SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO GIA LAI
TRƢỜNG CAO ĐẲNG SƢ PHẠM
TÀI LIỆU BỒI DƢỠNG THƢỜNG XUYÊN 2020
MÔN: GIÁO DỤC CÔNG DÂN
Chuyên đề
SỬ DỤNG PHƢƠNG PHÁP DẠY HỌC, GIÁO
DỤC PHÁT TRIỂN PHẨM CHẤT, NĂNG
LỰC HỌC SINH THỰC HIỆN CHƢƠNG
TRÌNH GDPT 2018
ThS. PHẠM THỊ THANH HÀ
ThS. HỒ THỊ THANH HIỀN
HOÀNG NGỌC PHONG
Pleiku – Tháng 8/2020
MỤC LỤC
DANH MỤC CÁC TỪ/CỤM TỪ VIẾT TẮT .................................................... 1
MỞ ĐẦU ................................................................................................................ 2
NỘI DUNG ............................................................................................................. 3
CHƢƠNG I: ........................................................................................................... 3
MỘT SỐ VẤN ĐỀ CHUNG VỀ DẠY HỌC GIÁO DỤC CÔNG DÂN Ở
TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ THEO ĐỊNH HƢỚNG PHÁT TRIỂN
NĂNG LỰC, PHẨM CHẤT CHO HỌC SINH PHÙ HỢP VỚI CHƢƠNG
TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG MỚI ........................................................... 3
1.1. Dạy học Giáo dục công dân ở trƣờng Trung học cơ sở ........................... 3
1.1.1. Vị trí, vai trò của môn Giáo dục công dân ở trƣờng THCS .................. 3
1.1.2. Quan điểm xây dựng chƣơng trình ....................................................... 4
1.1.3. Mục tiêu chƣơng trình ........................................................................... 5
1.1.4. Nội dung dạy học môn Giáo dục công dân ở Trung học cơ sở ............ 9
1.2. Dạy học GDCD ở trƣờng THCS theo định h ƣớng phát triển phẩm chất,
năng lực cho học sinh phù hợp với chƣơng trình giáo dục phổ thông mới .......... 20
1.2.1. Những phẩm chất cơ bản của học sinh THCS .................................... 20
1.2.2. Dạy học GDCD theo định hƣớng phát triển năng lực, phẩm chất cho
học sinh Trung học cơ sở phù hợp với Chƣơng trình GDPT mới ........................ 23
1.3. Những phẩm chất, năng lực cơ bản cần xây dựng cho học sinh Trung
học cơ sở trong dạy học GDCD phù hợp với chƣơng trình GDPT mới ............... 34
1.3.1. Những phẩm chất, năng lực cơ bản cần xây dựng cho học sinh Trung
học cơ sở phù hợp với chƣơng trình GDPT mới................................................... 34
1.3.2. Những năng lực, phẩm chất cơ b ản cần xây dựng cho học sinh Trung
học cơ sở trong dạy học GDCD phù hợp với chƣơng trình GDPT mới ............... 40
CHƢƠNG II ........................................................................................................ 43
ĐỊNH HƢỚNG SỬ DỤNG PHƢƠNG PHÁP DẠY HỌC, GIÁO DỤC PHÁT
TRIỂN PHẨM CHẤT, NĂNG LỰC HỌC SINH TRONG MÔN GIÁO DỤC
CÔNG DÂN Ở TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ PHÙ HỢP VỚI CHƢƠNG
TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG MỚI ......................................................... 43
2.1. Định hƣớng sử dụng phƣơng pháp dạy môn Giáo dục công dân theo
quan điểm dạy học phát triển năng lực ................................................................. 43
2.1.1. Quan điểm chung ................................................................................ 43
2.1.2. Định hƣớng sử dụng phƣơng pháp dạy môn Giáo dục công dân theo
quan điểm dạy học phát triển năng lực ................................................................. 43
2.2. Một số phƣơng pháp dạy học tích cực theo hƣớng phát triển năng lực
ngƣời học ............................................................................................................... 44
2.2.1. Những yêu cầu cơ bản trong việc đổi mới phƣơng pháp dạy học môn
Giáo dục công dân bậc Trung học cơ sở ............................................................... 44
2.2.2. Các phƣơng pháp cụ thể ...................................................................... 47
2.3. Định hƣớng sử dụng phƣơ ng pháp dạy học, gi áo dục phát triển phẩm
chất năng lự c, phẩm chấ t cho học sinh ở trƣờng THCS qua một số bài GDCD
cụ thể phù hợp vớ i chƣơng trình phổ thông mới ................................................ 63
KẾT LUẬN .......................................................................................................... 87
TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................................. 88
1
DANH MỤC CÁC TỪ/CỤM TỪ VIẾT TẮT
Dạy học dự án
Dạy học
Học sinh
Hoạt động dạy học
Hoạt động dạy
Hoạt động học
Giáo dục công dân
Trung học cơ sở
Giáo viên
Phƣơng pháp
Tình huống có vấn đề
Giải quyết vấn đề
Giáo dục phổ thông
Công nghiệp hóa, hiện đại hóa
Phẩm chất
Năng lực
Năng lực hình thành
DHDA
DH
HS
HĐDH
HĐD
HĐH
GDCD
THCS
GV
PP
THCVĐ
GQVĐ
GDPT
CNH, HĐH
PC
NL
NLHT
2
MỞ ĐẦU
Từ khi xác định Giáo dục – Đào tạo là quốc sách hàng đầu, Đảng ta nhấn
mạnh nhiệm vụ trọng tâm của công tác Giáo dục và Đào tạo ở nƣớc ta hiện nay là
đổi mới căn bản, toàn diện, phát triển nguồn nhân lực đáp ứng nhu cầu phát triển
nhanh và bền vững đất nƣớc. Trong đó, vai t rò của đội ngũ cán bộ, giáo viên ngày
càng đƣợc khẳng định trong việc hiện thực hóa mục tiêu của công tác Giáo dục và
Đào tạo mà Đảng và Nhà nƣớc đã đề ra. Vì vậy, việc xác định công tác bồi dƣỡng
chuyên môn, nghiệp vụ cho đội ngũ cán bộ, giáo viên ở các cấp học trong hệ thống
Giáo dục và Đào tạo ở nƣớc ta hiện n ay đƣợc Đảng và Nhà nƣớc ta xem là nhiệm
vụ then chốt, góp phần nâng cao chất lƣợng dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dƣỡng và
phát triển nhân tài.
Nhiệm vụ chính của nhà giáo (trong đó có GV THCS) đƣợc quy định trong
luật Giáo dục năm 2005 là ―giáo dục theo mục tiêu, nguyên lí giáo dục, thực hiện
đầy đủ và có chất lượng chương trình giáo dục‖. Vì vậy, các năng lực cốt lõi của
giáo viên cần đƣợc xác định, bồi dƣỡng thƣờng xuyên, liên tục để đảm bảo nhiệm
vụ nêu trên. Trong bối cảnh đổi mới giáo dục đáp ứng yêu cầu xã hội nhƣ hiện nay,
mỗi giáo viên cần không ngừng tự học, tự bồi dƣỡng nhằm phát triển năng lực nghề
nghiệp của chính mình.
Ý thức về t ầm quan trọng đó, hằng năm tỉnh Gia Lai đã ra nhiều văn bản chỉ
đạo nhằm thực hiện mục tiêu đổi mới toàn diện Giáo dục và Đào tạo trên địa bàn
tỉnh. Thực hiện công văn HD số 1247/ KH - SGDĐT – GDTX năm 2020 của Sở
Giáo dục và Đào tạo Gia Lai, quyết định số 300/QĐ-CĐSP về việc thực hiện bồi
dƣỡng thƣờng xuyên giáo viên Mầm non và Phổ thông, nhóm tác giả chúng tôi biên
soạn tài liệu với chuyên đề: “Sử dụng phương pháp dạy học, giáo dục để phát triển
năng lực, phẩm chất cho học sinh ở trường THCS môn giáo dục công dân, thực
hiện theo chương trình giáo dục phổ thông 2018” nhằm g óp phần thúc đẩy, nâng
cao chất lƣợng giảng dạy môn Giáo dục công dân bậc Trung học cơ sở.
Tài liệu của các tác giả không chỉ cố gắng làm rõ những vấn đề lý luận về
dạy họ c, Giáo dục công dân ở trƣờng Trung học cơ sở theo định hƣớng phát triển
năng lực, phẩm chất cho học sinh phù hợp với chƣơng trình giáo dục phổ thông
mới mà còn định hƣớng ứng dụng vào thực tiễn giảng dạy hiện nay.
Mặc dù các tác giả đã cố gắng, song tài liệu khó tránh khỏi những khiếm
khuyết. Rất mong quý thầy – cô giáo đóng góp ý kiến để nội dung tài liệu đƣợc
hoàn thiện hơn, góp p hần đáp ứng yêu cầu đ ổi mới giáo dục hiện nay t rên địa bàn
tỉnh Gia Lai.
Pleiku, tháng 8 năm 2020
Nhóm biên soạn