A- M Đ UỞ Ầ
Đ t n c ta đang trong th i kỳ đ i m i và phát tri n m nh m .Kấ ướ ờ ổ ớ ể ạ ẽ ể
t năm 1986 khi xoá b bao c p chuy n sang kinh t th tr ng n n kinhừ ỏ ấ ể ế ị ườ ề
t đã đ t đ c nh ng k t qu h t s c to l n .ế ạ ượ ữ ế ả ế ứ ớ
Có th nói kinh t th tr ng là m t ph m trù kinh t h t s c r ngể ế ị ườ ộ ạ ế ế ứ ộ
l n, ph c t p . Do v y đ ng ta m i th c hi n đ c nh ng b c đi đ uớ ứ ạ ậ ả ớ ự ệ ượ ữ ướ ầ
tiên th n tr ng b c vào n n kinh t th tr ng.ậ ọ ướ ề ế ị ườ
Là m t nhà kinh t t ng lai đòi h i ph i n m đ c đ c đi m ho tộ ế ươ ỏ ả ắ ượ ặ ể ạ
đ ng, m c tiêu gi i pháp phát tri n kinh t c a đ t n c.vì v y tôi ch nộ ụ ả ể ế ủ ấ ứơ ậ ọ
đ tài “ềM t s v n đ c b n v kinh t th tr ng đ nh h ng xãộ ố ấ ề ơ ả ề ế ị ườ ị ưỡ
h i ch nghĩa Vi t Nam” ộ ủ ở ệ
Đ tài này không ch giúp tôi nâng cao ki n th c v kinh t thề ỉ ế ứ ề ế ị
tr ng mà còn giúp đ c m t s ng i không có ki n th c cũng có thườ ượ ộ ố ườ ế ứ ể
hi u đ c s v n hành c a n n kể ượ ự ậ ủ ề inh t Vi t Nam.Do ph m vi nghiên c uế ệ ạ ứ
c a đ tài này là r ng, do v y tôi ch t p trung vào m t s v n đ c b nủ ề ộ ậ ỉ ậ ộ ố ấ ề ơ ả
đó là:
I. S c n thi t khách quan phát tri n kinh t th tr ng xã h iự ầ ế ể ế ị ườ ộ
ch nghĩaủ
II. Nh ng đ c đi m c b n c a n n kinh t th tr ng,đ nhữ ặ ể ơ ả ủ ề ế ị ườ ị
h ng xã h i ch e nghĩa vi t namướ ộ ủ ở ệ
III. Th c tr ng và nh ng gi i pháp c b n đ phát tri n kinh tự ạ ữ ả ơ ả ể ể ế
th tr ng đ nh h ng xã h i chũ nghĩa vi t namị ườ ị ướ ộ ở ệ
1
B- N I DUNGỘ
I.S C N THI T KHÁCH QUAN PHÁT TRI N KINH T TH TR NG XÃỰ Ầ Ế Ể Ế Ị ƯỜ
H I CH NGHĨA.Ộ Ủ
1. Quan ni n v kinh t th tr ng:ệ ề ế ị ườ
Kinh t th tr ng là mo hình kinh t đ u đ c th c hi n trênế ị ườ ế ề ượ ự ệ
th tr ng thông qua quá tình trao đ i, mua bán quan h hàng ti n t phátị ườ ổ ệ ề ệ
tri n đ n m t trình đ nh t đ nh s đ t đ n kinh t th tr ng.Kinh t thể ế ộ ộ ấ ị ẻ ạ ế ế ị ườ ế ị
tr ng là giai đo n phát tườ ạ ri n r t caoc a l c l ng s n xu t.ể ấ ủ ự ượ ả ấ
Trong nh ng đi u ki n kinh t -xã h i khác nhau s phát tri nữ ề ệ ế ộ ự ể
c a kinh t hàng hoá t t nhiên ch u s tác đ ng c a nh ng quan h xã h iủ ế ấ ị ự ộ ủ ữ ệ ộ
nh t đ nh hình thành lên các ch đ kinh t –xã h i khá nhau.ấ ị ế ộ ế ộ
Loài ng i đã ch ng ki n kinh t th tr ng phát tri n m nhườ ứ ế ế ị ườ ể ạ
m d i ch nghĩa t b n, nh ng nó không ph i là s n ph m riêng c aẽ ướ ủ ư ả ư ả ả ẩ ủ
ch nghĩa t b n mà là thành t u c a văn minh nhân lo i.ủ ư ả ự ủ ạ
Kinh t th tr ng đã t n t i r t lâu trong xã h i loài ng i,ế ị ườ ồ ạ ấ ộ ườ
nh ng ph i đ n khi ch nghĩa t b n ra đ i nó m i bi t v n d ng khaiư ả ế ủ ư ả ờ ớ ế ậ ụ
thác nh ng quy lu t t t y u c a kinh t th tr ng vào s n xu t và đ tữ ậ ấ ế ủ ế ị ườ ả ấ ạ
đ c nhi u thành t u to l n.ượ ề ự ớ
Đ ng ta đã kh ng đ nh “s n xu hàng hoá không đ i lâoh v iả ẳ ị ả ấ ố ớ
ch nghĩa xã h i mà là thành t u phát tri n c a văn minh nhân lo i, t nủ ộ ự ể ủ ạ ồ
t i khách quan, c n thi t cho công cu c xây d ng ch nghĩa xã h i và conạ ầ ế ộ ự ủ ộ
ng i khi ch nghĩa xã h i đã đ c xây d ng.ườ ủ ộ ượ ự
Trong xã h i n u có s n xu t và l u thông hàng hoá thì t t y uộ ế ả ấ ư ấ ế
có th tr ng. Quy mô c a l u thông hàng hoá và s c mua c a xã h iị ườ ủ ư ứ ủ ộ
2
quy t đ nh dung l ng c a th tr ng.Ng c l i n u m r ng và lànhế ị ượ ủ ị ườ ượ ạ ế ở ộ
m nh hoá th tr ng l i có tác đ ng l u thông hàng hoá phát tri n. Nóiạ ị ườ ạ ộ ư ể
đ n th tr ng là nói đ n hàng hoá giá c , ti n t , ng i bán, ng i mua.ế ị ườ ế ả ề ệ ườ ườ
C s c a kinh t th tr ng là s phân công lao đ ng xã h i.ơ ở ủ ế ị ườ ự ọ ộ
Trình đ và quy mô th tr ng g n li n v i s phát tri n c a phân côngộ ị ườ ắ ề ớ ự ể ủ
lao đ ng xã h i,s n xu t và s c mua c a xã h i. Theo Mác thì “ th tr ngộ ộ ả ấ ứ ủ ộ ị ườ
là lĩnh v c trao đ i” Lê Nin cho r ng khái ni m th tr ng hoàn toànự ổ ằ ệ ị ườ
không th tách r i khái ni n phân công lao đ ng xã h i.ể ờ ệ ộ ộ
Kinh t hàng hoá, kinh t th tr ng v n đ ng theo c ch thế ế ị ườ ậ ộ ơ ế ị
tr ng và ch u s chi ph i c a nh ng quy lu t v có g m:quy lu t cungườ ị ự ố ủ ữ ậ ố ồ ậ
càu, c nh tranh,giá tr th ng d , quy lu t l u thông ti n t . Trong n nạ ị ặ ư ậ ư ề ệ ề
kinh t th tr ng, tính t ch c a các ch th kinh t là r t cao. M iế ị ườ ự ủ ủ ủ ể ế ấ ọ
ng i có th quy t đ nh ss vi c, cái gì, s n xu t nh th nào và s nườ ể ế ị ự ệ ả ấ ư ế ả
xu t cho ai nh m thu l i nhu n t i đa.ấ ằ ợ ậ ố
Trong n n kinh t th tr ng giá c là ph m trù kinh t trungề ế ị ườ ả ạ ế
tâm, là công c quan tr ng, thông qua cung c u đ kích thích đi u ti tụ ọ ầ ể ề ế
ho t đ ng kinh t c a các ch th kinh t .Tham gia th tr ng,s bi nạ ộ ế ủ ủ ể ế ị ườ ự ế
đ ng c a giá c th tr ng và ng c l i giá c th tr ng cùng đi u ti tộ ủ ả ị ườ ượ ạ ả ị ườ ề ế
cung c u. Nói tóm l i, s hình thành giá c th tr ng do th tr ng quy tầ ạ ự ả ị ườ ị ườ ế
đ nh.ị
C nh tranh gi a các chũ th là t t y u.Đ giành gi t đ c nh ngạ ữ ể ấ ế ể ậ ượ ữ
đi u ki n kinh doanh thu n l i. Chính s c nh tranh đó s đào th i nh ngề ệ ậ ợ ự ạ ẻ ả ữ
doanh nghi p y u kém, nh ng doanh nghi p còn l i có trình đ t ch cệ ế ữ ệ ạ ộ ổ ứ
qu n lý s s n xu t t t,giá c c nh tranh, đ c ng i tiêu dùng ch pả ể ả ấ ố ả ạ ượ ườ ấ
nh n.ậ
3
Nh v y, cu i cùng ng i đ c l i là ng i tiêu dùng.ư ậ ố ườ ượ ợ ườ
2. Đ c tr ng c a kinh t th tr ng.ặ ư ủ ế ị ườ
Đ y là mô hình kinh t t ng quát trong th i kỳ quá đ Vi tấ ế ổ ờ ộ ở ệ
Nam, xét v th c ch t là m t n n kinh t hàng hoá nhi u thành phàn v nề ự ấ ộ ề ế ề ậ
hành theo c ch th tr ng, có s qu n lý vĩ mô c a nhà n c. Nó khôngơ ế ị ườ ự ả ủ ướ
ph i là mô hình kinh t th tr ng t b n cũng không ph i kinh t thả ế ị ườ ư ả ả ế ị
tr ng xã h i chũ nghĩa, nó mang nh ng đ c tr ng chung c a kinh t thườ ộ ữ ặ ư ủ ế ị
tr ng. Đ c tr ng c a kinh t th tr ng là m t n n kinh t m phát tri nườ ặ ư ủ ế ị ườ ộ ề ế ở ể
theo đ nh h ng xã h i ch nghĩa.ị ướ ộ ủ
Xét v m c đích là phát tri n l c l ng s n xu t, phát tri n kinhề ụ ể ự ượ ả ấ ể
t đ xây d ng c s v t ch t k thu t cho ch nghĩa xã h i, phát tri nế ể ự ơ ở ậ ấ ỹ ậ ủ ộ ể
l c l ng s n xu t hi n đ i g n li n v i xây d ng quan h s n xu t m iự ượ ả ấ ệ ạ ắ ề ớ ự ệ ả ấ ớ
phù h p v i c ba m t:s h u, qu n lý, phân ph i.ợ ớ ả ặ ở ữ ả ố
V s h u phát tri n theo h ng còn t n t i các hình th c sề ở ữ ể ướ ồ ạ ứ ở
h u khác nhau, nhi u thành ph n kinh t khác nhau trong đó kinh t nhàữ ề ầ ế ế
n c gi vai trò ch đ o.ướ ữ ủ ạ
- Tiêu chu n căn b n đ đánh giá hi u qu xây d ng quanhẩ ả ể ệ ả ự ệ
s n xu t theo đ nh h ng xã h i ch nghĩa.Là thúc đ y l c l ng s nả ấ ị ướ ộ ủ ẩ ự ượ ả
xu t phát tri n c i thi n đ i s ng nhân dân th c hi n đ i s ng công b ngấ ể ả ệ ờ ố ự ệ ờ ố ằ
xã h i. Do v y, ph i t ng xác l p và phát tri n ch đ s h ucông c ngộ ậ ả ừ ậ ể ế ộ ở ữ ộ
v t li u s n xu t,tránh nóng v i xây d ng t.ề ư ệ ả ấ ộ ự ồ ạ
-Qu n lý trong kinh t th tr ng đ nh h ng xã h i chả ế ị ườ ị ướ ộ ủ
nghĩath c hi n phân ph i ch y u theo k t qu lao đ ng và hi u qu kinhự ệ ố ủ ế ế ả ộ ệ ả
t đ ng th i yêu c u phân ph i theo m c đóng góp và các ngu n l c khácế ồ ờ ầ ố ứ ố ự
vào s n xu t kinh doanh và thông qua phúc l i xã h i. C ch phân ph iả ấ ợ ộ ơ ế ố
4
này v a t o đ ng l c kích thích các ch th kinh t nâng cao hi u quừ ạ ộ ự ủ ể ế ệ ả
ho t đ ng s n xu t kinh doanh,đ ng th i h n ch nh ng b t công trongạ ộ ả ấ ồ ờ ạ ế ữ ấ
xã h i. Th c hi n tăng tr ng kinh t g n li n công b ng xã h i ngayộ ự ệ ưở ế ắ ề ằ ộ
t ng b c phát tri n .ừ ướ ể
-Tính đ nh h ng xã h i ch nghĩa c a n n kinh t th tr ngị ướ ộ ủ ủ ề ế ị ườ
n c ta còn th hi n ch tăng tr ng kinh t ph i đi đôi v i phát tri nướ ể ệ ở ổ ưở ế ả ớ ể
văn hoá giáo d c, xây d ng n n văn hoá Vi t Nam tiên ti n đ m đà b nụ ự ề ệ ế ậ ả
s c dan t c. Nâng cao dân trí giáo d c đào t o con ng i,xây d ng và phátắ ộ ụ ạ ườ ự
tri n ngu n nhâ l c c a đ t n c.ể ồ ự ủ ấ ướ
- Kinh t th tr ng là m t n n kinh t m i,nghĩa là có sế ị ườ ộ ề ế ớ ự
h p tác gi a các qu c gia. M t qu c gia không th h i t đ c các yêú tợ ữ ố ộ ố ể ộ ụ ượ ố
s n xu t. Do v y, ph i h p tác và phân công lao đ ng v i nhau.ả ấ ậ ả ợ ộ ớ
3. S c n thi t khách quan phát tri n kinh t th tr ngđ nhự ầ ế ể ế ị ườ ị
h ng xã h i ch nghĩa.ướ ộ ủ
a. Phát tri n kinh t th tr ng là s l a ch n đúng đ n.ể ế ị ườ ự ự ọ ắ
. Phát tri n kinh t hàng hoá kinh t th tr ng có vai trò h t s cể ế ế ị ườ ế ứ
quan tr ng. Đ i v i n c ta mu n chuy n t n n kinh t còn kém phátọ ố ớ ướ ố ể ừ ề ế
tri n lên s n xu t l n ch nghĩa xã h i thì không còn đ ng nào khác làể ả ấ ớ ủ ộ ườ
ph i phát tri n kinh t hàng hoá .Kinh t hàng hoá kh c ph c đ c kinhả ể ế ế ắ ụ ượ
t t cung t c p, t túc,t đ y m nh, Phân công lao đ ng xã h i phátế ự ự ấ ự ự ẩ ạ ộ ộ
tri n ngành ngh , t o vi c làm cho ng i lao đ ng, khuy n khích ngể ề ạ ệ ườ ộ ế ứ
d ng công ngh k thu t m i nh m tăng năng su t lao đ ng,tăng sụ ệ ỹ ậ ớ ằ ấ ộ ố
l ng ch ng lo i, ch t l ng hàng hoá, d ch v , thúc đ y tính t p trungượ ủ ạ ấ ượ ị ụ ẩ ậ
s n xu t, m r ng giao l u ki n th c gi a các đ a ph ng,các vùng lãnhả ấ ở ộ ư ế ứ ữ ị ươ
th , thúc đ y phát huy tính tình năng đ ng, sáng t o cu m i con ng iổ ẩ ộ ạ ả ỗ ườ
5