intTypePromotion=3
 » 
 » 

Tiểu luận: Vận dụng nguyên tắc thống nhất giữa lý luận và thực tiễn của chủ nghịa Mác –Lenin trong việc giảng dạy ngành điện công nghiệp ở Quảng Ngãi

Chia sẻ: Tulip_12 Tulip_12 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:22

0
Thêm vào BST
Báo xấu
287
lượt xem 66
download

Tiểu luận: Vận dụng nguyên tắc thống nhất giữa lý luận và thực tiễn của chủ nghịa Mác –Lenin trong việc giảng dạy ngành điện công nghiệp ở Quảng Ngãi

Mô tả tài liệu
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tham khảo luận văn - đề án 'tiểu luận: vận dụng nguyên tắc thống nhất giữa lý luận và thực tiễn của chủ nghịa mác –lenin trong việc giảng dạy ngành điện công nghiệp ở quảng ngãi', luận văn - báo cáo, khoa học xã hội phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tiểu luận: Vận dụng nguyên tắc thống nhất giữa lý luận và thực tiễn của chủ nghịa Mác –Lenin trong việc giảng dạy ngành điện công nghiệp ở Quảng Ngãi

  1. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG …………….. ---------- TIỂU LUẬN Vận dụng nguyên tắc thống nhất giữa lý luận và thực tiễn của chủ nghịa Mác –Lenin trong việc giảng dạy ngành điện cong nghiệp ở Quảng Ngãi
  2. Khoùa luaän trieát hoïc CH K13 LÔØI NOÙI ÑAÀU Ñeå hoøa nhaäp vaøo söï phaùt trieån cuûa khu vöïc cuõng nhö quoác teá thì phaûi phaùt trieån veà moïi maët tri thöùc ,kinh teá- xaõ hoäi ,giaùo duïc,vaên hoùa ,…Chính vì theá trong Ñaïi hoäi Ñaûng laàn thöù IX nhaán maïnh chieán löôïc phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi cho 10 naêm ñaàu cuûa theá kyû XXI “ Chieán löôïc ñaåy maïnh coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa theo ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa, xaây döïng neàn taûng ñeå ñeán naêm 2010 nöôùc ta trôû thaønh nöôùc coâng nghieäp”. Muïc tieâu chung laø nhaèm ñöa ñaát nöôùc ra khoûi tình traïng keùm phaùt trieån vaø trôû thaønh nöôùc coâng nghieäp . Töø nhu caàu thöïc teá ñoù cuøng vôùi xu theá toaøn caàu hoùa, ñoøi hoûi muoán phaùt trieån ñöôïc thì moät nhu caàu thieát yeáu ñoù chính laø phaùt trieån neàn kinh teá tri thöùc, ñoøi hoûi ngaønh giaùo duïc phaûi coù nhöõng chieán löôïc ñeå phaùt trieån nguoàn nhaân löïc ñaùp öùng nhu caàu hieän nay. Tröôùc yeâu caàu cuûa coâng cuoäc phaùt trieån ñaát nöôùc, phaûi tieáp tuïc môû roäng quy moâ giaùo duïc ñaøo taïo, ñieàu chænh hôïp lyù cô caáu ñaøo taïo theo ngaønh ngheà vaø theo trình ñoä, taêng nhanh nhòp ñoä vaø tyû troïng ñaøo taïo ngheà phuø hôïp vôùi nhu caàu cuûa thò tröôøng lao ñoäng. Trong giaùo duïc, söï thoáng nhaát giöõa lyù luaän vaø thöïc tieãn laø caàn thieát vaø taát yeáu. Moïi hoaït ñoäng giaùo duïc khoâng theå döøng laïi ôû lyù thuyeát suoâng maø phaûi ñöôïc kieåm nghieäm töø thöïc tieãn. Maët khaùc, thöïc tieãn seõ ñöôïc lyù luaän höôùng daãn, ñieàu chænh ñeå ñaït ñöôïc hieäu quaû cao hôn. Vieäc nghieân cöùu moái quan heä giöõa lyù luaän vaø thöïc tieãn coù yù nghóa raát lôùn veà maët phöông phaùp luaän cho moãi moät giaùo vieân, noù khoâng nhöõng taïo ra cho chuùng ta moät phong caùch laøm vieäc khoa hoïc, maø coøn traùnh cho ta nhöõng caên beänh thöôøng maéc phaûi khi maø lyù luaän daïy hoïc ñaõ trôû thaønh môø nhaït , coøn thöïc tieãn bieán ñoåi töøng ngaøy, töøng giôø vaø maõi maõi phaùt trieån. Nhaèm trình baøy quan ñieåm cuûa ngöôøi nghieân cöùu veà “söï thoáng nhaát giöõa lyù luaän vaø thöïc tieãn” trong daïy hoïc, ngöôøi nghieân cöùu choïn ñeà taøi “Vaän duïng nguyeân taéùc thoáng nhaát giöõa lyù luaän vaø thöïc tieãn cuûa chuû nghóa Maùc – Leâ nin trong vieäc giaûng daïy ngaønh Ñieän coâng nghieäp ôû Quaûng Ngaõi ”, ñoàng thôøi qua ñoù, xin ñöôïc neâu moät vaøi daãn chöùng töø thöïc teá ñeå minh hoïa phaàn trình baøy cuûa ngöôøi nghieân cöùu. Do kieán thöùc vaø thôøi gian coù haïn neân khoù traùnh khoûi nhöõng thieáu soùt vaø haïn cheá, raát mong ñöôïc söï ñoùng goùp yù kieán cuûa thaày . Ngöôøi trình baøy tieåu luaän xin chaân thaønh caûm ôn . 1
  3. Khoùa luaän trieát hoïc CH K13 PHAÀN CÔ SÔÛ LYÙ LUAÄN  THÖÏC TIEÃN VAØ MOÁI QUAN HEÄ GIÖÕA LYÙ LUAÄN VAØ THÖÏC TIEÃN Chuû nghóa duy vaät tröôùc Maùc noùi gì veà thöïc tieãn ? Caùc nhaø duy vaät tröôùc Maùc ñaõ coù coâng lao lôùn trong vieäc phaùt trieån theá giôùi quan duy vaät vaø ñaáu tranh choáng chuû nghóa duy taâm, toân giaùo vaø thuyeát khoâng theå bieát. Tuy nhieân, lyù luaän cuûa hoï coøn nhieàu khuyeát ñieåm, maø trong ñoù khuyeát ñieåm lôùn nhaát laø khoâng thaáy ñöôïc hoaït ñoäng coù tính chaát lòch söû – xaõ hoäi ñoái vôùi nhaän thöùc, do ñoù chuû nghóa duy vaät cuûa hoï manh tính tröïc quan. Maùc chæ roõ : “Khuyeát ñieåm chuû yeáu, töø tröôùc cho ñeán nay cuûa moïi chuû nghóa duy vaät (keå caû chuû nghóa duy vaät cuûa Feuerbach) laø khoâng thaáy ñöôïcvai troø cuûa thöïc tieãn”. Phôbaùch, nhaø trieát hoïc duy vaät lôùn nhaát tröôùc Maùc, tuy coù ñeà caäp tôùi thöïc tieãn, song OÂâng khoâng thaáy ñöôïc thöïc tieãn nhö laø moät hoaït ñoâng vaät chaát caûm tính, coù tính naêng ñoäng cuûa con ngöôøi. Do ñoù, oâng coi thöôøng hoaït ñoäng thöïc tieãn, xem thöïc tieãn laø caùi gì ñoù coù tính chaát con buoân, baån thæu , oâng khoâng hieåu ñöôïc vai troø cuûa thöïc tieãn . Oâng khoâng hieåu döôïc vai troø, yù nghóacuûa thöïc tieån ñoái vôùi vieäc nhaän thöùc vaø caûi bieán theá giôùi. Ñoái vôùi OÂng chæ coù hoaït ñoäng lyù luaän môùi laø quan troïng vaø môùi laø hoaït ñoäng ñích thöïc cuûa con ngöôøi . Caùc nhaø duy taâm coi thöïc tieãn laø gì ? Caùc nhaø duy taâm tuy ñaõ thaáy ñöôïc maët naêng ñoäng, saùng taïo trong hoaït ñoäng cuûa con ngöôøi nhöng laïi phaùt trieån leân moät caùch tröøu töôïng, thaùi quaù. Vì vaäy, chuû nghóa duy taâm cuõng chæ hieåu thöïc tieãn nhö laø hoaït ñoäng tinh thaàn chöù khoâng hieåu noù nhö laø moät hoaït ñoäng hieän thöïc, hoaït ñoängvaät chaát caûm tính cuûa con ngöôøi . Khi ñeà caäp ñeán “yù nieäm thöïc tieãn”, Heghen, nhaø trieát hoïc duy taâm lôùn nhaát tröôùc Maùc ñaõ coù tö töôûng hôïp lyù saâu saéc laø : baèng thöïc tieãn, chuû theå töï “nhaân ñoâi” mình, ñoái töôïng hoaù baûn thaân mình trong quan heä vôùi theá giôùi beân ngoaøi. Song do quan ñieåm duy taâm neân oâng chæ giôùi haïn thöïc tieãn ôû yù nieäm, ôû hoaït ñoäng tö töôûng. Ñoái vôùi Heâghen, thuïc tieãn laø moät “ logic” . 2
  4. Khoùa luaän trieát hoïc CH K13 Chuû nghóa Maùc coi phaïm truø thöïc tieãn khoâng chæ laø phaïm truø cuûa lyù luaän nhaän thöùc Maùcxit, maø coøn laø phaïm truø xuyeân suoát toaøn boä lyù luaän cuûa mình ! Maùc ñaõ keá thöøa nhöõng yeáu toá hôïp lyù vaø khaéc phuïc nhöõng thieáu soùt trong quan ñieåm cuûa caùc nhaø trieát hoïc tröùôc ñoù veà thöïc tieãn, Maùc vaø Aêngghen ñaõ ñem laïi moät quan nieäm ñuùng ñaén, khoa hoïc veà thöïc tieãn vaø vai troø cuûa noù ñoái vôùi nhaän thöùc cuõng nhö söï toàn taïi vaø phaùt trieån cuûa xaõ hoäi loaøi ngöôøi . Caùc oâng khoâng nhöõng tham gia tröïc tieáp vaøo hoaït ñoäng thöïc tieãn caùch maïng cuûa giai caáp voâ saûn maø coøn döïa treân thöïc tieãn xaõ hoäi ñeå khaùi quaùt, phaùt trieån lyù luaän caùch maïng. Nhôø ñoù, laøm cho lyù luaän gaén boù chaët cheõ vôùi thöïc tieãn, trôû thaønh vuõ khí nhaän thöùc theá giôùi vaø caûi taïo theá giôùi. Vôùi vieäc ñöa ra phaïm truø thöïc tieãn vaø lyù luaän cuûa mình, Maùc vaø Aêngghen ñaõ thöïc hieän moät böôùc chuyeån bieán caùch maïng trong lyù luaän noùi chung vaø lyù luaän nhaän thöùc noùi rieâng. Leânin nhaän xeùt raèng : “Quan ñieåm veà ñôøi soáng, veà thöïc tieãn phaûi laø quan ñieåm thöù nhaát vaø cô baûn cuûa lyù luaän nhaän thöùc” . Vaäy Thöïc tieãn laø gì ? Thöïc tieãn laø toaøn boä nhöõng hoaït ñoäng vaät chaát coù muïc ñích,mang tính lòch söû - xaõ hoäi cuûa con ngöôøi, nhaèm caûi bieán töï nhieân vaø xaõ hoäi . Thöïc tieãn khoâng phaûi bao goàm toaøn boä hoaït ñoäng cuûa con ngöôøi, maø chæ laø nhöõng hoaït ñoäng vaät chaát (ñeå phaân bieät vôùi hoaït ñoäng tinh thaàn, hoaït ñoäng lyù luaän), hay noùi theo thuaät ngöõ cuûa Maùc laø hoaït ñoäng caûm tính cuûa con ngöôøi. Trong hoaït ñoäng thöïc tieãn, con ngöôøi phaûi söû duïng caùc phöông tieän, coâng cuï vaät chaát , söùc maïmh vaät chaát cuûa mình taùc ñoäng vaøo töï nhieân, xaõ hoäi ñeå caûi taïo, bieán ñoåi chuùng phuø hôïp vôù nhu caàu cuûa mình. Baèng hoaït ñoäng thöïc tieãn, con ngöôøi laøm bieán ñoåi baûn thaân söï vaät trong hieän thöïc, töø ñoù laøm cô sôû ñeå bieán ñoåi hình aûnh cuûa söï vaät trong nhaân thöùc. Do ñoù, hoaït ñoäng thöïc tieãn la hoaït ñoäng coù tính naêng ñoäng, saùnh taïo, laø hoaït ñoäng ñoái töôïng hoùa, laø quaù trình chuyeån hoùa caùi tinh thaàn thaønh caùi vaät chaát. Hoaït ñoäng thöïc tieãn laø quaù trình töông taùc giöõa chuû theå vaø khaùch theå, trong ñoù chuû theå höôùng vaøo vieäc caûi taïo khaùch theå; treân cô sôû ñoù nhaän thöùc khaùch theå. Vì vaäy, thöïc tieãn trôû thaønh khaâu trung gian noái lieàn yù thöùc con ngöôøi vôùi theá giôùi beân ngoaøi . Hoaït ñoäng thöïc tieãn laø hoaït ñoäng baûn chaát cuûa con ngöôøi, laø hoaït ñoäng ñaëc tröng cho con ngöôøi. Neáu ñoäng vaät chæ hoaït ñoäng theo baûn naêng, nhaèm thích nghi moät caùch thuï ñoäng vôùi theá giôùi beân ngoaøi, thì con ngöôøi nhôø vaøo thöïc tieãn – nhö laø moät hoaït ñoäng coù yù thöùc, coù muïc ñích cuûa mình maø caûi taïo theá giôùi ñeå thoaû maõn nhu caàu cuûa mình, thích nghi moät caùch coù chuû ñoäng, tích cöïc vôùi theá giôùi vaø ñeå laøm chuû theá giôùi. Con ngöôøi khoâng theå thoûa maõn vôùi nhöõng gì maø töï nhieân cung caáp cho mình döôùi daïng coù saün. Con ngöôøi phaûi tieán haønh lao ñoäng saûn xuaát ñeå laøm ra cuûa caøi vaät 3
  5. Khoùa luaän trieát hoïc CH K13 chaát ñeå nuoâi soáng mình . Ñeå lao ñoäng vaø lao ñoäng coù hieäu quaû, con ngöôøi phaûi bieát cheá taïo ra coâng cuï vaø söû duïng coâng cuï lao ñoäng. Baèng hoaït ñoäng thöïc tieãn , tröùc heát laø lao ñoäng saûn xuaát, con ngöôøi taïo neân nhöõng vaät phaåm voán khoâng coù saün trong thieân nhieân. Khoâng coù hoaït ñoäng ñoù, con ngöôøi vaø xaõ hoäi loaøi ngöôøi khoâng theå toàn taïi vaø phaùt trieån ñöôïc. Vì vaäy, coù theå noùi raèng. thöïc tieãn laø phöông thöùc toàn taïi cô baûn cuûa con ngöôøi vaø xaõ hoäi, laø phöông thöùc ñaàu tieân vaø chuû yeáu cuûa moái quan heä giöõa con ngöôøi vôùi theá giôùi . Tuy caùc hình thöùc cuûa hoaït ñoäng thöïc tieãn coù thay ñoåi qua caùc giai ñoaïn lòch söû khaùc nhau cuûa xaõ hoäi, nhöng thöïc tieãn luoân luoân laø hoaït ñoäng cô baûn vaø phoå bieán nhaát cuûa xaõ hoäi loaøi ngöôøi. Thöïc tieãn laø moät hoaït ñoäng coù tính chaát coäng ñoàng, khoâng phaûi chæ laø hoaït ñoäng cuûa moät vaøi caù nhaân rieâng leû, maø laø hoaït ñoäng cuûa ñoâng ñaûo quaàn chuùng nhaân daân trong xaõ hoäi. Do ñoù, veà noäi dung cuõng nhö phöông thöùc thöïc hieän, thöïc tieãn coù tính chaát lòch söû - xaõ hoäi . Thöïc teá cuõng coù quaù trình vaän ñoäng vaø phaùt trieån cuûa noù, trìng ñoä phaùt trieån cuûa thöïc tieãn noùi neân trình ñoä chinh phuïc giôùi töï nhieân, trình ñoä laøm chuû xaõ hoäi cuûa con ngöôøi . Thöïc tieãn coù caáu truùc phöùc taïp, bao goàm nhieàu yeáu toá vaø nhieàu daïng hoaït ñoäng. Baát kyø quaù trình hoaït ñoäng thöïc tieãn naøo cuõng goàm caùc yeáu toá nhö nhu caàu, lôïi ích, muïc ñích phöông tieän vaø keát quaû. Caùc yeáu toá ñoù lieân heä vôùi nhau, quy ñònh laãn nhau maø neáu thieáu chuùng thì hoaït ñoäng thöïc tieãn khoâng theå dieãn ra ñöôïc. Hoaït ñoäng thöïc tieãn ña daïng, song coù theå chia laøm ba hình thöùc cô baûn :  Hình thöùc cô baûn ñaàu tieân cuûa thöïc tieãn laø hoaït ñoäng saûn xuaát vaät chaát. Ñaây laø daïng hoaït ñoäng thöïc tieãn nguyeân thuûy nhaát vaø cô baûn nhaát vì noù quyeát ñònh söï toàn taïi vaø phaùt trieån cuûa xaõ hoäi loaøi ngöôøi vaø quyeát ñònh caùc daïng hoaït ñoäng thöïc tieãn khaùc; noù taïo thaønh cô sôû cuûa taát caû caùc hình thöùc khaùc cuûa hoaït ñoäng ñôøi soáng con ngöôøi, giuùp con ngöôøi thoaùt khoûi giôùi haïn toàn taïi cuûa ñoäng vaät.  Hình thöùc cô baûn thöù hai cuûa thöïc tieãn laø hoaït ñoäng chính trò – xaõ hoäi nhaèm caûi taïo, bieán ñoåi xaõ hoäi, phaùt trieån caùc quan heä xaõ hoäi, cheá ñoä xaõ hoäi.  Vôùi söï ra ñôøi vaø phaùt trieån cuûa khoa hoïc, hình thöùc cô baûn thöù ba cuûa thöïc tieãn cuõng xuaát hieän – ñoù laø hoaït ñoäng thöïc nghieäm khoa hoïc . Daïng hoaït ñoäng thöïc tieãn naøy ngaøy caøng trôû neân quan troïng do söï phaùt trieån maïnh meõ cuûa cuoäc caùch maïng khoa hoïc kyõ thuaät hieän ñaïi. Treân cô sôû nhöõng hình thöùc cô baûn, nhöõng hình thöùc khaùc, khoâng cô baûn cuûa thöïc tieãn ñöôïc hình thaønh, chuùng laø caùc hình thöùc thöïc tieãn phaùt sinh ngay trong caùc hình thöùc cô baûn. Ñoù laø maët thöïc tieãn cuûa caùc hoaït ñoäng trong moät soá lónh vöïc nhö 4
  6. Khoùa luaän trieát hoïc CH K13 ñaïo ñöùc, ngheä thuaät, giaùo duïc, toân giaùo, ... Sôû dó goïi laø khoâng cô baûn khoâng phaûi laø nhöõng hình thöùc naøy keùm quan troïng maø chæ vì chuùng ñöôïc hình thaønh vaø phaùt trieån töø caùc hình thöùc cô baûn. Beân caïnh nhöõng hình thöùc cô baûn cuûa thöïc tieãn ta caàn laøm roû vai troø cuûa thöïc tieãn ñoái vôùi nhaän thöùc .Vai troø cuûa nhaän thöùc ñoái vôùi thöïc tieãn ñöôïc theå hieän tröôùc heát ôû choã thöïc tieãn laø cô sôû ,laø ñoäng löïc vaø laø muïc ñích cuûa nhaän thöùc .Thöïc tieãn laø ñieåm xuaát phaùt tröïc tieáp cuûa nhaän thöùc .Noù ñeà ra nhu caàu nhieäm vuï ,caùch thöùc vaø khuynh höôùng hoaït ñoäng vaø phaùt trieån cuûa nhaän thöùc . Lyù luaän laø gì ? Theo Baùc, lyù luaän laø“söï toång keát nhöõng kinh nghieäm cuûa loaøi ngöôøi, laø söï toång hôïp nhöõng tri thöùc veà töï nhieân vaø xaõ hoäi tích luõy laïi trong quaù trình lòch söû” Quan ñieåm duy vaät bieän chöùng cho raèng, nhaän thöùc laø quaù trình con ngöôøi phaûn aùnh moät caùch bieän chöùng theá giôùi khaùch quan treân cô sôû thöïc tieãn lòch söù – xaõ hoäi. Quaù trình nhaän thöùc dieãn ra khoâng ñôn giaûn, thuï ñoäng, maùy moùc, nhaän thöùc khoâng coù saün, baát di baát dòch, maø laø quaù trình phaûn aùnh hieän thöïc khaùch quan vaøo boä oùc con ngöôøi moät caùch naêng ñoäng saùng taïo , bieän chöùng. Ñoù laø quaù trình ñi töø khoâng bieát ñeán bieát, töø bieát ít ñeán bieát nhieàu, töø noâng ñeán saâu, töø khoâng ñaày ñuû vaø khoâng chính xaùc tôù ñaày ñuû hôn vaø chính xaùc hôn . Quaù trình nhaän thöùc cuûa con ngöôøi vaø loaøi ngöôøi noùi chung traûi qua hai giai ñoaïn laø nhaän thöùc caûm tính vaø nhaän thöùc lyù tính. Nhaän thöùc caûm tính laø giai ñoaïn ñaàu cuûa quaù trình nhaän thöùc, laø söï phaûn aùnh tröïc tieáp, cuï theå, sinh ñoäng hieän thöïc khaùch quan vaøo caùc giaùc quan cuûa con ngöôøi. Nhaän thöùc caûm tính bao goàm caùc h2nh thöùc caûm giaùc, tri giaùc vaø bieåu töôïng. Nhaän thöùc lyù tính hay tö duy tröøu töôïng laø giai ñoaïn cao cuûa nhaän thöùc, noù laø söï phaûn aùnh tröøu töôïng, khaùi quaùt vaø giaùn tieáp hieän thöïc. Nhaän thöùc lyù tính ñöôïc hình thaønh döïa vaøo nhöõng taøi lieäu do nhaän thöùc caûm tính ñem laïi vaøtheå hieän döôùi caùc hình thöùc laø khaùi nieäm, phaùn ñoaùn vaø suy luaän. Neáu nhaän thöùc caûm tính môùi döøng laïi ôû caùi beà ngoaøi, chöa phaân bieät ñöôïc caùi chung vaø caùi rieâng, baûn chaát vaø hieän töôïng . . . thì nhaän thöùc lyù tính coù theå giuùp ta ñi saâu vaøo nhöõng moái lieân heä baûn chaát, phoå bieán, taát nhieân, beân trong cuûa söï vaät, do ñoù nhaän thöùc söï vaät saâu saéc hôn vaø ñaày ñuû hôn . Söï phaùt trieån cuûa nhaän thöùc loaøi ngöôøi taát yeáu daãn ñeán söï xuaát hieän cuûa lyù luaän . Lyù luaän laø saûn phaåm cuûa söï phaùt trieån cao cuûa nhaän thöùc, ñoàng thôøi theå hieän nhaän thöùc cuûa con ngöôøi ñaõ ôû moät trình ñoä cao. Xeùt veà baûn chaát, lyù luaän laø moät heä thoáng nhöõng tri thöùc ñöôïc khaùi quaùt töø thöïc tieãn, phaûn aùnh nhöõng moái lieân heä baûn chaát, nhöõnh tính quy luaät cuûa theá giôùi khaùch 5
  7. Khoùa luaän trieát hoïc CH K13 quan. Lyù luaän ñöôïc hình thaønh khoâng phaûi ôû beân ngoaøi thöïc tieãn, maø trong moái quan heä vôùi thöïc tieãn. Giöõa lyù luaän vaø thöïc tieãn coù moái quan heä bieän chöùng vôùi nhau, taùc ñoäng qua laïi vôùi nhau, trong ñoù thöïc tieãn giöõ vai troø quyeát ñònh. Leânin nhaän xeùt raèng “Thöïc tieãn cao hôn nhaän thöùc vì noù coù öu ñieåmkhoâng nhöõng cuûa tính phoå bieán, maø caû cuûa tính hieän thöïc tröïc tieáp” . Moái quan heä giöõa lyù luaän vaø thöïc tieãn laø moät trong nhöõng vaán ñeà cô baûn cuûa chuû nghóa Maùc – Leânin noùi chung vaø cuûa lyù luaän nhaän thöùc maùcxit noùi rieâng. Quaùn trieät moái quan heä ñoù coù yù nghóa quan troïng ñoái vôùi nhaän thöùc khoa hoïc vaø hoaït ñoäng thöïc tieãn caùch maïng . Thöïc tieãn laø hoaït ñoäng vaät chaát, coøn lyù luaän laø saûn phaåm cuûahoaït ñoäng tinh thaàn; Thöïc tieãn coù tröôùc, coøn lyù luaän coù sau; Thöïc tieãn ñoùng vai troø quyeát ñònh ñoái vôùi lyù luaän, song lyù luaän cuõng coù söï taùc ñoäng trôû laïi ñoái vôùi thöïc tieãn , coù theå noùi giöõa lyù luaän vaø thöïc tieãn coù söï lieân heä, taùc ñoäng qua laïi. Taïo ñieàu kieän cho nhau cuøng phaùt trieån . Vai troø quyeàt ñònh cuûa thöïc tieãn ñöôïc bieåu hieän tröôùc heát ôû choã thöïc tieãn laø cô sôû, muïc ñích vaø ñoäng löïc chuû yeáu vaø tröïc tieáp cuûa nhaän thöùc noùi chung trong ñoù coù lyù luaän . Aêngghen nhaän xeùt raèng :” Töø tröôùc tôùi nay khoa hoïc töï nhieân cuõng nhö trieát hoïc ñaõ hoaøn toaøn coi thuôøng aûnh höôûng cuûa hoaït ñoäng con ngöôøi ñoái vôù tö duy cuûa hoï. Hai moân aáy moät maët chæ bieát coù töï nhieân, maët khaùc chæ bieát coù tö töôûng . Nhöng chính vieäc ngöôøi ta bieán ñoåi töï nhieân, chöù khoâng phaûi chæ moät mình giôùi töï nhieân, laø cô sôû chuû yeáu nhaát vaø tröïc tieáp nhaát cuûa tö duy con ngöôøi, vaø trí tueä con ngöôøi ñaõ phaùt trieån song song vôùi vieäc ngöôøi ta caûi bieán thieân nhieân” . Con ngöôøi quan heä vôùi theá giôùi baét ñaàu khoâng phaûi baèng lyù luaän maø baèng thöïc tieãn . Chính trong quaù trình hoaït ñoäng thöïc tieãn, caûi taïo theá giôùi maø nhaän thöùc, lyù luaän ôû con ngöôøi môùi ñöôïc hình thaønh vaø phaùt trieån . Baèng hoaït ñoäng thöïc tieãn con ngöôøi taùc ñoäng vaøo theá giôùi, buoät theá giôùi phaûi boäc loä nhöõng thuoäc tính, nhöõng quy luaät ñeå cho con ngöôøi nhaän thöùc chuùng, ban ñaàu chæ laø nhöõng taøi lieäu caûm tính, nhöõng kinh nghieäm, sau ñoù baèng so saùnh, phaân tích, toång hôïp, khaùi quaùt hoaù, tröu töôïng hoaù . . . ñeå phaùt trieån thaønh lyù tính, xaây döïng thaønh lyù luaän, khoa hoïc phaûn aùnh baûn chaát, quy luaät vaän ñoäng cuûa söï vaät, hieän töôïng trong theá giôùi. Do ñoù coù theå noùi, thöïc tieãn cung caáp nhöõng taøi lieäu cho nhaän thöùc, cho lyù luaän. Khoâng coù thöïc tieãn thì khoâng coù nhaän thöùc, khoâng coù lyù luaän. Moïi tri thöùc duø tröïc tieáp hay giaùn tieáp ñoái vôù ngöôøi naøy hay ñoái vôù ngöôøi kia, theä heä naøy hay theá heä khaùc, duø ôû giai ñoaïn caûm tính hay lyù tính , ôû trình ñoä kinh nghieäm hay lyù luaän xeùt ñeán cuøng thì cuõng baét nguoàn töø thöïc tieãn . 6
  8. Khoùa luaän trieát hoïc CH K13 Trong quaù trình toàn taïi, do nhu caàu moãi ngaøy moät taêng, maø theá giôùi töï nhieân laïi khoâng ñaùp öùng ñuû, neân con ngöôøi phaûi caûi taïo theá giôùi baèng hoaït ñoäng thöïc tieãn cuûa mình, vaø chính quaù trình bieán ñoåi theá giôùi, con ngöôøi cuõng bieán ñoåi ngay chính baûn thaân mình , phaùt trieån naêng löïc baûn chaát, naêng löïc trí tueä cuûa mình. Nhôø ñoù, con ngöôøi ngaøy caøng ñi saâu vaøo nhaän thöùc theá giôùi, khaùm phaù caùc bí maät cuûa theá giôùi, laøm phong phuù vaø saâu saéc theâm tri thöùc cuûa mình veà theá giôùi. Thöïc tieãn coøn ñeà ra nhu caàu, nhieäm vuï vaø phöông höôùngphaùt trieån cuûa nhaän thöùc vaø lyù luaän. Nhu caàu thöïc tieãn ñoøi hoûi phaûi coù tri thöùc môùi, phaûi toång keát kinh nghieäm, khaùi quaùt lyù luaän , thuùc ñaåy söï phaùt trieån cuûa caùc nhaønh khoa hoïc . Nhö vaäy, trong quaù trình hoaït ñoäng thöïc tieãn , trí tueä con ngöôøi ñöôïc phaùt trieån, ñöôïc naâng cao daàn thaønh lyù luaän, khoa hoïc. Song baûn thaân lyù luaän, khoa hoïc khoâng coù muïc ñích töï thaân. Lyù luaän, khoa hoïc ra ñôøi chính vì vaø chuû yeáu vì chuùng caàn thieát cho hoaït ñoäng thöïc tieãn cuûa con ngöôøi. Thöïc tieãn laø muïc ñích cuûa nhaän thöùc, lyù luaän. Nhaän thöùc, lyù luaän sau khi ra ñôøi phaûi quay laïi phuïc vuï thöïc tieãn, höôùng daãn, chæ ñaïo thöïc tieãn. Lyù luaän, khoa hoïc chæ coù yù nghóa thöïc söï khi chuùng ñöôïc vaän duïng vaøo thöïc tieãn, caûi taïo thöïc tieãn, phuïc vuï muïc tieâu phaùt trieån chung cuûa con ngöôøi . Vai troø cuûa thöïc tieãn ñoái vôùi nhaän thöùc, lyù luaän coøn theå hieän ôû choã thöïc tieãn laø tieâu chuaån cuûa chaân lyù. Maùc vieát :”Vaán ñeà tìm hieåu xem tö duy con ngöôøi coù theå ñaït tôùi chaân lyù khaùch quan khoâng, hoaøn toaøn khoângphaûi laø moät vaán ñeà lyù luaän maø laø moät vaán ñeà thöïc tieãn. Chính trong thöïc tieãn maø con ngöôøi phaûi chöùnh minh chaân lyù...”. Chæ coù thöïc tieãn kieåm nghieäm môùi xaùc nhaän ñöôïc tri thöùc laø ñuùng, hay sai, laø chaân lyù hay sai laàm. Thöïc tieãn seõ nghieâm khaéc chöùng minh chaân lyù vaø baùc boû sai laàm. Tuy nhieân, caàn phaûi hieåu tieâu chuaån thöïc tieãn moät caùch bieän chöùng, tieâu chuaån naøy vöøa coù tính tuyeät ñoái, vöøa coù tính töông ñoái. Tieâu chuaån thöïc tieãn coù tính chaát tuyeät ñoái vì thöïc tieãn laø tieâu chuaån khaùch quan duy nhaát ñeå kieåm nghieäm chaân lyù, thöïc tieãn ôû moãi giai ñoaïn lòch söûcoù theå kieåm nghieäm ñöôïc chaân lyù. Nhöng tieâu chuaån thöïc tieãn laïi coù caû tính töông ñoái vì thöïc tieãn khoâng ñöùng nguyeân moät choã maø bieán ñoåi vaø phaùt trieån; thöïc tieãn laø quaù trình vaø ñöôïc thöïc hieän bôûi con ngöôøi neân khoù traùnh khoûi coù caû caùc yeáu toá chuû quan. Tieâu chuaån thöïc tieãn khoâng cho pheùp bieán nhöõng tri thöùc con ngöôøi trôûû thaønh chaân lyù vónh vieãn, tuyeät ñoái cuoái cuøng. Trongquaù trình phaùt trieån cuûa thöïc tieãn vaø nhaän thöùc, nhöõng chaân lyù ñaït ñöôïc tröôùc kia vaãn phaûi thöôøng xuyeân kieåm nghieäm bôûi thöïc tieãn tieáp theo. Vì vaäy, nhöõng tri thöùc ñöôïc thöïc tieãn kieåm nghieäm, chöùng minh ôû moät giai ñoaïn lòch söû nhaát ñònh phaûi tieáp tuïc ñöôïc thöïc tieãn boå sung, ñieàu chænh, söûa chöõa vaø phaùt trieån hoaøn thieän hôn. 7
  9. Khoùa luaän trieát hoïc CH K13 Söï phaân tích treân ñaây veà vai troø cuûa thöïc tieãn ñoái vôùi nhaän thöùc, lyù luaän ñoøi hoûi chuùng ta phaûi quaùn trieät quan ñieåm thöïc tieãn . Quan ñieåm naøy yeâu caàu vieäc nhaän thöùc phaûi xuaát phaùt töø thöïc tieãn, döïa treân cô sôû thöïc tieãn, ñi saâu ñi saùt thöïc tieãn, coi troïng vieäc toång keát thöïc tieãn, nghieân cöùu lyù luaän phaûi lieân heä vôùi thöïc tieãn. Neáu xa rôøi thöïc tieãn seõ daãn ñeán caùc sai laàm cuûa beänh chuû quan, giaùo ñieàu, maùy moùc, beänh quan lieâu, chuû nghóa xeùt laïi. Tuy nhieân coi troïng thöïc tieãn khoâng coù nghóa laø coi nheï lyù luaän, haï thaáp vai troø cuûa lyù luaän; Lyù luaän mang tính tröøu töôïng vaø khaùi quaùt cao, nhôø ñoù, noù mang laïi söï hieåu bieát saâu saéc baûn chaát, quy luaät cuûa söï vaät. Lyù luaän coù vai troø trong vieäc xaùc ñònh muïc tieâu, khuynh höôùng cho hoaït ñoäng thöïc tieãn, vì theá coù theå noùi lyù luaän ñoùng vai troø laø kim chæ nam cho hoaït ñoäng thöïc tieãn . Nhôø coù tính chaân lyù saâu saéc hôn, chính xaùc hôn, heä thoáng hôn, nghóa laø coù tính baûn chaát saâu saéc hôn, neân lyù luaän goùp phaàn ñieàu chænh hoaït ñoäng thöïc tieãn vaø laøm cho hoaït ñoäng thöïc tieãn coù hieäu quaû hôn . Nhö vaäy lyù luaän caùch maïng coù vai troø to lôùn cho hoaït ñoäng caùch maïng, Leânin vieát :”Khoâng coù lyù luaän caùch maïng thì cuõng khoâng theå coù phong traøo caùch maïng”. Phaûi coi troïng lyù luaän, nhöng khoâng cöôøng ñieäu vai troø lyù luaän , coi thöôøng thöïc tieãn, taùch rôøi lyù luaän vôùi thöïc tieãn. Ñieàu ñoù coù nghóa, phaûi quaùn trieät nguyeân taéc thoáng nhaát giöõa lyù luaän vaø thöïc tieãn trong nhaän thöùc khoa hoïc vaø caùch maïng. ”Thoáng nhaát giöõa lyù luaän vaø thöïc tieãn laø nguyeân taéc caên baûn cuûa chuû nghóa Maùc – Leânin. Thöïc tieãn khoâng coù lyù luaän höôùng daãn laø thöïc tieãn muø quaùng . Lyù luaän maø khoâng lieân heä vôùi thöïc tieãn laø lyù luaän suoâng ” ( Ngöôøi vieát xin trích daãn lôøi cuûa Baùc Hoà ñeå thay cho lôøi keát )  8
  10. Khoùa luaän trieát hoïc CH K13 9
  11. Khoùa luaän trieát hoïc CH K13 Phaàn thöïc tieãn NGUYEÂN TAÉÙC THOÁNG NHAÁT GIÖÕA LYÙ LUAÄN VAØ THÖÏC TIEÃN CUÛA CHUÛ NGHÓA MAÙC – LEÂ NIN Phaïm truø thöïc tieãn: Caùc nhaø duy vaät tröôùc Maùc ñaõ coù coâng lao lôùn trong vieäc phaùt trieån theá giôùi quan duy vaät vaø ñaáu tranh choáng chuû nghóa duy taâm, toân giaùo vaø thuyeát khoâng theå bieát. Tuy nhieân, lyù luaän cuûa hoï coøn nhieàu khuyeát ñieåm, maø trong ñoù khuyeát ñieåm lôùn nhaát laø khoâng thaáy ñöôïc hoaït ñoäng coù tính chaát lòch söû – xaõ hoäi ñoái vôùi nhaän thöùc, do ñoù chuû nghóa duy vaät cuûa hoï manh tính tröïc quan. Maùc chæ roõ : “Khuyeát ñieåm chuû yeáu, töø tröôùc cho ñeán nay cuûa moïi chuû nghóa duy vaät (keå caû chuû nghóa duy vaät cuûa Feuerbach) laø khoâng thaáy döôïc vai troø cuûa thöïc tieãn”. Feuerbach, nhaø trieát hoïc duy vaät lôùn nhaát tröôùc Maùc, tuy coù ñeà caäp tôùi thöïc tieãn, song oâng khoâng thaáy ñöôïc thöïc tieãn nhö laø moät hoaït ñoäâng vaät chaát caûm tính, coù tính naêng ñoäng cuûa con ngöôøi. Do ñoù, oâng coi thöôøng hoaït ñoäng thöïc tieãn, xem thöïc tieãn laø caùi gì ñoù coù tính chaát con buoân, baån thæu , oâng khoâng hieåu ñöôïc vai troø cuûa thöïc tieãn . OÂng khoâng hieåu ñöôïc vai troø, yù nghóa cuûa thöïc tieãn ñoái vôùi vieäc nhaän thöùc vaø caûi taïo theá giôùi. Ñoái vôùi oâng chæ coù hoaït ñoäng lyù luaän môùi laø quan troïng vaø môùi laø hoaït ñoäng ñích thöïc cuûa con ngöôøi . Caùc nhaø duy taâm tuy ñaõ thaáy ñöôïc maët naêng ñoäng, saùng taïo trong hoaït ñoäng cuûa con ngöôøi nhöng laïi phaùt trieån leân moät caùch tröøu töôïng, thaùi quaù. Vì vaäy, chuû nghóa duy taâm cuõng chæ hieåu thöïc tieãn nhö laø hoaït ñoäng tinh thaàn chöù khoâng hieåu noù nhö laø moät hoaït ñoäng hieän thöïc, hoaït ñoäng vaät chaát caûm tính cuûa con ngöôøi. Khi ñeà caäp ñeán “yù nieäm thöïc tieãn”, Heghen, nhaø trieát hoïc duy taâm lôùn nhaát tröôùc Maùc ñaõ coù tö töôûng hôïp lyù saâu saéc la: baèng thöïc tieãn, chuû theå töï “nhaân ñoâi” mình, ñoái töôïng hoaù baûn thaân mình trong quan heä vôùi theá giôùi beân ngoaøi. Song do quan ñieåm duy taâm neân oâng chæ giôùi haïn thöïc tieãn ôû yù nieäm, ôû hoaït ñoäng tö töôûng. Ñoái vôùi Heghen, thöïc tieãn laø moät “logic”. Quan nieäm cuûa Mac vaø Angel veà thöïc tieãn vaø vai troø cuûa noù ñoái vôùi nhaän thöùc cuõng nhö ñoái vôùi söï toàn taïi vaø phaùt trieån cuûa xaõ hoäi loaøi ngöôøi 10
  12. Khoùa luaän trieát hoïc CH K13 Keá thöøa nhöõng yeáu toá hôïp lyù vaø khaéc phuïc nhöõng thieáu soùt trong quan ñieåm cuûa caùc nhaø trieát hoïc tröùôc mình veà thöïc tieãn, Maùc vaø AÊngghen ñaõ ñem laïi moät quan nieäm ñuùng ñaén, khoa hoïc veà thöïc tieãn vaø vai troø cuûa noù ñoái vôùi nhaän thöùc cuõng nhö söï toàn taïi vaø phaùt trieån cuûa cuûa xaõ hoäi loaøi ngöôøi. Caùc oâng khoâng nhöõng tham gia tröïc tieáp vaøo hoaït ñoäng thöïc tieãn caùch maïng cuûa giai caáp voâ saûn maø coøn döïa treân thöïc tieãn xaõ hoäi ñeå khaùi quaùt, phaùt trieån lyù luaän caùch maïng. Nhôø ñoù, laøm cho lyù luaän gaén boù chaët cheõ vôùi thöïc tieãn, trôû thaønh vuõ khí nhaän thöùc theá giôùi vaø caûi taïo theá giôùi. Vôùi vieäc ñöa ra phaïm truø thöïc tieãn vaø lyù luaän cuûa mình, Maùc vaø AÊngghen ñaõ thöïc hieän moät böôùc chuyeån bieán caùch maïng trong lyù luaän noùi chung vaø lyù luaän nhaän thöùc noùi rieâng. Vaødöïa treân cô sôû ñoù Leânin nhaän xeùt raèng : “Quan ñieåm veà ñôøi soáng, veà thöïc tieãn phaûi laø quan ñieåm thöù nhaát vaø cô baûn cuûa lyù luaän nhaän thöùc” . Phaïm truø thöïc tieãn khoâng chæ laø phaïm truø cuûa lyù luaän nhaän thöùc Maùcxít, maø coøn laø phaïm truø xuyeân suoát cuûa trieát hoïc Maùcxít, cuûa toaøn boä lyù luaän chuû nghóa Maùc noùi chung. Vaäy, Thöïc tieãn laø gì? * Thöïc tieãn laø nhöõng hoaït ñoäng vaät chaát “caûm tính”, coù muïc ñích, coù tính lòch söû – xaõ hoäi cuûa con ngöôøi, nhaèm caûi taïo töï nhieân vaø xaõ hoäi. Thöïc tieãn khoâng phaûi bao goàm toaøn boä hoaït ñoäng cuûa con ngöôøi, maø chæ laø nhöõng hoaït ñoäng vaät chaát (ñeå phaân bieät vôùi hoaït ñoäng tinh thaàn, hoaït ñoäng lyù luaän), hay noùi theo thuaät ngöõ cuûa Maùc laø hoaït ñoäng caûm tính cuûa con ngöôøi. Trong hoaït ñoäng thöïc tieãn, con ngöôøi phaûi söû duïng caùc phöông tieän, coâng cuï vaät chaát, söùc maïnh vaät chaát cuûa mình taùc ñoäng vaøo töï nhieân, xaõ hoäi ñeå caûi taïo, laøm bieán ñoåi chuùng phuø hôïp vôùi nhu caàu cuûa mình. Baèng hoaït ñoäng thöïc tieãn, con ngöôøi laøm bieán ñoåi baûn thaân söï vaät trong hieän thöïc, töø ñoù laøm cô sôû ñeå bieán ñoåi hình aûnh cuûa söï vaät trong nhaän thöùc. Hoaït ñoäng thöïc tieãn laø hoaït ñoäng baûn chaát cuûa con ngöôøi, laø hoaït ñoäng ñaëc tröng cho con ngöôøi. Neáu ñoäng vaät chæ hoaït ñoäng theo baûn naêng, nhaèm thích nghi moät caùch thuï ñoäng vôùi theá giôùi beân ngoaøi, thì con ngöôøi nhôø vaøo thöïc tieãn – nhö laø hoaït ñoäng coù yù thöùc, coù muïc ñích cuûa mình maø caûi taïo theá giôùi ñeå thoaû maõn nhu caàu cuûa mình, thích nghi moät caùch chuû ñoäng, tích cöïc vôùi theá giôùi vaø ñeå laøm chuû theá giôùi. Baèng hoaït ñoäng thöïc tieãn, tröôùc heát laø lao ñoäng saûn xuaát, con ngöôøi taïo ra nhöõng vaät phaåm voán khoâng coù saün trong töï nhieân. Khoâng coù hoaït ñoääng ñoù, con ngöôøi vaø xaõ hoäi loaøi ngöôøi khoâng theå toàn taïi vaø phaùt trieån ñöôïc. Vì vaäy, coù theå noùi raèng, thöïc tieãn laø 11
  13. Khoùa luaän trieát hoïc CH K13 phöông thöùc toàn taïi cô baûn cuûa con ngöôøi vaø xaõ hoäi, laø phöông thöùc ñaàu tieân vaø chuû yeáu cuûa moái quan heä giöõa con ngöôøi vaø theá giôùi. Thöïc tieãn coù keát caáu phöùc taïp, bao goàm nhieàu yeáu toá vaø nhieàu daïng hoaït ñoäng. Baát kyø quaù trình hoaït ñoäng thöïc tieãn naøo cuõng goàm nhöõng yeáu toá nhö nhu caàu, lôïi ích, muïc ñích, phöông tieän vaø keát quaû. Caùc yeáu toá ñoù coù lieân heä vôùi nhau, quy ñònh laãn nhau maø neáu thieáu chuùng thì hoaït ñoäng thöïc tieãn khoâng theå dieãn ra ñöôïc. Thöïc tieãn goàm nhöõng daïng cô baûn vaø nhöõng daïng khoâng cô baûn. Treân cô sôû nhöõng daïng cô baûn, nhöõng daïng khoâng cô baûn cuûa thöïc tieãn ñöôïc hình thaønh. Ñoù laø maët thöïc tieãn cuûa caùc hoaït ñoäng trong moät soá lónh vöïc nhö ñaïo ñöùc, ngheä thuaät, giaùo duïc, toân giaùo…. Lyù luaän laø gì? * Lyù luaän laø moät heä thoáng nhöõng tri thöùc ñöôïc khaùi quaùt töø thöïc tieãn ñöôïc tích luyõ trong quaù trình lòch söû cuûa con ngöôøi. Theo quan ñieåm duy vaät bieän chöùng, nhaän thöùc laø quaù trình con ngöôøi phaûn aùnh moät caùch bieän chöùng theá giôùi khaùch quan treân cô sôû thöïc tieãn lòch söû – xaõ hoäi. Quaù trình nhaän thöùc dieãn ra khoâng ñôn giaûn, thuï ñoäng, maùy moùc. Nhaän thöùc khoâng coù saün, baát di baát dòch, maø laø quaù trình phaûn aùnh hieän thöïc khaùch quan vaøo boä oùc con ngöôøi moät caùch naêng ñoäng, saùng taïo, bieän chöùng. Ñoù laø quaù trình ñi töø khoâng bieát ñeán bieát, töø bieát ít ñeán bieát nhieàu, töø noâng ñeán saâu, töø khoâng ñaày ñuû vaø khoâng chính xaùc trôû thaønh ñaày ñuû vaø chính xaùc hôn. Söï phaùt trieån cuûa nhaän thöùc loaøi ngöôøi taát yeáu daãn ñeán söï xuaát hieän cuûa lyù luaän. Lyù luaän laø saûn phaåm cao cuûa nhaän thöùc, laø nhöõng tri thöùc veà baûn chaát, quy luaät cuûa theá giôùi khaùch quan. Lyù luaän laø moät trình ñoä cao hôn veà chaát so vôùi kinh nghieäm. Tri thöùc lyù luaän laø tri thöùc khaùi quaùt töø kinh nghieäm, noù toàn taïi trong heä thoáng caùc khaùi nieäm, caùc phaïm truø, quy luaät cuûa lyù luaän noùi chung. Lyù luaän ñöôïc hình thaønh töø kinh nghieäm, treân cô sôû toång keát kinh nghieäm nhöng lyù luaän khoâng hình thaønh moät caùch töï phaùt. Töø kinh nghieäm nhöng khoâng phaûi moïi lyù luaän ñeàu tröïc tieáp xuaát phaùt töø kinh nghieäm. Do tính ñoäc laäp töông ñoái cuûa noù, lyù luaän coù theå ñi tröôùc nhöõng döõ kieän kinh nghieäm. Lyù luaän mang tính tröøu töôïng vaø khaùi quaùt cao. Noù ñem laïi söï hieåu bieát saâu saéc veà baûn chaát, tính taát nhieân, tính quy luaät cuûa caùc söï vaät, hieän töôïng khaùch quan. Nhaän thöùc lyù luaän laø nhaän thöùc höôùng vaøo naém baét baûn 12
  14. Khoùa luaän trieát hoïc CH K13 chaát, quy luaät cuûa söï vaät. Lyù luaän ñöôïc hình thaønh khoâng phaûi ôû beân ngoaøi thöïc tieãn maø trong moái lieân heä vôùi thöïc tieãn. * Söï thoáng nhaát giöõa lyù luaän vaø thöïc tieãn: Moái quan heä giöõa lyù luaän vaø thöïc tieãn laø moät trong nhöõng vaán ñeà cô baûn cuûa chuû nghóa Maùc-Leâ nin noùi chung vaø cuûa lyù luaän nhaän thöùc maùcxít noùi rieâng Con ngöôøi quan heä vôùi theá giôùi baét ñaàu khoâng phaûi baèng lyù luaän maø baèng thöïc tieãn. Chính töø trong quaù trình hoaït ñoäng thöïc tieãn, caûi taïo theá giôùi, trí tueä con ngöôøi ñöôïc phaùt trieån, ñöôïc naâng cao daàn cho ñeán luùc coù lyù luaän, khoa hoïc. Lyù luaän, khoa hoïc ra ñôøi chính vì chuùng caàn thieát cho hoaït ñoäng thöïc tieãn cuûa con ngöôøi. Thöïc tieãn laø muïc ñích cuûa nhaän thöùc, lyù luaän. Nhaän thöùc, lyù luaän sau khi ra ñôøi phaûi quay veà phuïc vuï thöïc tieãn, höôùng daãn, chæ ñaïo thöïc tieãn, phaûi bieán thaønh haønh ñoäng thöïc tieãn cuûa quaàn chuùng. Giöõa lyù luaän vaø thöïc tieãn coù quan heä bieän chöùng vôùi nhau, taùc ñoäng qua laïi nhau, taïo ñieàu kieän cho nhau cuøng phaùt trieån. Trong moái quan heä vôùi lyù luaän, thöïc tieãn ñoùng vai troø quyeát ñònh vì thöïc tieãn hoaït ñoäng vaät chaát, coøn lyù luaän laø saûn phaåm cuûa hoaït ñoäng tinh thaàn. Vôùi vai troø quyeát ñònh, thöïc tieãn laø cô sôû, ñoäng löïc vaø muïc ñích cuûa nhaän thöùc (lyù luaän). Thöïc tieãn laø tieâu chuaån cuûa nhaän thöùc chaân lyù (cuûa lyù luaän). Thoâng qua hoaït ñoäng thöïc tieãn, con ngöôøi taùc ñoäng vaøo theá giôùi, buoäc theá giôùi phaûi boäc loä nhöõng thuoäc tính, nhöõng quy luaät vaø tính quy luaät ñeå con ngöôøi nhaän thöùc chuùng. Trong hoaït ñoäng thöïc tieãn, con ngöôøi tieán haønh bieán ñoåi theá giôùi vaø ñoàng thôøi cuõng bieán ñoåi baûn thaân mình, phaùt trieån naêng löïc baûn chaát, naêng löïc trí tueä cuûa mình. Nhaän thöùc khoâng phaûi chæ ñeå nhaän thöùc maø coù muïc ñích cuoái cuøng laø giuùp con ngöôøi bieán ñoåi theá giôùi. Tri thöùc thu nhaän ñöôïc trong quaù trình nhaän thöùc phaûi quay veà phuïc vuï thöïc tieãn, höôùng daãn chæ ñaïo vaø ñöôïc toå chöùc thöïc hieän trong thöïc tieãn. Nhö vaäy, thoâng qua hoaït ñoäng thöïc tieãn, lyù luaän môùi ñöôïc kieåm nghieäm, ñöôïc vaät chaát hoaù, hieän thöïc hoaù, môùi coù söùc maïnh caûi taïo hieän thöïc. Thöïc tieãn coù vai troø quyeát ñònh ñoái vôùi lyù luaän. Song, lyù luaän cuõng coù söï taùc ñoäng trôû laïi ñoái vôùi thöïc tieãn. Lyù luaän coù vai troø trong vieäc xaùc ñònh muïc tieâu, phöông höôùng cho hoaït ñoäng thöïc tieãn. Lyù luaän laø kim chæ nam cho hoaït ñoäng thöïc tieãn, ñieàu chænh hoaït ñoäng thöïc tieãn, laøm cho hoaït ñoäng thöïc tieãn coù hieäu quaû hôn. Noùi ñeán söï thoáng nhaát giöõa lyù luaän vaø thöïc tieãn, chuùng ta thaáy raát roõ söï caàn thieát phaûi quaùn trieät quan ñieåm thöïc tieãn, nghieân cöùu lyù luaän phaûi 13
  15. Khoùa luaän trieát hoïc CH K13 gaén lieàn vôùi thöïc tieãn, “hoïc ñi ñoâi vôùi haønh”. Neáu xa rôøi thöïc tieãn seõ daãn ñeán caùc sai laàm cuûa beänh chuû quan duy yù chí, giaùo ñieàu, maùy moùc, beänh quan lieâu, chuû nghóa xeùt laïi. Tuy nhieân vieäc coi troïng thöïc tieãn khoâng coù nghóa laø coi nheï lyù luaän, haï thaáp vai troø cuûa lyù luaän. Neáu haï thaáp vai troø cuûa lyù luaän seõ rôi vaøo chuû nghóa thöïc duïng, chuû nghóa kinh nghieäm. 14
  16. Khoùa luaän trieát hoïc CH K13 VAÄN DUÏNG NGUYEÂN TAÉÙC THOÁNG NHAÁT GIÖÕA LYÙ LUAÄN VAØ THÖÏC TIEÃN CUÛA CHUÛ NGHÓA MAÙC – LEÂ NIN TRONG VIEÄC GIAÛNG DAÏY NGAØNH D CUÛA MOÄT SOÁ TRÖÔØNG TAÏI THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH. Hoaït ñoäng daïy hoïc laø söï truyeàn ñaït cuûa ngöôøi thaày vaø söï lónh hoäi cuûa troø, trong ñoù chuû yeáu laø hoaït ñoäng giöõa ngöôøi vôùi ngöôøi - muoân hình muoân veû. Vì vaäy, quaù trình daïy hoïc vöøa laø lónh vöïc khoa hoïc, vöøa laø lónh vöïc saùng taïo, lónh vöïc ngheä thuaät. Ngöôøi caùn boä giaûng daïy caàn thieát phaûi hieåu vaø naém chaéc nhöõng vaán ñeà lyù luaän chung, ñoàng thôøi phaûi “va chaïm” thöïc tieãn thì môùi toå chöùc thöïc hieän toát caùc hoaït ñoäng cuûa mình. Hieän nay, caùc tröôøng daïy ngheà ñang coá gaéng xaây döïng chöông trình ñaøo taïo môùi nhaèm ñaùp öùng nhu caàu cuûa cuoäc soáng noùi chung vaø caùc nhaø tuyeån duïng noùi rieâng. Ñeå mang laïi hieäu quaû cao trong quaù trình daïy hoïc, ngöôøi caùn boä giaûng daïy phaûi naém vöõng muïc tieâu, chöông trình, giaùo trình caùc thoâng tin veà chuyeân moân cuûa ngaønh mình ñang daïy vaø keát hôïp vôùi tham quan xí nghieäp, nhaø maùy cuõng nhö tieáp xuùc vôùi moät soá nhaø tuyeån duïng töø ñoù soaïn ra giaùo aùn rieâng cho moãi moät trình ñoä cuï theå cuûa caùc heä maø tröôøng mình ñang ñaøo taïo döôùi söï chæ ñaïo chung. Töø vieäc naém baét noäi dung chöông trình, giaùo vieân phaûi ñoåi môùi phöông phaùp daïy hoïc theo höôùng tích cöïc. Ngöôøi giaùo vieân phaûi bieát thay ñoåi caùch nhìn ñeå coù söï ñaùnh giaù hoïc sinh – sinh vieân moät caùch ñuùng ñaén qua töøng tieát daïy. Quan troïng nhaát laø phaùt huy ñöôïc tö duy saùng taïo, naêng löïc töï ñaøo taïo cuûa ngöôøi hoïc, naêng löïc thöïc haønh, laøm chuû vaø vaän duïng kieán thöùc ñaõ hoïc vaøo hoaït ñoäng thöïc tieãn sau khi ra tröôøng, bieát töï tìm vieäc laøm, taïo vieäc laøm vaø vöôn leân trong cuoäc soáng. ÔÛ moät soá tröôøng daïy ngheà trong Thaønh phoá Hoà Chí Minh, nhieàu tröøông raát quan taâm ñeán coâng taùc chuyeân moân, coù söï chæ ñaïo saâu saùt, taïo nhieàu ñieàu kieän thuaän lôïi, giuùp giaùo vieân coù theå thöïc hieän coâng taùc giaûng daïy cuûa mình moät caùch thoaûi maùi. Nhieàu vò laõnh ñaïo ñöôïc tham quan vaø ñöôïc taäp huaán veà moâ hình ñaøo taïo cuûa moät soá nöôùc tieân tieán, roài khi hoï trôû veà tuyø tình hình thöïc teá taïi ñôn vò mình ñeå coù keá hoaïch thöïc hieän cuï theå. Gaàn ñaây, chuùng ta ñaõ cuøng nhau xaây döïng chöông trình khung cho ngaønh. Chöông trình khung ñöôïc bieân soaïn chung cho ñoái töôïng hoïc sinh - sinh vieân treân toaøn quoác. Caùc lôùp taäp huaán hay caùc giaùo trình daønh cho caùn boä quaûn lyù vaø giaùo vieân cuõng theo moät noäi dung chung. Song, thöïc teá daïy 15
  17. Khoùa luaän trieát hoïc CH K13 hoïc ôû caùc tröôøng ôû caùc ñòa phöông thì laïi khaùc nhau. Khoâng theå aùp duïng lyù thuyeát cuûa lôùp taäp huaán boài döôõng chuyeân moân ñaïi traø ñeå thöïc hieän chung cho taát caû caùc tröôøng daïy ngheà treân caû nöôùc. Nhöõng nôi ôû vuøng saâu vuøng xa khoâng theå coù ñaày ñuû phöông tieän daïy hoïc nhö ôû thaønh phoá. ÔÛ noäi thaønh cuõng khoâng theå coù nhöõng trang thieát bò hieän ñaïi nhö caùc coâng ty ,xí nghieäp mình tham quan hay tham gia taäp huaán. Moät soá giaùo vieân gioûi ñaõ bieát döïa vaøo cô sôû vaät chaát cuûa tröôøng, thöïc teá ñòa phöông, thöïc teá hoïc sinh taïi tröôøng ñeå höôùng daãn, taïo ñieàu kieän cho hoïc sinh - sinh vieân cuûa mình deã tieáp thu moät soá kieán thöùc môùi ñeå phuïc vuï toát coâng taùc giaûng daïy cuûa mình phuø hôïp vôùi trình ñoä hoïc sinh maø khoâng ñi leäch höôùng theo chæ ñaïo chung cuûa ngaønh cuõng nhö nhu caàu cuûa nhaø tuyeån duïng . Nhieàu giaùo vieân ñaõ cuøng hoïc sinh sinh vieân cuûa mình töï laøm ñoà duøng daïy hoïc vaø söû duïng raát coù hieäu quaû. Hoïc sinh - sinh vieân ñöôïc thöïc haønh nhieàu hôn tröôùc, reøn luyeän kyõ naêng thöïc haønh ñeå töø ñoù hoï coù theå kieåm chöùng vaø ñöa ra nhöõng keát luaän nhöõng gì ñaõ hoïc vaø ít nhieàu hoï cuõng ñaõ coù nhöõng kinh nghieäm nhaát ñònh naøo ñoù maëc duø hoï vaãn coøn ñang ôû trong tröôøng. Ví duï, trong ngaønh giaøy da khi goø muõi giaøy hoïc sinh - sinh vieân coù theå goø baèng nhieàu caùch khaùc nhau hoaëc coù theå hoï töï nghó ra ñeå coù theå qua ñoù hoï bieát thöïc haønh baøi taäp nhanh vaø ñoàng thôøi bieát vaän duïng caùi ñaõ hoïc thaønh caùi môùi cho chính mình. Noäi dung cuûa caùc giaùo trình môùi coù tính linh hoaït (ví duï nhö ñaøo taïo theo Modul), taïo ñieàu kieän cho giaùo vieân coù theå linh ñoäng, thay theá noäi dung baøi hoïc naøy baèng moät noäi dung khaùc, phuø hôïp vôùi thöïc teá ñòa phöông nhöng vaãn khoâng “ñi laïc” chuû ñeà cuûa chöông trình. Ví duï, ôû moân thieát keá giaøy, khi daïy ñeán chuû ñeà naøy, giaùo vieân coù theå cho hoïc sinh töï tìm hieåu cuoäc soáng xung quanh mình töø thöïc teá vaø voán hieåu bieát cuûa caùc em, khoâng phaûi chæ giôùi haïn theo cataloque hay noäi dung coù saün trong giaùo trình. Ñeå ñaït ñöôïc hieäu quaû cao ñoái vôùi nhöõng baøi daïy theo höôùng môû nhö vaäy, giaùo vieân phaûi naém baét thöïc teá ñòa phöông vaø môû roäng taàm nhìn, töø ñoù daãn daét hoïc sinh tìm hieåu vaø nhaän ra nhöõng ñieàu caàn phaûi bieát qua tieát hoïc. Neáu nhö giaùo vieân chuû quan, khoâng chuaån bò kyõ vaø chæ goùi goïn noäi dung trong giaùo trình thì ñoâi khi daãn ñeán nhöõng sai laàm ñaùng tieác. Ví duï, neáu giaùo vieân khoâng tìm hieåu kyõ caùc phong tuïc taäp quaùn, caùc thoùi quen hay nhöõng ñieàu maø ôû moät nôi naøo ñoù hay moät toân giaùo naøo ñoù hoï cho raèng khoâng ñöôïc, khi höôùng daãn hoïc sinh seõ coù nhöõng tình huoáng xaûy ra khoâng hay vì giaùo vieân phuû nhaän yù kieán cuûa hoïc sinh maø khoâng coù söûa sai ñuùng tình huoáng khi em naøy cho raèng ôû nôi em ôû khoâng coù nhöõng ñoâi giaøy nhö theá, bôûi giaùo vieân chöa töøng bieát phong tuïc taäp quan hay toân giaùo cuûa hoïc sinh sinh vieân mình ñang theo laø gì. 16
  18. Khoùa luaän trieát hoïc CH K13 Moät tröôøng hôïp khaùc, trong giôø thöïc haønh khi giaùo vieân yeâu caàu hoïc sinh may theo ñuùng quy trình vaø caùc böôùc thöïc hieän nhö giaùo vieân trình baøy gioáng nhö nhöõng gì maø tröôùc ñaây coâ giaùo ñaõ hoïc. Trong khi ñoù coù hoïc sinh ôû nhaø em coù xí nghieäp giaøy da hieän ñaïi vaø ñaõ ñöôïc höôùng daãn vaø chuyeån giao coâng ngheä môùi. Muïc ñích ñi hoïc cuûa em laø nhaèm naém ñöôïc nhöõng kieán thöùc cô baûn vaø tìm nhöõng caùch môùi ñeå vaän duïng vaøo daây chuyeàn cuûa xí nghieäp nhaø mình nhaèm khai thaùc moät caùch trieät ñeå trang thieát bò maø gia ñình mình ñaõ coù. Coâ giaùo baûo em naøy laø coù theå ñuùng nhöng trong thöïc teá khoâng coù thieát bò ñoù maø neáu coù ñi chaêng nöõa thì caùc böôùc vaän haønh theo coâng ngheä, quy trình vaãn theo ñuùng nhöõng gì maø coâ ñaõ höôùng daãn. Roõ raøng nhu vaäy laø ngöôøi giaùo vieân khoâng coù voán kieán thöùc thöïc teá. Nhöõng tröôøng hôïp vöøa neâu, neáu ngöôøi quaûn lyù khoâng thöôøng xuyeân theo doõi, khoâng cho giaùo vieân tham quan xí nghieäp hoaëc truy caäp nhöõng thoâng tin môùi veà chuyeân ngaønh mình ñang daïy seõ khoâng phaùt hieän ñöôïc nhöõng thieáu soùt. Ñeå töø ñoù ñeå coù höôùng boài döôõng chuyeân moân cho hoï vaø mua saém trang thieát bò môùi taïo ñieàu kieän toát cho giaùo vieân giaûng daïy cuõng nhö ñaøo taïo ra moät ñoäi nguõ coâng nhaân kyõ thuaät giaøy da ñaùp öùng nhu caàu thöïc tieãn… Vieäc ñoåi môùi chöông trình ñoøi hoûi giaùo vieân phaûi naêng ñoäng, saùng taïo vaø tích cöïc ñoåi môùi phöông phaùp daïy hoïc. Theá nhöng, neáu ngöôøi quaûn lyù trong ngaønh giaùo duïc chuyeân nghieäp cuõng nhö caùc nhaø quaûn lyù trong ngaønh coâng nghieäp da giaøy khoâng nhaïy beùn, khoâng vaän duïng linh hoaït lyù luaän vaøo trong thöïc tieãn, khoâng thích nghi ñöôïc vôùi nhöõng caùi môùi thì cho duø giaùo vieân coù saùng taïo ñeán ñaâu cuõng khoâng theå naøo phaùt huy heát khaû naêng cuûa mình. Chuû tröông ñoåi môùi phöông phaùp daïy hoïc ñöôïc thöïc hieän tích cöïc taïi nhieàu tröôøng hoïc. Phong traøo soaïn gíao aùn ñieän töû, toå chöùc lôùp hoïc theo höôùng hieän ñaïi ñang laø “ñieåm saùng” maø baát cöù ngöôøi quaûn lyù hay giaùo vieân naøo cuõng muoán thöïc hieän ñeå hoïc sinh ñöôïc tieáp caän vôùi nhöõng phöông tieän hieän ñaïi, tieát hoïc ñaït hieäu quaû cao. Ñieàu naøy raát ñaùng traân troïng. Tuy nhieân, ñeå coù nhöõng giaùo aùn ñieän töû, nhöõng tieát hoïc theo höôùng hieän ñaïi, ngoaøi cô sôû vaät chaát, thieát bò daïy hoïc caàn coù söï hieåu bieát cuûa giaùo vieân veà lónh vöïc tin hoïc, coù trình ñoä, khaû naêng thieát keá baøi daïy treân maùy. Vaán ñeà ñaët ra ôû ñaây laø ngöôøi quaûn lyù ñaõ khoâng taïo ñieàu kieän cho giaùo vieân ñöôïc tieáp caän moät caùch chaéc chaén veà lyù thuyeát, khoâng ñöôïc thöû nghieäm tröôùc khi ñöôïc yeâu caàu thöïc hieän. Khoâng thaáy ñöôïc trang thieát bò cuûa cô sôû mình ñaøo taïo. Vì vaäy giaùo vieân gaëp nhieàu luùng tuùng, phaûi “chaïy vaïy” khaép nôi ñeå coù ñöôïc moät gíao aùn ñieän töû nhö chæ tieâu cuûa boä moân, cuûa khoa hay cuûa tröôøng ñaõ ñöa ra. 17
  19. Khoùa luaän trieát hoïc CH K13 Coù tröôøng laäp keá hoaïch hoaït ñoäng raát hay, daãn chöùng nhieàu vaên baûn chæ ñaïo cuï theå, nhöng taát caû chæ naèm treân giaáy tôø, khoâng ñöôïc ñöa ra thöïc hieän vì khoâng ñuû löïc löôïng ñeå toå chöùc thöïc hieän nhöõng hoaït ñoäng quaù xa vôøi, thieáu tính thöïc tieãn, khoâng phuø hôïp vôùi naêng löïc vaø ñieàu kieän hieän coù cuûa ñôn vò. Ngöôïc laïi, coù nhöõng hoaït ñoäng ñöôïc nhaø tröôøng toå chöùc rôøi raïc, thieáu taäp trung, khoâng mang laïi hieäu quaû cao do thieáu cô sôû lyù luaän, muïc ñích hoaït ñoäng khoâng ñöôïc xaùc ñònh roõ raøng. Taïi moät soá nôi, caùc tieát thöïc haønh haàu nhö bò queân laõng hay chæ höôùng daãn qua loa. Hoïc sinh chæ ñöôïc tieáp xuùc vôùi saùch vôû, khoâng heà ñöôïc tröïc tieáp reøn luyeän kyõ naêng thöïc haønh cuûa mình. Vieäc vaän duïng lyù thuyeát ñaõ hoïc vaøo thöïc tieãn khoâng ñöôïc chuù troïng ôû nhöõng nôi coù cô sôû vaät chaát khoù khaên, thaäm chí coù nhöõng tröôøng coù ñaày ñuû thieát bò daïy hoïc nhöng laïi xeáp vaøo moät goùc phoøng thieát bò vì khoâng coù kinh phí ñeå mua saém vaät tö . Nhieàu khi caùc nhaø quaûn lyù ñoâi luùc coøn xueà xoaø trong vieäc chæ ñaïo, chæ chaïy theo ñaàu tö ngaønh muõi nhoïn maø queân haún caùc ngaønh khaùc. Coù moät soá tröôøng ngheà hieän nay hoï muoán naâng caáp leân trung caáp, cao ñaúng thaäm chí leân ñaïi hoïc. Hoï thöôøng tuyeån vaøo toaøn nhöõng thaïc syõ treû chöa coù kinh nghieäm hoaëc raát yeáu veà thöïc haønh. Nhieàu giaùo vieân khoâng coù kinh nghieäm trong vieäc höôùng daãn hoïc sinh thöïc haønh. Coù giaùo vieân chöa töøng moät laàn caàm ñeán duïng cuï thöïc haønh thí nghieäm thì laøm sao hoïc sinh ñöôïc thöïc haønh. Nhieàu giaùo vieân coøn ngaïi khoù, chöa tích cöïc trong vieäc toå chöùc tham quan xí nghieäp, taïo ñieàu kieän cho hoïc sinh tieáp xuùc, gaàn guõi vôùi thöïc teá. Chöa taïo ñieàu kieän ñeå hoïc sinh coù dòp quan saùt tröïc tieáp thöïc teá ñeå ñoái chieáu, so saùnh vôùi nhöõng ñieàu ñaõ ñöôïc hoïc qua thaày coâ, saùch vôû. LÔØI KEÁT Moái quan heä giöõa lyù luaän vaø thöïc tieãn laø moät trong nhöõng vaán ñeà cô baûn cuûa chuû nghóa Maùc-Leâ nin noùi chung vaø cuûa lyù luaän nhaän thöùc Maùcxít noùi rieâng.Vai troø cuûa thöïc tieãn ñöôïc bieåu hieän tröôùc heát ôû choã thöïc tieãn laø cô sôû, muïc ñích vaø ñoäng löïc chuû yeáu, tröïc tieáp cuûa nhaän thöùc noùi chung, trong ñoù coù lyù luaän. Lyù luaän, khoa hoïc chæ coù yù nghóa thöïc söï khi chuùng ñöôïc vaän duïng vaøo thöïc tieãn, caûi taïo thöïc tieãn phuïc vuï muïc tieâu phaùt trieån noùi chung. Keá thöøa nhöõng yeáu toá hôïp lyù vaø khaéc phuïc nhöõng thieáu soùt trong quan ñieåm cuûa caùc nhaø trieát hoïc tröôùc mình veà thöïc tieãn, Maùc vaø AÊngghen ñaõ ñem laïi moät quan nieäm ñuùng ñaén, khoa hoïc veà thöïc tieãn vaø vai troø cuûa noù ñoái vôùi nhaän thöùc cuõng nhö ñoái vôùi söï toàn taïi vaø phaùt trieån cuûa xaõ hoäi loaøi 18
  20. Khoùa luaän trieát hoïc CH K13 ngöôøi. Ñoù chính laø con ngöôøi ñaõ bieát ñi töø thöïc tieãn, qua hoïat ñoäng thöïc tieãn con ngöôøi ngaøy nay ñaõ ñuùc keát kinh nghieäm thöïc tieãn, nghieân cöùu vaø khaùi quaùt leân thaønh lyù luaän. Ñeå ngay luùc ñoù hoaëc theá heä ñi sau coù theå vaän duïng vaøo thöïc tieãn. Vì chæ coù qua thöïïc tieãn ñeå kieåm tra chaân lyù vaø vaän duïng vaøo thöïc tieãn nhaèm taïo ra nhieàu cuûa caûi vaät chaát cho xaõ hoäi, phuïc vuï cho con ngöôøi. 19

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

LV.11: Bộ Luận Văn Tốt Nghiệp Chuyên Ngành Tài Chính Ngân Hàng
172 tài liệu
545 lượt tải
THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline:0933030098

Email: support@vdoc.com.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2009-2019 TaiLieu.VN. All rights reserved.

Đồng bộ tài khoản