Tiểu đường thai kỳ nguy
hiểm cho cả mẹ và con
Chế độ ăn uống liên quan rất nhiều đến bệnh tiểu đường
Do không được phát hiện tiểu đường trong thời gian
mang thai nên chị Nguyễn Thị Xuân (TP HCM) sinh ra
một đứa trẻ bị suy hô hấp và mắc bệnh tim bẩm sinh.
Còn chị sẽ có nhiều nguy cơ mắc bệnh tiểu đường thực
sự nếu không kịp thời điều chỉnh lối sống.
Chị Xuân có chị ruột bị tiểu đường và bản thân đã một lần
có thai chết lưu. Trong quá trình theo dõi thai ở phòng
mạch tư, người phụ nữ này không được bác sĩ tầm soát
chẩn đoán tiểu đường thai kỳ. Đến khi đau bụng sinh, vào
bệnh viện thì kết quả xét nghiệm đường huyết lúc đói của
chị lên đến 298 mg% (trị số bình thường là 80-110 mg%).
Chị phải sinh mổ; cho ra đời một bé trai nặng 3.950 g
nhưng... bị suy hô hấp và mắc bệnh tim bẩm sinh. Các bác
sĩ điều trị cho rằng đó là do tình trạng đường huyết cao ở
thai phụ đã không được khống chế hiệu quả trong giai đoạn
đầu thai kỳ.
Khoa Sản Bệnh viện Hùng Vương TP HCM cũng tiếp nhận
một phụ nữ 36 tuổi bị thai chết lưu ở tuần thứ 37, kết quả
xét nghiệm cho thấy bệnh nhân bị tiểu đường thai kỳ. Tỷ lệ
thai phụ mắc bệnh này hiện khá cao. Một khảo sát tại TP
HCM cho thấy có gần 4% số thai phụ mắc bệnh.
Bệnh xuất hiện do sự rối loạn chuyển hóa đường do thai
nghén, dẫn đến tình trạng tăng đường huyết bệnh lý. Trong
số các trường hợp được chẩn đoán trong thai kỳ, có khoảng
10% đã bị bệnh từ trước khi mang thai và đây là nhóm
bệnh nhân có nguy cơ rất cao.
Đã có không ít thai phụ tử vong vì toan chuyển hóa hay do
các biến chứng khác của tiểu đường thai kỳ. Bệnh hay kèm
với cao huyết áp, bệnh tim mạch, chuyển hóa... và làm suy
giảm sức đề kháng, từ đó dẫn đến tình trạng bội nhiễm hay
vết thương khó lành. Tiểu đường thai kỳ không điều trị tốt
có thể dẫn đến những nguy cơ nặng nề đối với thai nhi,
nhất là với thai phụ đã có bệnh từ trước. Các trường hợp
không điều trị ổn định có tần suất thai nhi chết lưu trong
bụng hay chết ngay sau sinh cao gấp 2-4 lần các thai phụ
bình thường.
Tần suất trẻ dị tật bẩm sinh được sinh ra từ những thai phụ
có đường huyết cao trong giai đoạn tạo cơ quan của phôi
thai (5-8 tuần sau kỳ kinh cuối) cao gấp 8 lần bình thường;
dị tật tim mạch cao gấp 18 lần và dị tật hệ thần kinh cao
gấp 16 lần. Ngay cả trong các trường hợp đái tháo đường
xuất hiện muộn trong thai kỳ, nguy cơ của thai nhi như
sang chấn lúc sinh hay suy hô hấp... cũng cao hơn nhiều lần
so với bình thường. Nếu không kiểm soát đường huyết tốt,
người mẹ dễ bị sẩy thai, sinh non hoặc thai dễ chết lưu.
Con của thai phụ tiểu đường thai kỳ không được điều trị tốt
thường rất nặng cân nhưng lại dễ bị suy hô hấp, chấn
thương trong cuộc sinh, dễ bị nhiễm trùng và mắc các bệnh
lý.
Tuy rất nguy hiểm nhưng các biến chứng nguy hiểm của
bệnh có thể giảm hoặc không xuất hiện nếu thai phụ được
quản lý tốt. Theo một nghiên cứu của Mỹ, ở những thai phụ
có tiền sử tiểu đường được điều trị ổn định từ trước khi
mang thai, tần suất sinh con dị tật bẩm sinh chỉ vào khoảng
1,2%. Con số này lên đến 11% ở nhóm thai phụ không
được điều trị ổn định đường huyết.
Thai phụ tiểu đường sẽ được điều trị bằng chế độ ăn thích
hợp, vừa cung cấp đủ dinh dưỡng cho thai nhi và hoạt động
của mẹ, tránh được biến chứng toan hóa do thiếu dinh
dưỡng, vừa tránh đường huyết lên quá cao. Nên ăn nhiều
bữa, thường là khoảng 6 bữa/ngày, tránh để đói vào đêm
khuya và rạng sáng. Trường hợp không thể khống chế
đường huyết bằng chế độ ăn, người bệnh sẽ được điều trị
bằng tiêm Insuline.
Song song với điều trị ổn định đường huyết, tình trạng phát
triển của thai nhi cần được theo dõi sát sao qua siêu âm
định kỳ hay các thử nghiệm đánh giá sức khỏe thai, đặc biệt
trong những tuần lễ cuối.
Trong vòng 20 năm sau sinh, hơn 50% thai phụ tiểu đường
thai kỳ sẽ bị tiểu đường thật sự. Do đó, sau khi sinh, người
bệnh cần tái khám để phát hiện và điều trị tình trạng tiểu
đường còn tồn tại.
