Tóm tắt Luận án Tiến sĩ: Đặc điểm dịch tễ học nhiễm sán lá gan nhỏ tại một số xã của tỉnh Phú Yên, Yên Bái và hiệu quả biện pháp can thiệp (2020 - 2023)

Nhiễm sán lá gan nhỏ (SLGN) là một vấn đề sức khỏe cộng đồng đáng quan ngại trên toàn cầu và đặc biệt nghiêm trọng tại Việt Nam, nơi hàng triệu người đang chịu nguy cơ do thói quen ăn gỏi cá tiềm ẩn. Các đặc điểm dịch tễ của SLGN không ngừng biến đổi, đòi hỏi các nghiên cứu cập nhật để giám sát và kiểm soát hiệu quả. Việc hiểu rõ thực trạng lây nhiễm, các loài sán lưu hành và đa dạng di truyền của chúng là vô cùng thiết yếu để xây dựng các chiến lược phòng chống bệnh phù hợp. Luận án này tập trung làm rõ đặc điểm dịch tễ học nhiễm sán lá gan nhỏ, định danh loài sán và đánh giá hiệu quả các biện pháp can thiệp tại các xã có nguy cơ cao ở Phú Yên và Yên Bái, từ đó đóng góp vào công tác phòng chống bệnh.

Các nhà nghiên cứu và thực hành y tế công cộng, nhà dịch tễ học, ký sinh trùng học, các chuyên gia và nhà hoạch định chính sách trong lĩnh vực phòng chống bệnh truyền nhiễm, cũng như sinh viên ngành y học và sức khỏe cộng đồng.

Nghiên cứu này là một đóng góp quan trọng nhằm làm rõ bức tranh dịch tễ học của nhiễm sán lá gan nhỏ (SLGN) tại Việt Nam, đặc biệt là ở các khu vực có thói quen ăn gỏi cá tiềm ẩn nhiều nguy cơ tại Phú Yên và Yên Bái. Luận án đã tiến hành một nghiên cứu cắt ngang mô tả từ năm 2020 đến 2023, thu thập dữ liệu toàn diện từ 1.600 người dân trong độ tuổi 6-65, cùng với mẫu vật từ chó, mèo, các loài cá và ốc tại các xã được chọn. Để xác định chính xác loài sán và phân tích đa hình di truyền, phương pháp sinh học phân tử tập trung vào gen ty thể Cox-1 đã được áp dụng, bổ sung cho các kỹ thuật xét nghiệm truyền thống như Kato-Katz và tiêu cơ cá. Kết quả nghiên cứu đã cập nhật bản đồ dịch tễ nhiễm SLGN của Việt Nam, chỉ ra sự khác biệt về loài sán lưu hành: chủ yếu là Clonorchis sinensis tại Yên Bái và Opisthorchis viverrini tại Phú Yên. Đồng thời, nghiên cứu cũng đánh giá hiệu quả của các biện pháp truyền thông can thiệp trong việc nâng cao kiến thức, thái độ và thực hành (KAP) của cộng đồng, qua đó góp phần làm giảm tỉ lệ nhiễm SLGN. Những phát hiện này không chỉ cung cấp dữ liệu khoa học mới về dịch tễ và di truyền của SLGN mà còn mang ý nghĩa thực tiễn sâu sắc, làm cơ sở để xây dựng các chương trình phòng chống và kiểm soát bệnh hiệu quả hơn, phù hợp với đặc điểm từng địa phương và thói quen ăn uống của người dân, nhằm giảm gánh nặng bệnh tật do ký sinh trùng gây ra.