S GD&ĐT VĨNH PHÚCỞ
TR NG THPT TR N H NG ĐOƯỜ Ầ Ư Ạ
=====***=====
BÁO CÁO K T QU Ế Ả
NGHIÊN C U, NG D NG SÁNG KI NỨ Ứ Ụ Ế
Tên sáng ki n: ếGi i bài t p th u kính và ng d ng vào th c ti nả ậ ấ ứ ụ ự ễ
Tác gi sáng ki n: ả ế NGUY N TH ĐÀOỄ Ị
Mã sáng ki n: ế09.54.02
1
S GD&ĐT VĨNH PHÚCỞ
TR NG THPT TR N H NG ĐOƯỜ Ầ Ư Ạ
=====***=====
BÁO CÁO K T QU Ế Ả
NGHIÊN C U, NG D NG SÁNG KI NỨ Ứ Ụ Ế
Tên sáng ki n: Gi i bài t p th u kính và ng d ng vào th c ti nế ả ậ ấ ứ ụ ự ễ
Tác gi sáng ki n: ả ế NGUY N TH ĐÀOỄ Ị
Mã sáng ki n: 09.54.02ế
2
BÁO CÁO K T QUẾ Ả
NGHIÊN C U, NG D NG SÁNG KI NỨ Ứ Ụ Ế
1. L i gi i thi u:ờ ớ ệ
Phát hi n và b i d ng h c sinh gi i đc coi là m t trong nh ng nhi m vệ ồ ưỡ ọ ỏ ượ ộ ữ ệ ụ
tr ng tâm c a ng i giáo viên ọ ủ ườ v t lí, nó là m t quá trình h t s c công phu và gianậ ộ ế ứ
khó, tuy nhiên cũng r t vinh d . Nh ng thành công đt đc trong công tác này làấ ự ữ ạ ượ
ni m đng viên khích l to l n đi v i th y và trò, là th c đo trí tu và kh ng đnhề ộ ệ ớ ố ớ ầ ướ ệ ẳ ị
ch t l ng c a m i nhà tr ng. Tuy nhiên, trong th i gian g n đây, s h c sinhấ ượ ủ ỗ ườ ờ ầ ố ọ c aủ
tr ng ườ THPP A nói riêng tham gia thi h c sinh gi i t nh môn ọ ỏ ỉ v t lí ngày càng h nậ ạ
chế, thêm vào đó ki n th c ph n Th u kính cũng b t đu xu t hi n nhi u trong đế ứ ầ ấ ắ ầ ấ ệ ề ề
thi THPTQG và k t qu đt đc ế ả ạ ượ c a h c sinh trong nhà tr ng ủ ọ ườ còn r t khiêm t n.ấ ố
Do v y, tôi ch n chuyên đ “ậ ọ ề Gi i bài t p th u kính và ng d ng vào th c ti nả ậ ấ ứ ụ ự ễ ”,
thu c n i dung ki n th c ộ ộ ế ứ trong ch ng trình v t lí l p 11 ươ ậ ớ th ng có trong các đ thiườ ề
THPTQG và h c sinh gi iọ ỏ các c pấ, đ nh m trao đi v i đng nghi p và t o ra m tể ằ ổ ớ ồ ệ ạ ộ
tài li u tham kh o giúp ích cho các em h c sinh trong quá trình ôn luy n trong th iệ ả ọ ệ ờ
gian s p t i.ắ ớ
2. Tên sáng ki n:ế Gi i bài t p th u kính và ng d ng vào th c ti nả ậ ấ ứ ụ ự ễ
3. Tác gi sáng ki n:ả ế
- H và tên: Nguy n Th Đàoọ ễ ị
- Đa ch tác gi sáng ki n: KĐT Hà Tiên - Liên B o - Vĩnh Yên - Vĩnh Phúcị ỉ ả ế ả
- S đi n tho i: 0985.688.490 ố ệ ạ
- E_mail:nguyenthidao.gvtranhungdao@vinhphuc.edu.vn
4. Ch đu t t o ra sáng ki n: ủ ầ ư ạ ế Tác gi Nguy n Th Đàoả ễ ị
5. Lĩnh v c áp d ng sáng ki n: ự ụ ế Áp d ng cho h c sinh ôn thi THPT QG và ụ ọ
ôn thi h c sinh gi i c p THPT, hình thành v n d ng vào đi s ngọ ỏ ấ ậ ụ ờ ố
6. Ngày sáng ki n đc áp d ng l n đu ho c áp d ng thế ượ ụ ầ ầ ặ ụ ử
Th i gian áp d ng th : Ngày 25/3/2019ờ ụ ử
7. Mô t b n ch t c a sáng ki n:ả ả ấ ủ ế
7.1. C s lí lu n c a v n đ nghiên c uơ ở ậ ủ ấ ề ứ
Có th nói, d y h c ể ạ ọ v t lí s giúp phát tri n t duy cho h c sinh t nhi uậ ẽ ể ư ọ ừ ề
h ng, đc bi t là thông qua bài t p ướ ặ ệ ậ v t lí. Vì bài t p v t lí có tác d ng c ng c ,ậ ậ ậ ụ ủ ố
kh c sâu và m r ng ki n th c đã h c, rèn luy n năng l c v n d ng m t cáchắ ở ộ ế ứ ọ ệ ự ậ ụ ộ
phong phú, sinh đng, đng th i giúp h c sinh rèn luy n các kĩ năng c n thi t vộ ồ ờ ọ ệ ầ ế ề
v t líậ và ng d ng vào th c ti nứ ụ ự ễ . Trong gi ng d y v t lí, n u ng i giáo viên bi tả ạ ậ ế ườ ế
l a ch n, xây d ng h th ng bài t p ự ọ ự ệ ố ậ v t lí và thi t k đc ph ng án d y h c tíchậ ế ế ượ ươ ạ ọ
3
c c, ựkh i d y ni m đam mêơ ậ ề thì h c sinh không nh ng v n d ng t t ki n th c trongọ ữ ậ ụ ố ế ứ
vi c h c t p, thi c mà còn có th v n d ng t t vào th c t đi s ng.ệ ọ ậ ử ể ậ ụ ố ự ế ờ ố
7.2. Th c tr ng c a nhà tr ng trong vi c d y h c và ôn thi ph n th uự ạ ủ ườ ệ ạ ọ ầ ấ
kính và các bi n pháp c i ti nệ ả ế
Trong các kì thi ch n h c sinh gi i trong các năm g n đây, h c sinh ch a làmọ ọ ỏ ầ ọ ư
t t các bài t p v th u kính. Thêm vào đó, m c dù nhà tr ng đã ph bi n và h tố ậ ề ấ ặ ườ ổ ế ế
s c t o đi u ki n cho h c sinh tham gia vào cu c thi sáng t o khoa h c kĩ thu t c aứ ạ ề ệ ọ ộ ạ ọ ậ ủ
t nh nh ng s l ng h c sinh tham gia còn ít, ch t l ng ch a cao. Do đó, tôi đãỉ ư ố ượ ọ ấ ượ ư
phân d ng chi ti t h n các d ng bài t p v th u kính và v n d ng sáng t o vào d yạ ế ơ ạ ậ ề ấ ậ ụ ạ ạ
h c trong vi c kh i d y ni m đam mê tìm hi u ng d ng c a lĩnh v c v t lí vàoọ ệ ơ ậ ề ể ứ ụ ủ ự ậ
th c ti n đi s ng.ự ễ ờ ố
7.3. N i dung sáng ki nộ ế
A. LÝ THUY TẾ
1.1. Th u kínhấ
1.1.1. Đnh nghĩaị
- Th u kính: là m t môi tr ng trongấ ộ ườ
su t, đng ch t đc gi i h n b i hai m tố ồ ấ ượ ớ ạ ở ặ
c u, ho c m t m t c u và m t m t ph ng.ầ ặ ộ ặ ầ ộ ặ ẳ
- Th u kính m ng: Là th u kính có bấ ỏ ấ ề
dày d << R1, R2.
1.1.2. Phân lo i th u kínhạ ấ
* Th u kính l i (th u kính rìa m ng) ấ ồ ấ ỏ
- Là th u kính có ph n rìa m ng h n ph nấ ầ ỏ ơ ầ
gi a.ữ
- Th u kính rìa m ng đt trong không khí đcấ ỏ ặ ượ
g i là th u kính h i t . Vì chùm tia t i song song khi điọ ấ ộ ụ ớ
qua th u kính này s cho chùm tia ló h i t .ấ ẽ ộ ụ
* Th u kính lõm (th u kính rìa dày)ấ ấ
- Là th u kính có ph n rìa dày h n ph n gi a.ấ ầ ơ ầ ữ
- Th u kính rìa dày đt trong không khí đc g iấ ặ ượ ọ
là th u kính phân kì. Vì chùm tia t i song song khi điấ ớ
qua th u kính này s cho chùm tia ló phân kì.ấ ẽ
4
R2
R1
d
OC2
C1
1.1.3. Các khái ni m c b nệ ơ ả
a) Tr c chính c a th u kính (L): ụ ủ ấ
Là đng n i tâm c a hai m t c u gi i h n th u kính.ườ ố ủ ặ ầ ớ ạ ấ
b) Quang tâm:
Đ thu đc nh rõ nét qua th u kính thì th u kính ph i r t m ng, coi tr cể ượ ả ấ ấ ả ấ ỏ ụ
chính ch c t th u kính t i m t đi m O g i là quang tâm c a th u kính.ỉ ắ ấ ạ ộ ể ọ ủ ấ
c) Tr c ph :ụ ụ
Là t t c các đng th ng đi qua quang tâm O mà không ph i tr c chính.ấ ả ườ ẳ ả ụ
d) Tiêu đi m nh chính:ể ả
- Chi u m t chùm sáng song song v i tr c chính c a ế ộ ớ ụ ủ th u kính cho chùm tiaấ
ló c t nhau ho c có đng kéo dài c t nhau t i m t đi m F n m trên tr c chính c aắ ặ ườ ắ ạ ộ ể ằ ụ ủ
th u kính ấ Đi m F’ đc g i là tiêu đi m nh chính c a th u kính. ể ượ ọ ể ả ủ ấ
- M i th u kính có hai tiêu đi m chínhỗ ấ ể : F (tiêu đi m v t chính) và F’ (tiêuể ậ
đi m nh chính) đi x ng nhau qua quang tâm. S phân chia 2 lo i tiêu đi m chínhể ả ố ứ ự ạ ể
có tính t ng đi tùy thu c vào chi u tia t i.ươ ố ộ ề ớ
e) Tiêu di n: ệ
- Tiêu di n v t: Là m t ph ng vuông góc v i tr c chính t i tiêu đi m chính v t F.ệ ậ ặ ẳ ớ ụ ạ ể ậ
- Tiêu di n nh: Là m t ph ng vuông góc v i tr c chính t i ệ ả ặ ẳ ớ ụ ạ tiêu đi m chính nh F’.ể ả
f) Tiêu đi m ph :ể ụ Có hai lo i:ạ
- Tiêu đi m v t ph : là giao c a tr c ph v i tiêu di n v t.ể ậ ụ ủ ụ ụ ớ ệ ậ
- Tiêu đi m nh ph : là giao c a tr c ph v i tiêu di n nh.ể ả ụ ủ ụ ụ ớ ệ ả
- T ng c p tiêu đi m ph đi x ng nhau qua quang tâm O.ừ ặ ể ụ ố ứ
g) Tiêu c (f):ự
Là kho ng cách t tiêu đi m chính t i quang tâm. ả ừ ể ớ
h) Khái ni m v v t - nhệ ề ậ ả :
* Đi m v t: ể ậ là giao c a các tia sáng t i.ủ ớ Có hai lo i:ạ
- Đi m v t th t: là giao c a các tia sáng t i có th t.ể ậ ậ ủ ớ ậ
- Đi m v t o: là giao c a các tia sáng t i do kéo dài g p nhau.ể ậ ả ủ ớ ặ
* Đi m nh: ể ả là giao c a các tia ló.ủ Có hai lo i:ạ
- Đi m nh th t : là giao c a các tia ló có th t.ể ả ậ ủ ậ
- Đi m nh o: là giao c a các tia ló do kéo dài g p nhau.ể ả ả ủ ặ
5
V t oậ ả
V t th tậ ậ
F’
O
F
S
F’
O
F
S
