Tóm tắt Luận án Tiến sĩ Triết học: Vai trò của nhà nước trong việc kết hợp giữa tăng trưởng kinh tế với bảo vệ môi trường sinh thái ở nước ta hiện nay

Häc viÖn ChÝnh trÞ Quèc gia Hå ChÝ Minh<br /> <br /> NguyÔn ThÞ Kh­¬ng<br /> <br /> Vai trß cña nhµ n­íc trong viÖc kÕt hîp<br /> gi÷a t¨ng tr­ëng kinh tÕ víi b¶o vÖ m«I tr­êng<br /> sinh th¸I ë n­íc ta hiÖn nay<br /> Chuyên ngành<br /> <br /> : CNDVBC & CNDVLS<br /> <br /> Mã số<br /> <br /> : 62 22 80 05<br /> <br /> tãm t¾t LuËn ¸n tiÕn sÜ triÕt häc<br /> <br /> Hµ Néi - 2014<br /> <br /> C«ng tr×nh ®­îc hoµn thµnh<br /> t¹i Häc viÖn ChÝnh trÞ Quèc gia Hå ChÝ Minh<br /> <br /> Ng­êi h­íng dÉn khoa häc:<br /> <br /> 1. PGS,TS TrÇn thµnh<br /> 2. PGS,Ts nguyÔn minh hoµn<br /> <br /> Ph¶n biÖn 1:<br /> <br /> Ph¶n biÖn 2:<br /> <br /> Ph¶n biÖn 3:<br /> <br /> LuËn ¸n sÏ ®­îc b¶o vÖ tr­íc Héi ®ång chÊm luËn ¸n cÊp Häc<br /> viÖn häp t¹i Häc viÖn ChÝnh trÞ Quèc gia Hå ChÝ Minh.<br /> Vµo håi giê<br /> <br /> ngµy th¸ng<br /> <br /> n¨m 2014<br /> <br /> Cã thÓ t×m hiÓu luËn ¸n t¹i: Th­ viÖn Quèc gia<br /> vµ Th­ viÖn Häc viÖn ChÝnh trÞ Quèc gia Hå ChÝ Minh<br /> <br /> 1<br /> <br /> MỞ ĐẦU<br /> 1. Lý do chọn đề tài<br /> Loài người chúng ta đã bước vào thiên nhiên kỷ thứ ba và đang đứng<br /> trước những thách thức có tính toàn cầu. Biến đổi khí hậu cùng với suy<br /> thoái TNTN, ô nhiễm MTST là mối quan tâm lớn nhất của thế giới đương<br /> đại. Tình trạng ô nhiễm MTST đã, đang và sẽ làm thay đổi toàn diện, sâu<br /> sắc các hệ sinh thái tự nhiên, ảnh hưởng đến quá trình tăng trưởng của nền<br /> kinh tế cũng như toàn bộ đời sống xã hội, đe dọa nghiêm trọng tới an ninh<br /> môi trường, năng lượng, lương thực trên phạm vi toàn cầu.<br /> Biến đổi khí hậu, ô nhiễm MTST trên thế giới bắt nguồn từ nhiều<br /> nguyên nhân: sự chưa hoàn thiện của kỹ thuật, công nghệ khai thác, chế<br /> biến TNTN; sự hiểu biết chưa đầy đủ của con người về MTST. Đặc biệt là<br /> do trong các chính sách phát triển, các quốc gia thường chỉ chú trọng, ưu<br /> tiên cho mục tiêu TTKT mà ít quan tâm tới mục tiêu bảo vệ MTST. Để<br /> bảo vệ MTST, chống biến đổi khí hậu, việc làm có ý nghĩa tiên quyết mà<br /> các quốc gia cần phải tiến hành là thiết lập hài hoà mối quan hệ giữa<br /> TTKT và bảo vệ MTST. Đây cùng là đòi hỏi tất yếu của công cuộc phát<br /> triển bền vững mà các quốc gia đang theo đuổi trong thế kỷ XXI.<br /> Cũng giống như nhiều quốc gia khác trên thế giới, ở Việt Nam, do tác<br /> động của việc duy trì khá lâu mô hình phát triển theo chiều rộng, dựa chủ yếu<br /> vào khai thác TNTN và các yếu tố môi trường, nên chất lượng MTST ở Việt<br /> Nam thời gian qua suy giảm nhanh. Các hệ sinh thái tự nhiên bị thu hẹp diện<br /> tích, xuống cấp về chất lượng, nhiều nguồn tài nguyên bị suy kiệt, dẫn tới<br /> nguy cơ không đảm bảo nguồn cung… Tình trạng đó đã tác động tiêu cực<br /> lên các mặt đời sống KT - XH, ảnh hưởng không nhỏ tới tốc độ tăng trưởng<br /> của nền kinh tế, đe dọa an ninh lương thực, an ninh môi trường và sức<br /> khỏe cộng đồng, đe dọa nghiêm trọng tới tiến trình PTBV ở Việt Nam.<br /> Nhằm khắc phục những tiêu cực đó, trong thời kỳ đổi mới, đẩy mạnh<br /> CNH, HĐH, Đảng và Nhà nước Việt Nam đã tiến hành đổi mới mô hình<br /> phát triển. Theo đó, mô hình “phát triển toàn diện” mà nội dung quan trọng là<br /> “phát triển nhanh, hiệu quả và bền vững, tăng trưởng kinh tế đi đôi với thực<br /> hiện tiến bộ, công bằng xã hội và bảo vệ mội trường” đã ra đời. Nhờ thực<br /> hiện mô hình này, nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở nước<br /> <br /> 2<br /> <br /> ta được hình thành và có những bước đi khá vững chắc. Việt Nam được đánh<br /> giá là quốc gia có nền kinh tế tăng trưởng cao trong khu vực.<br /> Đặc biệt, những thành tựu mà TTKT đem lại đã giúp nước ta có được<br /> sự tiến bộ rõ rệt trong việc thực hiện các mục tiêu phát triển thiên niên kỷ.<br /> Các vấn đề xã hội như xóa đói, giảm nghèo, phát triển y tế, giáo dục, văn<br /> hóa… từng bước được giải quyết. Tuy nhiên, không phải là không có những<br /> hạn chế trong việc thực hiện mô hình phát triển mới. Trong hàng loạt các hạn<br /> chế, yếu kém thì việc “quản lý, khai thác, sử dụng tài nguyên thiên nhiên<br /> hiệu quả chưa cao, còn lãng phí”, “môi trường ở nhiều nơi tiếp tục bị xuống<br /> cấp, một số nơi đã đến mức báo động” đã được Đảng và Nhà nước ta đánh<br /> giá là một trong những hạn chế lớn nhất. Hạn chế này do nhiều nguyên nhân<br /> gây ra, trong đó nguyên nhân chủ quan vẫn là chính. Tư duy coi trọng tăng<br /> trưởng kinh tế, xem nhẹ bảo vệ môi trường vẫn còn phổ biến; phát triển<br /> kinh tế vẫn còn theo chiều rộng, chủ yếu dựa vào khai thác tài nguyên<br /> thiên nhiên; nhiều ngành, lĩnh vực sản xuất còn sử dụng công nghệ lạc<br /> hậu, gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng; gia tăng dân số, đô thị hóa<br /> nhanh đang gây áp lực lớn lên môi trường. Trong khi đó, thể chế, chính<br /> sách về bảo vệ môi trường và phát triển bền vững vẫn chưa theo kịp với<br /> yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Hệ thống tổ chức quản lý<br /> nhà nước vẫn còn nhiều bất cập, thiếu nhân lực, nhất là ở các địa phương.<br /> Đầu tư của Nhà nước, doanh nghiệp và người dân cho bảo vệ môi trường<br /> chưa đáp ứng được yêu cầu. Khâu tổ chức thực hiện còn nhiều yếu kém,<br /> còn thiếu cương quyết và chưa xử lý nghiêm các vụ việc vi phạm pháp luật<br /> bảo vệ môi trường.<br /> Đảng và Nhà nước ta khẳng định, hạn chế nêu trên, nếu không được<br /> giải quyết một cách thỏa đáng, sẽ không chỉ ảnh hưởng nghiêm trọng đến<br /> việc thực hiện các mục tiêu thiên niên kỷ, mà còn đe dọa nghiêm trọng tới sự<br /> tăng trưởng của nền kinh tế, gây ra nhiều hiểm họa khôn lường cho đời sống<br /> của nhân dân.<br /> Phát triển nhanh, bền vững là yêu cầu cấp thiết trong chiến lược<br /> phát triển KT - XH của đất nước. Gắn TTKT với bảo vệ MTST trong<br /> thời gian tới có ý nghĩa sống còn, là nhiệm vụ hết sức khó khăn, phức<br /> tạp. Đòi hỏi Nhà nước ta phải đổi mới tư duy, đổi mới cách làm, phải<br /> <br /> 3<br /> <br /> tiếp tục củng cố chính sách, công cụ pháp luật, đảm bảo thực hiện tốt<br /> công tác tổ chức, thực hiện thanh tra, kiểm tra, giám sát quá trình quản<br /> lý kinh tế và quản lý TN - MT, đầu tư tài chính cho công tác bảo vệ TN MT, nâng cao nhận thức cho quần chúng nhân dân về ý nghĩa của kết hợp<br /> TTKT với bảo vệ MTST…<br /> Từ những phân tích trên đây cho thấy, việc nghiên cứu vai trò của<br /> nhà nước đối với vấn đề bảo vệ MTST trong TTKT là rất cần thiết. Xuất<br /> phát từ những lý do đó, nghiên cứu sinh lựa chọn vấn đề “Vai trò của<br /> Nhà nước trong việc kết hợp giữa tăng trưởng kinh tế với bảo vệ môi<br /> trường sinh thái ở nước ta hiện nay” làm đề tài luận án tiến sỹ triết học<br /> của mình.<br /> 2. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu của luận án<br /> 2.1. Mục đích nghiên cứu<br /> Trên cơ sở làm rõ những nội dung cơ bản về vai trò của nhà nước trong<br /> kết hợp tăng trưởng kinh tế với bảo vệ môi trường sinh thái, luận án phân<br /> tích những vấn đề đặt ra đối với việc nâng cao vai trò của Nhà nước ta trong<br /> kết hợp tăng trưởng kinh tế với bảo vệ môi trường sinh thái, qua đó, đề xuất<br /> một số nhóm giải pháp chủ yếu nhằm phát huy vai trò của Nhà nước trong kết<br /> hợp tăng trưởng kinh tế với bảo vệ môi trường sinh thái ở Việt Nam thời kỳ<br /> đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa.<br /> 2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu<br /> - Làm rõ mối quan hệ biện chứng giữa tăng trưởng kinh tế với bảo vệ<br /> môi trường sinh thái và những nội dung cơ bản thể hiện vai trò của nhà<br /> nước trong kết hợp tăng trưởng kinh tế với bảo vệ môi trường sinh thái.<br /> - Phân tích, đánh giá những vấn đề đặt ra đối với việc nâng cao vai<br /> trò của Nhà nước trong kết hợp tăng trưởng kinh tế với bảo vệ môi trường<br /> sinh thái ở Việt Nam.<br /> - Đề xuất một số giải pháp cơ bản nhằm phát huy vai trò của Nhà<br /> nước trong kết hợp tăng trưởng kinh tế với bảo vệ môi trường sinh thái ở<br /> Việt Nam.<br /> 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận án<br /> 3.1. Đối tượng nghiên cứu<br /> Luận án tập trung nghiên cứu, tìm hiểu vai trò của nhà nước trong kết<br /> hợp TTKT với bảo vệ MTST ở Việt Nam.<br /> <br />