47
Chương 5:
MỘT SỐ THIẾT BỊ NÂNG THÔNG DỤNG
I.- Các thiết bị nâng đơn giản:
Là các thiết bị nâng chỉ thực hiện chuyển động nâng, hạ.
Gồm các thiết bị: Kích, Tời, Palăng.
1.- Kích: Thực hiện nâng hạ vật với độ cao nâng không lớn; h< 0.7 mét. Tuỳ thuộc
nguyên lý dẫn động bộ phận công tác, phân biệt: Kích thanh răng, kích vít, kích thuỷ lực.
a.- Kích thanh răng:
Sơ đồ nguyên lý được thể hiện như hình vẽ.
Đàu kích được dẫn động bằng bộ truyền bánh răng – thanh răng. Theo quy phạm an
toàn, kích được trang bị tay quay an toàn.
Quan hệ giữa Q và P được thể hiện qua công thức:
P = Q.r/(R.i
o
.η). r:
bán kính vòng lăn bánh răng ăn khớp vớI thanh răng
b.- Kích vít: Thực hiện độ cao nâng H = 0,2 – 0,4 mét.
Ren dùng cho vít là ren hình thang có góc nâng α = 4 – 5
o
. Đầu kích lắp trên trục
vít như là ổ chặn.
Quan hệ giữa lực P và tảI trọng Q:
]
2
.
2
).([. m
D
f
m
d
tgQLP ++=
ϕα
trong đó:
d
m
: đường kính trung bình của ren vít
D
m
: đường kính trung bình của đầu tựa
f: hệ số ma sát ở mặt tựa
ϕ: góc ma sát ở mặt ren.
Hiệu suất của kích vít:
mm
m
mm
m
Dfdtg
tgd
D
f
d
tgQ
tgdQ
PL
sQ
.).(
.
2.
2
.
2
).(
)(...
2.
.
++
=
⎥
⎦
⎤
⎢
⎣
⎡++
==
ϕα
α
πϕα
απ
π
η
48
c.- Kích thuỷ lực
Đầu kích chuyển động đi lên nhờ bơm thuỷ lực bơm dầu vào đáy đầu nâng. Việc
hạ đầu nâng được thực hiện khi mở van xả dầu. Kích vít có thể đạt đến trọng tải 750 tấn và
độ cao nâng đến 0,7 mét.Theo nguyên tắc áp suất không đổi trong thành bình kín, ta có:
2
D
'
'⎟
⎠
⎞
⎜
⎝
⎛
==⇒== d
Q
A
A
QP
A
P
A
Q
p
Lực tác dụng lên tay bơm:
ηη
1
...
1
.
.
2
L
r
D
d
Q
L
rP
P
o
⎟
⎠
⎞
⎜
⎝
⎛
==
Do tỷ số d/D nên kích vít có thể đạt được trọng tải lớn.
49
2.- Tời:
Tời là thiết bị nâng chỉ có trang bị cơ cấu nâng. Dùng để thực hiện việc nâng hạ vật
nặng theo phương thẳng đứng hoặc phương nghiêng. TờiI có thể là thiết bị độc lập hoặc là
bộ phận máy của một thiết bị máy trục khác. TờI được lắp đặt cố định trên nền, tường hoặc
trên kết cấu kim loại của máy trục.
Các bộ phận chính của tời gồm: Bộ phận dẫn động, bộ phận truyền động, tang cuốn
cáp và thiết bị phanh hãm. Tuỳ thuộc nguồn dẫn động, phân biệt tời tay và tời máy. Tời có
thể dẫn động một tang hoặc nhiều tang. Có thể có tời 1 hoặc hai cấp tốc độ.
Tời ma sát với tang có đường kính thay đổi, có thể kéo vật vơi chiều dài cáp lớn.
Dạng lõm của tang đảm bảo cáp không chạy dọc theo đường sinh.
50
Quan hệ lực kéo : F
Z
= F
H
. e
f
α
3.- Palăng:
Tương tự như tời, palăng là thiết bị nâng thực hiện nâng hạ vật nhưng là thiết bị cơ
động và thường được bố trí trên dầm của các máy trục khác như cầu trục, cổng
trục….Trong nhiều trường hợp, palăng được trang bị thêm cơ cấu di chuyển và được gọi
tên là xe lăn.
Tuỳ thuộc nguồn dẫn động có palăng tay và palăng điện.
51