Không tái cấu trúc quản lý, mọi nỗ
lực đều vô nghĩa
Mô hình tăng trưởng của VN đã lên tới đỉnh, mà nếu
không điều chỉnh, có thể đẩy sang mức “tăng trưởng bần
cùng hóa”, tăng trưởng nhưng đất nước và người dân
nghèo đi. Tái cơ cấu chính là chìa khóa và phải bắt đầu từ
chính sách.
Các học giả cho rằng, cuộc khủng hoảng đã bộc lộ tất cả
những yếu kém của mô hình kinh tế Việt Nam và đến lúc
Việt Nam phải có sự chỉnh đốn lại. Tái cơ cấu không chỉ
là để chuẩn bị cho giai đoạn hậu khủng hoảng và phát
triển cao hơn sau này mà đó còn chính là biện pháp để
Việt Nam ra khỏi khủng hoảng.
Càng tăng trưởng càng nghèo?
Cho rằng mô hình tăng trưởng kinh tế đã ở vào giai đoạn
“tận khai”, “lên đến đỉnh”, như nhận xét của Gs. Michael
Porter, cha đẻ của lý thuyết cạnh tranh trong lần đầu tiên
ông tới Việt Nam, nhiều học giả nhấn mạnh tái cấu trúc
chính là chìa khóa để Việt Nam thoát các bẫy tăng trưởng
thiếu bền vững.
“Cả tư duy tăng
trưởng và mô hình
tăng trưởng bây giờ
không còn phù hợp.
Chúng ta không thể
tiếp tục tư duy tăng
trưởng theo lượng,
khuếch đại, sùng
bái con số, và che
Ảnh: nguoidaibieu.com
đậy các khuyết điểm của nền kinh tế được nữa. Nếu
không, càng tăng trưởng, có thể Việt Nam sẽ càng nghèo
đi”, Phó Viện trưởng Viện Quản lý Kinh tế Trung ương
CIEM Nguyễn Đình Cung cảnh báo.
TS. Trần Du Lịch, thành viên Ủy ban Kinh tế của Quốc
hội cho rằng cuộc khủng hoảng đã làm bộc lộ hoàn toàn
những nhược điểm trong mô hình tăng trưởng kinh tế của
Việt Nam.
“Nếu càng thúc đẩy tăng trưởng nhanh dựa vào động lực
mở rộng quy mô vốn, giá trị gia tăng thấp và sự khai thác
thái quá đặc điểm lao động rẻ, thì không thể cạnh tranh
và càng ngày càng khó khăn”.
Thời điểm này chính là cơ hội để Việt Nam “chỉnh đốn lại
nền kinh tế”, nếu không nền kinh tế sẽ đì đẹt mãi, sẽ bước
vào giai đoạn “tăng trưởng bần cùng hóa”, TS. Phan Đăng
Tuất, Viện Nghiên cứu chiến lược chính sách công
nghiệp, Bộ Công thương chia sẻ.
Tuy nhiên, cơ hội không tự đến, mà phụ thuộc vào
quyết tâm và nỗ lực của chính chúng ta. Có được
cơ hội hay không, theo ông Cung, phụ thuộc vào
việc ta có muốn nhìn lại để nhận biết một cách trung
thực, khách quan những yếu điểm của mình, không
che đậy, dấu giếm, lảng tránh hay không. Và ta có
đủ năng lực phân tích, nhận dạng đúng các điểm
yếu của mình và những biến đổi khu vực và thế giới,
từ đó có đề ra được các phương án, giải pháp chính
sách hợp lý và thực hiện chúng một cách hiệu quả
hay không.
Theo ông Lịch, điều quan trọng nhất lúc này là phải “tiến
hành một cuộc “đại phẫu thuật” nền kinh tế, chứ không
chỉ dừng lại việc “sơ cứu” bằng các biện pháp tình thế, dù
các biện pháp ấy cần thiết để ngăn chặn suy giảm trước
mắt”.
Còn chuyên gia cao cấp của Quốc hội, Ts. Đặng Văn
Thanh lại nhấn mạnh Việt Nam cần phân bổ, sắp xếp lại
nguồn lực, chọn lựa hướng đi tốt nhất để chuẩn bị cho hậu
khủng hoảng.
"Năm 1997, chỉ tác động gián tiếp của khủng hoảng tài
chính châu Á, nhưng Việt Nam đã mất 4-5 năm mới vực
dậy được nền kinh tế (trước 1997, tăng trưởng của Việt
Nam ở mức 6-7%, trong khi những năm sau đó, tăng
trưởng chỉ 3-4% và tới 2002 mới đưa lại mức như 1996).
Nhìn sang Hàn Quốc cùng thời điểm đó, họ bị khủng
hoảng nặng nề, nhưng nhờ biết tranh thủ cơ hội, tái cơ cấu
nền kinh tế, nên chỉ tới năm 1999 đã đưa lại tăng trưởng
cao".
Việt Nam phải tái cấu trúc những gì?
Ông Thanh cho rằng, Việt Nam cần tái cơ cấu cả về thể
chế và kinh tế. Riêng trong tái cơ cấu kinh tế, Ts. Trần Du
Lịch chỉ rõ: Trước hết, Việt Nam phải tái cấu trúc nội bộ
các ngành kinh tế.
Hai là, Việt Nam phải cấu trúc lại thị trường, tức là mối
quan hệ giữa thị trường nội địa và thị trường quốc tế.
Chiến lược kinh tế hướng vào xuất khẩu và chiến lược
thay thế nhập khẩu không còn phù hợp nữa.
Việt Nam cần cân đối thị trường xuất khẩu và thị trường
nội địa để có sự đồng nhất