M C L C Ụ Ụ
L i m đ uờ ở ầ :....................................................................................................................2
Ph n Iầ: NGU N G C S BÓC L T C A CH NGHĨA T B N:Ồ Ố Ự Ộ Ủ Ủ Ư Ả ...............3
1.1 Đ nh nghĩa c a t b n_b c đ u cho th y b n ch t bóc l t:ị ủ ư ả ướ ầ ấ ả ấ ộ ..............3
1.2 Công th c chung c a t b n_ n ch a s bóc l t:ứ ủ ư ả ẩ ứ ự ộ ...............................4
1.3 Giá tr th ng d _k t qu và đ ng l c c a s bóc l t:ị ặ ư ế ả ộ ự ủ ự ộ .........................4
1.4S phân chia t b n thành t b n b t bi n và t b n kh bi n ự ư ả ư ả ấ ế ư ả ả ế
càng làm rõ b n ch t bóc l t:ả ấ ộ .......................................................................5
Ph n IIầ: TRÌNH Đ BÓC L T VÀ PH NG PHÁP BÓC L TỘ Ộ ƯƠ Ộ
C A CH NGHĨA T B N:Ủ Ủ Ư Ả ...............................................................................6
2.1 Trình đ bóc l t:ộ ộ ...................................................................................6
2.2 Ph ng pháp bóc l t:ươ ộ ...........................................................................7
Ph n III: ầT NG K T S NH H NG C A GIÁ TR TH NG D Ổ Ế Ự Ả ƯỞ Ủ Ị Ặ Ư
T I S BÓC L T S C LAO Đ NG C A CH NGHĨA T B N:Ớ Ự Ộ Ứ Ộ Ủ Ủ Ư Ả ....9
Ph n IVầ: S CHE D U B N CH T BÓC L T C A CH NGHĨA T B N:Ự Ấ Ả Ấ Ộ Ủ Ủ Ư Ả
.................................................................................................................................9
4.1 Ti n công :ề..........................................................................................9
4.2 S hình thành l i nhu n bình quân:ự ợ ậ .................................................10
Ph n V: ầNH NG Đ C ĐI M M I C A S BÓC L T S C LAO Đ NG:Ữ Ặ Ể Ớ Ủ Ự Ộ Ứ Ộ
...............................................................................................................................10
Ph n VIầ: K T LU N:Ế Ậ ........................................................................................13
TÀI LI U THAM KH OỆ Ả .....................................................................................14
L Ờ I M Ở ĐẦ U
hi nghe nh ng ch đ nh là “ ng i bóc l t ng i hay “c u ăn th tữ ế ộ ư ườ ộ ườ ừ ị
ng i” c a công nhân Anh cu i th k 19, chúng ta đ u t c gi n b i đóườ ủ ố ế ỉ ề ứ ậ ớ
là s bóc l t c a ch nghĩa t b n lên ng i công nhân khi h b t nhân công c aự ộ ủ ủ ư ả ườ ọ ắ ủ
mình làm vi c 14 ti ng m t ngày nh ng đi u ki n ăn u ng hay ch c c kì eo h p,ệ ế ộ ư ề ệ ố ỗ ở ự ẹ
đ ng l ng r t ít i và hàng trăm th thu áp đ t lên ng i công nhân. Ng i laoồ ươ ấ ỏ ứ ế ặ ườ ườ
đ ng g n nh làm không công và là m t “công c s n xu t bi t nói”. Cũng nh v yộ ầ ư ộ ụ ả ấ ế ư ậ
ngày nay, khi chúng ta đ c nghe t i ví d v m t x ng dày da thành ph H CHíượ ớ ụ ề ộ ưở ở ố ồ
Minh, khi ng i công nhân ph i ch u m c l ng có 30000 đ ng cho 10 ti ng làm vi c,ườ ả ị ứ ươ ồ ế ệ
ta cũng đ u th a nh n đó là s bóc l t s c lao đ ng c a ông ch doanh nghi pề ừ ậ ự ộ ứ ộ ủ ủ ệ
x ng dày hay nói cách khác là c a nhà t b n lên ng i công nhân. Nh ng khi chúngưở ủ ư ả ườ ư
ta đ c nh n l ng tháng t c m t công ty t nhân và vui v v i đ ng l ng y s đượ ậ ươ ừ ộ ư ẻ ớ ồ ươ ấ ẽ ủ
đ nuôi s ng gia đình mình trong m t tháng và th m chí còn d ra đ tích lũy n a…thìể ố ộ ậ ư ể ữ
li u chúng ta có cho r ng chính chúng ta cũng đã và đang b bóc l t s c lao đ ng???ệ ằ ị ộ ứ ộ
Nh v y v n đ là h u h t chúng ta đ u ch a hi u đúng v b n ch t c a t b nư ậ ấ ề ầ ế ề ư ể ề ả ấ ủ ư ả
cũng nh hình th c và trình đ bóc l t c a ch nghĩa t b n nh t là trong cu c s ngư ứ ộ ộ ủ ủ ư ả ấ ộ ố
hi n nay khi t b n đã có nhi u b c chuy n bi n m i thích nghi v i s phát tri nệ ư ả ề ướ ể ế ớ ớ ự ể
m i c a xã h i. Chúng ta h u h t ch nghĩ v s bóc l t là s chi m đo t thành quớ ủ ộ ầ ế ỉ ề ự ộ ự ế ạ ả
c a ng i khác nên ch khi s bóc l t th hi n ra m t cách rõ ràng v i m c đ l n thìủ ườ ỉ ự ộ ể ệ ộ ớ ứ ộ ớ
chúng ta m i xem đó là bóc l t c a ch nghĩa t b n. ớ ộ ủ ủ ư ả
K
H n th n a, ch nghĩa t b n b ng cách nào có th bóc l t đ c s c lao đ ngơ ế ữ ủ ư ả ằ ể ộ ượ ứ ộ
c a ng i công nhân mà v n khi n h h u h t ch p nh n b bóc l t??...Vi c nghiênủ ườ ẫ ế ọ ầ ế ấ ậ ị ộ ệ
c u b n ch t s bóc l t cũng nh các hình th c bóc l t là r t quan tr ng. Nó s choứ ả ấ ự ộ ư ứ ộ ấ ọ ẽ
chúng ta hi u rõ h n t b n và giá tr s c lao đ ng c a mình t đó có th tìm cáchể ơ ư ả ị ứ ộ ủ ừ ể
b o đ m quy n l i lao đ ng c a mình m t m c có th .ả ả ề ợ ộ ủ ở ộ ứ ể
Đây là lí do vì sao em ch n đ tài này- ọ ề s bóc l t s c lao đ ng c a ch nghĩaự ộ ứ ộ ủ ủ tư
b nả. Trong bài ti u lu n c a mình em mu n dùng nh ng ki n th c h c đ c đ làmể ậ ủ ố ữ ế ứ ọ ượ ể
2
rõ b n ch t, hình th c, trình đ bóc l t và s che d u b n ch t bóc l t s c laoả ấ ứ ộ ộ ự ấ ả ấ ộ ứ
đ ng này c a ch nghĩa t b n. ộ ủ ủ ư ả
PH N IẦ: NGU N G C S BÓC L T C A CH NGHĨA T B NỒ Ố Ự Ộ Ủ Ủ Ư Ả
1.1 ● Đ NH NGHĨA V T B N_B C Đ U CHO TH Y S BÓC L TỊ Ề Ư Ả ƯỚ Ầ Ấ Ự Ộ
Đ hi u đ c s bóc l t c a ch nghĩa t b n, tr c h t chúng ta c nể ể ượ ự ộ ủ ủ ư ả ướ ế ầ
hi u m t cách c b n khái ni m c a “t b n” đã. Th c ch t ngay trong kháiể ộ ơ ả ệ ủ ư ả ự ấ
ni m c a “t b n” đã bao hàm tính ch t bóc l t s c lao đ ng c a ch nghĩa tệ ủ ư ả ấ ộ ứ ộ ủ ủ ư
b nả
T b n là m t lo i ti n đ c bi t. Ti n là s n v t cu i cùng c a l uư ả ộ ạ ề ặ ệ ề ả ậ ố ủ ư
thông hàng hóa nh ng đ ng th i cũng là hình th c bi u hi n đ u tiên c a tư ồ ờ ứ ể ệ ầ ủ ư
b n. “M i t b n đ u bi u hi n d i m t s ti n nh t đ nh nh ng b n ch tả ọ ư ả ề ể ệ ướ ộ ố ề ấ ị ư ả ấ
ti n không ph i là t b n. Ti n ch bi n thành t b n trong đi u ki n nh tề ả ư ả ề ỉ ế ư ả ề ệ ấ
đ nh ,khi chúng đ c s d ng đ bóc l t s c lao đ ng c a ng i khác” ị ượ ử ụ ể ộ ứ ộ ủ ườ (Giáo
trình “Nh ng nguyên lí c b n c a ch nghĩa Mác- Lênin”).ữ ơ ả ủ ủ Nh v y, theoư ậ
nh đ nh nghĩa bóc l t s c lao đ ng là ngu n g c bi n ti n thông th ng thànhư ị ộ ứ ộ ồ ố ế ề ườ
t b n. ư ả
●CÔNG TH C CHUNG C A T B N_ N CH A S BÓC L TỨ Ủ Ư Ả Ẩ Ứ Ự Ộ
Ti n đ c dùng đ bóc l t s c lao đ ng c a ng i khác là đ c đi mề ượ ể ộ ứ ộ ủ ườ ặ ể
riêng c a ch nghĩa t b n; nh ng vì sao và b ng cách nào?? Chúng ta hãy tìmủ ủ ư ả ư ằ
hi u công th c chung c a ch nghĩa t b n đ hi u đ c lý do vì sao nhà tể ứ ủ ủ ư ả ể ể ượ ư
b n có th bi n ti n thành t b n đ ph c v m c đích l u thông c a h .ả ể ế ề ư ả ể ụ ụ ụ ư ủ ọ
Công th c chung cua t b n là T-H-T, t c là s chuy n hóa c a ti nứ ư ả ứ ự ể ủ ề
thành hàng hóa và hàng hóa chuy n hóa ng c l i thành ti n. đây, ti n v aể ượ ạ ề Ở ề ừ
là đi m xu t phát v a là đi m k t thúc c a quá trình, còn hàng hóa ch đóng vaiể ấ ừ ể ế ủ ỉ
trò là trung gian ( khác v i đ ng ti n thông th ng trong l u thông hàng hóaớ ồ ề ườ ư
gi n đ n, ch đóng vai trò trung gian trong l u thông hàng hóa v i công th cả ơ ỉ ư ớ ứ
chung H-T-H). Công th c này cho th y, trong khi m c đích c a l u thông hàngứ ấ ụ ủ ư
hóa gi n đ n là giá tr s d ng đ th a mãn nhu c u tiêu dùng thì m c đíchả ơ ị ử ụ ể ỏ ầ ụ
c a l u thông hàng hóa t b n không ph i là giá tr s d ng, mà là giá tr h nủ ư ư ả ả ị ử ụ ị ơ
n a còn là giá tr tăng thêm. Vì v y, s ti n thu v luôn l n h n s ti n ngữ ị ậ ố ề ề ớ ơ ố ề ứ
3
ra, và đó cũng là đi u các nhà t b n theo đu i. Nh ng s ti n tăng thêm yề ư ả ổ ư ố ề ấ
không ng u nhiên mà có. V y s ti n y là do đâu? Nghiên c u kĩ chúng ta sẫ ậ ố ề ấ ứ ẽ
th y s ti n y là giá tr th ng d hình thành sau quá trình s n xu t và l uấ ố ề ấ ị ặ ư ả ấ ư
thông mà giá tr th ng d y xét cho cùng là k t qu c a s bóc l t s c laoị ặ ư ấ ế ả ủ ự ộ ứ
đ ng. V y th c ch t, bóc l t s c lao đ ng là nh th nào và vì sao l i t o raộ ậ ự ấ ộ ứ ộ ư ế ạ ạ
giá tr th ng d đ m b o công th c chung c a t b n bi n ti n tr thành tị ặ ư ả ả ứ ủ ư ả ế ề ở ư
b n?? ả
Đ gi i đáp nh ng đi u này và cũng là tìm hi u rõ ngu n g c c a s bócể ả ữ ề ể ồ ố ủ ự
l t mà ch nghĩa t b n th c hi n chúng ta s đi sâu tìm hi u v giá tr th ngộ ủ ư ả ự ệ ẽ ể ề ị ặ
d ư
1.2) GIÁ TR TH NG D _K T QU VÀ CŨNG LÀ Đ NG L C CHO SỊ Ặ Ư Ế Ả Ộ Ự Ự
BÓC L T S C LAO Đ NGỘ Ứ Ộ
Nh trên đã đ c p, m c đích c a các nhà t b n không ph i là giá trư ở ề ậ ụ ủ ư ả ả ị
s d ng mà là giá tr th m chí là giá tr tăng thêm hay nói cách khác là giá trử ụ ị ậ ị ị
th ng d . Và giá tr th ng d y thu đ c nh s bóc l t s c lao đ ng c aặ ư ị ặ ư ấ ượ ờ ự ộ ứ ộ ủ
công nhân lao đ ng ộ
Đ hi u rõ đi u này chúng ta l y quá trình s n xu t c a m t nhà máyể ể ề ấ ả ấ ủ ộ
s n xu t xi măng làm ví d . Sau đây là b ng t ng k t s l c chi phí s n xu tả ấ ụ ả ổ ế ơ ượ ả ấ
b ra và l i nhu n thu v :ỏ ợ ậ ề
Chi phí s n xu tả ấ Giá tr s n ph m m iị ả ẩ ớ
- Ti n mua v t li u :ề ậ ệ
300$
-Ti n hao mòn máy móc: 15 $ề
- Ti n mua s c lao đ ng trong m tề ứ ộ ộ
ngày: 20$
-Giá tr c a v t li u chuy n vào xiị ủ ậ ệ ể
măng: 300$
- Giá tr c a máy móc đ c chuy nị ủ ượ ể
vào xi măng: 15$
- Giá tr m i do lao đ ng c a côngị ớ ộ ủ
nhân t o ra trong 12 gi lao đ ng:ạ ờ ộ
40$
T ng c ng: 335$ổ ộ T ng c ng: 355$ổ ộ
Nh v y, rõ ràng giá tr s c lao đ ng mà nhà t b n ph i tr khi mua vàư ậ ị ứ ộ ư ả ả ả
giá tr s c lao đ ng có th t o ra cho nhà t b n là hai đ i l ng khác nhau, màị ứ ộ ể ạ ư ả ạ ượ
nhà t b n đã tính tr c khi mua s c lao đ ng. N u nh nhà t b n ch kéo dàiư ả ướ ứ ộ ế ư ư ả ỉ
quá trình lao đ ng trong vòng 6 gi thì ch đ bù đ p l i giá tr s c lao đ ng ộ ờ ỉ ủ ắ ạ ị ứ ộ ở
đây là 20$ thì h s không thu đ c gì và quá trình s n xu t là vô nghĩa. Nhà tọ ẽ ượ ả ấ ư
4
b n đã tr ti n mua s c lao đ ng trong m t ngày 12 gi và có th tùy ý sả ả ề ứ ộ ộ ờ ể ử
d ng nó.ụ
Trong ví d trên, giá tr c a s n ph m m i đã mang l i cho nhà t b nụ ị ủ ả ẩ ớ ạ ư ả
ph n dôi ra hay giá tr th ng d là 20$. M c chênh l ch này có đ c b i nhà tầ ị ặ ư ứ ệ ượ ớ ư
b n đã chi m đo t không công ph n giá tr m i dôi ra mà công nhân làm thuêả ế ạ ầ ị ớ
đã dùng s c lao đ ng c a h đ t o ra trong quá trình lao đ ng( trong th c tứ ộ ủ ọ ẻ ạ ộ ự ế
ng i công nhân ch đ c tr ph n ti n công cho th i gian lao đ ng c n thi tườ ỉ ượ ả ầ ề ờ ộ ầ ế
mà thôi). Nh v y, ư ậ giá tr th ng d là m t b ph n c a giá tr m i dôi raị ặ ư ộ ộ ậ ủ ị ớ
ngoài giá tr s c lao đ ng do công nhân làm thuê t o ra và b nhà t b nị ứ ộ ạ ị ư ả
chi m không.ế Quá trình s n xu t ra giá tr th ng d là quá trình t o ra giá trả ấ ị ặ ư ạ ị
kéo dài quá cái đi m mà đó giá tr s c lao đ ng do các nhà t b n tr đ cể ở ị ứ ộ ư ả ả ượ
hoàn l i b ng m t v t ngang giá m i. Ngày lao đ ng c a công nhân bao giạ ằ ộ ậ ớ ộ ủ ờ
cũng đ c chia thành hai ph n: ph n ngày lao đ ng mà ng i công nhân t o raượ ầ ầ ộ ườ ạ
m t l ng giá tr ngang b ng v i giá tr s c lao đ ng c a mình g i là ộ ượ ị ằ ớ ị ứ ộ ủ ọ ph nầ
ngày lao đ ng c n thi tộ ầ ế và lao đ ng trong th i gian đó g i là c n thi t. Ph nộ ờ ọ ầ ế ầ
còn l i c a lao đ ng g i là ạ ủ ộ ọ th i gian lao đ ng th ng dờ ộ ặ ư, và lao đ ng trongộ
kho ng th i gian đó g i là lao đ ng th ng d t o ra giá tr th ng d .ả ờ ọ ộ ặ ư ạ ị ặ ư
Chính giá tr th ng d là ph n mang l i l i nhu n cho các nhà t b n khiị ặ ư ầ ạ ợ ậ ư ả
ti n hành ho t đ ng kinh doanh vì v y, là đi u mà t t c các nhà t b n theoế ạ ộ ậ ề ấ ả ư ả
đu i; b i n u quá trình s n xu t không t o ra giá tr tăng thêm thì vô nghĩa.ổ ớ ế ả ấ ạ ị
T t nhiên, khi theo đu i giá tr th ng d đ ng nghĩa v i vi c nhà t b n đangấ ổ ị ặ ư ồ ớ ệ ư ả
bóc l t m t ph n giá tr s c lao đ ng c a chúng ta. Cho dù là d i ch đ tộ ộ ầ ị ứ ộ ủ ướ ế ộ ư
b n cách đây m y ch c năm, khi s bóc l t di n ra quá l li u hay là d iả ấ ụ ự ộ ễ ộ ễ ướ
nh ng công ty t b n bây gi khi ng i công nhân đi làm hành chính 8 gi laoữ ư ả ờ ườ ờ
đ ng m t ngày thì chúng ta, khi vai trò là m t ng i lao đ ng làm thuê đ u bộ ộ ở ộ ườ ộ ề ị
bóc l t s c lao đ ng ch có đi u m c đ bóc l t và ph ng pháp bóc l t màộ ứ ộ ỉ ề ứ ộ ộ ươ ộ
chúng ta đ c áp d ng trong nh ng hoàn c nh khác nhau là khác nhau. Chúngượ ụ ữ ả
ta s tìm hi u v trình đ bóc l t s c lao đ ng cũng nh ph ng pháp bóc l tẽ ể ề ộ ộ ứ ộ ư ươ ộ
s c lao đ ng ph n sau..ứ ộ ở ầ
1.3) S PHÂN CHIA T B N THÀNH HAI LO I B T BI N VÀ KHỰ Ư Ả Ạ Ấ Ế Ả
BI N CÀNG LÀM RÕ THÊM B N CH T BÓC L T C A T B NẾ Ả Ấ Ộ Ủ Ư Ả
Mu n ti n hành s n xu t, nhà t b n ph i ng t b n ra đ mua t li uố ế ả ấ ư ả ả ứ ư ả ể ư ệ
s n xu t và mua s c lao đ ng, t c là bi n t b n ti n t thành các y u t s nả ấ ứ ộ ứ ế ư ả ề ệ ế ố ả
xu t, thành các b ph n khác nhau c a t b n s n xu t. D a vào vai trò khácấ ộ ậ ủ ư ả ả ấ ự
nhau c a các b ph n t b n trong quá trình s n xu t ra giá tr th ng d mà tủ ộ ậ ư ả ả ấ ị ặ ư ư
b n đ c chia thành hai lo i : t b n b t bi n và t b n kh bi n.ả ượ ạ ư ả ấ ế ư ả ả ế
5
