục tiêu: Qua việc sư tầm tranh ảnh và tài liệu học sinh cảm nhận được môn Toán gắn liền với các hình ảnh thực tiễn mà học sinh thấy hằng ngày. Hoạt động này còn giúp học sinh phát triển năng lực tự học, phẩm chất yêu nước.

* Nội dung và cách thức thực hiện:

Trong chương trình toán 10, bộ sách “Kết nối tri thức và cuộc sống”, tất cả

các bài học, học sinh đều có thể tìm được các hình ảnh hoặc video gắn thực tế.

Bước 1. Giáo viên sẽ hướng dẫn học sinh cách tìm kiếm tài liệu, tải video, nhạc.

1. Tìm kiếm tài liệu

10

Sử dụng dấu ngoặc kép bên ngoài từ khóa nếu muốn tìm các thông tin trong

có chính xác một hoặc một cụm từ muốn tìm.

Ví dụ: Từ khóa tìm kiếm là: "ứng dụng của vectơ trong đời sống". Kết quả trả

về sẽ sát với từ khóa tìm kiếm.

Còn nếu chúng ta gõ: ứng dụng của vectơ trong đời sống. Kết quả trả về sẽ

không sát với từ cần tìm kiếm.

2. Tìm kiếm và sử dụng hình ảnh

a. Tìm kiếm hình ảnh chất lượng cao

Bước 1. Khởi động trình duyệt Web: Google Chrome hoặc Cốc cốc.

Bước 2. Nhập địa chỉ trang Web www.google.com vào ô địa chỉ.

Bước 3. Tại hộp tìm kiếm Google gõ từ khóa cần tìm kiếm rồi nhấn phím

Enter. Ví dụ: “Ứng dụng vectơ trong đời sống”.

Bước 4. Bấm vào Hình ảnh để lọc kết quả dạng hình ảnh.

Bước 5. Để tìm kiếm hình ảnh với chất lượng cao ta chọn Công cụ.

b. Tải hình ảnh

Bước 1. Chọn các hình ảnh với các kích thước, chất lượng phù hợp

Bước 2. Bấm chuột phải vào ảnh trên trang Web, xuất hiện bảng chọn tắt

Bước 4. Chọn lệnh Lưu hình ảnh dưới dạng…, xuất hiện hộp thoại Save As

Bước 5. Chọn thư mục lưu ảnh, đặt tên ảnh tại mục File name

Bước 6. Chọn kiểu ảnh tại mục Save As Type

Bước 7. Chọn Save

Lưu ý: Để có các hình ảnh sắc nét khi đưa vào sử dụng thì ta nên chọn các

hình ảnh có kích thước 900x900px trở lên.

3. Tìm kiếm các video theo chủ đề

Có rất nhiều những video giúp học sinh khám phá khoa học xã hội với nhiều nội dung giáo dục theo chủ đề đang học trong sách toán 10, mang tính giáo dục cao, thu hút và hấp dẫn đối với học sinh.

Bước 1. Truy cập website www.youtube.com

Bước 2. Tại hộp tìm kiếm của Youtube gõ tên chủ đề cần tìm kiếm rồi nhấn

phím Enter. Ví dụ: “Ứng dụng của vectơ trong đời sống”.

Bước 3. Chọn video cần tìm kiếm

- Nếu muốn tìm các video chất lượng cao và ngắn từ 0-4 phút:

+ Chọn mục Bộ lọc

+ Tại mục Thời lượng chọn Dưới 4 phút

11

+ Tại mục Video nổi bật ta chọn HD

- Nếu muốn tìm các video có phụ đề và có thời lượng từ 4-20 phút:

+ Tại mục Thời lượng chọn 4-20 phút

+ Chọn mục Video nổi bật ta chọn phụ đề

* Tải video từ youtube

Bước 1. Truy cập website www.youtube.com

Bước 2. Tại hộp tìm kiếm youtube gõ tên chủ đề cần tìm kiếm sau đó nhấn

Enter. Ví dụ: Ta gõ từ khóa “Ứng dụng của vectơ trong đời sống”

Bước 3. Chọn video cần tải

- Nếu sử dụng trình duyệt Web là Cốc cốc:

Bước 4. Bấm vào dấu mũi tên chỉ xuống để chọn định dạng và chất lượng

video muốn tải về.

Bước 5. Bấm vào nút Tải về để tải video.

- Nếu sử dụng trình duyệt Web là Google Chrome:

Bước 4. Tại đường dẫn (URL) của video, ta thay cụm ký tự “https://www.”

bằng cụm 2 ký tự giống nhau “ss”, rồi nhấn Enter.

Bước 5. Trình duyệt sẽ đưa tới trang “Savefrom.net”, nhấn vào MP4 720 để

chọn định dạng và chất lượng video tải xuống, bấm vào Tải về để tải video.

Bước 2. Học sinh tìm kiếm tài liệu, video

GV giao nhiệm vụ cho HS tìm các hình ảnh, video áp dụng cho các chủ đề trong sách giáo khoa Toán 10 Kết nối tri thức và cuộc sống và trình bày trước lớp.

Ví dụ 1. Bài 7. Các khái niệm mở đầu. Chương IV. Vectơ (SGK – Toán 10

Kết nối tri thức và cuộc sống, Tập 1)

Mảng kiến thức liên quan đến vectơ là một phần khó đối với HS. Các bài toán về vectơ khá mới mẻ, khó tiếp cận với các em khi mới chuyển cấp vào lớp 10. Hầu như học sinh đều cảm thấy xa rời với thực tế. Nắm được kiến thức cơ bản đã là vấn đề khó, vận dụng kiến thức đó một cách linh hoạt thì còn khó khăn hơn rất nhiều. Muốn học tốt được phần này, chúng ta cần trang bị cho các em những nền tảng từ các khái niêm mở đầu của vectơ phải vững chắc. Vì vậy, sau khi học xong “Bài 7. Các khái niệm mở đầu”, GV cho học sinh tìm kiếm thêm các hình ảnh về vectơ trong cuộc sống hằng ngày mà có thể giải thích được dựa vào các kiến thức đã học trong bài.

Ví dụ: Một số hình ảnh vectơ trong thực tế:

12

Mũi tên chỉ dẫn đường đi là hình ảnh của vectơ, phi tiêu là hình ảnh của một vectơ, hướng chuyển động của máy bay là hình ảnh của vectơ. ( Là các đoạn thẳng có hướng)

Các ô tô chuyển động trên một làn đường thẳng thì hướng chuyển động của ô

tô là các vectơ cùng hướng.

Biển báo chỉ dẫn được ưu tiên qua đường hẹp là hình ảnh hai vectơ ngược

hướng.

Cân thăng bằng là do hai đĩa cân được tác động bởi hai lực là hai vectơ bằng

nhau. (Hai vectơ có cùng hướng và cùng độ lớn)

Qua đó học sinh nắm được rõ hơn các khái niệm về vectơ, vectơ cùng hướng, vectơ ngược hướng, vectơ bằng nhau, … và giúp học sinh thấy được vectơ chính là những hình ảnh mà các em thường thấy trong cuộc sống quanh các em.

Ví dụ 2. Bài tập cuối chương 1 (SGK – Toán 10 Kết nối tri thức và cuộc sống,

Tập 1)

Ở mục: “Em có biết?”

Ở phần này có giới thiệu về Đảo Titop nằm trong vịnh Hạ Long, thuộc thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh. Nếu chỉ dừng lại ở hình ảnh giới thiệu trong sách thì HS sẽ không cảm nhận được vẻ đẹp của hòn đảo và lịch sử của nó, nhưng nếu cho HS trải nghiệm qua việc tìm kiếm video và giới thiệu trước lớp thì HS không chỉ nhớ được lịch sử của hòn đảo mà còn cảm nhận được trọn vẹn vẻ đẹp hoang sơ của đảo. Từ đó học sinh sẽ thêm yêu quê hương đất nước của mình. Qua đó phát triển được phẩm chất yêu nước cho học sinh.

13

Sau khi được rèn luyện tìm kiếm tài liệu, học sinh của tôi đã chủ động hơn trong tiếp nhận kiến thức. Qua đó học sinh rèn luyện được khả năng tự học, tự đọc hiểu tài liệu và đã có những sản phẩm chất lượng trình bày trước lớp.

14

* Điểm mới của giải pháp: Học sinh tìm được các video, tài liệu liên quan đến việc học môn toán 10 bộ sách giáo khoa Kết nối tri thức và cuộc sống mà năm nay mới đưa vào sử dụng và thông qua hoạt động này rèn luyện cho học sinh năng lực tự học, đọc hiểu tài liệu.

Giải pháp 2. Rèn luyện thông qua thiết kế một số video tình huống

Trong một số nội dung, chủ đề có thể thiết kế các vở kịch nhỏ cho HS tham gia đóng vai và tự giàn dựng thành video hoặc dùng phần mềm Scratch thiết kế những đoạn hội thoại nhỏ.

* Mục tiêu: Hoạt động này giúp học sinh chủ động trong việc tiếp thu kiến

thức, học sinh được trải nghiệm các tình huống thực tế.

* Nội dung và cách thực hiện:

Bước 1. Đưa cho học sinh kịch bản, hướng dẫn học sinh đóng vai hoặc hướng

dẫn học sinh thiết kế trên phần mềm Scratch.

Cách thiết kế đoạn hội thoại cho nhân vật trên phần mềm Scratch:

Scratch là ngôn ngữ lập trình được nghiên cứu và phát triển bởi nhóm nghiên cứu Lifelong Kindergarten, thuộc trung tâm Media Lab của Viện công nghệ Massachusetts (Massachusetts Institute of Technology - MIT, thành lập năm 1981 tại Thành phố Cambridge, Bang Massachusetts, Hoa Kỳ. Đây là ngôn ngữ lập trình trực quan rất dễ học, được sử dụng phổ biến nhất trên thế giới cho học sinh cấp tiểu học, trung học cơ sở và phổ thông trung học với hơn 40 triệu người dùng.

Có 2 cách để sử dụng Scratch như sau:

- Phiên bản Offline: Cần cài đặt, có thể sử dụng khi không có kết nối Internet

- Phiên bản Scratch online: Không cần cài đặt, việc sử dụng Scratch online có những lợi thế như: Dễ dàng lưu trữ và chia sẻ các dự án với người khác. Ngoài ra có thể đi tham khảo rất nhiều dự án sáng tạo của nhiều người đến từ những đất nước khác nhau.

* Các bước lập trình Scratch online:

Bước 1. Truy cập vào trang web: https://scratch.mit.edu

Bước 2. Nếu chưa có tài khoản thì nhấn nút Tham gia Scratch để đăng ký. Nếu đã có tài khoản thì nhấn nút Đăng nhập

Bước 3. Nhấn nút Khởi tạo để tạo một dự án

Bước 4. Thêm đối tượng mới cho dự án. Ở dự án này ta sẽ thêm 3 đối tượng

là bạn nữ, bạn nam và khu vườn

Bước 5. Chọn phông nền

Bước 6. Lập trình cho các đối tượng

Ví dụ.

15

+ Lập trình cho nhân vật nữ:

+ Lập trình cho nhân vật nam:

+ Lập trình cho khu vườn:

Bước 7. Nhấn nút để trình chiếu

16

Một số bài có thể thiết kế video tình huống:

Bài 1. Mệnh đề (Trang 5 – Toán 10 Kết nối tri thức và cuộc sống, Tập 1)

Tình huống mở đầu có thể cho học sinh giàn dựng vở kịch nhỏ như sau:

Bạn A đưa một bức tranh “Tinh mắt” có 13 con vật cho nhóm bạn xem và hỏi:

A: Đố các bạn trong bức tranh này có mấy con vật?

B: Có 9 con.

C: Có 13 con.

A: Theo các bạn, bạn B, bạn C trả lời có đúng không ạ? Mình nhờ các bạn

trả lời giúp?

Qua câu hỏi tình huống đó, GV viết ba câu: Câu hỏi của A, câu trả lời của bạn B, bạn C, câu trả lời chính xác của HS và từ đó GV hướng dẫn cho HS tiếp cân khái niệm mệnh đề.

Bài 4. Hệ bất phương trình bậc nhất hai ẩn (Trang 26 – Toán 10 Kết nối

tri thức và cuộc sống, Tập 1)

Tình huống mở đầu có thể cho học sinh giàn dựng vở kịch nhỏ như sau:

Bác A và bác B nói chuyện với nhau về công việc kinh doanh cửa hàng điện

lạnh của bác A.

Bác B: Chào ông A, lâu nay ông khỏe không, việc kinh doanh phát đạt chứ?

Bác A: Cũng tạm ổn ông ạ, nhưng tôi đang đó việc đau đầu đây ông.

Bác B: Việc gì thế ông?

Bác A: Tôi đang tính nhập thêm máy điều hòa loại một chiều và hai chiều khoảng không quá 100 chiếc mà chưa biết tính toán sai cho lợi nhuận lớn nhất đây.

Bác B: Vậy ông có số vốn bao nhiêu và dự kiến lợi nhuận như thế nào?

Bác A: Tôi có khoảng dưới 1,2 tỉ. Tôi đang dự kiến máy hai chiều mua vào 20 triệu/1 máy, lợi nhuận 3,5 triệu/1 máy còn máy một chiều mua 10 triệu/1 máy, lợi nhuận 2 triệu/1 máy.

Bác B: Có vẻ cũng rắc rối đây, thôi để tôi nhờ mấy cháu tính hộ vậy. Các cháu

hãy tính giúp bác A nhé?

Từ tính huống này, HS sẽ phân tích dưới hướng dẫn của GV để đi đến định nghĩa hệ bất phương trình bậc nhất hai ẩn.

Bài 16. Hàm số bậc hai (Trang 11 – Toán 10 Kết nối tri thức và cuộc sống,

Tập 2)

Bạn Mai gặp bạn Nam

Bạn Mai: Xin chào Nam.

17

Bạn Nam: Xin chào Mai

Bạn Mai: Mình có việc muốn nhờ bạn giúp.

Bạn Nam: Có việc gì bạn nói đi.

Bạn Mai: Mình có một tấm lưới hình chữ nhật dài 20 m. Bố tớ đang định dùng tấm lưới này chắn ba mặt áp bên bờ tường thành một mảnh vườn đất hình chữ nhật đề trồng rau. Hai cột góc hàng rào cần phải cắm cách tường bao xa để diện tích mảnh vườn lớn nhất. Bạn giúp mình nhé?

Bạn Nam: Ừ, mình và các bạn ở đây sẽ giúp bạn.

Từ việc giải quyết tình huống trên, HS đưa ra hàm số bậc hai và có nhu cầu

muốn tìm hiểu về hàm số bậc hai.

Bước 2. Học sinh nghiên cứu kịch bản, đóng vai quay video, hoặc thực hiện

thiết kế trên phần mềm Scratch.

Một số sản phẩm tình huống

18

https://scratch.mit.edu/projects/838303265

https://youtube.com/shorts/B6pcx1O2iRM

Qua hoạt động này giúp học sinh tiếp thu kiến thực chủ động hơn. Khi học sinh trải nghiệm được tình huống của nhân vật, được hóa thân vào các nhân vật học sinh sẽ cảm nhận được tình huống trong câu chuyện mà nhân vật đưa ra, từ đó sẵn sàng tiếp thu vấn đề và có mong muốn được giải quyết vấn đề đã đặt ra đó. Qua đó rèn luyện cho học sinh phát triển NLSD CNTT.

* Điểm mới của giải pháp: Học sinh trước đây chủ yếu trải nghiệm đóng vai trong môn văn học và lập trình Scratch trong môn tin học. Hầu như chưa có trong môn toán ở trường tôi dạy. Từ giải pháp này HS đã được trải nghiệm đóng vai trong môn toán, được lập trình Scratch cho tinh huống toán học.

Giải pháp 3. Rèn luyện thông qua cách thiết kế sơ đồ tư duy

Qua nhiều nghiên cứu cho thấy, nhiều học sinh chưa biết cách học, cách ghi nhớ kiến thức vào bộ não mà chỉ học thuộc lòng, học vẹt, thuộc một cách máy móc, thuộc nhưng không nhớ được kiến thức trọng tâm, không nắm được “sự kiện nổi bật” trong tài liệu đó, hoặc không biết liên tưởng, liên kết các kiến thức có liên quan

19

với nhau. Sơ đồ tư duy giúp học sinh có cái nhìn bao quát, tổng quát về bài học, sự liên kết logic đơn vị kiến thức, có phương pháp học mới.

* Mục tiêu: Việc học sinh tự vẽ sơ đồ tư duy phát huy tối đa tính sáng tạo của học sinh, phát triển năng khiếu hội họa, sở thích của học sinh, giúp học sinh học tập một cách tích cực và sẽ hiểu sâu, nhớ lâu, tiết kiệm được thời gian. Học sinh dần dần hình thành cách ghi chép có hiệu quả, cách thức tổ chức, sắp xếp. Đây là một trong những phương pháp giúp học sinh hình thành năng lực giải quyết vấn đề, năng lực logic, năng lực sáng tạo.

* Nội dung và cách thực hiện:

Sau mỗi chủ đề hoặc chương, GV hướng dẫn cho HS các nhóm thiết kế sơ đồ tư duy tổng hợp nội dung kiến thức của một chủ đề hoặc một chương bằng cách sau:

Bước 1. Hướng dẫn học sinh thiết kế sơ đồ tư duy trên Microsoft

PowerPoint hoặc phần mềm MindMaple Lite:

a. Thiết kế sơ đồ tư duy trên PowerPoint:

Có thể tự vẽ sơ đồ trong Powerpoint. Cách làm như sau:

Bước 1. Mở phần mềm trình chiếu PowerPoint.

Bước 2. Chọn slide muốn vẽ sơ đồ tư duy. Kế đến, bạn chuyển sang

tab Insert và chọn SmartArt.

Bước 3. PowerPoint sẽ hiển thị nhiều bộ SmartArt có sẵn, bạn

chọn Hierarchy để vẽ sơ đồ tư duy.

Bước 4. Chọn kiểu sơ đồ tư duy mà bạn muốn vẽ, nhấn OK.

20

Bước 5. Tại khung Type your text here, bạn có thể nhập nội dung hoặc

nhấn Enter để thêm nhánh cho sơ đồ của mình.

Bước 6. Chuyển sang tab Design, chọn Change Colors để thay đổi màu của

các nhánh trong sơ đồ.

b. Thiết kế trên phần mềm MindMaple Lite :

Bước 1. Tải MindMaple Lite về máy tính.

Bước 2. Chọn phiên bản phù hợp => Nhấn [Link File 1].

Bước 3. Chọn vị trí lưu, đổi tên file nếu muốn => Nhấn Save.

Bước 4. Click đúp chuột file vừa tải xuống để bắt đầu tiến trình cài đặt. 3. Hướng dẫn sử dụng MindMaple Lite trên máy tính

Bước 1. Tạo mới sơ đồ

- Nhấn tổ hợp phím Ctrl+N, chọn kiểu sơ đồ => Nhấn OK.

Bước 2. Chọn nhánh muốn sửa Bước 3. Sử dụng các chức năng có trên thanh công cụ, thanh tag để chỉnh sửa sơ đồ tư duy.

21

Bước 4. Chọn Export để xuất file.

Bước 2. Giao nhiệm vụ cho học sinh thực hiện

GV giao cho học sinh các nhóm vẽ sơ đồ tư duy với các câu hỏi gợi ý. Mỗi bài hoặc chương nên chọn hai nhóm làm để có thể đối chiếu bổ sung cho nhau vừa tiết kiệm được thời gian báo cáo.

Bước 3. Học sinh thảo luận, chỉnh sửa, hoàn thiện

Học sinh các nhóm sẽ tự thảo luận, thiết kế sơ đồ tư duy ở nhà. GV sẽ là người cố vấn giúp HS hoàn chỉnh sơ đồ tư duy (nếu cần).

Bước 4. Tổ chức cho học sinh báo cáo sản phẩm

Cho HS lên trình bày, thuyết minh về kiến thức thông qua sơ đồ tư duy mà các em vừa thiết kế. GV và cả lớp sẽ cùng chỉnh sửa, hoàn thiện. Sơ đồ tư duy là một sơ đồ mở nên không yêu cầu tất cả các nhóm HS có chung một kiểu sơ đồ tư duy, GV chỉ nên chỉnh sửa cho HS về mặt kiến thức và góp ý thêm về đường nét vẽ và hình thức (nếu cần).

Ví dụ. Bài 24. Hoán vị, chỉnh hợp, tổ hợp (SGK toán 10 Kết nối tri thức

và cuộc sống, tập 2)

tổ hợp là một chương

của chương Tổ và Xác suất hợp bỏ sẽ bị

Chương đại số luôn được đánh giá là một nội dung khó trong chương trình Toán phổ thông. Các bài toán tổ hợp khá trừu tượng và mới nên học sinh gặp rất nhiều khó khăn trong việc tiếp thu kiến thức. Đặc biệt “Hoán vị, chỉnh hợp và tổ hợp” lại là những kiến thức cơ sở nên nếu học sinh không nắm vững, hiểu rõ được nội dung của bài thì toàn bộ kiến thức qua. Thực tế qua quá trình giảng dạy của bản thân, tôi nhận thấy rất nhiều học sinh do không nắm tốt các kiến thức cơ bản của bài nên không tiếp thu được các kiến thức khác trong chương, các em cảm thấy các kiến thức của chương là rất khó hiểu. Khi gặp bài toán về hoán vị, chỉnh hợp, tổ hợp rất nhiều học sinh hoang mang vì không phân biệt được các khái niệm cũng như công thức tính. Vì vậy, việc học sinh thiết kế sơ đồ tư duy sau khi học bài này là rất cần thiết.

Để giúp HS thiết kế sơ đồ tư duy cho chủ đề này, sau khi học xong nội dung lý thuyết, tôi cho các em hệ thống các nhánh theo gợi ý sau:

22

+ Hoán vị: Khái niệm, công thức tính, ví dụ minh họa

+ Chỉnh hợp: Khái niệm, công thức tính, ví dụ minh họa

+ Tổ hợp: Khái niệm, công tính, ví dụ minh họa

Lưu ý: Ví dụ minh họa của ba khái niệm nên chọn phần đề bài giống nhau, chỉ khác câu hỏi.

Giao nhiệm vụ cho hai nhóm chuẩn bị.

Từ các gợi ý này, học sinh các nhóm sẽ thảo luận, thiết kế, hoàn thiện sơ đồ tư duy trước tiết chữa bài tập. GV có thể tư vấn cho HS (nếu cần).

23

Trong tiết chữa bài tập, học sinh các nhóm sẽ trình bày sản phẩm của nhóm.

Qua cách thiết kế sơ đồ tư duy học sinh sẽ nắm vững được kiến thức, ghi nhớ lâu hơn. Từ sơ đồ tư duy HS dễ dàng phân biệt được ba khái niệm hoán vị, chỉnh hợp, tổ hợp. Khi đã phân biệt được rõ ba khái niệm trên và biết cách tính thì học sinh sẽ giải bài tập đại số tổ hợp tốt hơn.

Một số sản phẩm khác

24

Trước khi thực hiện sáng kiến, học sinh lớp tôi dạy ghi nhớ kiến thức một cách máy móc, thiếu sự liên kết chung nên khối kiến thức học sinh phải học vô cùng lớn và rất dễ quên. Việc học sinh tự lập sơ đồ tư duy đã giúp học sinh tiếp thu kiến thức có hệ thống và dễ nhớ hơn. Từ việc hiểu được kiến thức trong các tiết dạy các em chú ý học và năng nổ xây dựng bài. Nhờ sơ đồ tư duy đó mà các em đã nhận thức và hiểu rõ hơn về khái niệm, điều kiện cùng quy tắc, vấn đề trọng tâm trong bài học một cách logic, từ đó vận dụng giải toán chính xác và nhanh chóng hơn. Giải pháp rèn luyện này đã giúp học sinh phát triển năng lực CNTT.

* Điểm mới của giải pháp: Việc ứng dụng CNTT trong thiết kế sơ đồ tư duy tuy không phải là một giải pháp mới nhưng tại trường tôi trước đây học sinh chủ yếu thiết kế sơ đồ tư duy trên giấy nên hình ảnh chưa sinh động, chưa phát huy được khả năng CNTT của học sinh. Việc sử dụng CNTT vào thiết kế sơ đồ tưu duy là cách làm mới đối với các em. Hơn nữa, ở giải pháp này tôi trực tiếp hướng dẫn học sinh làm trong các bài học của bộ sách giáo khoa Toán 10 Kết nối tri thức và cuộc sống bộ sách mới được đưa vào sử dụng trong năm học này.

Giải pháp 4. Rèn luyện thông qua việc sử dụng phần mềm toán học để giải toán.

Hiện nay có rất nhiều phần mềm phục vụ cho việc học toán nhưng trong đề tài này tôi chỉ rèn luyện cho học sinh sử dụng phần mềm GeoGebra.

* Mục tiêu: Việc ứng dụng phần mềm GeoGebra trong học toán giúp học sinh tiết kiệm được thời gian vẽ hình, và giải toán. Từ việc sử dụng phần mềm, các em tạo được các sản phẩm phục vụ cho việc học tập của bản thân.

* Nội dung và cách thức thực hiện:

Phần mềm GeoGebra có thể tải miễn phí trên smartphon và chúng đều khá dễ cài đặt và sử dụng. Qua việc sử dụng phần mềm toán học HS sẽ phát triển được NLSD CNTT.

Bước 1. Hướng dẫn học sinh cài đặt các phần mềm GeoGera và sử dụng

Bước 1. Truy cập CH Play hoặc App Store > Tìm kiếm GeoGebra trên thanh

tìm kiếm.

Bước 2. Lúc này sẽ có nhiều phiên bản GeoGebra, tải về phiên bản GeoGebra

Graphing Calculator.

25

Bước 3. Nhấn vào Cài đặt ở GeoGebra Graphing Calculator và đợi vài giây

để ứng dụng được tải về.

Bước 4. Nhấn vào icon GeoGebra trên màn hình để mở và sử dụng trên điện

thoại.

Và đây là giao diện của GeoGebra trên điện thoại.

Bước 2. Hướng dẫn học sinh sử dụng phần mềm Geogebra thông qua một

số bài toán.

Bài toán 1. Tô màu miền nghiệm của hệ bất phương trình bậc nhất hai ẩn

Luyện tập 2. (Trang 28 – Toán 10 Kết nối tri thức và cuộc sống, Tập 1)

Biểu diễn miền nghiệm của hệ bất phương trình bậc nhất hai ẩn sau trên mặt phẳng tọa độ:

Nhận xét: Bài toán này là bài toán tương đối khó với đối tượng học sinh trung bình và yếu. Học sinh sẽ rất khó phân biệt giữa miền gạch bỏ và miền không gạch bỏ của các bất phương trình. Kể cả đối với học sinh khá nếu vẽ trên giấy cũng mất rất nhiều thời gian để xác định miền nghiệm của các bất phương trình trong hệ. Nếu sử dụng phần mềm Geogebra đề vẽ thì chỉ cần qua một số bước rất đơn giản, GV

26

chỉ cần hướng dẫn là tất cả học sinh có thể vẽ được và làm được các bài tập tương tự.

Cách vẽ:

Bước 1. Mở giao diện phần mềm GeoGebra

Bước 2. Nhập các bất phương trình:

Sau khi xác định dược miền nghiệm là phần tứ giác trên thì bắt đầu tiến hành

tô màu miền nghiệm.

Bước 3. Cho các bất phương trình:

thành dấu bằng

27

Bất phương trình ngặt nên ta vẽ lại đường thẳng là

nét đứt. Ấn chuột chọn đường thẳng rồi chọn kí hiệu nét đứt.

Bước 4. Chọn giao điểm của các đường, ta có thể thay đổi tên giao điểm tùy

ý.

Bước 5. Tích vào biểu tượng đa giác để tô màu miền nghiệm. Ta có thể thay

đổi màu và độ đậm nhạt tùy ý.

28

Bước 6. Ẩn các tên đường không cần thiết.

Đưa con chuột đến lệnh của đường cần ẩn, ấn chuột phải chọn Show Object

đề ẩn đường đã chọn.

Kết quả, ta đã tô màu được miền nghiệm của bất phương trình đã cho.

Bài toán 2. Bài toán tính lợi nhuận:

Giải bài toán ở tình huống mở đầu (Trang 26 – Toán 10 Kết nối tri thức và cuộc sống, Tập 1).

Trong năm nay, một cửa hàng điện lạnh dự định kinh doanh hai loại máy điều hòa: điều hòa hai chiều và điều hòa một chiều với số vốn ban đầu không vượt quá 1,2 tỉ đồng.

Điều hòa hai chiều Điều hòa một chiều

Giá mua vào 20 triệu đồng/1 máy 10 triệu đồng/1 máy

Lợi nhuận dự kiến 3,5 triệu đồng/1 máy 2 triệu đồng/1 máy

Cửa hàng ước tính rằng tổng nhu cầu của thị trường sẽ không vượt quá 100 máy cả hai loại. Nếu là chủ cửa hàng thì em cần đầu tư kinh doanh mỗi loại bao nhiêu máy để lợi nhuận thu được là lớn nhất?

Hướng giải quyết:

29

Bước 1. Lập hệ bất phương trình

và số máy điều hòa một

Giả sử cửa hàng cần nhập số máy điều hòa hai chiều là chiều là . Khi đó ta có . ,

Vì nhu cầu của thị trường không quá 100 máy nên .

Số tiền để nhập hai loại máy điều hòa với số lượng như trên là:

(triệu đồng).

Số tiền tối đa để đầu tư cho hai loại máy là 1,2 tỉ đồng, nên ta có

hay .

Từ đó ta thu được hệ bất phương trình bậc nhất hai ẩn sau: (1)

Lợi nhuận thu được khi bán được máy điều hòa hai chiều và máy điều

hòa một chiều là .

Ta cần tìm giá trị lớn nhất của khi thỏa mãn hệ bất phương

trình trên.

Bước 2. Ta vẽ và tô màu miền nghiệm của hệ bất phương trình:

trên thanh công cụ của phần mềm Geogrebra

Bước 3. Chọn chức năng để nhập giá trị chuyển động m.

30

Bước 4. Nhập m = 3.5x + 2y

Bước 5. Cho m chuyến động thì giá trị của m thay đổi và đạt lớn nhất khi đường thẳng eq1 đi qua B(20; 80), khi đó m = 230. Hay giá trị lớn nhất cần tìm là

31

Nhận xét: Bài toán 2 là một bài toán ở mức độ 3, hầu như rất ít học sinh tôi dạy giải được bài tập này. Nếu dùng phương pháp giải truyền thống thì học sinh phải qua rất nhiều bước giải. Ngoài xác định miền nghiệm của hệ bất phương trình (1) học sinh còn phải đi tìm tọa độ các đỉnh của đa giác miền nghiệm, tìm các giá trị của hàm số tại các đỉnh để tìm ra giá trị lớn nhất. Hơn nữa, học sinh lại đạt tại cũng rất khó hình dung tại sao giá trị lớn nhất hoặc nhỏ nhất của một trong các đỉnh của miền nghiệm. Nhưng nếu dùng phần mềm Geogebra để giải cũng chuyển thì rất dễ dàng. Khi cho m chuyển động thì đường thẳng động và mỗi vị trí của đường thẳng phần mềm sẽ cho ta một giá trị tương ứng của m. Từ đó học sinh dễ dàng nhận ra giá trị lớn nhất của hàm số là tại đỉnh B(20; 80).

Bài toán 3. Vẽ đồ thị hàm số bậc hai với tham số thay đổi bằng thanh trượt:

Cách vẽ:

Bước 1: Tạo các thanh trượt bằng cách chọn , tạo liên tiếp các thanh trượt

a, b, c.

32

Bước 2: Tại vùng nhập lệnh, nhập hàm số nhập

, nhập tọa độ đỉnh , trục đối xứng .

Khi thay đổi thì giá trị thay đổi, tọa độ đỉnh I thay đổi, trục đối xứng

thay đổi, đồ thị hàm số cũng thay đổi. Ta có thể vẽ được nhiều đồ thị hàm số.

Nhận xét: Bài toán này có thể sử dụng để dạy và học các bài sau:

Bài 16. Hàm số bậc hai (Toán 10 - Kết nối tri thức và cuộc sống, tập 2)

Trong bài hàm số bậc hai, để vẽ được đồ thị hàm bậc hai thì học sinh phải thực hiện qua 4 bước: Tính tọa độ đỉnh, xác định trục đối xứng, xác định giao điểm của đồ thị với các trục, vẽ đồ thị. Nhưng nếu sử dụng bài toán này học sinh dễ dàng vẽ được tất cả các dạng đồ thị hàm bậc hai, phần mềm còn tự động xác định tọa độ đỉnh, trục đối xứng, tọa độ giao điểm. Nếu chỉ sử dụng đồ thị tĩnh thì học sinh rất khó hình dung được hình dạng đồ thị hàm bậc hai trong các trường hợp. Cách cho đồ thị hàm số động giúp học sinh từ quan sát trực quan có thể dễ dàng hình dung được hình dạng đồ thị trong các trường hợp. Từ đó học sinh đọc được các khoảng đồng biến, nghịch biến của đồ thị.

Bài 17. Dấu tam thức bậc hai (Toán 10 - Kết nối tri thức và cuộc sống, tập 2)

33

và vị trí của đồ thị so với trục

Để học sinh hình thành và hiểu được định lý về dấu của tam thức bậc hai là một việc làm rất khó, nhất là đối với những học sinh trung bình và yếu nếu ta chỉ cho học sinh nhìn các đồ thị hàm số tĩnh. Việc thay thế hàm số tĩnh bằng hàm số động giúp học sinh dễ dàng hình dung được mối quan hệ giữa dấu của biệt thức , trong các trường hợp cụ thể. Từ dấu của hệ số và dấu của số bậc hai đó học sinh sẽ nhận ra được mối quan hệ giữa dấu của hệ số

và học sinh sẽ phát biểu được định lý về dấu.

Qua việc rèn luyện này, đa phần các em đã sử dụng được phần mềm Geogebra để vẽ các hình phục vụ cho việc học. Học sinh còn tự hướng dẫn cho nhau sử dụng phần mềm Geogebra để giải toán các bài toán đơn giản trong sách Toán 10 – Kết nối tri thức và cuộc sống. Giải pháp này còn giúp học sinh phát được NLSD CNTT của bản thân.

Một số sản phẩm của học sinh.

34

* Điểm mới của giải pháp: Đối với một số trường thì việc ứng dụng phần mềm GeoGbra vào giải toán không phải là mới, nhưng ở trường tôi GV chủ yếu chỉ sử dụng phần mềm GeoGbra vào việc vẽ hình soạn giáo án, ra đề thi còn việc sử dụng và hướng dẫn HS sử dụng phần mềm để giải toán là một trải nghiệm khá mới mẻ đối với GV và HS. Giải pháp này giúp GV và HS tiết kiệm được thời gian vẽ hình và giải toán. Việc sử dụng hình động giúp cho HS trực quan tốt hơn. Những bài

35

toán tôi đã hướng dẫn học sinh hoặc HS tự giải trên phần mềm GeoGebra là những bài toán trong sách Toán 10 Kết nối tri thức và cuộc sống mà năm nay là năm đầu tiên GV và HS sử dụng.

Giải pháp 5. Thông qua các trò chơi trong toán học

Trong các lớp tôi dạy trình độ của các em không đồng đều, có lớp có điểm đầu vào cuối của trường như lớp 10D2. Vì thế, giờ học toán đối với các em thường cảm thấy áp lực. Để khuyến khích tất cả các em đều tham gia vào hoạt động học tập thì lựa chọn hàng đầu của tôi chính là tổ chức trò chơi cho các em trong mỗi giờ học. Qua trò chơi, học sinh có cơ hội thể hiện thái độ, hành vi. Chính nhờ sự thể nghiệm này sẽ hình thành được ở các em niềm tin vào những thái độ và hành vi tích cực, tạo ra động cơ bên trong cho những hành vi ứng xử trong cuộc sống. Qua trò chơi học sinh sẽ được rèn luyện khả năng tư duy, năng lực quan sát và kĩ năng nhận xét đánh giá hành vi. Bằng trò chơi, việc học được tiến hành một cách nhẹ nhàng, sinh động, không nhàm chán. Học sinh được lôi cuốn vào quá trình luyện tập một cách tự nhiên, hứng thú, đồng thời giải tỏa được căng thẳng, mệt mỏi trong mỗi buổi học.

* Mục tiêu: Tất cả HS đều tham gia trò chơi nhất là các đối tượng học sinh trung bình và yếu. Trò chơi vừa rèn luyện cho học sinh sử dụng thiết bị số vừa tạo không khí vui vẻ, hứng khởi cho học sinh.

Trò chơi toán học rất đa dạng, tôi đã sử dụng hai loại trò chơi sau đây:

1. Một số trò chơi trên PPT:

* Nội dung, cách thức thực hiện:

GV tự thiết kế Game theo cách của mình bằng cách sử dụng các hiệu ứng có sẵn trong Powerpoit

Ngoài ra, GV có thể lấy trong kho thiết kế Game có sẵn để soạn bộ câu hỏi cho môn Toán như các Game: Chiếc nón kỳ diệu, Ai nhanh hơn, Chiếc nón kì diệu, Rung chuông vàng, Thủ môn xuất sắc, Nhổ cà rốt ….

Phần thiết kế câu hỏi tôi thiết kế nhưng câu hỏi có tính từ dễ đến khó tùy theo mức độ của học sinh từng lớp và thường là những câu đơn giản ở mức độ nhận biết, thông hiểu nhiều hơn để khuyến khích mọi học sinh đều tham gia trò chơi. Câu hỏi có thể tự luận hoặc trắc nghiệm tùy vào nội dung bài học. Hệ thống câu hỏi tôi thường ưu tiên những câu học sinh hay mắc sai lầm nếu không đọc kì đề hoặc nắm tốt kiến thức. Sau mỗi trò chơi, tôi sẽ chữa cụ thể cho HS và nhấn mạnh vào những sai lầm mà học sinh có thể gặp phải. Trò chơi này tôi thường tổ chức cho học sinh trong hoạt động luyện tập.

Một số trò chơi có thể sử dụng trong các tiết dạy:

1.1. Trò chơi: Vòng quay may mắn

36

Trong trò chơi này, GV tổ chức cho hai đội chơi, mỗi đội khoảng 3 đến 5 học sinh tham gia chơi. Cử thêm hai học sinh tổng hợp điểm cho hai đội. Hai đội bắt thăm để tìm đội chơi trước. Học sinh các đội lần lượt quay vòng quay và chọn câu hỏi, nếu trả.

1.2. Trò chơi: Bí mật trong quả bóng

Trong trò chơi này, GV tổ chức cho cả lớp cùng chơi. Học sinh lần lượt chọn bóng và mở câu hỏi trong mỗi quả bóng, hết thời gian suy nghĩ chưa đưa ra câu trả lời hoặc trả lời sai thì quyền trả lời sẽ thuộc về bạn khác.

1.3. Trò chơi: Ghép cánh hoa

37

1.4. Trò chơi: Ai là triệu phú

1.5. Trò chơi: Thủ môn xuất sắc

GV tổ chức cho hai đội chơi. Học sinh chọn đáp án nếu đúng thì quả bóng sẽ

vào lưới, nếu sai thì quả bóng sẽ không vào lưới.

1.6. Trò chơi: Nhổ cà rốt

GV tổ chức cho hai đội chơi. Học sinh chọn đáp án nào thì bấm vào củ cà rốt theo đáp án đó. Chú thỏ sẽ tự đi đến nhổ cà rốt và sẽ biết được đáp án đúng, sai. Cuối cùng, bấm vào bác nông dân sẽ ra đáp án đúng.

38

2. Trò chơi trực tuyến

* Nội dung và cách thức thực hiện:

Bước 1: Giáo viên có thể thiết kế các trò chơi trên Kahoot, Quizizz, Wordwall.

laptop, máy động, thoại điện bàn, tính di

Trong quá trình giảng dạy môn toán THPT, tôi tăng cường sử dụng các phần mềm để tổ chức trò chơi khởi động tiết học, luyện tập, ôn tập kiểm tra bài cũ. Thực hiện biện pháp này , tôi đã sử dụng ứng dụng phần mềm Quizizz vào việc tổ trò chơi học tập nhằm kích thích tinh thần học tập tạo hứng thú, thay đổi không khí lớp học, kiểm tra bài cũ và thi thử ôn tập kiến thức cho các em. Các em học sinh có thể tham gia các hoạt động trong phần mềm Quizizz bằng nhiều thiết bị khác nhau như: ipad,... Khi thực hiện biện pháp này, hầu hết các em đều rất hào hứng khi tham gia. Tôi thường chú trọng xây dựng các bộ câu hỏi trắc nghiệm từ dễ đến khó, ưu tiên những câu học sinh hay mắc sai lầm nếu không đọc kĩ đề hoặc nắm được kiến thức.

Bước 2: Sau khi tạo xong tạo xong trò chơi thì các giáo viên có thể mời học sinh trải nghiệm bài kiểm tra theo 3 cách gồm Play live (Chơi trực tiếp) hoặc Assign HW (Giao bài tập) hoặc Practice (luyện tập).

Yêu cầu học sinh truy cập vào trang web joinmyquiz.com và sau đó nhập mã

code để truy cập vào bài kiểm tra.

Học sinh có thể lựa chọn giữa nhiều cách thức làm bài kiểm tra

 Mở trình duyệt web, đăng nhập vào trang web quizizz.com.

 Chọn “Join a game” ở trên thanh công cụ (phía trên màn hình).

 Nhập mã code do giáo viên cung cấp vào mục “Enter a six-digit game

Với học sinh khi cần làm bài kiểm tra, học sinh thực hiện như sau:

code” rồi bắt đầu tham gia làm bài.

39

Bước 3: Sau khi kết thúc trò chơi, có thể tặng cho HS thắng cuộc một phần quà nhỏ để động viên khuyến khích HS. Chiếu lại bảng đáp án, chữa lại cụ thể những câu HS làm sai.

40

3. Một số hình ảnh học sinh tham gia trò chơi

Việc các thầy cô dạy học theo phương pháp truyền thống trước đây chỉ chủ yếu xoay quanh những nội dung lý thuyết và bài tập trong sách, thiếu tính sáng tạo khiến các em học sinh không có hứng thú và cảm thấy nhàm chán với môn học. Tuy nhiên, việc sử dụng trò chơi vào mỗi tiết học là một phương pháp hữu hiệu để kích thích sự tích cực, tinh thần học tập và tinh thần thi đua của học sinh. Đặc biệt lôi kéo được các em HS trung bình, yếu tham gia tích cực vào quá trình học tập. Qua trò chơi rèn luyện còn cho học sinh kĩ năng sử dụng thiết bị dạy học số.

* Điểm mới của giải pháp: Với giải pháp này, việc truyền đạt kiến thức của GV đến học sinh trở nên đơn giản hơn. HS hứng thú trả lời các câu hỏi, tham gia trò chơi một cách tích cực, tiết học trở nên nhẹ nhàng, sinh động, từ đó khắc sâu được kiến thức hơn.

41

KHẢO SÁT SỰ CẤP THIẾT VÀ TÍNH KHẢ THI CỦA CÁC GIẢI PHÁP ĐỀ XUẤT

1. Mục đích khảo sát

Thông qua khảo sát nhằm khẳng định sự cấp thiết và tính khả thi của các giải pháp đề xuất trong đề tài “ Rèn luyện kĩ năng sử dụng thiết bị số cho học sinh thông qua dạy học Toán 10 bộ sách Kết nối tri thức với cuộc sống”.

2. Nội dung và phương pháp khảo sát

2.1. Nội dung khảo sát

Khảo sát tính cấp thiết và tính khả thi của các giải pháp sau đây:

Giải pháp 1. Rèn luyện thông qua việc sưu tầm tranh ảnh, tài liệu.

Giải pháp 2. Rèn luyện thông qua thiết kế một số video tình huống.

Giải pháp 3. Rèn luyện thông qua cách thiết kế sơ đồ tư duy

Giải pháp 4. Rèn luyện thông qua việc sử dụng phần mềm toán học.

Giải pháp 5. Thông qua các trò chơi trong toán học

2.2. Phương pháp khảo sát và thang đánh giá

Việc khảo sát được thực hiện thông qua ứng dụng tạo và phân tích biểu mẫu

trên Google Forms. https://docs.google.com/forms/d/1KZN9PyOsBcGVP5ABX25egguIFv6DPHvq 4kVwDDFyyso/edit#responses

Khảo sát sự cấp thiết của các giải pháp theo 04 mức độ: Rất cấp thiết, cấp thiết, ít cấp thiết, không cấp thiết. Với các thang điểm tương ứng: Rất cấp thiết 4 điểm, cấp thiết 3 điểm, ít cấp thiết 2 điểm, không cấp thiết 1 điểm.

Khảo sát tính khả thi của các giải pháp theo 04 mức độ: Rất khả thi, khả thi, ít khả thi, không khả thi. Với các thang điểm tương ứng: Rất khả thi 4 điểm, khả thi 3 điểm, ít khả thi 2 điểm, không khả thi 1 điểm.

Sau khi nhận được kết quả thu được, tôi tiến hành phân tích số liệu và xử lí số ) và tính điểm trung bình liệu bằng bảng tính, sau đó tiến hành tính tổng điểm (

trên phần mềm Excel.

3. Đối tượng khảo sát:

Tôi tiến hành khảo sát 24 giáo viên dạy toán gồm 11/11 trường tôi và các

trường THPT trường bạn.

4. Kết quả khảo sát sự cấp thiết và tính khả thi của các giải pháp đã đề xuất

4.1. Sự cấp thiết của các giải pháp đề xuất

Số liệu thu được như sau:

42

Kết quả khảo sát về sự cấp thiết của các giải pháp:

Từ số liệu trên, ta vẽ biểu đồ sau:

4

3.5

3

2.5

2

1.5

1

0.5

0

Giải pháp 1

Giải pháp 2

Giải pháp 3

Giải pháp 4

Giải pháp 5

Điểm TB của giải pháp

Biểu đồ mức độ cấp thiết của các giải pháp

Dựa vào số liệu thống kê và biểu đồ ta thấy: Tất cả các giải pháp đều có điểm ; giải trung bình lớn hơn 3. Các giải pháp 3, 4, 5 có điểm trung bình cao nhất là . Điểm trung bình chung (TBC) của cả pháp 2 có điểm trung bình thấp nhất là lớn hơn 3 và rất gần với 4, trong đó có bốn giải pháp đưa ra năm giải pháp là (Giải pháp 1, 3, 4, 5) đều có điểm trung bình cao hơn điểm TBC. Từ đó, một lần nữa khẳng định lại rằng các giải pháp đưa ra trong đề tài là rất cấp thiết. Đặc biệt, trong số các GV được hỏi có 100% là GV toán trường tôi đang giảng dạy. Điều này củng cố thêm niềm tin cho tôi rằng các giải pháp này thực sự rất cấp thiết đối với việc áp dụng vào giảng dạy môn toán ở trường tôi.

Kết quả khảo sát tính khả thi của các giải pháp đưa ra:

Từ số liệu trên ta có biểu đồ sau:

43

Biểu đồ mức độ khả thi của giải pháp

4

3.5

3

2.5

2

1.5

1

0.5

0

Giải pháp 1

Giải pháp 2

Giải pháp 3

Giải pháp 4

Giải pháp 5

Điểm TB của giải pháp

, giải pháp 1 có điểm trung bình thấp nhất là

Dựa vào số liệu thống kê và biểu đồ ta thấy: Điểm trung bình của tất cả các giải pháp đều gần với 4. Giải pháp 3 và giải pháp 5 có điểm trung bình cao nhất là . Điểm trung bình chung (lớn hơn 3 và gần giá trị 4), trong đó có bốn giải (TBC) của cả năm giải pháp là pháp đưa ra (Giải pháp 1, 2, 3, 4) đều có điểm trung bình cao hơn điểm TBC, giải pháp 1, 2 thấp hơn điểm TBC nhưng chỉ lệch chưa đến điểm. Qua đó, một lần nữa khẳng định lại rằng các giải pháp đưa ra trong đề tài là rất khả thi. Đặc biệt, trong số các GV được hỏi có 100% là GV toán trường tôi đang giảng dạy. Điều này củng cố thêm niềm tin cho tôi rằng các giải pháp này thực sự khả thi trong việc triển khai dạy, học toán ở trường tôi.

Như vậy, từ hai kết quả khảo sát trên đã khẳng định chắc chắn rằng các giải pháp đề xuất trong đề tài của tôi là thật sự rất cấp thiết và rất khả thi khi đưa vào thực hiện, đặc biệt đối với việc giảng dạy môn toán ở trường của tôi.

44

CHƯƠNG III. KẾT QUẢ VÀ NHẬN ĐỊNH VỀ ĐỀ TÀI

Sau 7 tháng áp dụng các giáp pháp trên vào thưc tế dạy sau, tôi nhận thấy học sinh tích cực hơn trong học tập môn Toán. Các em học sinh đã có ý thức hơn khi tham gia lớp học, xây dựng nội dung bài học cũng như tương tác tốt với giáo viên. Đặc biệt, với các giờ học toán nội dung bài học được cụ thể và sinh động hơn thông qua các hình ảnh, trò chơi. Từ đó, giúp các em chủ động tìm hiếu kiến thức bài học cũng tương tác với giáo viên.

Sau khi áp dụng biện pháp tôi đã tiến hành khảo sát các học sinh tôi dạy. Kết quả thu được như sau:

Kết quả khảo sát hai câu hỏi 2 và 3 ở phần mở đầu có thay đổi đáng kể.

Cụ thể:

50

40

30

20

10

0

10A1

10B

10D2

A

B

C

D

Câu 2: Tính theo câu trả lời của HS

Phần lớn các em đã sử dụng máy điện thoại thông minh vào tìm kiếm tài liệu

phục vụ cho việc học.

50

45

40

35

30

25

20

15

10

5

0

10A1

10B

10D2

A

B

C

D

Câu 3: Tính theo câu trả lời của HS

Hầu hết các em đã bắt đầu biết sử dụng phần mềm GeoGebra vào việc vẽ hình và giải toán, phần lớn đã sử dụng các phần mềm vẽ sơ đồ tư duy. Đặc biệt không còn em nào chưa sử dụng phần mềm hỗ trợ cho việc học.

45

Khảo sát 86 em học sinh tôi dạy về vấn đề sử dụng thiết bị số và trò chơi qua Google form tôi thu được kết quả như sau:

https://docs.google.com/forms/d/1OrkjK753IEXmCG73gno0T2yIOX1HeJgyZBuP Kc1x3nw/edit?pli=1#responses

Đánh giá về sự hiệu quả của việc tổng hợp kiến thức bằng sơ đồ tư duy: Có 51,2% HS thấy thật sự hiệu quả, 45,3% HS thấy hiệu quả, chỉ có 3,5% HS thấy ít hiệu quả và không có HS nào thấy không hiệu quả.

Đánh giá về sự yêu thích các tiết học được sử dụng thiết bị số và trò chơi: Có 65,1% HS rất yêu thích, 34,9% HS yêu thích, không có Hs nào không yêu thích.

46

Đánh giá hiệu quả các tiết dạy có sử dụng thiết bị số và trò chơi: Có 72,1% HS cảm thấy rất hiệu quả, 27,9% HS cảm thấy hiệu quả. Không có HS nào thấy ít hiệu quả và không hiệu quả.

Qua kết quả khảo sát thì rõ ràng mức độ sử dụng thiết bị số của học sinh tôi dạy có nhiều thay đổi. Học sinh đa số đã biết sử dụng thiết bị số hỗ trợ cho việc học Toán. Việc sử dụng thiết bị số thực sự hiệu quả và học sinh đã thật sự yêu thích môn Toán hơn đó chính là mục đích và mục tiêu của tôi khi áp dụng đề tài này.

Về kết quả và chất lượng dạy học môn toán, đây là chương trình GDPT 2018 mới được áp dụng trong năm học này và thời gian áp dụng mới được 7 tháng, học sinh cũng chưa có bài khảo sát cuối kì và kết quả học tập của học kì II nên tôi chưa thể thống kê được kết quả học tập dựa vào điểm số của học sinh. Tuy nhiên, tôi tin tưởng rằng với sự thay đổi đáng kể trong phương pháp dạy và học này chắc chắn chất lượng học toán của học sinh sẽ được cải thiện.

Sau khi thực hiện các giải pháp trong đề tài, học sinh lớp tôi dạy còn tự chủ động tìm hiểu và thiết kế các bài giảng có tích hợp cả video và bài giảng trên mền tảng Canva. Tuy các thiết kế chưa phải là đặc sắc nhưng nó đã đánh dấu một cột mốc chuyển mình quan trọng của học sinh về thiết kế thiết bị số.

https://youtu.be/rh-rf617A

https://www.canva.com/design/DAFeZFHJNy4/CzB17c2iaYg1i9VaBrQF9Q/edit

https://www.canva.com/design/DAFfnspKdsU/CVtaVUwP1mZpd3Vwxip7pg/edit ?utm_content=DAFfnspKdsU&utm_campaign=designshare&utm_medium=link2 &utm_source=sharebutton

47

PHẦN III. KẾT LUẬN

1. Về đề tài

1.1. Đóng góp của đề tài

Áp dụng các giải pháp này đã mang lại những thay đổi tích cực trong hoạt động học tập môn toán học sinh các lớp tôi đang giảng dạy. Các em học sinh đã thay đổi thái độ học tập, sôi nổi và tích cực hơn khi tham gia vào bài. Một số em học sinh còn chủ động tìm hiểu kiến thức và đưa ra những câu hỏi hay, và đã biết tìm tòi thiết kế thiết bị số. Ngoài ra, đề tài sáng kiến kinh nghiệm này cũng đem lại những ý nghĩa vô cùng to lớn, cụ thể:

- Đối với bản thân và đồng nghiệp: Với cá nhân tôi, quá trình thực hiện sáng kiến kinh nghiệm đã giúp tôi hiểu sâu sắc hơn về ý nghĩa của việc giáo dục toán học cho các em học sinh, qua đó thúc đẩy bản thân tích cực tìm hiểu và nghiên cứu để đưa ra các phương pháp giảng dạy phù hợp, nâng cao hiệu quả môn học. Với các đồng nghiệp, từ kết quả mà sáng kiến kinh nghiệm mang lại, các GV khác trong nhóm toán cũng tự tin hơn trong việc ứng dụng sáng kiến, đồng thời, sáng kiến kinh nghiệm cũng trở thành nguồn tài liệu tham khảo bổ ích cho các thầy cô phát triển những đề tài liên quan đến dạy học toán cho học sinh.

- Đối với học sinh: Nâng cao chất lượng học toán của học sinh. Học sinh không chỉ biết tổng hợp kiến thức bằng sơ đồ tư duy, tìm kiếm tài liệu, sử dụng được phần mềm GeoGebra trong học toán mà còn phát triển cho học sinh năng lực tư duy Toán học, năng lực tự học, năng lực sử dụng CNNT,…

- Đối với nhà trường: Ứng dụng hiệu quả sáng kiến kinh nghiệm đã giúp nâng cao kiến thức của các em học sinh đối với môn toán. Qua đó, giúp các em học tập và đạt được kết quả tốt hơn đối với môn toán, từ đó nâng cao uy tín trong công tác đào tạo của nhà trường.

1.2. Phạm vi và nội dung ứng dụng

Đề tài có thể áp dụng được cho học sinh khối 10 và sử dụng được trong các tiết học. Tôi sẽ tiếp tục áp dụng các giải pháp này vào giảng dạy cho học sinh lớp 11, 12 theo chương trình của bộ SGK Kết nối tri thức và cuộc sống mà trường tôi đã lựa chọn. Tôi sẽ tiếp tục học hỏi thêm để thiết kế được các thiết bị số phong phú hơn.

2. Đề xuất, kiến nghị

Đề tài này chỉ mới khai thác một phần của thiết bị dạy học số nhưng với cách làm này chúng ta sẽ rèn luyện được kĩ năng sử dụng thiết bị số cho học sinh. Mặc dù đã cố gắng tìm tòi, nghiên cứu nhưng chắc chắn đề tài còn nhiều thiếu sót và hạn chế. Tôi rất mong muốn nhận được sự góp ý chân thành từ Hội đồng khoa học, các bạn bè, đồng nghiệp để đề tài được hoàn thiện hơn, giúp tôi có thể xây dựng được kho học liệu số cho các GV trong tổ, nhóm của tôi có thể sử dụng trong các giờ dạy. Tôi xin chân thành cảm ơn.

48

PHẦN IV. TÀI LIỆU THAM KHẢO

[1] Bộ Giáo dục và Đào tạo (2018), Công văn số 5807/BGDĐT-CNTTV/v hướng dẫn triển khai mô hình ứng dụng CNTT trong trường phổ thông, ban hành ngày 21/12/2018.

[2] Thủ tướng chính phủ (2022), Quyết định số 131/QĐ-TTg đề án tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số trong giáo dục và đào tạo giai đoạn 2022 - 2025, định hướng đến năm 2030, ban hành ngày 25/01/2022.

[3] Tài liệu về BDGV module 01, 02, 03, 04 BGD&ĐT theo chương trình GDPT 2018.

[4] Tài liệu trên trang thuvienhoclieu.com.

[5] Kết nối tri thức và cuộc sống (2022), Toán 10, NXB Giáo dục Việt Nam.

49

PHỤ LỤC 1

PHIẾU KHẢO SÁT CÁC GIẢI PHÁP CỦA SÁNG KIẾN

Việc khảo sát được thực hiện thông qua ứng dụng tạo và phân tích biểu mẫu trên GoogleForm. https://docs.google.com/forms/d/1KZN9PyOsBcGVP5ABX25egguIFv6DPHvq 4kVwDDFyyso/edit#responses

I. KHẢO SÁT VỀ SỰ CẤP THIẾT CỦA CÁC GIẢI PHÁP ĐỀ XUẤT

50

51

II. KHẢO SÁT TÍNH KHẢ THI CỦA CÁC GIẢI PHÁP ĐỀ XUẤT

52

53

PHỤ LỤC 2:

1. Một số video HS đã tìm sử dụng vào các bài học trong sách bộ toán 10

Các đường link video: https://www.youtube.com/watch?v=0NewHLI_upU

https://www.youtube.com/watch?v=BHTB57--doM

https://www.youtube.com/watch?v=oP8mDe5UsuU

https://www.youtube.com/watch?v=DFKtjW22IyY

https://www.youtube.com/watch?v=oM1zBPCdCzQ

https://www.youtube.com/watch?v=FBnWEgHTAh8

54

2. Một số sơ đồ tư duy HS đã thiết kế:

55

3. Một số bài toán trong sách toán 10 giải trên phần mềm GeoGebra: Bài toán 1: Xác định đường thẳng đi qua hai điểm và tính khoảng cách từ một điểm đến một đường thẳng:

Mục: Em có biết? (Trang 42 - Toán 10 Kết nối tri thức và cuộc sống, tập 2)

Trong mặt phẳng tọa độ , cho ba điểm .

a) Xác định phương trình đường thẳng đi qua hai điểm A, B.

b) Tính khoảng cách từ điểm C đến đường thẳng ?

Cách vẽ: Bước 1: Chọn chức năng vẽ điểm, sau đó, nháy chuột vào ba điểm

trên cửa sổ màn hình, phần mềm tự động xác định toạ độ của ba điểm đó là

.

56

Bước 2: Chọn chức năng vẽ đường thẳng ta được đường thẳng đi qua hai điểm

hai điểm xác định được phương trình của đường thẳng là đi qua hai điểm, sau đó nháy vào ; phần mềm tự động .

Bước 3: Chọn chức năng tính khoảng cách, sau đó, nháy vào điểm

, phần mềm sẽ tự động cho ta khoảng cách từ đến đường thẳng và

đường thẳng là

Bài toán 2: Vẽ đường tròn, xác định tiếp tuyến:

Bài 7.15. (Trang 47 - Toán 10 Kết nối tri thức và cuộc sống, tập 2)

a) Đường tròn có tâm và bán kính

57

b) Đường tròn có tâm và đi qua điểm :

c) Có tâm và tiếp xúc với đường thẳng .

Cách vẽ:

trên cửa sổ

Câu a: Bước 1: Chọn chức năng vẽ điểm, sau đó, nháy chuột vào điểm . màn hình, phần mềm tự động xác định toạ độ của điểm đó là

Bước 2: Chọn chức năng vẽ đường tròn đi qua tâm và có bán kính, sau đó , phần mềm sẽ tự động vẽ đường tròn và xác để nhập nháy chuột vào điểm

định cho ta phương trình đường tròn là .

58

Câu b:

Bước 1: Chọn chức năng vẽ điểm, sau đó, nháy chuột vào hai điểm

trên cửa sổ màn hình, phần mềm tự động xác định toạ độ của hai điểm đó là

.

59

Bước 2: Chọn chức năng vẽ đường tròn đi hai điểm, sau đó nháy chuột vào , phần mềm sẽ tự động vẽ đường tròn và xác định cho ta phương điểm và điểm

trình đường tròn là .

Câu c: Bước 1: Chọn chức năng vẽ điểm, sau đó, nháy chuột vào điểm trên cửa sổ

màn hình, phần mềm tự động xác định toạ độ của điểm đó là . Nhập phương

trình đường thẳng , phần mềm sẽ tự động vẽ đường thẳng.

Bước 2: Chọn chức năng vẽ đường thẳng đi qua một điểm và vuông góc với

đường thẳng cho trước phần mềm sẽ dựng được đường thẳng .

60

Chọn chức năng giao điểm hai đường thẳng, phần mềm sẽ tự động xác định

giao điểm là .

Bước 3: Chọn chức năng vẽ đường tròn đi hai điểm, sau đó nháy chuột vào , phần mềm sẽ tự động vẽ đường tròn và xác định cho ta phương , điểm điểm

trình đường tròn là . Dùng chức năng ẩn đường thẳng , ẩn

điểm , ta được đường tròn cần vẽ.

61

Bài 7.16 (Trang 47 - SGK toán 10 Kết nối tri thức và cuộc sống, tập 2).

Đường tròn đi qua ba điểm .

Cách vẽ: Bước 1: Chọn chức năng vẽ điểm, sau đó, nháy chuột vào ba điểm trên cửa sổ màn hình, phần mềm tự động xác định toạ độ của ba điểm đó là

.

Bước 2: Chọn chức năng vẽ đường tròn đi ba điểm, sau đó nháy chuột vào phần mềm sẽ tự động vẽ đường tròn và xác định cho ta , điểm , điểm điểm

phương trình đường tròn là .

62

Bài 7.17. (Trang 47 - SGK toán 10 Kết nối tri thức và cuộc sống, tập 2).

Phương trình tiếp tuyến của đường tròn tại điểm

.

Cách vẽ: Bước 1: Nhập phương trình , phần mềm tự vẽ

đường tròn, nhập tọa độ điểm , phần mềm tự động xác định điểm .

và Bước 2: Chọn chức năng vẽ tiếp tuyến, sau đó nháy chuột vào điểm đường tròn, phần mềm sẽ tự động vẽ tiếp tuyến và xác định cho ta phương trình tiếp tuyến là .

63

64