B GIÁO D C VÀ ĐÀO T OỘ Ụ Ạ
TR NG ĐI H C LU T TP.H CHÍ MINHƯỜ Ạ Ọ Ậ Ồ
KHOA LU T DÂN SẬ Ự
TI U LU N CU I KHÓAỂ Ậ Ố
C NHÂN LU TỬ Ậ
QUY N TÁC GI ĐI V I TÁC PH M PHÁI SINHỀ Ả Ố Ớ Ẩ
THEO QUY ĐNH C A LU T S H U TRÍ TUỊ Ủ Ậ Ở Ữ Ệ
M C L CỤ Ụ
2
M ĐUỞ Ầ
S h u trí tu (SHTT) đã và đang đóng vai trò vô cùng quan tr ng trong ho t đng th ng m iở ữ ệ ọ ạ ộ ươ ạ
qu c t , ho t đng phát tri n kinh t - xã h i, nh t là trong xu th h i nh p toàn c u nh hi n nay.ố ế ạ ộ ể ế ộ ấ ế ộ ậ ầ ư ệ
Xã h i ngày càng phát tri n các s n ph m trí tu cũng ngày càng đc phát tri n và th hi n đcộ ể ả ẩ ệ ượ ể ể ệ ượ
giá tr cũng nh vai trò c a nó. Đc bi t là các s n ph m sáng t o trí tu trong các lĩnh v c văn h c,ị ư ủ ặ ệ ả ẩ ạ ệ ự ọ
ngh thu t và khoa h c có m t v th quan tr ng trong vi c góp ph n t o d ng nên nh ng giá tr toệ ậ ọ ộ ị ế ọ ệ ầ ạ ự ữ ị
l n trong xuyên su t quá trình phát tri n và hình thành c a l ch s xã h i loài ng i. Th c t nàyớ ố ể ủ ị ử ộ ườ ự ế
cũng đt ra yêu c u ph i gia tăng m i quan tâm l n t i vi c đm b o quy n l i c a ng i sáng t oặ ầ ả ố ớ ớ ệ ả ả ề ợ ủ ườ ạ
ra các s n ph m y - m t v n đ đc quan tâm xuyên su t trong lĩnh v c SHTT.ả ẩ ấ ộ ấ ề ượ ố ự
Vi c k th a phát tri n các tác ph m văn h c, ngh thu t và khoa h c đã t n t i là m t trongệ ế ừ ể ẩ ọ ệ ậ ọ ồ ạ ộ
nh ng y u t thúc đy s phát tri n và đi m i c a tài s n trí tu . H n hai m i th k qua, chúngữ ế ố ẩ ự ể ổ ớ ủ ả ệ ơ ươ ế ỷ
ta đã không ng ng k th a các nghiên c u có tr c trong lĩnh v c văn h c, ngh thu t và khoa h cừ ế ừ ứ ướ ự ọ ệ ậ ọ
và phát tri n t o ra các s n ph m m i. Nh ng cái m i đc sáng t o d a trên tham kh o cái cũể ạ ả ẩ ớ ữ ớ ượ ạ ự ả
đc g i là các tác ph m phái sinh và là đi t ng đc pháp lu t b o h quy n tác gi . Thông quaượ ọ ẩ ố ượ ượ ậ ả ộ ề ả
các tác ph m phái sinh nh tác ph m đc d ch đc gi có th hi u thêm v văn hóa, xã h i, chínhẩ ư ẩ ượ ị ộ ả ể ể ề ộ
tr và thành t u khoa h c công ngh c a nhi u đt n c, vùng mi n khác nhau. Nh đó mà cácị ự ọ ệ ủ ề ấ ướ ề ờ
thành t u văn hóa, ngh thu t và khoa h c đc nhi u ng i bi t đn h n. Bên c nh đó, s chuy nự ệ ậ ọ ượ ề ườ ế ế ơ ạ ự ể
đi các hình th c di n đt, th lo i tác ph m mà tác ph m c i biên hay tác ph m chuy n th cũngổ ứ ễ ạ ể ạ ẩ ẩ ả ẩ ể ể
góp ph n làm phong phú thêm lo i hình bi u di n và phù h p v i th hi u c a khán gi . Trong b iầ ạ ể ễ ợ ớ ị ế ủ ả ố
c nh gia nh p qu c t hi n nay, quy n SHTT nói chung và quy n tác gi nói riêng ngày càng đcả ậ ố ế ệ ề ề ả ượ
quan tâm và phát tri n h n t i Vi t Nam. M c dù v y, hi u bi t c a con ng i v quy n c a mìnhể ơ ạ ệ ặ ậ ể ế ủ ườ ề ề ủ
đi v i các tác ph m do mình sáng t o ra ho c do mình là ch s h u còn r t h n ch , d n đn r tố ớ ẩ ạ ặ ủ ở ữ ấ ạ ế ẫ ế ấ
nhi u v vi c xâm ph m quy n tác gi vì nh ng lý do vô tình ho c h u ý. Các quy đnh v SHTTề ụ ệ ạ ề ả ữ ặ ữ ị ề
cũng liên t c đc đi m i, tuy nhiên v n còn nhi u khó khăn, b t c p. Chính vì th , trong ph m viụ ượ ổ ớ ẫ ề ấ ậ ế ạ
bài vi t em xin ch n đ bài: ế ọ ề “Quy n tác gi đi v i tác ph m phái sinh theo pháp lu t s h u tríề ả ố ớ ẩ ậ ở ữ
tu Vi t Nam”ệ ệ
N I DUNGỘ
1. M t s v n đ lí lu n chungộ ố ấ ề ậ
1.1. Khái ni m, đc đi m, phân lo i tác ph m phái sinhệ ặ ể ạ ẩ
Khái ni m:ệ Thay vì đnh nghĩa th nào là m t tác ph m phái sinh theo ý nghĩa c a lu t quy nị ế ộ ẩ ủ ậ ề
tác gi thì Công c Berne ch qui đnh các lo i hình tác ph m thu c các lĩnh v c này s đc b oả ướ ỉ ị ạ ẩ ộ ự ẽ ượ ả
3
h quy n tác gi , c th : ộ ề ả ụ ể “Các tác ph m d ch mô ph ng chuy n th nh c và các chuy n th khácẩ ị ỏ ể ể ạ ể ể
t m t tác ph m văn h c ngh thu t đu đc b o h nh các tác ph m g c mà không ph ng h iừ ộ ẩ ọ ệ ậ ề ượ ả ộ ư ẩ ố ươ ạ
đn quy n tác gi c a tác ph m g cế ề ả ủ ẩ ố 1” và Đi u 2.5 Công c Berne quy đnh ề ướ ị “các tuy n t p các tácể ậ
ph m văn h c ngh thu t, ch ng h n nh các b bách khoa t đi n và các h p chuy n nhà ph ngẩ ọ ệ ậ ẳ ạ ư ộ ừ ể ợ ể ươ
pháp ch n l c và k t c u t li u mà t o thành m t sáng t o khi thuê cũng đc b o h nh m t tácọ ọ ế ấ ư ệ ạ ộ ạ ượ ả ộ ư ộ
ph m mà không ph ng h i đn quy n tác gi c a các tác ph m t o nên các h p chuy n này”.ẩ ươ ạ ế ề ả ủ ẩ ạ ợ ể
Theo đó, Công c Berne không đa ra đnh nghĩa tác ph m phái sinh mà c a tác ph m pháiướ ư ị ẩ ủ ẩ
sinh thành hai lo i d a theo cách th c tác đng c a tác gi đi v i tác ph m g c. Vi c phân chiaạ ự ứ ộ ủ ả ố ớ ẩ ố ệ
nh v y hoàn toàn phù h p v i b n ch t c a tác ph m phái sinh và m t s qu c gia trên th gi iư ậ ợ ớ ả ấ ủ ẩ ộ ố ố ế ớ
cũng quy đnh t ng đng v i Công c Berne.ị ươ ồ ớ ướ
Lu t SHTT 2005 s a đi năm 2009 quy đnh nh sau: “ậ ử ổ ị ư Tác ph m phái sinh là tác ph m d ch tẩ ẩ ị ừ
ngôn ng này sang ngôn ng khác, tác ph m phóng tác, c i biên, chuy n th , biên so n, chú gi i,ữ ữ ẩ ả ể ể ạ ả
tuy n ch nể ọ ” (Kho n 8 Đi u 4). Theo đó, có th hi u r ng tác ph m phái sinh là tác ph m đc sángả ề ể ể ằ ẩ ẩ ượ
t o nên t các tác ph m đã có t tr c nh ng đc th hi n b ng cách th c, hình th c m i. Tuyạ ừ ẩ ừ ướ ư ượ ể ệ ằ ứ ứ ớ
nhiên, quy đnh này m i ch mang tính ch t li t kê ch ch a ch ra đc các d u hi u c b n c a tácị ớ ỉ ấ ệ ứ ư ỉ ượ ấ ệ ơ ả ủ
ph m phái sinh và các hình th c t o ra tác ph m phái sinh cùng con đc gi i thích rõ ràng. Đngẩ ứ ạ ẩ ượ ả ồ
th i, khái ni m tác ph m đch tác ph m phong tác, tác ph m c i biên, tác ph m chuyên thì cũngờ ệ ẩ ị ẩ ẩ ả ẩ
ch a đc pháp lu t quy đnh c th và rõ ràng.ư ượ ậ ị ụ ể
Tóm l i, tác ph m ph i sinh t n t i nhi u d ng khác nhau và đc t o ra da nên c s n iạ ẩ ả ồ ạ ở ề ạ ượ ạ ơ ở ộ
dung t tác ph m g c b ng các cách sáng t o trong vi c thay đi hình th c di n đt lo i hình bi uừ ẩ ố ằ ạ ệ ổ ứ ễ ạ ạ ể
di n ho c ngôn ng trình bày n i dung tác ph m.ễ ặ ữ ộ ẩ
Tác ph m phái sinh có nh ng đc đi m sau:ẩ ữ ặ ể
Th nh t,ứ ấ tác ph m phái sinh ch đc hình thành trên c s m t/nh ng tác ph m đã t n t i.ẩ ỉ ượ ơ ở ộ ữ ẩ ồ ạ
Tác ph m đã t n t i có th còn th i h n ho c h t th i h n b o h quy n công b tác ph m vàẩ ồ ạ ể ờ ạ ặ ế ờ ạ ả ộ ề ố ẩ
quy n tài s n. Quy n cho làm tác ph m phái sinh thu c nhóm quy n tài s n đi v i tác ph m,ề ả ề ẩ ộ ề ả ố ớ ẩ
quy n này đc quy đnh t i đi m a kho n 1 đi u 20 Lu t SHTT.ề ượ ị ạ ể ả ề ậ
Th hai,ứ v hình th c th hi n c a tác ph m phái sinh, pháp lu t quy n tác gi không b o hề ứ ể ệ ủ ẩ ậ ề ả ả ộ
n i dung ý t ng mà ch b o h hình th c th hi n c a ý t ng. M t khác, tác ph m phái sinhộ ưở ỉ ả ộ ứ ể ệ ủ ưở ặ ẩ
không ph i là b n sao c a tác ph m g c. Do đó, trong nhi u tr ng h p hình th c th hi n c a tácả ả ủ ẩ ố ề ườ ợ ứ ể ệ ủ
ph m phái sinh ph i khác bi t hoàn toàn ho c khác bi t t ng ph n v i hình th c th hi n c a tácẩ ả ệ ặ ệ ừ ầ ớ ứ ể ệ ủ
ph m g c.ẩ ố
Th ba,ứ v tính nguyên g c, tác ph m phái sinh ph i do tác gi t mình sáng t o nên mà khôngề ố ẩ ả ả ự ạ
sao chép t tác ph m/nh ng tác ph m khác. Thu t ng “tác ph m khác” đc hi u là k c tácừ ẩ ữ ẩ ậ ữ ẩ ượ ể ể ả
1 Kho n 3 đi u 2 Công c Berneả ề ướ
4
ph m c a chính tác gi đó. Đ m t tác ph m phái sinh đc b o h thì nó ph i mang d u n sángẩ ủ ả ể ộ ẩ ượ ả ộ ả ấ ấ
t o c a tác gi . Tuy nhiên, n u ranh gi i gi a sáng t o t ng ph n và sáng t o hoàn toàn là d nh nạ ủ ả ế ớ ữ ạ ừ ầ ạ ễ ậ
bi t, ranh gi i gi a sáng t o tác ph m phái sinh và xâm ph m quy n tác gi c a tác ph m g c làế ớ ữ ạ ẩ ạ ề ả ủ ẩ ố
khó nh n bi t. S xâm ph m này th ng th hi n vi c xâm ph m quy n nhân thân không thậ ế ự ạ ườ ể ệ ở ệ ạ ề ể
chuy n giao trong quy n tác gi .ể ề ả
Th t ,ứ ư v d u n c a tác ph m g c trong tác ph m phái sinh, m c dù tác ph m phái sinh ph iề ấ ấ ủ ẩ ố ẩ ặ ẩ ả
đm b o tính nguyên g c nh v a phân tích, nh ng d u n c a tác ph m g c ph i đc th hi nả ả ố ư ừ ư ấ ấ ủ ẩ ố ả ượ ể ệ
trong tác ph m phái sinh, có nghĩa là khi nh n bi t tác ph m phái sinh thì công chúng ph i liên t ngẩ ậ ế ẩ ả ưở
đn tác ph m g c, s liên t ng này đc th hi n qua n i dung c a tác ph m g c.ế ẩ ố ự ưở ượ ể ệ ộ ủ ẩ ố
Phân lo i tác ph m phái sinhạ ẩ
Tác ph m d ch thu t : D a trên tác ph m nguyên g c, tác gi s d ng ngôn ng khácẩ ị ậ ự ẩ ố ả ử ụ ữ
m t cách sáng t o đ th hi n v n i dung c a tác ph m đã có.ộ ạ ể ể ệ ề ộ ủ ẩ
Tác ph m phóng tác: Là tác ph m đc t o ra d a theo n i dung, t t ng c a tácẩ ẩ ượ ạ ự ộ ư ưở ủ
ph m đã có, tác gi th hi n tác ph m m i theo m t cách hoàn toàn riêng và đc đáoẩ ả ể ệ ẩ ớ ộ ộ
Tác ph m c i biên : Là tác ph m đc sáng t o ra trên c s c a tác ph m g c b ngẩ ả ẩ ượ ạ ơ ở ủ ẩ ố ằ
cách thay đi hình th c di n đt.ổ ứ ễ ạ
Tác ph m chuy n th : Là tác ph m đc sáng t o trên c s tác ph m g c b ng cáchẩ ể ể ẩ ượ ạ ơ ở ẩ ố ằ
thay đi t lo i hình này sang lo i hình khác.ổ ừ ạ ạ
Tác ph m tuy n t p: Là tác ph m trong đó t p h p nh ng tác ph m riêng r m t cáchẩ ể ậ ẩ ậ ợ ữ ẩ ẽ ộ
ch n l c c a m t ho c nhi u tác giọ ọ ủ ộ ặ ề ả
Tác ph m h p tuy n: Là tác ph m t p h p các tác ph m đc tuy n ch n t nhi u tácẩ ợ ể ẩ ậ ợ ẩ ượ ể ọ ừ ề
ph m c a nhi u tác gi khác nhau theo m t yêu c u, ch đ nh t đnh.ẩ ủ ề ả ộ ầ ủ ề ấ ị
1.2. Khái ni m và đc đi m c a quy n tác gi đi v i tác ph m phái sinhệ ặ ể ủ ề ả ố ớ ẩ
Theo quy đnh t i Lu t SHTT năm 2005ị ạ ậ : “Tác ph m phái sinh chi đc b o h n u không gâyẩ ượ ả ộ ế
ph ng h i đn quy n tác gi đi v i tác ph m đc dùng đ làm tác ph m phái sinh”ươ ạ ế ề ả ố ớ ẩ ượ ể ẩ 2. Theo đó,
cũng nh quy n tác gi đi v i tác ph m g c, ch sư ề ả ố ớ ẩ ố ủ ở h u quy n tác gi tác ph m phái sinh cũngữ ề ả ẩ
đc h ng quy n tài s n và quy n nhân thân nh ng tùy thu c vào m c đ và ph m vi. Tuy nhiênượ ưở ề ả ề ư ộ ứ ộ ạ
quy n tác gi đi v i tác ph m phái sinh cũng có nh ng đc thù khi đt trong m i quan h v i tácề ả ố ớ ẩ ữ ặ ặ ố ệ ớ
ph m g c đó là quy n tác gi c a tác ph m phái sinh s hoàn toàn đc l p v i quy n tác gi c aẩ ố ề ả ủ ẩ ẽ ộ ậ ớ ề ả ủ
các tác ph m g c ngay k t khi tác ph m phái sinh đc đnh hình d i m t d ng v t ch t nh tẩ ố ể ừ ẩ ượ ị ướ ộ ạ ậ ấ ấ
đnh. Tác ph m phái sinh đc b o h quy n tác gi nh m t tác ph m g c nh ng không đcị ẩ ượ ả ộ ề ả ư ộ ẩ ố ư ượ
ph ng h i đn quy n tác gi c a tác ph m g c.ươ ạ ế ề ả ủ ẩ ố
2 Kho n 3 Đi u 14 Lu t SHTT 2005ả ề ậ
5
