1/15
TRƯNGỜ Đ IẠ H CỌ TÔN ĐỨC TH NGẮ
KHOA KHOA H CỌ XÃ H IỘ & NHÂN
VĂN B MÔN LÝ LU N Ộ Ậ CHÍNH TRỊ
CỘNG HÒA XÃ H I CH NGHĨAỘ Ủ VI TỆ
NAM Độc lập – T ựdo – Hạnh phúc
Đ ỀCƯƠNG ÔN THI TỐT
NGHIỆP MÔN TƯ TƯỞNG HỒ
CHÍ MINH
CHƯNG IƠ
C S , QUÁƠ Ở TRÌNH HÌNH THÀNH VÀ PHÁT
TRIỂN TƯ TƯNG H CHÍỞ Ồ MINH
I. CƠ S ,Ở QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN TƯ TƯNGỞ HỒ
CHÍ MINH:
1. Cơ sở khách quan
1.1. B iố cảnh l ch ịsử hình thành tư tưởng Hồ Chí Minh
- B iố cảnh l chị sử Vi tệ Nam cu iố thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX
Xã h i ộViệt Nam trước khi Pháp xâm lược là xã h iộ phong ki nế độc lập, nền nông
nghi pệ lạc hậu, trì trệ.
+ Khi thực dân Pháp xâm lược Vi tệ Nam (1858), xã h iộ Vi tệ Nam bước sang
giai đoạn m iớ và trở thành xã h iộ thuộc đ aị nửa phong ki n.ế
+ Đầu thế kỷ XX, b iố cảnh xã h iộ Việt Nam đặt dân tộc ch ngố cả Triều l n ẫTây.
Các cu cộ khởi nghĩa c aủ nông dân và các phong trào yêu nước ở th iờ kỳ này dù dưới
ng nọ c nờào cũng đều th tấ bại hoặc bị dìm trong bể máu. Xã h iộ Việt Nam kh ngủ
hoảng về đường l iố cứu nước. Nguyễn Tất Thành sinh ra trong b iố cảnh nước m tấ nhà
tan và l nớ lên trong phong trào cứu nước c aủ dân t c,ộ Người đã sớm tìm ra nguyên nhân
thất bại c aủ các phong trào gi i phóngả dân t c là: ộcác phong trào gi i phóngả dân t c độ ều
không gắn với ti nế b xã h i.ộ ộ
Hồ Chí Minh sinh ra trong m t giaộ đình Nho học, có nề nếp gia phong mẫu mực,
gi đữ ạo hi u ếvà có truyền th ng hi u hố ế ọc, yêu thương đùm bọc…, C Nguyụ ễn Sinh Sắc
có t tư ưởng yêu nưcớ, thương dân, cu cộ đời cụ Phó bảng có ảnh hưởng sâu sắc đến
vi cệ hình thành nhân cách và t ưtưởng Hồ Chí Minh sau này.
Quê hương Ngh ệTĩnh, huyện Nam Đàn, Xã Kim Liên có truyền th nốg cách
mạng đậm nét, giàu truyền th nốg yêu nưcớ, ch nốg ngoại xâm. Quê hương
của Người có nhiều anh hùng nổi tiếng như Mai Thúc Loan, Nguyễn Biểu, Đặng
Dung, Phan Đình Phùng, Phan Bội Châu…, đã thấm máu của các anh hùng liệt sĩ
ch nốg Pháp như Vương Thúc Mậu, Nguyễn Sinh Quyến… Bản thân anh trai, chị
gái của Bác cũng tham gia chiến đấu dũng cảm. Khi còn học ở Huế, Nguyễn Tất
Thành đã chứng kiến bọn thực dân Pháp đàn áp đ nồg bào mình, điều đó đã thôi
thúc Người quyết tâm ra đi tìm đường cứu nước, cứu dân.
2/15
- B iố cảnh th iờ đại (qu c t )ố ế
Hồ Chí Minh bước vào vũ đài chính trị khi chủ nghĩa tư bản tự do cạnh
tranh đã bước sang giai đoạn đế quốc chủ nghĩa. Theo Lênin, thế giới phân chia
đa s ố(70%) các dân tộc bị áp bức, số ít (30%) các dân tộc đi áp bức. Đặc điểm
chung là diện tích và dân số các thuộc địa lớn gấp nhiều lần so với diện tích và
dân số các nước chính quốc. Đây là tư tưnởg cơ bản của Quốc tế c nộg sản và là
cơ sở để ch ỉđạo cách mạng thế gi iớ. Tại Đại hội V quốc tế c nộg sản (1924) Hồ
Chí Minh đã đưa ra con số đầy thuyết phục như: thuộc địa của Anh lớn gấp 252
lần diện tích nước Anh, dân số thuộc địa Anh lớn gấp 8,5 lần dân số nước Anh.
Khi chủ nghĩa tư bản tự do cạnh tranh chuyển sang đ cộ quyền hình thành hệ th ngố
thu cộ địa làm nảy sinh mâu thuẫn m i ớc aủ th iờ đại là mâu thu nẫ giữa các nước đế qu cố
với các dân t cộ thu cộ đ a, bịao trùm lên mâu thu nẫ v nố có c aủ thời đại: mâu thuẫn giữa tư
bản và vô sản ởcác nước phát tri n,ể mâu thu nẫ giữa nông dân và địa chủ ở các nước lạc
hậu. Khẩu hi uệ c a ủMác đã được mở r ng.ộ
Chủ nghĩa Mác-Lênin phát tri nể mạnh mẽ, sâu r ng,ộ thâm nhập vào phong trào cách
m ngạ thế giới, tr thànhở hệ t tư ưởng tiên ti nế c a th iủ ờ đại.
Năm 1917, Cách m nạg tháng mười Nga th nắg lợi mở ra thời đại m iớ- thời đại quá
đ ộlên ch ủnghĩa xã hội trên phạm vi toàn thế gi iớ. Sự xuất hiện của Quốc tế C nộg sản
làm nảy sinh mâu thuẫn thời đ iạ: CNXH > < CNTB. Quốc tế C nộg sản là trung tâm tập
hợp lực lưnợg cách m nạg và ch ỉđạo cách m nạg thế gi iớ. Sự xuất hiện ch ủnghĩa Lênin có
vai trò quan tr nọg đối với sự hình thành tư tưnởg Hồ Chí Minh và tạo tiền đề bỏ qua
CNTB lên CNXH ởViệt Nam.
Tư tưởng Hồ Chí Minh được hình thành dần dần từ cảm tính đến lý tính nhằm tìm
ra con đường gi iả phóng cho dân t cộ Vi tệ Nam. Vi cệ xuất hi nệ tư tưởng Hồ Chí Minh
là nhu
cầu tất yếu khách quan của cách m ngạ Vi tệ Nam và do l chị sử của cách m ngạ Vi tệ Nam
quy
đ nh.ị
1.2. Các ti nề đề tư tưởng, lý luận
- Giá trị truyền th ngố dân tộc Việt Nam
Hồ Chí Minh là m tộ trong những người con ưu tú c aủ dân tộc. Trong mấy nghìn
năm phát tri nể c aủ lịch sử, dân tộc Vi tệ Nam đã t oạ ra anh hùng th iờ đại – Hồ Chí Minh
người anh hùng dân tộc. Tư tưởng Hồ Chí Minh, trước hết bắt ngu nồ từ truyền th ngố
c aủ dân tộc, là sự kế thừa và phát tri nể các giá trị văn hoá dân t c. ộTrong đó chú ý đến các
giá trị tiêu bi u:ể
+ Chủ nghĩa yêu nước và ý chí bất khuất đấu tranh để dựng nước và gi nữ ước đã
hình thành cho dân t c ộVi tệ Nam các giá trị truyền th ngố phong phú, bền vững. Đó là ý
thức v ềch qủuyền quốc gia dân tộc, tự lực, tự cường, yêu nưcớ…t o đ ng lạ ộ ực m nh ạmẽ
c aủ đất nưcớ.
+ Tinh th nầ nhân nghĩa và truyền th ngố đoàn kết, tương thân, tương ái trong
khó khăn, hoạn nạn.
+ Truyền th ngố lạc quan yêu đời, niềm tin vào chính mình, tin vào sự tất th ngắ c aủ
chân lý và chính nghĩa dù phải vượt qua muôn ngàn khó khăn, gian kh .ổ
+ Truyền th nốg cần cù, dũng cảm, thông minh, sáng tạo, ham học hỏi, mở r nộg cửa
đón nhận tinh hoa văn hoá bên ngoài làm giàu cho văn hoá Việt Nam. Chính nhờ tiếp
thu truyền th nốg của dân tộc mà Hồ Chí Minh đã tìm thấy con đưnờg đi cho dân
tộc. “Lúc đầu chính là chủ nghĩa yêu nước chứ chưa phải là chủ nghĩa c nộg sản đã
giúp tôi tin theo Lênin và đi theo Quốc tế III.”
- Tinh hoa văn hóa nhân lo i.ạ
Trước khi ra đi tìm đường cứu nước, Hồ Chí Minh đã được trang b vàị hấp th nụ ền
Qu cố h cọ và Hán học khá vững vàng, chắc chắn. Trên hành trình cứu nưcớ, Người đã ti pế
thu tinh hoa văn hoá nhân lo i,ạ v nố s ng,ố v nố kinh nghi mệ để làm giàu tri thức của mình
và ph c vụ ụ cho cách mạng Việt Nam.
+ Văn hoá phương Đông: Người đã ti pế thu tư tưởng c aủ Nho giáo, Phật giáo, và
t tư ưởng ti nế bộ khác c aủ văn hoá phương Đông.
- Chủ nghĩa Mác- Lênin.
Chủ nghĩa Mác-Lênin là ngu nồ g cố lý luận trực tiếp, quyết đ nhị bản chất c aủ
t tư ưởng Hồ Chí Minh và t tư ưởng c aủ Người góp phần làm phong phú thêm CNMLN ở
th i đờ ại các dân t cộ bị áp bức vùng lên giành đ cộ lập, tự do. “Chủ nghĩa Mác-Lênin
đ iố với chúng ta… là m t tặrời soi sáng con đường chúng ta đi t i th ngớ ắ lợi cu i ốcùng, đi
t iớ ch nghĩaủ xã h iộ…”
2. Nhân tố ch ủquan
+ Hồ Chí Minh có tư duy độc lập, tự chủ và sáng tạo, có óc phê phán tinh tường và
sáng su tố trong vi c nghiênệ cứu, tìm hi uể các cuộc cách m ngạ lớn trên thế giới.
+ Người không ngừng h cọ t pậ nhằm chi mế lĩnh v nố tri thức, v nố kinh nghiệm đấu
tranh c aủ các phong trào gi iả phóng dân t c.ộ Nhân cách, phẩm chất, tài năng và trí tuệ
c a Hủ ồ Chí Minh đã giúp Người đến với ch nghĩaủ Mác - Lênin và ti p thuế được các giá
trị văn hoá nhân loại.
+ Bác có tâm h nồ c aủ m t ngộ ười yêu nước vĩ đại, m tộ chi nế sĩ c ngộ sản nhiệt
thành cách m ng; m tạ ộ trái tim yêu thương nhân dân, thương người cùng khổ, sẵn sàng ch uị
đựng hy sinh vì độc lập của Tổ quốc, vì hạnh phúc của nhân dân. Bác Hồ từ m t ngộ ười
tìm đường cứu nước đã trở thành người dẫn đường cho cả dân t cộ đi theo. Nhân cách,
phẩm chất, tài năng và trí tu ệcủa H ồChí Minh đã tác đ ng ộrất l n ớđến vi cệ hình thành và
phát tri n t tể ư ưởng của Người.
II. QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN TƯ TƯNG Ở H CỒHÍ
MINH:
1. Th iờ kỳ trước năm 1911
Thời kỳ hình thành tư tưởng yêu nước và chí hướng cách m ng.ạ Bác ti p thu tếruyền
th ngố dân tộc, hấp thụ v nố văn hoá Qu cố h cọ và Hán học, tiếp xúc với văn hoá phương
Tây, chứng ki n ếcu cộ s ng khố ổ cực của đ ng bồào. Bác nảy ý đ nhị đi tìm đường cứu nước,
sang phương Tây tìm hi uể xem thế gi iớ làm gì r iồ trở về giúp đ ngồ bào mình.
2. Th iờ kỳ từ năm 1911-1920
Thời kỳ tìm tòi con đường cứu nước gi i phóngả dân tộc. Năm 1911, Bác sang Pháp,
sau đó sang Anh, Mỹ. Năm 1913, Người từ Mỹ quay l i Anhạ tham gia công đoàn thuỷ
th Anh.ủ Năm 1917, Người từ Anh l iạ sang Pháp vào lúc nổ ra cách m ngạ Tháng Mười
Nga, Pa-ri sôi đ ngộ tìm hi uể cách mạng tháng Mười. Năm 1919, Nguyễn Ái Qu cố ra nhập
Đảng xã h iộ Pháp. Tháng 8/1919, Bác gửi bản yêu sách c aủ nhân dân An-nam đến h iộ
nghị Véc- xay. Đại h i ộ XVIII Đảng xã h i ộ Pháp th o ả luận vấn đ ề gia nhập Qu cố
t ế III, ngày
30/12/1920 Hồ Chí Minh bi uể quyết tán thành Đảng c ngộ sản Pháp, trở thành người