Tê nhức chân tay ở bệnh
nhân đái tháo đường
Tế bào thần kinh dễ bị tổn thương ở bệnh nhân đái tháo đường
Trong cơ thể có nhiều loại dây thần kinh có chức năng khác nhau. Dây thần
kinh cảm giác có nhiệm vụ truyền về não các cảm giác như đau, nóng, lạnh,
về sự chuyển động của các cơ; dây thần kinh vận động có nhiệm vụ dẫn
truyền các tín hiệu từ não đến các cơ, ra lệnh cho cơ chuyển động; ngoài ra
còn có các dây thần kinh thực vật làm nhiệm vụ chỉ huy các hoạt động độc
lập không theo ý muốn chủ quan của con người như điều hòa huyết áp, nhịp
tim, nhịp thở, tiêu hóa thức ăn, tiết mồ hôi… (vì thế còn được gọi là dây
thần kinh tự động).
Biến chứng thần kinh khá phổ biến ở các bệnh nhân đái tháo đường (BN
ĐTĐ), nhất là các BN kiểm soát đường máu không tốt. Tính chung thì
khoảng 60-70% BN ĐTĐ có biến chứng này, chủ yếu là biến chứng thần
kinh ngoại biên (bao gồm dây thần kinh vận động ở tay - chân) và biến
chứng thần kinh thực vật. Đáng chú ý là ngay tại thời điểm được phát hiện
ĐTĐ đã có gần 10% số BN có biến chứng thần kinh.
Nguyên nhân gây biến chứng thần kinh ở các BN ĐTĐ
Đái tháo đường thường gặp ở người cao tuổi
Cơ chế gây tổn thương thần kinh ở các BN ĐTĐ chưa được biết rõ hoàn
toàn, có thể tình trạng đường máu cao kéo dài sẽ gây tổn thương (tắc, hẹp)
các mạch máu nhỏ nuôi dây thần kinh. Mặt khác đường máu cao còn sinh ra
các sản phẩm chuyển hóa gây độc cho dây thần kinh.
Hậu quả là các dây thần kinh bị thoái hóa, tốc độ dẫn truyền các tín hiệu bị
chậm lại, có khi mất hẳn. Hầu hết những tổn thương này có tính chất thoái
hóa vĩnh viễn, và khi có trên 50% số sợi trục bị tổn thương thì khả năng
phục hồi là không thể.
Ngoài việc không kiểm soát tốt đường máu, một số yếu tố làm tăng nguy cơ
mắc biến chứng thần kinh ở các BN ĐTĐ: Thời gian bị ĐTĐ lâu; Tuổi cao:
Trong một nghiên cứu, tỷ lệ bị biến chứng thần kinh là 5% ở những BN 25-
29 tuổi nhưng tăng cao tới 44,2% ở những người 70-79.
Có mắc thêm các bệnh tim mạch, có tăng huyết áp, béo phì, có rối loạn mỡ
máu; Hút thuốc lá, dinh dưỡng kém, có biến chứng thận…Ngoài ra, các BN
nam giới, BN ĐTĐ týp 2 cũng dễ bị biến chứng thần kinh hơn các BN nữ,
và BN ĐTĐ týp 1.
Tê nhức chân tay - biểu hiện của biến chứng thần kinh ở BN – ĐTĐ
Biến chứng thần kinh ngoại biên, ảnh hưởng chủ yếu đến các dây thần kinh
ở chi dưới, với các biểu hiện chính là:
Dấu hiệu sớm của tổn thương dây thần kinh ở các BN ĐTĐ là giảm cảm
giác đồng đều ở cả hai chân, chủ yếu ở bàn chân, cũng có thể lan lên cả cẳng
chân nhưng ít khi vượt qua đầu gối (rối loạn cảm giác kiểu đi bốt).
Tê bì, cảm giác như kiến bò, chủ yếu ở hai bàn, ngón chân.