Tóm tắt Khóa luận tốt nghiệp: Gia đình truyền thống của người Dao ở xã Hòa Bình huyện Hoàng Bồ, tỉnh Quảng Ninh

Chia sẻ: Thị Huyền | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:9

Thêm vào BST

Báo xấu

104
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tóm tắt Khóa luận tốt nghiệp: Gia đình truyền thống của người Dao ở xã Hòa Bình huyện Hoàng Bồ, tỉnh Quảng Ninh với xây dựng văn hóa mới hiện nay với mục tiêu tìm hiểu về gia đình của người Dao Thanh Phán ở xã Hoà Bình, huyện Hoành Bồ, tỉnh Quảng Ninh, với nếp sống truyền thống và những biến đổi của nó hiện nay; tìm hiểu sự tác động của các yếu tố truyền thống trong các gia đình người Dao ở Hòa Bình tới việc xây dựng GĐVH mới hiện nay. Mời các bạn cùng tìm hiểu và tham khảo nội dung tài liệu.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tóm tắt Khóa luận tốt nghiệp: Gia đình truyền thống của người Dao ở xã Hòa Bình huyện Hoàng Bồ, tỉnh Quảng Ninh

Tr−êng ®¹i häc V¨n ho¸ Hµ Néi KHoa V¨n ho¸ d©n téc thiÓu sè GIA ĐÌNH TRUYỀN THỐNG CỦA NGƯỜI DAO Ở XÃ HOÀ BÌNH, HUYỆN HOÀNG BỒ, TỈNH QUẢNG NINH VỚI XÂY DỰNG VĂN HOÁ MỚI HIỆN NAY M∙ Sè : 608 NGUYỄN THỊ THẮM H−íng dÉn khoa häc: ts TRẦN BÌNH Hµ Néi: 2008 1
Lêi c¶m ¬n §Ó hoµn thµnh khãa luËn nµy chóng t«i ®· nhËn ®−îc sù quan t©m gióp ®ì nhiÖt t×nh cña c¸c c¸n bé UBND x· Hoµ B×nh vµ bµ con ng−êi Dao hai th«n §ång L¸ vµ Th¸c C¸t, x· Hoµ B×nh, huyÖn Hoµnh Bå, tØnh Qu¶ng Ninh, c¸c thÇy c« gi¸o khoa V¨n ho¸ d©n téc thiÓu sè, ®Æc biÖt lµ TS. TrÇn B×nh. Nh©n ®©y chóng t«i xin göi ®Õn tÊt c¶ lêi c¶m ¬n ch©n thµnh vµ s©u s¾c nhÊt. MÆc dï ®· rÊt cè g¾ng nh−ng do kh¶ n¨ng cã h¹n, ®iÒu kiÖn ®Ó t×m hiÓu, nghiªn cøu, kh¶o s¸t thùc tÕ cßn rÊt nhiÒu khã kh¨n nªn kho¸ luËn nµy kh«ng tr¸nh khái nh÷ng khiÕm khuyÕt. Chóng t«i mong nhËn ®−îc nhiÒu ý kiÕn ®ãng gãp quý b¸u cña tÊt c¶ nh÷ng ai quan t©m ®Õn ng−êi Dao nãi chung vµ ng−êi Dao ë Qu¶ng Ninh nãi riªng. Chóng t«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n! NguyÔn ThÞ Th¾m 2
Môc lôc Më ®Çu 1. Lý do chän ®Ò tµi 5 2. LÞch sö nghiªn cøu 6 3. Môc ®Ých nghiªn cøu 6 4. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu 7 5. §Þa bµn, ®èi t−îng nghiªn cøu 8 6. §ãng gãp cña kho¸ luËn 8 Ch−¬ng 1 Kh¸i qu¸t vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn, x∙ héi vμ ng−êi Dao ë x∙ Hoμ B×nh 1.1. §Æc ®iÓm tù nhiªn ë x· Hoµ B×nh 10 1.2. §Æc ®iÓm x· héi ë x· Hoµ B×nh 12 1.3. Kh¸i qu¸t vÒ ng−êi Dao ë Hßa B×nh 15 Ch−¬ng 2 Gia ®×nh truyÒn thèng cña ng−êi Dao ë Hoμ B×nh 2.1. Lo¹i h×nh, quy m« vµ cÊu tróc gia ®×nh 30 2.2. Quan hÖ truyÒn thèng trong gia ®×nh ng−êi Dao 34 2.3. øng xö trong gia ®×nh 37 2.4. Gi¸o dôc gia ®×nh 39 2.5. Gia ®×nh víi c¸c nghi lÔ t«n gi¸o 42 2.6. Quan hÖ cña gia ®×nh ®èi víi dßng hä lµng b¶n 55 Ch−¬ng 3 t¸c ®éng cña c¸c yÕu tè truyÒn thèng trong gia ®×nh ng−êi Dao ë Hßa B×nh ®Õn x©y dùng gia ®×nh v¨n ho¸ míi hiÖn nay 3.1. BiÕn ®æi trong gia ®×nh ng−êi dao hiÖn nay 64 3.2. Nh÷ng c¬ së cña sù biÕn ®æi 72 3.3. T¸c ®éng cña c¸c yÕu tè truyÒn thèng trong gia ®×nh ng−êi Dao ë Hßa b×nh víi x©y dùng gia ®×nh v¨n ho¸ míi hiÖn nay 73 KÕt luËn 78 Tμi liÖu tham kh¶o 84 3
Më ®Çu 1. Lý do chän ®Ò tμi Gia ®×nh lµ mét tÕ bµo x· héi, lµ c¸i n¬i nu«i d−ìng c¶ ®êi ng−êi vµ lµ m«i tr−êng quan träng gi¸o dôc nÕp sèng vµ h×nh thµnh nh©n c¸ch vµ tÝnh c¸ch x· héi cña con ng−êi. Chñ tÞch Hå ChÝ Minh tõng nãi: X· héi tèt th× gia ®×nh cµng tèt. Gia ®×nh tèt th× x· héi míi tèt. H¹t nh©n cña x· héi lµ gia ®×nh. Gia ®×nh lµ mét trong c¸c thµnh tè quan träng cña x· héi. Nghiªn cøu gia ®×nh truyÒn thèng lµ mét nh÷ng nhiÖm vô quan träng hµng ®Çu cña viÖc t×m hiÓu, nghiªn cøu x· héi truyÒn thèng cña c¸c téc ng−êi. Bëi thÕ, muèn t×m hiÓu v¨n hãa cña ng−êi Dao ë Hßa B×nh, nhÊt thiÕt ph¶i t×m hiÓu, nghiªn cøu vÒ gia ®×nh truyÒn thèng cña hä, nh÷ng biÕn ®æi vµ c¸c t¸c ®éng cña nã víi x· héi hiÖn t¹i. Ngµy nay trong bèi c¶nh ®Êt n−íc ®ang tiÕn vµo CNH, H§H vµ hßa nhËp víi thÕ giíi, gia ®×nh truyÒn thèng cña c¸c téc ng−êi ®ang ®øng tr−íc nh÷ng th¸ch thøc kh«ng nhá. ChÝnh v× thÕ mµ viÖc gi÷ g×n c¸c gi¸ trÞ truyÒn thèng tèt ®Ñp trong gia ®×nh nãi chung vµ gia ®×nh truyÒn thèng cña ng−êi Dao ë x· Hoµ B×nh, huyÖn Hoµnh Bå, tØnh Qu¶ng Ninh nãi riªng lµ rÊt cÇn thiÕt, nh− trong quyÕt ®Þnh ®¹i héi VII cña §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam ®· nªu: X©y dùng gia ®×nh v¨n ho¸ cã ý nghÜa quan träng trong t×nh h×nh hiÖn nay gãp phÇn ph¸t triÓn lùc l−îng s¶n xuÊt æn ®Þnh vµ c¶i thiÖn cuéc sèng, thùc hiÖn kÕ ho¹ch ho¸ gia ®×nh, gi÷ g×n nh÷ng truyÒn thèng ®¹o ®øc v¨n ho¸ tèt ®Ñp cña d©n téc, n©ng cao ý thøc vÒ nghÜa vô gia ®×nh ®èi víi mäi líp ng−êi, kÕt hîp vµ ph¸t huy vai trß cña x· héi, cña toµn thÓ nhµ tr−êng, tËp thÓ lao ®éng céng ®ång d©n c− trong viÖc ch¨m lo bæi d−ìng ®ång chÝ, ®ång ®éi, h×nh thµnh nh©n c¸ch cao ®Ñp vµ nÕp sèng cã v¨n ho¸. 5
Víi nh÷ng lý do trªn, chóng t«i m¹nh d¹n chän Gia ®×nh truyÒn thèng cña ng−êi Dao ë x· Hoµ B×nh, huyÖn Hoµng Bå, tØnh Qu¶ng Ninh, víi x©y dùng v¨n ho¸ míi hiÖn nay lµm ®Ò tµi khãa luËn tèt nghiÖp cña m×nh. 2. LÞch sö nghiªn cøu Ng−êi Dao ë Qu¶ng Ninh lµ mét trong nh÷ng ®Ò tµi ®−îc nhiÒu ng−êi quan t©m. §· cã nhiÒu c«ng tr×nh nghiªn cøu nh−: Mét sè vÊn ®Ò ng−êi Dao Qu¶ng Ninh cña t¸c gi¶ NguyÔn Quang Vinh [TL 22 ]; Tôc lÖ tang ma cña ng−êi Dao Thanh Ph¸n ë Qu¶ng Ninh cña t¸c gi¶ Vi V¨n An [TL 19 ]; Sù biÕn ®æi kinh tÕ – x· héi vµ nh÷ng vÊn ®Ò míi n¶y sinh cña ng−êi Dao ë x· T©n D©n , Hoµnh Bå, Qu¶ng Ninh trong 5 n¨m 1993 – 1998 cña t¸c gi¶ Lª Duy §¹i [TL 19 ] vµ mét sè c«ng tr×nh cña mét sè t¸c gi¶ kh¸c. Nh÷ng nghiªn cøu trªn Ýt nhiÒu ®· cung cÊp mét c¸i nh×n kh¸i qu¸t vÒ bøc tranh v¨n hãa Dao ë Qu¶ng Ninh. NÕu §¹i t¸, nhµ nghiªn cøu Vò Quang Vinh cho thÊy nh÷ng nÐt ®¹i c−¬ng vÒ ng−êi Dao ë ®©y, trong ®ã chó träng nhiÒu h¬n ®Õn vai trß an ninh quèc phßng cña téc ng−êi nµy, th× TS. Vi V¨n An, mét chuyªn gia b¶o tµng häc ®ang c«ng t¸c t¹i B¶o tµng D©n téc häc ViÖt Nam, l¹i ®i s©u vÒ tôc lÖ tang ma cña céng ®ång Dao Thanh Ph¸n, TS Lª Duy §¹i, l¹i cung cÊp nh÷ng ý kiÕn vÒ sù biÕn ®æi kinh tÕ - x· héi cña ng−êi Dao ë x· T©n D©n, Hoµnh Bå, Qu¶ng Ninh,… Tuy ®· ®−îc quan t©m, xong nh÷ng vÊn ®Ò gia ®×nh truyÒn thèng cña ng−êi Dao ë Qu¶ng Ninh nãi chung vµ ng−êi Dao ë x· Hoµ B×nh, huyÖn Hoµnh Bå nãi riªng, l¹i ch−a ®−îc chó ý. Bëi thÕ, khi chän ®Ò tµi nµy, chóng t«i mong muèn t×m hiÓu mét c¸ch kÜ l−ìng vÒ gia ®×nh truyÒn thèng cña ng−êi Dao Thanh Ph¸n ë ®Þa ph−¬ng m×nh, ®ång thêi gãp phÇn cung cÊp, bæ xung thªm t− liÖu thùc ®Þa vÒ nh÷ng vÊn ®Ò cßn bá ngá trong nghiªn cøu vÒ ng−êi Dao ë Qu¶ng Ninh. 3. Môc ®Ých nghiªn cøu 6
B−íc ®Çu t×m hiÓu vÒ gia ®×nh cña ng−êi Dao Thanh Ph¸n ë x· Hoµ B×nh, huyÖn Hoµnh Bå, tØnh Qu¶ng Ninh, víi nÕp sèng truyÒn thèng vµ nh÷ng biÕn ®æi cña nã hiÖn nay. T×m hiÓu xu h−íng ph¸t triÓn cña c¸c gia ®×nh ng−êi Dao ë Hßa B×nh, c¸c yÕu tè ¶nh h−ëng ®Õn sù thay ®æi ®ã. T×m hiÓu sù t¸c ®éng cña c¸c yÕu tè truyÒn thèng trong c¸c gia ®×nh ng−êi Dao ë Hßa B×nh tíi viÖc x©y dùng G§VH míi hiÖn nay. 4. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu Khãa luËn nµy ®−îc thùc hiÖn trªn c¬ së tuyÖt ®èi tu©n thñ quan ®iÓm cña chñ nghÜa M¸c-Lªnin, t− t−ëng Hå ChÝ Minh, ®−êng lèi l·nh ®¹o cña §¶ng, Nhµ n−íc vÒ v¨n hãa, d©n téc.ViÖc t×m hiÓu Gia ®×nh truyÒn thèng cña ng−êi Dao ë x· Hoµ B×nh, Hoµnh Bå, Qu¶ng Ninh vµ ¶nh h−ëng cña nã tíi x©y dùng gia ®×nh v¨n ho¸ míi hiÖn nay trong Khãa luËn nµy nhÊt nhÊt tu©n thñ nh÷ng quan ®iÓm cña ph−¬ng ph¸p duy vËt lÞch sö. Gia ®×nh ng−êi Dao ë Hßa B×nh ®−îc nh×n nhËn trong nh÷ng bèi c¶nh tù nhiªn, x· héi cô thÓ, ë c¸c giai ®o¹n lÞch sö cô thÓ. Nã ®−îc nh×n nhËn trong tr¹ng th¸i vËn ®éng, víi nguyªn t¾c xem xÐt cña quan hÖ l−îng chÊt, qu©n hÖ gi÷a h¹ tÇng c¬ së víi kiÕn tróc th−îng tÇng, gi÷a lùc l−îng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt. Nh÷ng nÕp sèng truyÒn thèng trong gia ®×nh ng−êi Dao ë ®©y ®−îc xem xÐt trong c¸c mèi quan hÖ néi gia vµ víi c¸c thùc thÓ bªn ngoµi (dßng hä, lµng b¶n,…). §iÒn d· D©n téc häc lµ ph−¬ng ph¸p chñ ®¹o ®−îc sö dông ®Ó hoµn thµnh khãa luËn nµy. Th«ng qua c¸c ®ît ®iÒn d· t¹i Hßa B×nh, Hoµnh Bå, Qu¶ng Ninh ®Ó t×m hiÓu thu thËp t− liÖu vÒ gia ®×nh truyÒn thèng, c¸c nÕp sèng trong gia ®×nh truyÒn thèng cña ng−êi Dao vµ ¶nh h−ëng cña nã víi x· héi hiÖn nay. §Ó bæ sung tµi liÖu vµ cã ®iÒu kiÖn so s¸nh, nghiªn cøu th− tÞch ®−îc chóng t«i chó träng trong qu¸ tr×nh hoµn thµnh khãa luËn nµy. 7
C¸c ph−¬ng ph¸p ph©n tÝch, thèng kª, so s¸nh ®−îc chóng t«i sö dông ®Ó xö lý t− liÖu, phôc vô biªn so¹n b¶n th¶o cho khãa luËn. 5. §Þa bμn ®èi t−îng nghiªn cøu - §Ò tµi tËp trung vµ nghiªn cøu t¹i x· Hoµ B×nh huyÖn Hoµnh Bå, tØnh Qu¶ng Ninh - §èi t−îng nghiªn cøu lµ gia ®×nh truyÒn thèng cña ng−êi Dao nhãm Thanh Ph¸n víi viÖc x©y dùng gia ®×nh v¨n ho¸ míi. 6. §ãng gãp cña kho¸ luËn §©y lµ nghiªn cøu ®Çu tiªn vÌ gia ®×nh cña ng−êi Dao ë Hßa B×nh, nªn khãa luËn nµy sÏ gãp phÇn bæ sung t− liÖu gióp phÇn nµo thÊy ®−îc s¾c th¸i v¨n ho¸ gia ®×nh truyÒn thèng cña ng−êi Dao Thanh Ph¸n ë x· Hoµ B×nh. KÕt qu¶ nghiªn cøu cña khãa luËn sÏ gãp phÇn vµo viÖc ®Þnh h−íng ph¸t triÓn c¸c chÝnh s¸nh v¨n ho¸ x· héi, gi÷ g×n vµ ph¸t triÓn v¨n ho¸ ng−êi Dao ë Hßa B×nh trong sù nghiÖp x©y dùng gia ®×nh v¨n ho¸ míi hiÖn nay. 7. Néi dung vμ bè côc cña kho¸ luËn Ngoµi phÇn Më ®Çu (5 trang), KÕt luËn (6 trang), néi dung chÝnh cña kho¸ luËn ®−îc tr×nh bµy trong 3 ch−¬ng : Ch−¬ng 1: Kh¸i qu¸t ®iÒu kiÖn tù nhiªn, x· héi vµ ng−êi Dao ë x· Hoµ B×nh (20 trang) Ch−¬ng 2: Gia ®×nh truyÒn thèng cña ng−êi Dao ë x· Hoµ B×nh (34 trang) Ch−¬ng 3: T¸c ®éng cña c¸c yÕu tè truyÒn thèng trong gia ®×nh ng−êi Dao víi x©y dùng gia ®×nh v¨n ho¸ míi hiÖn nay ë Hoµ B×nh (14 trang). 8
Tμi liÖu tham kh¶o 1. TrÇn B×nh. LuËt tôc cña ng−êi Dao ë ViÖt Nam víi viÖc qu¶n lý x· héi hiÖn nay, T¹p chÝ LuËt häc, 2/2001. 2. TrÇn B×nh. TËp qu¸n m−u sinh cña c¸c d©n téc thiÓu sè ë §«ng B¾c ViÖt Nam, Nhµ xuÊt b¶n Ph−¬ng §«ng, TP. Hå ChÝ Minh, 2005. 3. NguyÔn §¨ng Duy. NhËn diÖn v¨n ho¸ c¸c dan téc thiÓu sè ViÖt Nam, Nhµ xuÊt b¶n V¨n hãa d©n téc, Hµ Néi, 2004. 4. BÕ ViÕt §¼ng, NguyÔn Kh¾c Tông, N«ng Trung. Ng−êi Dao ë ViÖt Nam, Nhµ xuÊt b¶n Khoa häc x· héi, Hµ Néi, 1997. 5. Ph¹m Quang Hoan, Hïng §×nh Quý (Chñ biªn). V¨n ho¸ truyÒn thèng ng−êi Dao ë Hµ Giang, Nhµ xuÊt b¶n V¨n ho¸ d©n téc, Hµ Néi, 1999. 6. Ph¹m Quang Hoan , Lý Thµnh S¬n, Hoµng Thanh LÞch, Vò Quèc Kh¸nh. ng−êi Dao ë ViÖt nam, Nhµ xuÊt b¶n Th«ng tÊn, Hµ Néi, 2007. 7. TrÇn V¨n Hµ (cb). Ph¸t triÓn n«ng th«n miÒn nói vµ d©n téc trong thêi k× kinh tÕ chuûªn ®æi, Nhµ xuÊt b¶n Khoa häc x· héi, Hµ Néi, 2007. 8. DiÖp §×nh Hoa. Ng−êi Dao ë Trung Quèc, Nhµ xuÊt b¶n Khoa häc x· héi, Hµ Néi, 2002. 9. Lª Nh− Hoa (cb). V¨n ho¸ øng xö c¸c d©n téc ViÖt Nam, Nhµ xuÊt b¶n V¨n hãa – Th«ng tin, Hµ Néi, 2002. 10. Jacques Lemoine, Kh¸i qu¸t vÒ di s¶n v¨n ho¸ Dao vµ hiÖn ®¹i ho¸ ë ViÖt Nam, trong Sù ph¸t triÓn v¨n ho¸ x· héi cña ng−êi Dao: HiÖn t¹i vµ t−¬ng lai (Kû yÕu héi th¶o quèc tÕ vÒ ng−êi Dao, tæ chøc t¹i Th¸i Nguyªn th¸ng 12 n¨m 1995), tr. 391-399. 84
11. Tõ NhËt Lª. B−íc ®Çu t×m hiÓu vÒ h«n nh©n vµ gia ®×nh cña ng−êi S¸n D×u ë Hµ Tu, Qu¶ng Ninh, LuËn v¨n tèt nghiÖp chuyªn ngµnh D©n téc häc, Khoa LÞch së, Tr−êng §¹i häc KHXH & NV, §¹i häc Quèc gia Hµ Néi, 1985. 12. Lý D−¬ng LiÔu (chñ biªn), Ng−êi Dao ë L¹ng S¬n, NXB Së V¨n ho¸ Th«ng tin L¹ng S¬n, L¹ng S¬n 2004. 13. Hoµng L−¬ng. V¨n ho¸ c¸c d©n téc vïng T©y B¾c ViÖt Nam, Tr−êng §¹i häc V¨n hãa, Hµ N«i, 2005. 14. Hoµng Nam. V¨n ho¸ c¸c d©n téc vïng §«ng B¾c ViÖt Nam, Tr−êng §¹i häc V¨n hãa, Hµ N«i, 2004. 15. Lý Hµnh S¬n, LÔ cÊp s¾c vµ b¶n s¾c v¨n ho¸ Dao, T¹p chÝ D©n téc häc, sè 3 / 2002. 16. Lý hµnh S¬n, C¸c nghi lÔ chñ yÕu trong chu kú ®êi ng−êi cña nhãm Dao TiÒn ë Ba BÓ, B¾c K¹n, NXB Khoa häc x· héi, Hµ Néi 2003. 17. TrÇn H÷u S¬n, S¸ch cæ cña ng−êi Dao ë Lµo Cai - di s¶n v¨n ho¸ cã gi¸ trÞ, trong cuèn Sù ph¸t triÓn v¨n ho¸ x· héi cña ng−êi Dao: HiÖn t¹i vµ t−¬ng lai (Kû yÕu héi th¶o quèc tÕ vÒ ng−êi Dao, tæ chøc t¹i Th¸i Nguyªn th¸ng 12 n¨m 1995), tr. 167-174. 18. NguyÔn Ngäc Thanh. Gia ®×nh vµ h«n nh©n cña ng−êi M−êng ë tØnh Phó Thä, Nhµ xuÊt b¶n Khoa häc x· héi, Hµ Néi, 2005. 19. Trung t©m KHXH & NV Quèc gia. Sù ph¸t triÓn V¨n ho¸ x· héi cña ng−êi Dao: hiÖn t¹i vµ t−¬ng lai, Kû yÕu Héi nghÞ Dao häc Quèc tÕ, Th¸i Nguyªn, Nhµ XuÊt b¶n Khoa häc x· héi, Hµ Néi, 1996. 20. ViÖn d©n téc häc. Sæ tay vÒ c¸c d©n téc ViÖt Nam, Nhµ xuÊt b¶n V¨n häc, Hµ Néi, 2007. 21. ViÖn D©n téc häc. C¸c d©n téc Ýt ng−êi ë ViÖt Nam (c¸c tØnh phÝa B¾c), Nhµ xuÊt b¶n Khoa häc x· héi, Hµ Néi, 1978. 22. NguyÔn Quang Vinh. Mét sè vÊn ®Ò ng−êi Dao Qu¶ng Ninh, Nhµ xuÊt b¶n V¨n hãa d©n téc, Hµ Néi, 1999. 85