Thủ đoạn 'lách trần' của ngân hàng
Đủ kiểu lách lãi suất
Nam, nhân viên ngân hàng (NH) cổ phần A. có trụ sở tại TP.HCM, cho biết
dù quy định hiện hành gửi tiền dưới 1 năm chỉ được hưởng lãi suất (LS) tối
đa 8%/năm, nhưng để huy động được vốn, NH chấp nhận “cộng thêm 2
chấm 2” cho khách hàng. Phần chênh lệch này được NH trả trực tiếp bằng
tiền mặt, khách hàng nhận ngay khi làm sổ không phải đợi đến cuối kỳ.
Trong khi đó, NH V. có trụ sở tại quận Hoàn Kiếm, Hà Nội cũng sẵn lòng
trả khách hàng mức lãi 11%/năm. Một cán bộ NH V., tên T.H, khẳng định
11%/năm hiện nay đang là mức “kịch kim” trên thị trường. Thế nhưng, nhân
viên của NH M., cũng tại Hà Nội, khẳng định với khoản tiền gửi 5 tỉ
đồng/khách có thể được trả 11,5%/năm. “Mức này của bên em mới là kịch
kim”, cô này nói.
Một số NH lại lợi dụng cả việc được phát hành trái phiếu để lách trần. Vẫn
cán bộ tên T.H của NH cổ phần V. cho biết, “sếp” của NH này chỉ đạo các
nhân viên sẵn sàng trả cho khách hàng phần LS hưởng thêm 3%/năm, kỳ
hạn 1 tháng, 2 hay 3 tháng, nhưng khách nhận bằng trái phiếu do NH phát
hành. T.H dẫn ví dụ để giải thích: Khách hàng có 10 tỉ đồng, NH sẽ làm sổ
tiết kiệm 3 tỉ đồng với trần LS quy định là 8%/năm, 7 tỉ đồng còn lại khách
hàng mua trái phiếu. Phần lãi chênh lệch 3%/năm của 10 tỉ đồng, được trả
trọn gói vào LS trái phiếu phát hành vào cuối kỳ đáo hạn. “Thực ra nghĩ thì
hơi phức tạp, nhưng làm rồi thì nhiều người thích vì lãi được nhiều hơn các
NH trả trực tiếp. Bọn em phải làm vậy để NHNN đỡ gây khó dễ thôi”, nhân
viên này nói và khẳng định khác với trái phiếu DN, trái phiếu của NH được
đóng dấu cam kết sẽ mua lại, nên khách hàng không có gì phải đắn đo, suy
nghĩ.
Lãi vay khó hạ
Trao đổi với PV, một lãnh đạo Vụ Tín dụng của NHNN cho biết theo quy
định hiện hành, khi phát hành trái phiếu các NH phải xin phép cơ quan thanh
tra, giám sát của NHNN, phát hành lượng tiền bao nhiêu, nhằm vào mục
đích gì. LS huy động được ấn định nhưng đảm bảo ở mức phù hợp với LS
thị trường, nếu không đủ hấp dẫn khách hàng sẽ không mua. Năm 2012, chỉ
có một số NH được phát hành trái phiếu, số lượng không nhiều. Trong khi
đó, nhận định về thủ đoạn lách trần này, nguyên Thống đốc NHNN Cao Sĩ
Kiêm nói trái phiếu là công cụ để các nhà băng huy động vốn, nhưng việc
lợi dụng quá dễ dàng do cơ quan quản lý nhà nước đã lơ là trong kiểm tra,
giám sát.
Tuy nhiên, vấn đề hệ trọng hơn cả, theo TS Cao Sĩ Kiêm, việc lách trần hiện
nay đang khiến lộ trình giảm LS cho vay càng trở nên khó khăn, dù lạm phát
2012 chỉ ở mức 6,81% và năm 2013 Chính phủ quyết tâm giữ lạm phát ở
mức thấp hơn, rất thuận lợi cho việc giảm LS đầu ra. Theo TS Kiêm, khoảng
cách giữa LS huy động và cho vay còn quá xa, người gửi tiền đã chấp nhận
chịu thiệt vì trần huy động giảm nhưng lãi vay thì vẫn cao. Nguyên nhân,
một số NH lách trần huy động LS tiền gửi khiến cho chi phí tăng, bên cạnh
đó nợ xấu và trình độ quản trị yếu kém, bộ máy cồng kềnh khiến chi phí của
các NH bị đội lên quá nhiều. “Các nhà băng yếu vẫn đang ngày đêm rình rập
chạy ra thị trường 1 (thị trường dân cư) để huy động vốn.
Bởi số nhà băng này không có tài sản thế chấp, không đủ hệ số tín nhiệm để
được vay trên thị trường 2 (thị trường liên NH). Anh yếu lách trần, anh khỏe
sợ hút hết vốn, mất khách nên cũng phải đua theo. Nếu không xử lý được
các NH huy động đầu vào cao thì làm sao giảm được LS cho vay. NHNN
phải làm cho thị trường lành mạnh, xử lý ngay các NH lách trần, sắp xếp lập
tức các anh yếu kém không để châm ngòi cuộc đua”
