







TP.HCM2006


       !" 
!#$%#&'(
#!#$)*'(%+,-.
&,%/
Khi nói ñnngun lc con ngưi các nhà kinh t thưng hi u ñólà ngun
nhânlc(HumanResources)ñư*cxemxétdư.i2gócñ/:Nănglcxãh/ivàtính
năngñ/ngxãh/ic6aconngưi.Nănglcxãh/ibaohàmt8nghòav:th lc,trí
lc,nhâncáchc6aconngưi(laoñ/ng)c6am/tqu=cgia,ñáp?ngv.im/tcơcAu
nhAtñBnhc6aconngưidon:nkinhtxãh/iñòihCi.NgunnhânlclàDtrEng
tháitĩnh,mGcdùngunnhânlcluônluônñư*cpháttri n.NgunnhânlcñóphJi
ñư*cchuy nsangtrEngtháiñ/ng,t?clàñư*cphânb=h*plývàsMdNngcóhiOu
quJ,nghĩalà,phJilàmthnàoñ chuy nngunlcconngưidư.idEngti:mnăng
ñóthành“V=nconngưi,v=nnhânlc”(HumanCapital).
1
KháiniOmv=nconngưi(HumanCapital)ñãñư*ckinhtgiaAdamSmith
ñ:cVpñntrongtácphWmTheWealthofNations,vàocu=ithkX18.Lýthuytv=n
conngưiñư*cGaryBecker,giáosưðEih^cChicago,giJiNobelkinht1992,
khaitri nvàonăm1962.V=nconngưiñư*cñBnhnghĩanhưtVph*pnh`ngnăng
lcsJnxuAtmàm/tcánhânthuñư*cnhtíchluanh`nghi ubitt8ngquáthay
ñGcthù,nh`ngkanăngvàsthànhthEo,v.v...KháiniOm“v=n”dibntJýniOmm/t
dtr`phivVtth quychom/tngưi,cóth tíchluavàhaomòn.
2

Cunglaoñ/ngc6aconngưikhôngchcñơnthudnlàviOcgópmGttrênthB
trưnglaoñ/ngmàcònbaogmcáckanăng.Nh`ngkanăngnàyconngưithu
ñư*ctf khJ năng bWm sinh c6a mình,nh`ng gì con ngưi ñư*cñàotEo và kinh
nghiOmbEnñãtrJiqua.V=nconngưicóñư*ctfgiáodNcvàñàotEongh:(dEy
trctiphayvfalàmvfah^c).ðdutưvàov=nconngưilàbAtkỳngunlcnào
(baogmcJthigian)dànhñ nângcaonăngsuAtlàmviOcc6aconngưitrongñó
baogmcJviOcñdutưvàos?ckhCe.
ViOt Nam gia nhVp T8 Ch?c Thương MEi Th Gi.i (World Trade
Organization=WTO)vfalàm/tcơh/i,nhưngñngthicũngvfaphJiñ=idiOn
v.inh`ngtháchth?cthiñEic6amôth?c“VănHóaKinhTThBTrưng”.
Khinóiv:v=nling,ngưitathưngnghĩngayñnnh`nggiátrBvVtchAtcN
th màngưisDh`ucóth nhìnthAy,cAtgi`haycân,ño,ñong,ñmñư*c.Còn
nh`nggiátrBphivVtth ,ñGcbiOtlành`nggiátrBtinhthdntEonênbJnsncñGcthù
c6am/tqu=cgia,m/txãh/i,m/tdòngh^haym/tconngưiñư*ccoinhưnh`ng
“bWmtínhtrisinh”,bBchìmkhuAtsaubiêncươngvàhàolũytruy:nñic6alBchsM
vàvănhóa.
3

1
012340567839390360**39012*::;–Trang1.
2
http://diendan.edu.net.vn/forums/thread/89539.aspx
3
http://www.khoahoc.net/baivo/trankiemdoan/110506vonxahoi.htm
<
TftrongnpnghĩtheothóiquenvàcJmtính,V=nxãh/ithưngbBxemhay
ñư*cxemlàm/thOth=nggiátrBmGcnhiên,muingưisinhralàñãcónónhưkhí
tri,thiênnhiêncâycC.ThVtra,ngunv=ntol.nvàquantr^ngbVcnhAtlàV=nxã
h/i.TrongcNmtf“V=nxãh/i”ñãngdmch?ahaithànht=là:V=n(capital)+Xã
H/i(social).Nóim/tcáchcNth hơnv:V=nXãH/i,CohenvàPrusak(2001)ñBnh
nghĩa:“V=nxãh/ibaogmphdnl.nsh*ptácxâydnggi`anh`ngconngưi
v.inhau:StintưDng,shi ubitlxnnhau,vàschiasynh`nggiátrBñEoñ?c,
phongcáchn=iktnh`ngthànhviêntrongcáctVpñoàn,cácc/ngñnglEiv.inhau
làmchoviOcph=ih*phànhñ/ngcókhJnăngthchiOnñư*c”.
VAnñ:V=nxãh/iñãñư*cnhncnhD,nghiênc?u,pháttri nvàápdNngm/t
cáchcóhOth=ngvàr/ngkhnptrongcáclĩnhvckinht,giáodNc,xãh/i,tâmlý…
tEiMa,cácnư.cphươngTâyvàcácqu=cgiakanghOtrêntoànthgi.i.Năm1961,
JaneJacobphântíchvàthJoluVnv:v=nxãh/itrongm=itươngquanc6añis=ng
Dthànhph=.Năm1983,PierreBourdieusoEnh|nram/tlýthuytriêngv:V=nxã
h/i.JamesS.Colemanpháttri nlýthuytthànhm/tn/idunggiáodNcv:ngun
V=nxãh/i.ÝtưDngndyñãñư*cm/tt8ch?ctàichínhl.nnhAthànhtinhlàNgân
HàngThGi.isMdNngnhưm/týkinrAth`uíchv:mGtt8ch?c.NgânHàngTh
Gi.ixácñBnhr~ng:“B~ngch?ngmuingàym/tnhi:uchcrõr~ng,sliênktxãh/i
làrAtthityuchocácxãh/itrongviOclàmgiàumEnhkinhtvàchoviOcphát
tri ntinlênkhôngngfng”.
TrongkhiV=nvVtchAt(physicalcapital)nóiñncácvVtth hiOnh`uvàV=n
nhânsinh(humancapital)nóiñntàisJncánhânthìV=nxãh/inóiñnliênhOn=i
ktgi`anh`ngconngưi.ðAylàmEnglư.ixãh/iv.inh`ngtiêuchuWngiaodBch
qualEitrongstintưDnglxnnhauvàñngthiñócũnglàñEolýcưxMgi`angưi
vàngưitrongxãh/i.TheoñBnhnghĩac6aNgânHàngThGi.ithìV=nxãh/ilà
nh`nggìliênquanñncáccơsD,cácm=iquanhOvành`nggiátrBtruy:nth=ng.
TAtcJcùngh*ps?ctEonênchAtlư*ngvàs=lư*ngc6athànhphWmlàmnênbDis
tươnggiaoh*ptáctrongxãh/i…V=nxãh/ikhôngphJichcñơnthudnlàst8ng
h*pnh`ngkh=ilư*ngvVtchAtc6axãh/imàlàchAtkeolàmdínhchGtnh`ngkh=i
lư*ngtàisJnxãh/indylEiv.inhau.
NhưvVy,V=nxãh/ichínhlàconngưi.TrongkhiconngưilEichínhlàsJn
phWmc6am/thoàncJnhxãh/ihiOnh`uvàpháttri ntrongm/thoàncJnhkinht,
m/tb=icJnhlBchsM,m/ttruy:nth=ngvănhóacNth nàoñó.
Ngày24tháng4năm2006vfaqua,BillGates,ch6nhâncôngtyMicrosoftvà
cũnglàngưigiàunhAtthgi.iv.igiatàixApxc53tXñôlaMa,ñnthămViOt
Nam.NhânvVtndyñãñư*cgi.itryViOtNamcJnư.cñGcbiOtquantâmtheodõi.
ðãcóngưithCi:“NuBillGatessinhratEiViOtNamhaym/tnơinàoñókhông
phJilàMathìliOum/t‘BillGateshEtgi=ng’cókhJnăngtrDthànhm/tBillGates
thànhcônglxylfngnhưhômnaykhông?TuyñâychclàcâuhCigiJñBnh,nhưng
câutrJlidĩnhiênlà“không!”vàcâuhCitips…là“TEisao?”CâutrJliñơngiJn
nhAts…là:“VìMakhác,takhác.Macónhi:uphươngtiOnkinhdoanhvàñi:ukiOn
thuVnl*inghiênc?ukathuVtvàthamkhJothBtrưngmàtakhôngcó...”Ththìcó
ngưilEihCi, m/tnhânvVtMan8iting kháccũngñãñnthămViOtNam,cu
t8ngth=ngMaBillClinton,cóm/tngưiemtraicùngchakhácm†,l.nlêntrong
cùngm/tmáiAmgiañình,suýtsoáttu8inhaulàRogerClintonlEitrDthànhm/t
;
taylêul8ng,bBtùt/ivìghi:nxìke,matúy.NhưvVycóhaiClintonstráingư*c
nhautrongcùngm/thoàncJnh.Clintonanhlàv=nxãh/iñángquývàClintonem
làcNcn*xãh/iñángthươnghEi.
TrênñâylàthídNcNth v:m=itươngquanvàstácñ/ngqualEigi`acon
ngưivàhoàncJnh.ðâylàcJm/tstươngtácv:cJbamGt:VVtchAt,tinhthdn,
hoàncJnhriêng,chung.BDivVy,phươngphápluVncũngnhưd`kiOnv:cácmGt
nhânsinhvàmôitrưngxãh/ithưnglành`ngñ=itư*ngrAtph?ctEptrongviOc
ñolưnghayphântíchNgunv=nxãh/i.
Cácnhànghiênc?uphJilưuýñnbañBnhm?cc6aV=nxãh/i:(1)M?cñ/
V=n xã h/i vi mô (microlevel social capital), (2) M?c ñ/ V=n xã h/i trung mô
(Mesolevel social capital), và (3) M?c ñ/ V=n xã h/i vĩ mô (macrolevel social
capital).BañBnhm?cndyliênquanñn:(1)Cánhân,(2)Giañình,trưngh^c,cơ
quan,ñoànth ,xínghiOp,và(3)Xãh/i,ñAtnư.cvàtoàncdu.M=iliênhOh`ucơ
là:(1)Nucánhânkhôngñư*cchuWnbBkacàng;(2)NunghiOpvNkhôngñư*c
ñàotEo,huAnluyOnnghiêmtúc;(3)KtquJs…tEoralành`ngthànhviênxãh/icó
chAtlư*ngnghèonànvàhOquJtAtyulàs…làmchongunv=nxãh/isuythoái
haykhánhtVn.
Công trình nghiên c?u v: V=n xã h/i gdn ñây nhAt c6a Robert D. Putnam
(1993;2000)nhAnmEnhv:sh*ptáchaichi:uvànhi:uchi:uc6acácthànhviên
trongxã h/i. Ôngchor~ngsh*ptácvàchiasygi`acácthànhviênxãh/iv.i
nhaulàyut=quantr^nghàngñdutrongviOcxâydngv=nxãh/i.Tfñó,Putnam
cũngbáoñ/ngnguycơv:sxu=ngd=cc6angunv=nxãh/itEiMa.Nguyênnhân
chínhlàvìch6nghĩacánhân(individualism)ngàym/tchimthmEnhvàtryem
chcs=ngv.ichahaym†m/tmìnhdotìnhtrEnglydBgiatănglàmchotinhthdnh*p
tácxãh/iyuddn.
Tfñó,nhìnlEiV=nxãh/iViOtNam,cJmnhVnt?cthitrư.ckhiñưalênbàn
cântínhtoánlànư.ctavàdântacóm/tngunv=nxãh/iphongphúñư*ctíchlũy
qua“b=nnghìnnămvănhin”.Nuñemcáctiêuchíñi nhìnhnhAtc6akháiniOm
v=n xã h/i cơ bJn như truy:n th=ng ñEo lý, phong cách xM s h*p tác làm ăn
nghiêmtúc,ñángtincVy,giàutinhthdnh*ptácvàchiasy,cótayngh:v`ngvàng
tronglĩnhvcchuyênmôn…thìñAtnư.cvàconngưiViOtNamxưanaykhông
thiu.Ngunv=nxãh/iViOtNam,doñó,s…rAtnhi:u.Nukhôngcóngunv=nxã
h/igiàucólàmcănbJnchoss=ngcònvàvươnlênc6añAtnư.cvàconngưi
ViOtNamthìcól…nư.cViOtNamñãbBñnghóahaybinmAtgi`anh`ngthlc
xâmlăngcưngbEoñntfm^iphíatrongnh`ngnghìnnămqua.Nhưngnuxin
tEmgáclEini:mthàodânt/cñ nhìnvàothctibncu/cs=ngc6adântatrong
dòngsinhmOnhc6añAtnư.cvà trong b=icJnhlBchsMthgi.ithìtathAyñư*c
nh`nggì?
Ngunv=nquantr^ngñóbâygiñangphongphú,cEnkiOthayvxncònd
tr`trànñdydư.idEngti:mnăng?Bamươinămquas=ngdư.ichñ/m.i,không
cònchintranh,khôngcònphânchiaNamBnc…ngunv=nxãh/iViOtNamñang
Dm?cñ/nào?TheoRusselLandsfield(2002),cáctiêuchí“quansáttEmthi”ñ
nhìnvàom?cñ/Ngunv=nxãh/ic6am/txãh/ilà:(1)Tháiñ/xMthcôngc/ng
(publicbehavior),(2)SñángtincVytrongquanhOmuabánñ8icháchàngngày
=
(trustworthinessindailyexchangeandbusiness),(3)Ni:mtintrongstươngtác
gi`aqudnchúngvàlãnhñEo(mutualtrustbetweenauthorityandpeople),(4)TrVt
t và an ninh công c/ng (order and safety in public). Ví thM có m/t ngưi như
Russel m.iñn ViOt Nam ldn ñdu, anh ta dùng nh`ng “thangñi m” vfa nêu ñ
“quansáttEmthi”xãh/iViOtNamthìngưiñós…thAyngunv=nxãh/iViOt
NamhiOnnayñangDvàom?cñ/nào?
CănbJnñ tEorangunv=nxãh/ilàconngưi.PhWmchAtc6aconngưi
ViOtNamkhôngthuasútbAtc?dânt/cnàotrongcùnghoàncJnhñBadưvàlBchsM.
Trongnh`ngtrưngñEih^cMamàngưivitbàindycódBpgiJngdEy,sth hiOn
rAtrõrànglàsinhviênViOtNam,thu/ccJhaithhOtrytfquênhàsangduh^chay
sinhravàl.nlêntEiMañ:ukhôngthuakémmJymaysinhviênc6abAtc?nư.c
nào,nhAtlàñ=iv.isinhviênchâuÁnhưNhVt,TrungQu=c,ðEiHàn,Singapore…
ThnhưngtrongthctñAtnư.c,v:mGtchuyênmônvàkhJnăngkhaiphá,sáng
tEotrongkhoah^c,kathuVtñ tEoranh`ngsJnphWmkanghOhiOnñEi,chúngta
vxncònbBgi.ihEnvàtNthVusov.ih^?V=nxãh/ihiOnnayc6añAtnư.ctacóñ6
phWmchAtvàlư*ngdtr`ñ ñáp?ngñư*cnhucdupháttri nc6an:nkinhtthB
trưnghaykhông?ðAyvxn cònlành`ngvAnñ:cdnñư*cnghiên c?um/tcách
kháchquanvàkhoah^cm.icóth tìmracâutrJlithíchñáng.
V=nxãh/ilàm/tkháiniOmtươngñ=icònm.im…trongsinhhoEtkinht
ñVmtínhtruy:nth=ngvàkthfac6angưiViOtchúngta.Khinóiv:ngunv=n,
ngưitaquennóiñnngunv=nvVtchAth`uhìnhvàcNth (tangible).CònNgun
v=nxãh/ilàm/tgiátrBphivVtth (intangible)nênngưitamơhthAynó“Dñâu
ñó”qua nh`ngbi uhiOn“tàinăng”cánhâncótínhchAtti uxJovàti uthương
theoki u:“nóid…oqu†onhưm†oconbuôn…”!Lenkowsky(2000)ñãch?ngminh
r~ngxãh/icàngkémpháttri n,s?cmEnhkinhtcàngyuthìngunv=nxãh/i
càngdbbBquênlãng.Ngunv=nxãh/ilàm/ttintrìnhhìnhthànhvàñdutưlâu
dàich?khôngxuAthiOncNth vànhanhchóngtrongñis=ngnhư“mìănli:n”.
Tuy nhiên, Putnam cũng ñưa ra m/t “kính chiu yêu” ñ  nhìn vào và nhVn bit
nh`ngvùngñangcóngunv=nxãh/icaohơn…khi“nh`ngnơicôngc/ngsEchs…
hơn,conngưithânthiOn,ñángtincVyhơn,vàñưngsáantoànhơn.
Spháttri nkinhtthưngñisongsongv.iscJithiOnñis=ngv:mGtvVt
chAt.Nhưngm/tvùngñAtnàoñórAtgiàucóv:vVtchAtthudntúymàthiuvnng
v=nxãh/i.Nghĩalàthiuñichi:usâuvănhóavàchi:ucaonhânvănthìñAycũng
chclàm/thìnhth?cphnvinhthôthi nmàngưixưag^ilà“tr^cphú”(thanhbdn
hơntr^cphú)haytheomntnhìnc6aqudnchúngbìnhdânlà“giàumàkhôngsang”.
HìnhJnhc6anh`ngvùngñAtgiàuv=nvVtchAtmànghèov=nxãh/ithưngxuAt
hiOntrongnh`ngvùngkinht“nư.cn8i”.NucódBpghéñnnh`ngvùngkinht
quanhcáckhuquâns,hdmmõhayhJngxưDngkhaitháckinhdoanhtEmthiD
PhiLuVtTân,Panama,Trungñông,NamPhi…s…thAyrõhìnhJnh“giàumàkhông
sang”ndyxuAthiOnnhannhJn.TheoSennett,R.(1998)thì“DAuhiOubáoñ/ngñdu
tiênc6assuythoáingunv=nxãh/ilàs=ngưiphátgiàumàkhônglàmgìcJ
haykiml*ibAtchínhm/tcáchcôngkhaicànglúccàngñôngvàkhoJngcáchgi`a
nh`ngngưinghèolươngthiOnvành`ngngưigiàugianmanhmuingàym/tl.n”.
Cácnhànghiênc?uv:ngunv=nxãh/itrongtươngquankinhtñ:uñngý
v.inhaur~ng,m/tn:nkinhtlànhmEnhtrongm/tñAtnư.ccókXcươngvàvăn