BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI
--------b&a-------
LƯƠNG HẢI VÂN
MĨ CẢM TRONG TIỂU THUYẾT
HARUKI MURAKAMI
Chuyên ngành: Văn học nước ngoài
Mã số: 9 22 02 42
TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ NGỮ VĂN
Hà Nội, 2024
Công trình được hoàn thành tại
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI
Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Nguyễn Thị Mai Liên
Trường Đại học Sư phạm Hà Nội
Phản biện 1: PGS.TS. Phùng Ngọc Kiên
Viện Văn học
Phản biện 2: GS.TS. Lê Huy Bắc
Trường Đại học Sư phạm Hà Nội
Phản biện 3: PGS.TS. Đỗ Thu Hà
Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn – ĐHQG Hà Nội
Luận án được bảo vệ trước Hội đồng chấm luận án cấp Trường
họp tại Trường Đại học Sư phạm Hà Nội
vào hồi …. giờ … ngày … tháng … năm …
Có thể tìm hiểu luận án tại:
- Thư viện Quốc gia Việt Nam
- Thư viện Trường Đại học Sư phạm Hà Nội
1
MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
1.1. Nhật Bản – đất nước Đông Á mang những giá trị văn hóa đặc thù bản địa.
Người Nhật có hệ mĩ cảm đặc biệt trong tri nhận cuộc sống. Mĩ cảm của người Nhật
xuất hiện trong hầu hết các hiện thể của vật chất lẫn giá trị tinh thần dân tộc. Nghiên
cứu về Nhật Bản, đặc biệt là hệ mĩ cảm trong văn chương đất nước này là một hướng
đi có đóng góp quan trọng trong công cuộc phát triển tri nhận nhân loại trong ngành
khoa học xã hội và nhân văn.
1.2. Haruki Murakami được đánh giá là một trong những “hiện tượng” của
văn chương Nhật thế kỉ XXI. Chất riêng trong ngòi bút của ông có tầm ảnh hưởng
không chỉ nằm trong phạm vi quốc gia mà còn tạo nên làn sóng sâu rộng trên toàn
thế giới với cái tên “hội chứng Murakami”. Những tác phẩm của ông luôn được bạn
đọc ngóng đợi và tiếp nhận nồng nhiệt. Vuột giải Nobel nhiều lần trong tiếc nuối
của bạn đọc, lời khen nhiều, lời chê bai cũng không ít, thế nhưng, chúng ta khó có
thể phủ nhận sự mê hoặc đặc biệt trong văn chương đính mác Murakami.
Trong sự nghiệp sáng tác, Haruki Murakami đặt cái tôi nhà văn của mình giữa
những lằn ranh văn học. Trong công cuộc viết về những con người của mình, Haruki
Murakami đã làm nên hệ mĩ cảm riêng trên cơ sở tích hợp, tiếp biến giữa tâm hồn
dân tộc với cảm quan nhân loại về cái đẹp. Chất riêng trong ngòi bút của nhà văn là
cơ sở hình thành nên những ảnh hưởng sâu sắc đối với văn chương đương đại không
chỉ Nhật Bản mà còn toàn thế giới.
1.3. Chúng tôi cho rằng, đề tài Mĩ cảm trong tiểu thuyết Haruki Murakami sẽ
có đóng góp tích cực trong hệ thống nghiên cứu về Haruki Murkami nói riêng và
văn chương Nhật Bản nói chung. Khám phá những biểu hiện mĩ cảm trong tiểu
thuyết Haruki Murakami, vấn đề “nợ” hay “không nợ” văn chương dân tộc của
nhà văn theo đó được làm rõ. Đặc biệt, công trình hoàn thiện sẽ đem lại một tài liệu
quan trọng để lí giải những thành công “vượt biên” của nhà văn này.
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
2.1. Mục đích nghiên cứu
Đề tài Mĩ cảm trong tiểu thuyết Haruki Murakami hướng tới những mục
đích sau: Tập trung làm rõ những biểu hiện mĩ cảm trong tiểu thuyết Haruki
Murakami ở những phương diện: mĩ cảm cái bi, mĩ cảm cái thiện và mĩ cảm u
2
huyền; Định vị quan niệm về cái đẹp trong tiểu thuyết của Haruki Murakami trong
dòng chảy mĩ học Nhật Bản; Góp phần khẳng định thêm vị thế của Murakami trên
bản đồ văn học.
2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
Để đạt được những mục đích trên, đề tài yêu cầu thực hiện những nhiệm vụ sau:
Tổng quan những nghiên cứu về tiểu thuyết của Haruki Murakami và mĩ cảm trong
tiểu thuyết của nhà văn; Tìm hiểu quan niệm thẩm mĩ của Haruki Murakami thể
hiện qua các phát ngôn của ông; Xây dựng cơ sở lí luận về những mĩ cảm nổi bật
trong tiểu thuyết Haruki Murakami: mĩ cảm cái bi, mĩ cảm cái thiện và mĩ cảm u
huyền; Nhận diện, khảo sát và phân tích mĩ cảm cái bi trong tiểu thuyết Haruki
Murakami; Nhận diện, khảo sát và phân tích mĩ cảm cái thiện trong tiểu thuyết
Haruki Murakami; Nhận diện, khảo sát và phân tích mĩ cảm u huyền trong tiểu
thuyết Haruki Murakami; Xác định tư tưởng chủ đề cơ bản trong sáng tác của ông
qua quan niệm về cái đẹp.
3. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của đề tài được xác định đó là những biểu hiện của mĩ
cảm trong tiểu thuyết Haruki Murakami.
4. Phạm vi nghiên cứu
4.1. Phạm vi khảo sát của đề tài
Cho đến nay, ở Việt Nam, mười ba tiểu thuyết của Haruki Murakami đã được
dịch và lưu hành chính thức. Tuy nhiên, để thực hiện đề tài này, chúng tôi tập trung
khảo sát bảy tác phẩm thể hiện rõ nhất hệ mĩ cảm của Haruki Murakami, đó là: Xứ
sở diệu kỳ tàn bạo và chốn tận cùng thế giới, Rừng Nauy, Biên niên ký chim vặn dây
cót, Người tình Sputnik, Kafka bên bờ biển, 1Q84 và Tazaki Tsukuru không màu và
những năm tháng hành hương.
4.2. Phạm vi nội dung nghiên cứu
Trong luận án, chúng tôi tập trung nghiên cứu ba mĩ cảm tiêu biểu nhất trong
tiểu thuyết Haruki Murakami: cái bi, cái thiện và u huyền.
5. Hướng tiếp cận và phương pháp nghiên cứu
Luận án Mĩ cảm trong tiểu thuyết Haruki Murakami đi theo hướng tiếp cận
sau: mĩ học; văn hóa học; kí hiệu học.
3
Để triển khai luận án, chúng tôi đã vận dụng các phương pháp nghiên cứu
khoa học sau: phương pháp phân tích và tổng hợp, phương pháp phê bình tiểu sử
và lịch sử xã hội, phương pháp liên ngành và phương pháp so sánh.
6. Đóng góp mới của luận án
Đề tài Mĩ cảm trong tiểu thuyết Haruki Murakami là đề tài nghiên cứu cụ thể
ý thức về cái đẹp trong các tác phẩm của nhà văn đương đại Nhật Bản ở các phương
diện: mĩ cảm cái bi, mĩ cảm cái thiện và mĩ cảm u huyền. Phân tích những biểu hiện
của mĩ cảm trong tiểu thuyết Haruki Murakami cung cấp một cái nhìn hoàn thiện
hơn về Murakami. Đề tài hoàn thành sẽ là bước đệm để phát triển nghiên cứu “mĩ
học Murakami” ở các thể loại tác phẩm của ông, là đóng góp tích cực tới diễn đàn
nghiên cứu trong nước và thế giới về văn chương Haruki Murakami nói riêng, văn
chương Nhật Bản nói chung. Đề tài cũng góp phần tìm hiểu mĩ học Nhật Bản đương
đại - những kế thừa và phát triển mĩ học truyền thống - thông qua trường hợp một
nhà văn cụ thể.
7. Kết cấu luận án
Luận án Mĩ cảm trong tiểu thuyết Haruki Murakami được triển khai trong bốn
chương:
Chương 1: Tổng quan vấn đề nghiên cứu
Chương 2: Mĩ cảm cái bi trong tiểu thuyết Haruki Murakami
Chương 3: Mĩ cảm cái thiện trong tiểu thuyết Haruki Murakami
Chương 4: Mĩ cảm u huyền trong tiểu thuyết Haruki Murakami
