Tóm tắt Luận án Tiến sĩ Triết học: Giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên ở tỉnh Hải Dương hiện nay

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:28

Thêm vào BST

Báo xấu

14
lượt xem 8
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận án "Giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên ở tỉnh Hải Dương hiện nay" được hoàn thành với mục tiêu nhằm phân tích làm rõ thực trạng giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên các trường đại học, cao đẳng ở tỉnh Hải Dương hiện nay và chỉ ra nguyên nhân của thực trạng đó; Đề xuất một số phương hướng và giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên các trường đại học, cao đẳng ở tỉnh Hải Dương hiện nay.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tóm tắt Luận án Tiến sĩ Triết học: Giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên ở tỉnh Hải Dương hiện nay

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI PHẠM XUÂN ĐỨC GIÁO DỤC Ý THỨC CHÍNH TRỊ CHO SINH VIÊN Ở TỈNH HẢI DƯƠNG HIỆN NAY Ngành : Triết học Chuyên ngành : CNDVBC&CNDVLS Mã số : 9 22 90 02 TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ TRIẾT HỌC HÀ NỘI – 2023
Công trình được hoàn thành tại: Học viện Khoa học Xã hội Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. NGUYỄN NGỌC HÀ Phản biện 1: PGS.TS. Đỗ Thị Thạch Phản biện 2: PGS.TS. Hà Đức Long Phản biện 3: PGS.TS. Nguyễn Trọng Tuấn Luận án được bảo vệ trước Hội đồng chấm luận án tiến sĩ Họp tại: Học viện Khoa học Xã hội, vào hồi … giờ … phút ngày …tháng … năm 2023 Có thể tìm hiểu luận án tại:
MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài luận án Sinh viên là tầng lớp xã hội đặc thù, đang chín muồi về thể lực, định hình về nhân cách, đang học tập tiếp thu những tri thức, kỹ năng của một lĩnh vực nghề nghiệp nhất định, là nguồn nhân lực quan trọng để bổ sung cho đội ngũ trí thức trong tương lai của mỗi đất nước. Trong Thư gửi các học sinh nhân ngày khai trường đầu tiên của nước Việt Nam độc lập - 1945, Hồ Chủ tịch có viết: “Non sông Việt Nam có trở nên tươi đẹp hay không, dân tộc Việt Nam có bước tới đài vinh quang để sánh vai với các cường quốc năm châu được hay không, chính là nhờ một phần lớn ở công học tập của các em”. Dòng thư ấy không chỉ là lời cổ vũ, động viên, mà còn là sự tin tưởng của Hồ Chủ tịch cũng như của toàn thể dân tộc đối với thế hệ trẻ nói chung, sinh viên nói riêng. Kế thừa và phát triển sáng tạo tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh về thanh niên và công tác thanh niên, Hội nghị lần thứ bảy Ban Chấp hành Trung ương khóa X đã khẳng định: “Thanh niên là rường cột của nước nhà, chủ nhân tương lai của đất nước, là lực lượng xung kích trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, một trong những nhân tố quyết định sự thành bại của sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, hội nhập quốc tế và xây dựng chủ nghĩa xã hội. Thanh niên được đặt ở vị trí trung tâm chiến lược bồi dưỡng, phát huy nhân tố và nguồn lực con người. Chăm lo, phát triển thanh niên vừa là mục tiêu, vừa là động lực bảo đảm cho sự ổn định và phát triển vững bền của đất nước”. Do đó, Đảng và Nhà nước ta luôn đề cao, coi trọng công tác giáo dục cho thanh niên. Ngoài việc giáo dục tri thức khoa học thì một trong những nhiệm vụ quan trọng hiện nay là phải chăm lo giáo dục ý thức chính trị, phẩm chất đạo đức cho họ. Điều này được thể 1
hiện trong Báo cáo chính trị tại Đại hội XIII của Đảng: “Tăng cường giáo dục thế hệ trẻ về lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống văn hóa, nâng cao lòng yêu nước, tự hào dân tộc, nuôi dưỡng ước mơ, hoài bão, khát vọng vươn lên; nêu cao tinh thần trách nhiệm đối với đất nước, với xã hội”. Trên thực tế, giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên Việt Nam nói chung và sinh viên ở tỉnh Hải Dương nói riêng đã đạt được nhiều thành tựu to lớn. Đại bộ phận sinh viên có ý chí vươn lên, có phẩm chất chính trị vững vàng, có lối sống lành mạnh, biết vươn tới các giá trị chân, thiện, mỹ; sống có lý tưởng, có niềm tin vào tương lai tươi sáng của dân tộc. Đã có nhiều tấm gương cao đẹp hy sinh thân mình vì hạnh phúc của Nhân dân luôn được tuổi trẻ ngưỡng mộ và làm theo. Tuy nhiên, một bộ phận sinh viên ở tỉnh Hải Dương vẫn còn hạn chế về ý thức chính trị. Điều đó thể hiện ở chỗ, họ có thái độ thờ ơ, bàng quan trước các sự kiện kinh tế, chính trị; mơ hồ âm mưu, thủ đoạn của kẻ thù; thiếu bản lĩnh chính trị; chưa xác định được lý tưởng xã hội chủ nghĩa; xa rời các giá trị đạo đức tốt đẹp của dân tộc. Có nhiều nguyên nhân dẫn đến thực trạng trên, trong đó công tác giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên của các trường đại học, cao đẳng ở tỉnh Hải Dương chưa được quan tâm đúng mức, nội dung giáo dục chưa thiết thực; hình thức giáo dục chưa phong phú; phương pháp giáo dục chưa lôi cuốn đối với sinh viên. Chính vì vậy, việc nghiên cứu nhằm tìm ra giải pháp nâng cao hiệu quả giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên ở tỉnh Hải Dương hiện nay là vấn đề có tính cấp thiết. Xuất phát từ những lý do nêu trên, tác giả lựa chọn và thực hiện đề tài: “Giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên ở tỉnh Hải Dương hiện nay” làm luận án tiến sĩ chuyên ngành chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử. 2
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của luận án 2.1. Mục đích nghiên cứu: Trên cơ sở làm rõ một số vấn đề lý luận về giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên Việt Nam, đồng thời làm rõ thực trạng giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên các trường đại học, cao đẳng ở tỉnh Hải Dương, luận án đề xuất phương hướng và giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên ở tỉnh Hải Dương hiện nay. 2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Để đạt được mục đích như trên, luận án thực hiện các nhiệm vụ như sau: - Tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận án và những vấn đề đặt ra cho luận án tiếp tục giải quyết. - Phân tích làm rõ một số vấn đề lý luận về giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên Việt Nam hiện nay. - Phân tích làm rõ thực trạng giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên các trường đại học, cao đẳng ở tỉnh Hải Dương hiện nay và chỉ ra nguyên nhân của thực trạng đó. - Đề xuất một số phương hướng và giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên các trường đại học, cao đẳng ở tỉnh Hải Dương hiện nay. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận án 3.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của luận án là vấn đề giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên các trường đại học, cao đẳng ở tỉnh Hải Dương hiện nay. 3.2. Phạm vi nghiên cứu - Về nội dung: Nghiên cứu vấn đề giáo dục ý thức chính trị cho 3
sinh viên thông qua các môn lý luận chính trị trong chương trình giáo dục chính khóa và thông qua các hoạt động chính trị - xã hội của Đoàn Thanh niên, Hội Sinh viên. - Về không gian: Tập trung nghiên cứu giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên của 10 trường đại học, cao đẳng ở tỉnh Hải Dương hiện nay. - Về thời gian: Nghiên cứu vấn đề giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên chính quy các trường đại học, cao đẳng bắt đầu từ Đại hội XI, khi Đảng ta đề ra đường lối đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo năm 2011 đến nay. 4. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu của luận án 4.1. Cơ sở lý luận Cơ sở lý luận để nghiên cứu đề tài luận án là chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam, chính sách, pháp luật của Nhà nước, các văn kiện, chương trình hành động, chỉ thị và nghị quyết của Đảng bộ tỉnh Hải Dương về ý thức chính trị và giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên. 4.2. Phương pháp nghiên cứu Luận án sử dụng phương pháp luận của chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử; các phương pháp nghiên cứu phổ biến trong khoa học xã hội như: Phương pháp khảo sát, điều tra xã hội học, phỏng vấn, thu thập, xử lý thông tin, phân tích, tổng hợp, lôgíc và lịch sử… 5. Đóng góp mới của luận án - Luận án làm sáng tỏ khái niệm, vai trò và nội dung giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên Việt Nam hiện nay. - Luận án làm rõ mặt tích cực, hạn chế về ý thức chính trị của sinh viên và giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên ở tỉnh Hải Dương hiện nay. - Luận án đề xuất phương hướng, giải pháp nhằm nâng cao hiệu 4
quả giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên ở tỉnh Hải Dương hiện nay và trong thời gian tới. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận án Về mặt lý luận: Luận án góp phần nâng cao nhận thức cho sinh viên và những người làm công tác giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên ở tỉnh Hải Dương về vai trò và nội dung của việc giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên hiện nay. Về mặt thực tiễn: Luận án góp phần nâng cao nhận thức về thực trạng giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên ở tỉnh Hải Dương và sự cần thiết phải đổi mới nội dung và phương pháp giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên ở tỉnh Hải Dương hiện nay. Kết quả nghiên cứu của luận án có thể làm tài liệu tham khảo phục vụ cho việc nghiên cứu, giảng dạy, học tập các môn lý luận chính trị trong các trường đại học, cao đẳng ở nước ta hiện nay. 7. Kết cấu của luận án Ngoài phần Mở đầu, Kết luận và Danh mục tài liệu tham khảo, luận án gồm 4 chương và 10 tiết. 5
CHƯƠNG 1 TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN 1.1. Những công trình nghiên cứu liên quan đến ý thức chính trị, ý thức chính trị của sinh viên Việt Nam, giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên Việt Nam hiện nay Nghiên cứu về vấn đề này có thể kể đến một số công trình tiêu biểu như: “Ý thức chính trị và sự biểu hiện của nó trong thực tiễn ý thức chính trị của giai cấp công nhân nước ta hiện nay” (2003), “Về quá trình dân chủ hóa xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam hiện nay” (2011), “Chính trị học những vấn đề cơ bản” (2014); bài viết “Quan điểm của V.I.Lênin về nghệ thuật hoạt động chính trị” (2011) của Nguyễn Hữu Đổng, Ngô Huy Đức, “Ý thức chính trị và nâng cao ý thức chính trị cho sinh viên Việt Nam hiện nay” (2015) của Phạm Đình Khuê, “Vấn đề xây dựng văn hóa chính trị cho sinh viên hiện nay” (2015) của Trần Thúy Vân, “Nhận thức về nội dung và hình thức cơ bản của việc giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên Việt Nam trong giai đoạn hiện nay” (2017) của Tạ Thùy Dương, “Giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên các trường đại học hiện nay” (2020) của các tác giả Trần Viết Quang, Thái Ngọc Châu, Lê Thị Thanh Hiếu…. Các công trình trên đã đề cập đến khái niệm ý thức chính trị, ý thức chính trị của sinh viên Việt Nam, nội dung giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên Việt Nam hiện nay. 1.2. Những công trình nghiên cứu liên quan đến thực trạng giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên ở tỉnh Hải Dương hiện nay Nghiên cứu về thực trạng giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên nói chung và một số đối tượng khác, có các công trình tiêu biểu như 6
sau: cuốn sách “Công tác giáo dục lý luận chính trị cho sinh viên Việt Nam hiện nay” (2010) do Trần Thị Anh Đào làm chủ biên, bài viết “Cần phải làm gì để xây dựng ý thức chính trị cho sinh viên Đại học Đà Nẵng hiện nay” (2010) của các tác giả Lê Hữu Ái, Lâm Bá Hòa, cuốn “Internet - sinh viên - lối sống: Nghiên cứu xã hội học về phương tiện truyền thông kiểu mới” (2011) của Nguyễn Quý Thanh, bài viết “Tăng cường giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên Việt Nam hiện nay” (2017) của Trần Thanh Giang, “Một số vấn đề đặt ra đối với việc giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên ở Tây Nguyên hiện nay” (2017) của Phạm Quốc Hương, “Tăng cường hiệu quả giáo dục ý thức chính trị cho học viên các học viện công an nhân dân trong bối cảnh hiện nay” (2018) của Bùi Trường Giang, cuốn “Triết học và thực tiễn” (2020) của các tác giả Nguyễn Ngọc Hà, Nguyễn Thị Bạch Vân. Nghiên cứu các công trình trên đây cho thấy, chưa có công trình nào đề cập trực tiếp đến thực trạng giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên ở tỉnh Hải Dương hiện nay. 1.3. Những công trình nghiên cứu liên quan đến phương hướng và giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên ở tỉnh Hải Dương hiện nay Trong công trình “Tổng kết thực hiện nghị quyết 01-NQ/TW của Bộ chính trị về công tác lý luận trong giai đoạn hiện nay” (2014), các tác giả đã dành một nội dung lớn trình bày vấn đề đào tạo lý luận chính trị trong những năm vừa qua, đề cập công tác đào tạo lý luận chính trị, đặc biệt quan tâm đến đổi mới nội dung, phương pháp nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy các môn lý luận chính trị cho sinh viên các trường đại học và cao đẳng. Các tác giả đặc biệt nhấn 7
mạnh cần đổi mới đào tạo lý luận chính trị nhằm nâng cao năng lực tư duy lý luận cho sinh viên. Phạm Đình Khuê trong bài viết “Ý thức chính trị và nâng cao ý thức chính trị cho sinh viên Việt Nam hiện nay” (2015), tác giả đã đưa ra các giải pháp nâng cao ý thức chính trị cho sinh viên Việt Nam: Thứ nhất, nâng cao ý thức chính trị cho sinh viên phải được coi là một nhiệm vụ quan trọng trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ tổ quốc. Thứ hai, nâng cao ý thức chính trị cho sinh viên đặc biệt phải chú trọng giáo dục chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh. Thứ ba, đổi mới phương, pháp, nội dung giáo dục ý thức chính trị cho đoàn viên, thanh niên sinh viên. Thứ tư, là phát huy tinh thần tự giáo dục của sinh viên trong việc hình thành ý thức chính trị. Trong bài viết “Nâng cao nhận thức chính trị, lý tưởng sống đúng đắn, ý thức trách nhiệm với cộng đồng trong thanh niên, xứng đáng truyền thống tự hào của cha anh” (2015) tác giả Nguyễn Đắc Vinh, trên cơ sở lý luận và thực tiễn, tác giả đã nêu ra 4 giải pháp chủ yếu đối với Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh trong việc nâng cao nhận thức chính trị, lý tưởng sống đúng đắn, ý thức trách nhiệm với cộng đồng trong thanh niên. Các tác giả Trần Viết Quang, Thái Ngọc Châu, Lê Thị Thanh Hiếu trong bài viết “Giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên các trường đại học hiện nay” (2020), từ việc phân tích các khái niệm, khẳng định tầm quan trọng của việc giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên, các tác giả đã đưa ra 6 giải pháp chủ yếu để nâng cao hiệu quả giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên Việt Nam hiện nay. Các công trình trên đây đã đề cập đến giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả của công tác giáo dục ý thức chính trị cho các tầng lớp trong 8
xã hội nói chung, cho sinh viên nói riêng từ các góc độ khác nhau. 1.4. Đánh giá chung về các công trình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận án và những vấn đề luận án cần nghiên cứu 1.4.1. Đánh giá chung về các công trình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận án Vấn đề ý thức chính trị và giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên đã được các tác giả nghiên cứu dưới nhiều góc độ khác nhau cả về lý luận và thực tiễn. Đây cũng là vấn đề được Đảng, Nhà nước và các ban ngành, đoàn thể xã hội, các trường đại học, cao đẳng, các nhà khoa học hết sức quan tâm. Nghiên cứu các công trình khoa học đã công bố, chúng tôi nhận thấy: - Tác giả của một số công trình nghiên cứu trên đây đã trình bày đúng đắn nội dung cơ bản của các khái niệm ý thức chính trị và ý thức chính trị của sinh viên. Theo đó, ý thức chính trị của sinh viên Việt Nam hiện nay là nhận thức và tình cảm đúng đắn về chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, chủ trương, đường lối, quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam, chính sách, pháp luật của Nhà nước Việt Nam, truyền thống dân tộc Việt Nam; nhận thức và tình cảm đúng đắn đó phải được thể hiện trong hoạt động của sinh viên. - Khi đánh giá về thực trạng ý thức chính trị của sinh viên, các công trình có chung nhận định ý thức chính trị của sinh viên được hình thành trong quá trình học tập và rèn luyện, là ý thức của một tầng lớp có trình độ học vấn nhất định. Các công trình có nhận xét về thực trạng giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên Việt Nam hiện nay trên các phương diện như đội ngũ giảng viên, nội dung giáo dục, hình thức giáo dục, phương pháp giáo dục, kết quả giáo dục. - Tác giả của các công trình trên đây đã đưa ra một số phương hướng và giải pháp phù hợp nhằm nâng cao hiệu quả giáo dục ý thức 9
chính trị cho sinh viên hiện nay. Trong các giải pháp đó, có giải pháp chung, có những giải pháp mang tính vùng, miền riêng. Các phương hướng và giải pháp phù hợp ấy cũng có thể tham khảo áp dụng cho cả sinh viên ở tỉnh Hải Dương hiện nay. 1.4.2. Những vấn đề luận án cần tiếp tục nghiên cứu Qua nghiên cứu, khảo sát chúng tôi nhận thấy rằng: Thứ nhất, về mặt lý luận từ trước đến nay chưa có một công trình nào nghiên cứu một cách cơ bản, có hệ thống vấn đề giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên các trường đại học, cao đẳng ở tỉnh Hải Dương. Thứ hai, về mặt thực tiễn hầu hết các công trình khi phân tích thực trạng ý thức chính trị của sinh viên và giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên vẫn ở dạng chung chung, rất ít công trình đề cập đến một tỉnh cụ thể. Trên cơ sở kế thừa các kết quả nghiên cứu đã đạt được, với mục tiêu đã đặt ra, luận án tiếp tục nghiên cứu, giải quyết các vấn đề sau: Một là, làm rõ một số vấn đề lý luận như: ý thức chính trị, khái niệm, vai trò, nội dung giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên Việt Nam hiện nay. Hai là, phân tích những yếu tố khách quan và chủ quan tác động tới ý thức chính trị và giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên ở tỉnh Hải Dương hiện nay. Ba là, luận án sẽ phân tích làm rõ mặt tích cực, hạn chế về ý thức chính trị của sinh viên và giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên ở tỉnh Hải Dương hiện nay. Bốn là, đưa ra những phương hướng và giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên các trường đại học, cao đẳng ở tỉnh Hải Dương hiện nay. 10
CHƯƠNG 2 GIÁO DỤC Ý THỨC CHÍNH TRỊ CHO SINH VIÊN VIỆT NAM HIỆN NAY - MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN 2.1. Các khái niệm cơ bản 2.1.1. Ý thức Theo quan điểm mácxít, ý thức là toàn bộ những hoạt động tinh thần của con người; bao gồm các yếu tố cấu thành như tri thức, tình cảm, niềm tin, lý trí, ý chí; trong đó tri thức là yếu tố cơ bản, cốt lõi. 2.1.2. Chính trị Chính trị là hoạt động của các nhóm xã hội và của cá nhân nhằm nhận thức và thể hiện lợi ích tập thể mâu thuẫn của mình, nhằm hoạch định những quyết định bắt buộc đối với toàn thể xã hội, được thực hiện nhờ quyền lực nhà nước. 2.1.3. Ý thức chính trị Ý thức chính trị là một bộ phận của ý thức xã hội trong xã hội có giai cấp; là hệ thống quan điểm, lý luận, tư tưởng, thái độ của một giai cấp, tầng lớp xã hội về địa vị lịch sử, nhiệm vụ chính trị, chiến lược, sách lược của giai cấp, tầng lớp xã hội đó trong tiến trình phát triển của lịch sử nhân loại nói chung, trong sự phát triển của từng quốc gia dân tộc nói riêng. 2.1.4. Sinh viên và ý thức chính trị của sinh viên Việt Nam hiện nay Sinh viên là người đang học tập và nghiên cứu khoa học tại cơ sở giáo dục đại học, theo học chương trình đào tạo cao đẳng, chương trình đào tạo đại học. Sinh viên có những nét tâm lý điển hình, đây là thế mạnh của họ so với các lứa tuổi khác như: họ tự ý thức cao, có năng lực và trí tuệ phát triển, thích tìm tòi, khám phá, có nhu cầu, 11
khát vọng thành đạt, dám đối mặt với thử thách và thích trải nghiệm. Song, do tuổi trẻ, thiếu kinh nghiệm sống, sinh viên cũng có hạn chế cần phải khắc phục. Ý thức chính trị của sinh viên Việt Nam hiện nay là sự hiểu biết và vận dụng sáng tạo lý luận chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm, chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; là lòng yêu nước, yêu chủ nghĩa xã hội, tự hào về truyền thống tốt đẹp của dân tộc; là thái độ tích cực đối với sự nghiệp đổi mới; là sự quan tâm đến chính trị, các quan hệ chính trị, các hoạt động chính trị trên cơ sở đó biến thành tình cảm, niềm tin, ý chí chính trị, động lực cho hành vi hoạt động xã hội vì sự hoàn thiện của bản thân và cường thịnh của dân tộc. 2.1.5. Giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên Việt Nam hiện nay Giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên Việt Nam hiện nay là hoạt động tuyên truyền, giảng dạy những nguyên lý của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, quan điểm của Đảng cùng những tinh hoa tư tưởng chính trị của dân tộc và nhân loại nhằm hình thành tri thức, tình cảm, niềm tin, ý chí, lý tưởng chính trị; hình thành thế giới quan khoa học, nhân sinh quan cách mạng, phương pháp tư duy biện chứng, phương pháp làm việc khoa học, góp phần phát huy tính tích cực trong học tập, rèn luyện, trong cuộc sống, qua đó hình thành nhân cách toàn diện cho sinh viên. 2.2. Vai trò, nội dung và các yếu tố ảnh hưởng đến công tác giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên Việt Nam hiện nay 2.2.1. Vai trò của giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên Việt Nam hiện nay Thứ nhất, giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên Việt Nam hiện nay sẽ giúp cho sinh viên có thế giới quan duy vật biện chứng, nhân 12
sinh quan cộng sản chủ nghĩa và phương pháp luận khoa học. Thứ hai, giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên Việt Nam hiện nay sẽ giúp cho sinh viên hình thành nhân cách con người mới. Thứ ba, giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên Việt Nam hiện nay sẽ góp phần đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước. Thứ tư, giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên Việt Nam hiện nay sẽ giúp cho sinh viên tích cực đấu tranh chống lại các thế lực thù địch trên lĩnh vực chính trị, tư tưởng. 2.2.2. Nội dung của giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên Việt Nam hiện nay - Giáo dục tri thức chính trị. - Giáo dục tình cảm, niềm tin, ý chí chính trị. - Giáo dục lý tưởng chính trị. - Giáo dục truyền thống tốt đẹp của dân tộc. 2.2.3. Những yếu tố ảnh hưởng đến công tác giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên Việt Nam hiện nay - Sự ảnh hưởng của toàn cầu hóa. - Sự ảnh hưởng của môi trường chính trị - xã hội. - Sự ảnh hưởng của chủ thể và nội dung chương trình giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên. - Sự ảnh hưởng của đặc điểm tâm lý lứa tuổi và năng lực tự giáo dục của sinh viên. Kết luận chương 2 Ý thức chính trị của sinh viên Việt Nam hiện nay là sự hiểu biết và vận dụng sáng tạo lý luận chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm, chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước; là lòng yêu nước, yêu chủ nghĩa xã hội, tự hào về truyền 13
thống tốt đẹp của dân tộc. Giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên giúp cho họ có thế giới quan duy vật biện chứng, nhân sinh quan cộng sản chủ nghĩa, phương pháp luận khoa học, xây dựng cho họ tình cảm, niềm tin, ý chí chính trị, khơi dậy khát vọng học tập, nghiên cứu, được cống hiến cho đất nước và khẳng định mình trong xã hội, qua đó hình thành nhân cách toàn diện cho sinh viên. Giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên Việt Nam có vai trò quan trọng và là vấn đề cấp bách đặt ra hiện nay, là nhiệm vụ của các cấp uỷ đảng, chính quyền, đoàn thể, đặc biệt là các trường đại học, cao đẳng. Để nâng cao hiệu quả công tác giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên Việt Nam hiện nay, ngoài việc xác định nội dung giáo dục thì cần chú ý các nhân tố ảnh hưởng đến công tác giáo dục, đó là: toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế, môi trường chính trị - xã hội, sự tác động của chủ thể, nội dung, chương trình giáo dục ý thức chính trị, đặc điểm tâm lý lứa tuổi và năng lực tự giáo dục của sinh viên. 14
CHƯƠNG 3 GIÁO DỤC Ý THỨC CHÍNH TRỊ CHO SINH VIÊN Ở TỈNH HẢI DƯƠNG HIỆN NAY - THỰC TRẠNG VÀ NGUYÊN NHÂN 3.1. Thực trạng giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên ở tỉnh Hải Dương hiện nay 3.1.1. Ý thức chính trị của sinh viên ở tỉnh Hải Dương hiện nay 3.1.1.1. Mặt tích cực Thứ nhất, đa số sinh viên ở tỉnh Hải Dương hiện nay tích cực rèn luyện tri thức chính trị, có thái độ học tập nghiêm túc các môn khoa học Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và đường lối cách mạng của Đảng Cộng sản Việt Nam. Thứ hai, đa số sinh viên ở tỉnh Hải Dương hiện nay có tình cảm, niềm tin, ý chí và lý tưởng chính trị đúng đắn. Thứ ba, đa số sinh viên ở tỉnh Hải Dương hiện nay có thái độ đúng đắn trong việc gìn giữ và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống dân tộc và giá trị văn hóa xứ Đông; tích cực tham gia các hoạt động chính trị - xã hội. 3.1.1.2. Mặt hạn chế Thứ nhất, một bộ phận không nhỏ sinh viên ở tỉnh Hải Dương còn hạn chế về tri thức chính trị, họ chưa quan tâm đến việc học tập, rèn luyện nâng cao tri thức chính trị cho bản thân. Thứ hai, một bộ phận sinh viên ở tỉnh Hải Dương thiếu niềm tin vào sự nghiệp đổi mới của Đảng, vào chủ nghĩa xã hội. Thứ ba, một bộ phận sinh viên ở tỉnh Hải Dương mơ hồ về lý tưởng cách mạng, không có ý chí vươn lên, chưa xác định được lý tưởng sống cho bản thân. 15
Thứ tư, một bộ phận sinh viên ở tỉnh Hải Dương thiếu ý thức tôn trọng, giữ gìn bản sắc văn hóa. 3.1.2. Giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên ở tỉnh Hải Dương hiện nay 3.1.2.1. Những kết quả đạt được từ phía chủ thể giáo dục Đảng ủy, Ban Giám hiệu các trường đại học, cao đẳng ở tỉnh Hải Dương có vai trò chỉ đạo và định hướng công tác giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên. Đảng ủy, Ban Giám hiệu các trường đã quan tâm chỉ đạo công tác phát hiện, bồi dưỡng và kết nạp các đoàn viên, sinh viên ưu tú đứng trong hàng ngũ của Đảng. Thường xuyên theo dõi, nắm bắt diễn biến tư tưởng của sinh viên, kịp thời giải quyết những khó khăn, thắc mắc để sinh viên yên tâm học tập, rèn luyện, qua đó tạo niềm tin cho sinh viên. Tạo điều kiện để các giảng viên giảng dạy các môn lý luận chính trị học tập nâng cao trình độ. Đội ngũ giảng viên lý luận chính trị là lực lượng quan trọng trực tiếp tham gia giáo dục tri thức chính trị cho sinh viên. Số lượng giảng viên lý luận chính trị cơ bản đảm bảo cho công tác giảng dạy. Chất lượng đội ngũ giảng viên lý luận chính trị ngày càng được cải thiện. Hoạt động nghiên cứu khoa học phục vụ cho công tác giảng dạy lý luận chính trị cũng được coi trọng và đi vào chiều sâu, năng lực nghiên cứu khoa học của đội ngũ giảng viên giảng dạy lý luận chính trị được nâng cao. Giảng viên các trường đại học, cao đẳng ở tỉnh Hải Dương giảng dạy theo đúng chương trình, giáo trình các môn lý luận chính trị do Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành, hướng dẫn thực hiện. 16
Một số giảng viên giảng dạy lý luận chính trị đã quan tâm đổi mới nội dung, hình thức và phương pháp dạy học nhằm nâng cao hiệu quả công tác giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên. Việc đổi mới phương thức kiểm tra, đánh giá cũng được các giảng viên quan tâm, có tác động tích cực tới quá trình dạy và học, cũng như thái độ học tập của sinh viên. Tổ chức Đoàn Thanh niên, ội inh viên thể hiện được vai trò trong công tác giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên. - Công tác tuyên truyền, giáo dục về chính trị, tư tưởng luôn được các cấp Đoàn, Hội trong toàn tỉnh coi trọng, nội dung và hình thức đã có sự đổi mới, sáng tạo. - Công tác giáo dục đạo đức, lối sống văn hóa cho sinh viên được Đoàn Thanh niên, Hội Sinh viên các trường đặc biệt quan tâm. - Các hoạt động bề nổi và một số hoạt động chuyên sâu do Đoàn trường và Hội Sinh viên phát động như các diễn đàn tư tưởng chính trị, diễn đàn học tập gắn với đặc trưng nghề nghiệp đã khơi dậy trong sinh viên ý thức lập thân, lập nghiệp, phấn đấu vươn lên. 3.1.2.2. Những hạn chế từ phía chủ thể giáo dục Công tác chỉ đạo, lãnh đạo của Đảng ủy, Ban Giám hiệu còn một số hạn chế. Công tác giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên ở một số trường chưa được quan tâm, chỉ đạo đúng mức, chưa duy trì thường xuyên, chỉ tập trung vào những dịp kỷ niệm và những ngày lễ lớn. Một số hoạt động giáo dục còn đơn điệu, chưa hấp dẫn. Chế độ chính sách đãi ngộ đối với giảng viên và cán bộ Đoàn - Hội làm công tác giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên chưa được quan tâm thỏa đáng dẫn đến một số giảng viên và cán bộ Đoàn, Hội có tư tưởng dao động, chưa nhiệt tình trong công việc. Công tác phát triển 17
đảng viên chưa được quan tâm đúng mức, tỷ lệ sinh viên được kết nạp vẫn còn ít, ảnh hưởng đến niềm tin và ý chí của một bộ phận sinh viên. Nhiều trường không tổ chức đối thoại thường xuyên với sinh viên nên chưa kịp thời nắm bắt tâm tư, nguyện vọng để giáo dục, nâng cao nhận thức cho sinh viên. Hạn chế từ phía đội ngũ giảng viên giảng dạy các môn lý luận chính trị. Độ tuổi của các giảng viên có sự chênh lệch. Giảng viên trẻ kinh nghiệm thực tế chưa nhiều, một số chưa có tinh thần cầu thị. Giảng viên lớn tuổi ở một số trường chiếm tỉ lệ cao, hạn chế sử dụng phương pháp giảng dạy tích cực và ứng dụng phương tiện hiện đại. Một số giảng viên phải đảm nhiệm giảng dạy nhiều môn, trong đó có cả những môn không đúng chuyên ngành. Khi giảng dạy các môn không đúng chuyên ngành, giảng viên chỉ truyền đạt những gì có trong giáo trình, ít mở rộng phân tích và liên hệ thực tế. Năng lực nghiên cứu khoa học ở một số giảng viên còn hạn chế, các đề tài mới chỉ dừng lại ở cấp khoa và trường, số lượng đề tài ít, còn mang nặng tính lý thuyết, chưa có tính ứng dụng cao, các giảng viên chưa thực sự tâm huyết với nghiên cứu khoa học. Một số giảng viên ngại đổi mới, chủ yếu vẫn sử dụng phương pháp giảng dạy truyền thống. Hình thức thi và kiểm tra chưa phong phú, các câu hỏi thiếu sáng tạo, nhiều câu hỏi chỉ là tái hiện kiến thức lý thuyết. Một số giảng viên chưa toàn tâm, toàn ý, tâm huyết với công tác giảng dạy; họ chưa lắng nghe ý kiến, nguyện vọng của sinh viên, luôn áp đặt suy nghĩ của mình đối với người học. Hạn chế từ phía Đoàn Thanh niên, ội inh viên trong công tác giáo dục ý thức chính trị cho sinh viên. 18