Tóm tắt Khóa luận tốt nghiệp: Tổ chức và hoạt động của thanh tra chính phủ

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:21

Thêm vào BST

Báo xấu

8
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích của đề tài khóa luận là đưa ra một số phương hướng và giải pháp nhằm hoàn thiện tổ chức và hoạt động Thanh tra Chính phủ; hệ thống hóa cơ sở lý luận về thanh tra Chính phủ; về đặc điểm vai trò; chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn; nguyên tắc hoạt động của Thanh tra Chính phủ.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tóm tắt Khóa luận tốt nghiệp: Tổ chức và hoạt động của thanh tra chính phủ

BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA KHOA NHÀ NƢỚC VÀ PHÁP LUẬT BÁO CÁO TÓM TẮT KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP TỔ CHỨC VÀ HOẠT ĐỘNG CỦA THANH TRA CHÍNH PHỦ Khóa luận tốt nghiệp ngành : Luật – Thanh tra Ngƣời hƣớng dẫn : TS. Phạm Thị Anh Đào Sinh viên thực hiện : Hà Hoàng Trà My Mã số sinh viên : 2005TTRB04 Khóa : 2020 - 2024 Lớp : Thanh tra 20B HÀ NỘI - 2024
PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Trong mỗi giai đoạn lịch sử, Đảng và Nhà nước ta luôn ban hành, lãnh đạo và chỉ đạo thực hiện nhiều chính sách, chủ trương về xây dựng tổ chức bộ máy của ngành Thanh tra. Đó là minh chứng về sự sâu sát, quan tâm đến công tác kiện toàn về tổ chức và hoạt động ngành Thanh tra, sự ra đời của các van bản như Quyết định số 2213/QĐ - Ttg về Chiến lược phát triển ngành thanh tra đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030 hay Nghị quyết Hội nghị lần thứ sáu Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII, Nghị quyết số 18-NQ/TW ngày 25/10/2017 về “Một số vấn đề về tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả”; Nghị quyết số 56/2017/QH14 ngày 24/11/2017: “Về việc tiếp tục cải cách tổ chức bộ máy hành chính nhà nước tinh gọn, hoạt hiệu lực, hiệu quả” đã chỉ rõ nhóm nhiệm vụ trọng tâm hướng đến nâng cao chất lượng hoạt động. Từng bước nâng cao tinh thần trách nhiệm, độc lập, tự quyết trong hệ thống cơ quan thanh tra. Cùng với đó, dựa trên định hướng chỉ đạo và lộ trình cụ thể để đổi mới phương thức hoạt động, hoàn thiện quy trình tổ chức, từng bước điều chỉnh sao cho phù hợp và tinh gọn, củng cố và phát huy nguồn lực về con người, cơ sở vật chất, đề cao tính tích cực, chủ động, sáng tạo từng cấp, từng ngành, từng đơn vị, từng địa phương. Thanh tra Chính phủ - một trong các cơ quan hành chính nhà nước cấp trung ương đóng vai trò quan trọng thực trong hệ thống các cơ quan nhà nước nói chung và ngành Thanh tra nói riêng với nhiệm vụ lãnh đạo ở cấp cao nhất, quyết định một phần kết quả của chu trình vận hành phát triển của Nhà nước ta. Trong vai trò đó, nhằm hướng đến hoàn thành hiệu quả mục tiêu tổng quát và mục tiêu cụ thể của Đảng và Nhà nước trong các nội dung về thiết lập và hoàn thiện thể chế nền kinh tế mới đa thành phần trên định hướng xã hội chủ nghĩa, tạo ra nền tảng vững vàng về mặt cơ cấu góp phần vào công cuộc vận hành nền kinh tế thị trường xã hội chủ nghĩa theo hướng đồng bộ, thông suốt, huy động và sắp xếp hợp lí, phát huy tối đa tiềm năng của mọi nguồn lực như nhân lực, vật lực,… Qua đó thúc đẩy kinh tế - xã hội phát triển nhanh chóng và bền vững vì mục tiêu "dân giàu, nước mạnh, dân 1
chủ, công bằng, văn minh". Việc hoàn thành tốt nhiệm vụ về tổ chức và hoạt động của cơ quan Thanh tra Chính phủ là vô cùng cần thiết và cấp đóng vai trò cốt lõi kiến tạo tổ chức bộ máy tinh gọn, mang lại kết quả tích cực, là chuẩn mực và khuôn mẫu tạo ra động lực và là “tấm gương sáng” góp phần hoàn thiện bộ máy đối với hệ thống các cơ quan nhà nước cấp địa phương đặc biệt là trong hệ thống cơ quan thanh tra. Bên cạnh những thành tựu, kết quả tích cực mà cơ quan Thanh tra Chính phủ đạt được trong thời gian vừa qua vẫn còn những bất cập và hạn chế chưa được khắc phục, giảm thiểu. Thiếu thống nhất về yếu tố đầu mối, thiếu chặt chẽ về nhiệm vụ quản lý và tổ chức nhân sự. Tồn tài nhiều mâu thuẫn, trùng lặp về quy định trong nhiều văn bản quy phạm pháp luật liên quan, một số cho thấy nội dung chưa phù hợp, không đáp ứng được nhu cầu thực tiễn. Chính sách, cơ chế khuyến khích việc sắp xếp tinh gọn bộ máy chưa đáp ứng nhu cầu của chủ thể thực hiện. Một trong các nguyên nhân làm tăng biên chế đó là sự phân bổ kinh phí chưa gắn với hiệu suất hoạt động và hiệu quả tổ chức. Dựa trên thực tiễn tình hình đặt ra yêu cầu đối với công tác tổ chức và thực hiện đối với ngành Thanh tra nói chung và cơ quan thanh tra Chính phủ nói riêng. Thiết kế một chỉnh thể tinh gọn, hoàn chỉnh của bộ máy thanh tra với tính hiện đại, năng động, sáng tạo là cơ sở vững chắc đẩy nhanh tiến độ, mức độ hiệu quả quá trình cải cách hành chính nhà nước, là một trong các yếu tố giúp bảo vệ lợi ích quốc gia, quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân.. Từ những lý do này, em lựa chọn đề tài “Tổ chức và hoạt động của Thanh tra Chính phủ” làm khoá luận tốt nghiệp của mình. 2. Tổng quan tình hình nghiên cứu Trong thời gian nghiên cứu và thu thập tài liệu về vấn đề tổ chức và hoạt động của cơ quan Thanh tra Chính phủ nói riêng và pháp luật về các vấn đề về thanh tra nói riêng, nhìn chung là một trong những đề tài được học giả nghiên cứu quan tâm bởi nó liên quan trực tiếp đến sự vận hành hiệu quả của bộ máy nhà nước cũng như quyền và lợi ích của nhân dân, điển hình như: “Tổ chức và hoạt động của thanh tra nội bộ từ thực tiễn đại học Quốc gia Hà Nội” - Luận văn Thạc sĩ Luật 2
học của Vũ Hải Uyên (2018); “Tổ chức và hoạt động của Thanh tra Bộ Tài nguyên và Môi trường” - Luận văn Thạc sĩ Quản lý công của Văn Thị Hoài Thanh (2017); “Đối tượng thanh tra - những vấn đề lý luận và thực tiễn” – Đề tài khoa học cấp cơ sở của ThS. Lê Văn Đức (2021); “Tổ chức và hoạt động thanh tra nhà nước cấp tỉnh ở Việt Nam hiện nay - Những vấn đề lý luận và thực tiễn” - sách chuyên khảo của tác giả Vũ Việt Hà do NXB Công an Nhân dân xuất bản năm 2023; “Tổ chức và hoạt động của Thanh tra Sở Giáo dục và Đào tạo” - Luận văn Thạc sĩ Luật Hiến pháp và luật hành chính của Bạch Thanh Trà ( 2017); Bên cạnh đó, có nhiều bài viết, báo cáo chuyên đề liên quan đến vấn đề về tổ chức và hoạt động thanh tra như: “Hoàn thiện pháp luật về tổ chức hoạt động thanh tra và tiếp công dân của cấp huyện” của tác giả Phạm Thị Huệ ( 2023) Bài viết được đăng tải trên Ấn phẩm Tạp chí Nghiên cứu Lập pháp số 09 (481), tháng 05/2023; "Tổ chức và hoạt động của thanh tra sở trong thực tiễn ở nước ta hiện nay" của tác giả Nguyễn Tuấn An ( 2021) đăng trên tạp chí Dân chủ và Pháp luật ngày 18/03/2021; "Xác định thẩm quyền của các cơ quan thanh tra nhà nước trong hoạt động thanh tra - từ thực tiễn hoạt động của Thanh tra Bộ Nội vụ" của tác giả Hoàng Quốc Tráng và Phạm Thị Thu Hiền ( 2024 ) đăng trên Tạp chí Tổ chức Nhà nước ngày 27/02/2024; Đánh giá các công trình nghiên cứu tổ chức và hoạt động của Thanh tra Chính phủ, nhìn chung, số lượng đề tài nghiên cứu chuyên sâu về vấn đề trên chưa nhiều song cũng có những quan điểm, ý kiến dựa trên nhiều yếu tố khác nhau, có thể thấy như sau: Thứ nhất, đối với các vấn đề lý luận về tổ chức và hoạt động. Trong các nghiên cứu của các tác giả, hầu hết đều đưa ra những nhận định và phân tích liên quan đến những vấn đề mang tính lý luận chung bao gồm: khái niệm, đặc điểm, vai trò, cơ cấu tổ chức, nguyên tắc hoạt động,...và pháp luật các yếu tố đó. Tuy nhiên, ở mỗi góc nhìn khác nhau lại đưa ra các quan điểm khác nhau với chủ thể khác nhau. Song các công trình nghiên cứu đều chưa có sự nghiên cứu chuyên sâu và làm rõ một cách riêng biệt đối với cơ quan Thanh tra Chính phủ nghĩa, mà chủ yếu là tiếp cận tới một vấn đề riêng biệt trong các vấn đề cấu thành nên việc tổ chức và 3
hoạt động, thí dụ như: Nguyên tắc hoạt động, vai trò,… Dưới góc độ nghiên cứu lý luận về quá trình tổ chức và hoạt động đối với các cơ quan nhà nước của các đề tài chính là nguồn tham khảo giá trị để đề tài khóa luận học hỏi bởi các công trình đã nghiên cứu tương đối cụ thể và công phu. Thứ hai, tổng quát về nghiên cứu các vấn đề liên quan đến thực trạng về tổ chức và hoạt động của Thanh tra Chính phủ. Nhìn chung, các công trình nghiên cứu ở giai đoạn thực thi Luật Thanh tra 2010 trở về trước nên ít có tính mới. Luật Thanh tra 2022 ra đời đánh dấu sự đổi mới về hệ thống các cơ quan thanh tra và kèm theo nhiều quy định mới trong quá trình tổ chức thực hiện hoạt động thanh tra song chưa xuất hiện các đề tài chuyên sâu mang tính đột phá nhằm định vị vị trí và vai trò cơ quan Thanh tra Chính phủ nhằm xây dựng hình mẫu điển hình cải thiện hệ thống cơ quan cấp dưới thông qua việc tổ chức và hoạt động. Bên cạnh đó, ở một số công trình, phạm vi nghiên cứu hẹp, chỉ hướng đến các đối tượng cụ thể nên chưa thể sử dụng nhằm đánh giá đối với cơ quan Thanh tra Chính phủ. Dựa trên những đánh giá từ các công trình nghiên cứu, đề tài khóa luận có thể rút ra những điểm đã được khắc phục và hoàn thiện trên cơ sở pháp luật thanh tra hiện hành cũng như những vấn đề chưa được cải thiện để tiếp tục định hướng nghiên cứu, làm cho đề tài có tính mới. Thứ ba, xem xét các quan điểm, phương hướng, hoàn thiện tổ chức và hoạt động Thanh tra Chính phủ. Mục tiêu cuối cùng của các công trình nghiên cứu là đưa ra được quan điểm về các phương hướng, giải pháp nhằm nâng cao và hoàn thiện pháp luật về tổ chức và hoạt động của cơ quan thanh tra Chính phủ. Hầu hết, các công trình tập trung hoàn thiện pháp luật theo hướng tiếp cận vấn đề trong phạm vi tương đối cụ thể, tập trung đưa ra các giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện, khắc phục những khuyết điểm trong quy định pháp luật và các giải pháp đối với đối tượng mang tính riêng biệt. Khái quát lại, có nhiều công trình đã nghiên cứu về tổ chức và hoạt động và trong mỗi công trình nghiên cứu đã có những ưu điểm cũng như vẫn còn những khía cạnh chưa được đề cập song đây đều là nguồn tài liệu tham khảo có giá trị để tác giả triển khai và học hỏi để thực hiện đề tài khóa luận. 4
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu Mục đích của đề tài khóa luận là đưa ra một số phương hướng và giải pháp nhằm hoàn thiện tổ chức và hoạt động Thanh tra Chính phủ. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Hệ thống hóa cơ sở lý luận về thanh tra Chính phủ; về đặc điểm vai trò; chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn; nguyên tắc hoạt động của Thanh tra Chính phủ. Căn cứ vào cơ sở nêu trên trình bày và đưa ra nhận xét, đánh giá về thực tiễn cơ cấu tổ chức và hoạt động của thanh tra Chính phủ trong công tác thanh tra. Dựa vào các ưu điểm và hạn chế, đề xuất phương hướng và giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả của công tác thanh tra Chính phủ trong thời gian tới. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu là những vấn đề lý luận và thực tiễn liên quan tổ chức và hoạt động Thanh tra Chính phủ; phân tích thực trạng cơ cấu tổ chức và thực tiễn hoạt động của Thanh tra Chính phủ trong công tác thanh tra, đưa ra nhận xét về những ưu điểm, hạn chế, bất cập so với quy định hiện hành trên cơ sở đó đề xuất các giải pháp phù hợp. 4.2. Phạm vi nghiên cứu Thời gian: Tập trung nghiên cứu tổ chức và hoạt động của Thanh tra Chính phủ chủ yếu vào giai đoạn 2021 – 2023 Không gian: nghiên cứu vấn đề tổ chức và hoạt động trong khu vực: cơ quan Thanh tra Chính phủ Nội dung: Nội dung khóa luận tập trung nghiên cứu tổ chức và hoạt động dưới góc độ pháp lý, theo cách tiếp cận ở phạm vi hẹp là tổ chức và hoạt động chủ yếu về chức năng hoạt động chuyên ngành gồm thanh tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng chống tham nhũng tiêu cực cơ quan Thanh tra Chính phủ 5. Phƣơng pháp nghiên cứu Phương pháp luận: dựa trên hai phương pháp chính gồm duy vật biện chứng và duy vật lịch sử kết hợp với đường lối, chủ trương về xây dựng tổ chức bộ máy 5
nhà nước của Đảng Cộng sản Việt Nam. Phương pháp cụ thể: sử dụng các phương pháp cụ thể như tổng hợp, phân tích, so sánh, lịch sử,...để áp dụng nghiên cứu theo từng chương 6. Đóng góp của đề tài Một là, hệ thống hóa các vấn đề cơ bản về vị trí, chức năng, vai trò, mối quan hệ đối với các cơ quan khác tác động tới tổ chức và hoạt động Thanh tra Chính phủ. Hai là, phân tích mặt mạnh và mặt yếu và nguyên nhân xuất hiện những điểm đó trong tổ chức Thanh tra Chính phủ. Ba là, nêu ra giải pháp hoàn thiện tổ chức và hoạt động Thanh tra Chính phủ: hoàn thiện về mặt văn bản quy phạm pháp luật, về đội ngũ nhân lực trong tổ chức và hoạt động Thanh tra Chính phủ theo hướng phù hợp với phương hướng đặt ra của Đảng, Nhà nước theo yêu cầu đổi mới của xã hội. 7. Bố cục Bài nghiên cứu Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, Khóa luận được tác giả thực hiện qua 3 nội dung chính: Chương 1: Khái quát chung về Thanh tra Chính phủ Chương 2: Thực trạng tổ chức và hoạt động Thanh tra Chính phủ Chương 3: Phương hướng và giải pháp hoàn thiện tổ chức và hoạt động Thanh tra Chính phủ 6
CHƢƠNG 1 KHÁI QUÁT CHUNG VỀ THANH TRA CHÍNH PHỦ 1.1. Vị trí pháp lý và vai trò của Thanh tra Chính phủ Trên cơ sở phân tích, làm rõ các vấn đề để nhận diện và xác định đúng vị trị pháp lý và vai trò cơ quan Thanh tra Chính phủ trong hệ thống các cơ quan nhà nước Việt Nam. Thanh tra Chính phủ là một thiết chế của bộ máy nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam với tư cách là cơ quan ngang Bộ được thiết lập trên cơ sở được thể chế hóa một cách rõ ràng, minh bạch thông qua việc ghi nhận qua các quy phạm pháp luật cụ thể. Gồm các vai trò: Thứ nhất, vai trò tham mưu và quản lý nhà nước về thanh tra Thứ hai, vai trò tham mưu và quản lý nhà nước và tiếp công dân, giải quyết khiếu nại tố cáo Thứ ba, tham mưu và quản lý nhà nước về phòng chống tham nhũng Thứ tư, hướng dẫn tổ chức và thực thi pháp luật về thanh tra, giải quyết 1.2. Cơ cấu tổ chức và hoạt động của Thanh tra Chính phủ Xác định cơ cấu tổ chức và các hoạt động của Thanh tra Chính phủ dựa trên việc xác định các yếu tố cụ thể là: -Đối với cơ cấu tổ chức: chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn -Đối với hoạt động: nguyên tắc, phương thức, đối tượng, lĩnh vực 1.2.1.Cơ cấu tổ chức của Thanh tra Chính phủ Ghi nhận quy định pháp luật về cơ quan Thanh tra Chính phủ tại Nghị định 81/2023/NĐ-CP và có 19 đơn vị trực thuộc trong nội bộ cơ quan. 1.2.2.Chức năng của Thanh tra Chính phủ Gồm hai nhóm chức năng chính đó là: quản lí nhà nước và thực hiện các hoạt động chuyên ngành về thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng, tiêu cực. 1.2.3.Nhiệm vụ, quyền hạn của Thanh tra Chính phủ Nhiệm vụ, quyền hạn được trình bày căn cứ vào chức năng lần lượt theo trình tự: quản lý nhà nước, tham mưu, thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại tố cáo, phòng chống tham nhũng. 7
1.2.4.Hoạt động của Thanh tra Chính phủ Xem xét hoạt động của Thanh tra Chính phủ dựa trên nội dung về 4 nguyên tắc hoạt động, 2 phương thức hoạt động, các đối tượng và c lĩnh vực thực hiện hoạt động của cơ quan theo quy định pháp luật. Ngoài ra đánh giá cơ bản mối quan hệ giữa Thanh tra Chính phủ với Chính Phủ, Quốc Hội và hệ thống các cơ quan thanh tra các cấp. 1.3. Một số yếu tố ảnh hƣởng đến tổ chức và hoạt động của Thanh tra Chính phủ Yếu tố ảnh hưởng đến tổ chức và hoạt động của cơ quan Thanh tra Chính phủ được nghiên cứu gồm các nội dung trọng yếu có tác động to lớn đó là: chính trị, pháp lý và nhân lực. Về chính trị: tác động phần lớn đến phương hướng tổ chức và hoạt động của cơ quan Thanh tra Chính phủ. Về pháp lý: mô tả các quan điểm, đường lối, chính sách, chủ trương của Đảng thành các quy định pháp luật đóng vai trò là cơ sở thực hiện chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn theo quy định đặt ra. Về nhân lực: yếu tố then chốt quyết định trực tiếp đến kết quả hoạt động Tiểu kết chƣơng 1 Tại Chương 1 đã hệ thống hóa cơ sở lý luận về cơ quan Thanh tra Chính phủ. Bên cạnh đó, tại Chương 1 đã trình bày hệ thống các khái niệm căn bản gồm: tổ chức, hoạt động và khái quát hoá những vấn đề cơ bản của cơ quan Thanh tra Chính phủ. Nội dung cơ bản của Chương 1 là nền tảng lý luận căn bản để qua đó thực hiện đánh giá thực tiễn tổ chức và hoạt động Thanh tra Chính phủ tại Chương 2. 8
CHƢƠNG 2 THỰC TRẠNG TỔ CHỨC VÀ HOẠT ĐỘNG CỦA THANH TRA CHÍNH PHỦ 2.1. Thực trạng về tổ chức của Thanh tra Chính phủ Thanh tra Chính phủ đã trải qua bảy lần thay đổi tên gọi khác nhau. Mỗi lần thay đổi là đại diện cho vai trò phù hợp với từng giai đoạn, thời kì của quốc gia, cho thấy sự thay đổi về tên gọi là từng bước thay đổi về bộ máy nhằm đẩy mạnh quá trình hoàn thiện cơ cấu tổ chức: vị trí vai trò, chức năng, nhiệm vụ,… Tên gọi Thanh tra Chính phủ được xác lập từ năm tháng 4 năm 2005 cho đến nay. Hiện nay cơ cấu tổ chức Thanh tra Chính phủ được phân chia thành 19 đơn vị trực thuộc thực hiện nghiệp vụ chuyên môn khác nhau theo trọng điểm, khu vực và nhiệm vụ riêng biệt, gồm các cơ quan và vị trí cơ bản trong hai sơ đồ dưới đây: Sơ đồ 2.1. Lãnh đạo của cơ quan Thanh tra Chính phủ Tổng Thanh tra Chính phủ hiện nay là ông Đoàn Hồng Phong đương nhiệm từ ngày 8/4/2021 tính đến nay đã hơn 3 năm đảm nhiệm vai trò này. Bên cạnh đó gồm có 5 Phó tổng Thanh tra Chính phủ. Trong đó xét về học hàm, học vị có 2 người là tiến sĩ, 3 người là thạc sĩ. 100% đạt trình độ cao cấp lý luận chính. 9
Sơ đồ 2.1. Đơn vị trực thuộc Thanh tra Chính phủ Về cơ cấu tổ chức, Thanh tra Chính phủ có 19 đơn vị, gồm: Thanh tra chính phủ bao gồm Tổng Thanh tra Chính phủ, Phó Tổng Thanh tra Chính phủ, Thanh tra viên và công chức, viên chức. - Các đơn vị thực hiện chức năng tham mưu, tổng hợp Văn phòng; Vụ Tổ chức cán bộ; Vụ Pháp chế; Vụ Hợp tác quốc tế; Vụ Kế hoạch - Tổng hợp; - Các đơn vị có chức năng quản lý nhà nước: Vụ Thanh tra, Giải quyết khiếu nại, tố cáo khối kinh tế ngành (Vụ I); Vụ Thanh tra, Giải quyết khiếu nại, tố cáo khối nội chính và kinh tế tổng hợp (Vụ II); Vụ Thanh tra, Giải quyết khiếu nại, tố cáo khối văn hóa, xã hội (Vụ III); Cục Thanh tra, Giải quyết khiếu nại, tố cáo khu vực 1 (Cục I); Cục Thanh tra, Giải quyết khiếu nại, tố cáo khu vực 2 (Cục II); Cục Thanh tra, Giải quyết khiếu nại, tố cáo khu vực 3 (Cục III); Cục Phòng, chống 10
tham nhũng, tiêu cực (Cục IV); Cục Giám sát, Thẩm định và Xử lý sau thanh tra (Cục V); Ban Tiếp công dân Trung ương. - Các đơn vị sự nghiệp: Viện Chiến lược và Khoa học thanh tra; Báo Thanh tra; Tạp chí Thanh tra; Trường Cán bộ Thanh tra; Trung tâm Thông tin. 2.2. Thực trạng về hoạt động của Thanh tra Chính phủ Xét về nguyên tắc hoạt động Gồm 4 nguyên tắc: Làm việc theo chế độ thủ trưởng; Phân công, phân cấp rõ ràng, đảm bảo trách nhiệm và tính năng động của đội ngũ nhân lực; đảm bảo tính pháp chế trong thực hiện nhiệm vụ; phát huy được thế mạnh của các đơn vị trực thuộc. Xét về nội dung hoạt động Nội dung hoạt động được thể hiện theo các chức năng, nhiệm vụ về thanh tra tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo, phòng chống tham nhũng như sau: Về thanh tra Biểu đồ 2.1. Về số lượng các cuộc thanh tra và kết luận được ban hành giai đoạn 2021 – 2023 11
Thông qua số liệu tổng hợp qua các năm 2021, 2022 và 2023 nêu trên cho thấy số lượng các cuộc thanh tra phải thực hiện trong năm 2022 nhiều hơn so với năm 2021,2023. Nguyên nhân xuất phát từ việc số lượng các cuộc thanh tra được hoàn thiện nhiều khiến khối lượng công việc còn tồn đọng và phải chuyển qua năm 2022 để giải quyết. Về tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố Biểu đồ 2.2. Số lượng công dân Thanh tra Chính phủ tiếp giai đoạn năm 2021 đến năm 2023 Số lượng công dân được tiếp tại Thanh tra Chính phủ tăng mạnh cụ thể là số công dân của năm 2023 vừa qua gấp 7,6 lần số công dân năm 2021. Điều này được lí giải khá dễ hiểu xuất phát từ nguyên nhân khách quan dịch bệnh COVID-19 làm tê liệt mọi hoạt động của đời sống xã hội. Tuy nhiên cũng vì vấn đề này mà khối lượng đơn khiếu nại tố cáo có dấu hiệu quá tải khi mức độ giải quyết đơn năm 2023 giảm 3.5 % so với năm 2022 ( từ 85% xuống 81,5%). [10] Về phòng chống tham nhũng 12
Năm 2021 Nhìn vào công tác PCTN, có đến 51 vụ việc, 83 người mà cụ thể với kiểm tra nội bộ phát hiện 15/51 vụ và 25/83 người; qua hoạt động thanh tra, kiểm tra phát hiện 20/51 vụ và 39/83 người, số còn lại thông qua công tác giải quyết quyết khiếu nại, tố cáo. Năm 2022 Trong công tác PCTN, TTCP với vai trò tham mưu, đôn đốc thực hiện các chỉ đạo, Chương trình, Kế hoạch công tác của Ban Chỉ đạo đã thu được nhiều kết quả đối với ngành thanh tra cụ thể: Tổng số vụ việc tham nhũng phát hiện 116 vụ việc, 153 người; trong đó: qua hoạt động kiểm tra nội bộ phát hiện 41 vụ, 22 người; qua hoạt động thanh tra, kiểm tra đã phát hiện 50 vụ, 86 người; qua giải quyết khiếu nại, tố cáo phát hiện 25 vụ, 45 người liên quan đến tham nhũng. Năm 2023 Về công tác PCTN, phát hiện 114 vụ việc, 176 người tham nhũng và liên quan đến tham nhũng: hoạt động bộ phát hiện 22 vụ việc, 35 người; hoạt động thanh tra, kiểm tra phát hiện 54 vụ, 97 người; qua giải quyết khiếu nại, tố cáo phát hiện 38 vụ, 44 người liên quan. Xét về phƣơng thức hoạt động Đảm bảo phương thức hoạt động cụ thể tuân thủ nghiêm ngặt các quy định về thanh tra theo kế hoạch và thanh tra đột xuất. Tỉ lệ giữa thanh tra theo kế hoạch thường chiếm phần lớn hơn các cuộc thanh tra đột xuất. Phương thức triển khai và tiến hành hoạt động của cơ quan Thanh tra Chính phủ được thực hiện và giám sát nghiêm ngặt theo từng đơn vị trực thuộc. Xét về đối tƣợng hoạt động và việc phối hợp hoạt động với cơ quan quản lý Đối tượng chủ yếu là các cơ quan hành chính nhà nước, chủ yếu các cuộc thanh tra đều là thanh tra hành chính. Nhóm đối tượng thuộc khu vực tư có tỉ lệ thanh tra ít hơn, đây cũng là yếu tố đáng xem xét để cải thiện các hành vi tiêu cực ở khu vực công. 13
Biểu đồ 2.3. Tỉ lệ thanh tra hành chính và thanh tra chuyên ngành trong giai đoạn 2021-2023 2.3. Đánh giá chung về tổ chức và hoạt động của Thanh tra Chính phủ Thứ nhất, trong công tác xây dựng, Thanh tra Chính phủ tiếp tục kiện toàn, củng cố tổ chức bộ máy tại cơ quan; kết hợp thực hiện Đề án chuyển đổi vị trí công tác và Kế hoạch luân chuyển, điều động cán bộ theo đúng quy định của Đảng và Nhà nước; triển khai thực hiện nghiêm Quy định số 131/2023 của Bộ Chính trị về “Kiểm soát quyền lực, phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong công tác kiểm tra, giám sát, thi hành kỷ luật Đảng và trong hoạt động thanh tra” của Thanh tra Chính phủ. Thứ hai, Thanh tra Chính phủ đã đạt được nhiều kết quả tích cực, đảm bảo đời sống vật chất, tinh thần của cán bộ, công chức, viên chức, người lao động ngày một nâng lên. Thứ ba, đảm bảo luôn bám sát sự chỉ đạo, điều hành của Đảng, Nhà nước và Lãnh đạo cơ quan trong việc thực hiện các nhiệm vụ chính trị đảm bảo xuyên suốt trong quá trình thực hiện nhiệm vụ phù hợp với yêu cầu đặt ra, đúng theo định hướng xã hội chủ nghĩa. 14
Về hoạt động Thứ nhất, thông qua công tác lãnh đạo chỉ đạo nhanh gọn, quyết liệt nên kế hoạch thanh tra trong năm 2023 đã được hoàn thành và mang lại hiểu quả cao, chất lượng được cải thiện đồng thời đôn đốc quá trình thẩm định sau thanh tra. Thứ hai, các giải pháp hoàn thiện và nâng cao chất lượng trong hoạt động tiếp công dân, giải quyết khiếu nại tố cáo được thực hiện đồng bộ, thống nhất góp phần đảm bảo tình hình an sinh xã hội ổn định. Nguyên nhân Để đạt được những tích cực nêu trên dựa vào những thuận lợi như sau: Một là, xuất phát từ tinh thần quyết tâm bám sát thực hiện các phương hướng chỉ đạo của Đảng và Nhà nước được nêu ra trong ra trong các Văn kiện, Nghị quyết về vấn đề tổ chức và hoạt động. Ví dụ: Quyết định số 1690/QĐ-TTg phê duyệt Đề án “Kiện toàn tổ chức bộ máy, nâng cao năng lực quản lý nhà nước và thực thi pháp luật về chuyển đổi số từ trung ương đến địa phương đến năm 2025, định hướng đến năm 2030”; Kết luận số 28-KL/TW ngày 21/2/2022 của Bộ Chính trị về “Tinh giản biên chế và cơ cấu lại đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức”. Hai là, vai trò người lãnh đạo được đảm bảo xuyên suốt quá trình điều hành, quản lý, chỉ đạo. Ba là, xây dựng, ban hành và áp dụng nhiều chính sách về đãi ngộ, tiền lương ( có hiệu lực trong tháng 7/2024) tăng đến 30% so với định mức cũ. 2.3.2. Những mặt hạn chế và nguyên nhân Về tổ chức Một là, hoàn thiện và tinh giản bộ máy theo đúng tinh thần chỉ đạo của Đảng trong điều kiện nền kinh tế thị trường nhiều thành phần định hướng xã hội chủ nghĩa, hội nhập quốc tế là một quá trình khó khăn nhiều thách thức , phải vừa làm, vừa sửa đổi. Hai là, công tác tổ chức thực hiện các chính sách, nhiệm vụ chưa toàn diện khi sắp xếp, kiện toàn tổ chức bộ máy, tinh giản biên chế. Ba là, chế độ phúc lợi chưa đáp ứng cơ bản cho nguồn nhân lực. Bốn là, hệ thống văn bản quy phạp phám luật về tổ các yếu tố liên quan tới quá trình tổ chức còn nhiều hạn chế, thiếu sót. 15
Về hoạt động Một là, công tác thanh tra về hoạt động thu thập, tìm kiếm thông tin, tài liệu hỗ trợ quá trình xây dựng Kế hoạch thanh tra, kiểm tra hằng năm của các đơn vị trực thuộc không được quan tâm đúng mức đối với mức độ quan trọng của bước chuẩn bị đó. Hai là, tiến độ thực hiện một số cuộc thanh tra, kiểm tra còn kéo dài dẫn đến quá trình ban hành báo cáo và kết luận thanh tra còn chậm. Ba là, chưa nghiêm khắc trong quá trình thực hiện công tác sau thanh tra. Bốn là, các quy định khi thực hiện kết luận thanh tra chưa được thể hiện đầy đủ. Năm là, những nhiệm vụ mang tính thách thức đặt ra cho các cấp lãnh đạo cần hệ thống các biện pháp mang tính quyết liệt hơn, triệt để hơn, đó là công tác kiểm tra, xác minh tài sản, thu nhập của người có chức vụ, quyền hạn do yếu tố từ nhận thức, văn hoá nể nang còn tồn đọng. Nguyên nhân Thứ nhất, năng lực của đội ngũ thanh tra khi tiến hành quá trình thanh tra. Thứ hai, công tác đào tạo, bồi dưỡng xa rời thực tiễn, còn mang tính chủ quan, phiến diện, không bám sát yêu cầu chuyên môn theo ngành, lĩnh vực. Nguồn ngân sách chi trả cho cơ sở vật chất, nguồn tài chính phục vụ quá trình tiến hành hoạt động thanh tra, bên cạnh đó còn có kinh phí phụ cấp dành cho đối tượng là thành viên của đoàn thanh tra theo đánh giá hiện nay là còn hạn chế, trang thiết bị làm việc và trang thiết bị đặc thù đảm bảo cho quá trình thực hiện như hoạt động di chuyển, hoạt động thẩm tra, lưu trữ còn thiếu sót và chưa được khắc phục triệt để. Kết luận chƣơng 2 Chương 2 đã dẫn chứng số liệu thực tiễn tổ chức và hoạt động của cơ quan Thanh tra Chính phủ. Căn cứ trên tình hình thực tế về tổ chức và hoạt động để đưa ra đánh giá về ưu và nhược điểm đồng thời chỉ rõ nguyên nhân dẫn đến những hạn chế làm căn cứ quan trọng nhằm kiến nghị xây dựng giải pháp để giải quyết các hạn chế và nâng cao hiệu quả ứng dụng tại chương 3. 16
Chƣơng 3 PHƢƠNG HƢỚNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN TỔ CHỨC VÀ HOẠT ĐỘNG THANH TRA CHÍNH PHỦ 3.1. Phƣơng hƣớng hoàn thiện tổ chức và hoạt động của Thanh tra Chính phủ 3.1.1. Phương hướng của Đảng và Nhà nước Nhìn chung, định hướng của Đảng và Nhà nước đang có sự thống nhất góp phần nâng cao hiệu quả chỉ đạo một cách thống nhất, đồng bộ trong điều hành, quản lý quá trình tinh gọn bộ máy nhà nước nói chung và Thanh tra Chính phủ nói riêng. 3.2. Một số giải pháp hoàn thiện tổ chức và hoạt động Thanh tra Chính phủ 3.2.1. Nhóm giải pháp nâng cao hiệu quả tổ chức trong cơ quan Thanh tra Chính phủ Thứ nhất, hoàn thiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật quy định vị trí, vai trò, chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn các vụ, cục, phòng ban trực thuộc theo tinh thần chỉ đạo của Đảng, Nhà nước. Thứ hai, đẩy mạnh đổi mới bộ máy Thanh tra Chính phủ tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả trên cơ sở tổ chức hợp lý các đơn vị theo ngành, lĩnh vực, khắc phục triệt để những chồng chéo, giao thoa về chức năng, nhiệm vụ cơ quan liên quan; đảm bảo nguyên tắc một việc chỉ giao một cơ quan chủ trì thực hiện và chịu trách nhiệm chính. Thứ ba, đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, xác định rõ trách nhiệm giữa các đon vị trực thuộc và Thanh tra Chính phủ với các bộ, ngành và cơ quan khác; khắc phục tình trạng chồng chéo chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn. Thứ tư, tăng cường đầu tư phương tiện, cơ sở vật chất đặc biệt là về công nghệ thông tin. 3.2.2. Nhóm giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động trong cơ quan Thanh tra Chính phủ Thứ nhất, thường xuyên quan tâm, đẩy mạnh việc tuyên truyền, phổ biến 17
pháp luật về thanh tra, giải quyết khiếu nại tố cáo và phòng chống tham nhũng trên các phương tiện thông tin đại chúng, chú trọng việc nâng cao nhận thức về công tác thanh tra, giải quyết khiếu nại tố cáo và phòng chống tham nhũng đảm bảo thực hiện đúng quy định của pháp luật về thanh tra, giải quyết khiếu nại tố cáo và phòng chống tham nhũng. Thứ hai, cần tạo điều kiện và quan tâm chính sách đào tạo, bồi dưỡng đối với cán bộ làm công tác liên quan. Thứ ba, nội dung thanh tra, giải quyết khiếu nại tố cáo và phòng chống tham nhũng phải có trọng tâm, tập trung vào các lĩnh vực quan trọng, dễ xảy ra các hiện tượng tiêu cực, vi phạm, như quản lý an ninh kinh tế, quản lý xuất nhập cảnh; quản lý và thực hiện các Chương trình mục tiêu quốc gia có liên quan đến an ninh trật tự... Thứ tư, nâng cao chất lượng các kết luận thanh tra, giải quyết khiếu nại tố cáo và phòng chống tham nhũng đảm bảo tính chính xác, đúng quy định pháp luật và khách quan, kịp thời, nghiêm minh, nhưng cũng phải bảo đảm phù hợp với thực tiễn và có tính khả thi; khắc phục tình trạng chậm trễ trong việc ban hành kết luận thanh tra, giải quyết khiếu nại tố cáo và phòng chống tham nhũng. Thứ năm, quan tâm nâng cao hơn nữa năng lực, trình độ của đội ngũ cán bộ thanh tra, giải quyết khiếu nại tố cáo và phòng chống tham nhũng chuyên ngành, thường xuyên đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ, nhất là về k năng tác nghiệp thanh tra, giải quyết khiếu nại tố cáo và phòng chống tham nhũng, k năng tham mưu kết luận và kiến nghị xử lý vi phạm được phát hiện qua thanh tra, giải quyết khiếu nại tố cáo và phòng chống tham nhũng. Thứ sáu, đổi mới phương pháp, cách thức chỉ đạo, điều hành hoạt động thanh tra, giải quyết khiếu nại tố cáo và phòng chống tham nhũng chuyên ngành. Thứ tám, tăng cường công tác sơ kết, tổng kết, đánh giá, rút kinh nghiệm trong thực hiện thanh tra, giải quyết khiếu nại tố cáo và phòng chống tham nhũng chuyên ngành làm cơ sở khoa học và thực tiễn 18
Kết luận chƣơng 3 Trên cơ sở những phân tích tại chương 1 và chương 2, chương 3 đã đưa ra những phương hướng, giải pháp nhằm nâng cao và hoàn thiện quy trình tổ chức và hoạt động của Thanh tra Chính phủ hiện nay. Đây chính là quan điểm cá nhân, thể hiện cái nhìn qua những phân tích những nội dung trong đề tài khóa luận, góp phần xây dựng và hoàn thiện pháp luật trên thực tiễn thực hiện pháp luật hiện nay đối với vấn đề tổ chức và hoạt động. 19