Tổng quan Ngành<br />
Hàng không Việt Nam<br />
Ngày 21/12/2016<br />
<br />
Phòng Phân Tích ACBS<br />
Tel: (+84) (8) 3823 4159 (ext: 354)<br />
<br />
www.acbs.com.vn<br />
Bloomberg: ACBS <br />
<br />
1<br />
<br />
Tổng quan Ngành hàng không Việt Nam<br />
Ngày 21/12/2016<br />
<br />
Trần Thị Hải Yến<br />
(+84 8) 3823 4159 - Ext: 326<br />
yentran@acbs.com.vn<br />
<br />
TỔNG QUAN NGÀNH HÀNG KHÔNG VIỆT NAM<br />
<br />
Nguyễn Trí Cường<br />
<br />
Cuộc chiến giữa hãng hàng không truyền thống và giá rẻ<br />
<br />
(+84 8) 3823 4159 - Ext: 218<br />
cuongnt@acbs.com.vn<br />
<br />
Nói đến thị trường hàng không Việt Nam, điểm nhấn chú ý nhấtchính là sự tăng trưởng<br />
vượt bậc toàn ngành. Trong một thâp niên qua, sản lượng hành khách vận chuyển toàn<br />
thị trường đã ghi nhận tốc độ tăng trưởng lũy kế hằng năm (CAGR) là 17,4%, và còn vượt<br />
trội hơn trong 9T16 khi tăng đến ~30% n/n.<br />
<br />
Thành lập<br />
Trụ sở<br />
Nhân sự chủ chốt<br />
Loại hình<br />
<br />
Thành lập<br />
Trụ sở<br />
Nhân sự chủ chốt<br />
Loại hình<br />
<br />
Thành lập<br />
Trụ sở<br />
Nhân sự chủ chốt<br />
Loại hình<br />
<br />
Thành lập<br />
Trụ sở<br />
Nhân sự chủ chốt<br />
Loại hình<br />
<br />
Thành lập<br />
Trụ sở<br />
Nhân sự chủ chốt<br />
Loại hình<br />
<br />
1993<br />
Hà Nội<br />
Dương Trí Thành<br />
Vận chuyển đa<br />
dịch vụ<br />
<br />
2007<br />
Hà Nội<br />
Nguyễn Thị<br />
Phương Thảo<br />
LCC<br />
<br />
1990<br />
Hồ Chí Minh<br />
Lê Hồng Hà<br />
LCC<br />
<br />
1987<br />
Hồ Chí Minh<br />
Nguyễn Thái<br />
Trung<br />
Hành khách, hàng<br />
hóai; dịch vụ hàng<br />
không khác<br />
<br />
2010<br />
Hồ Chí Minh<br />
Phạm Trịnh<br />
Phương<br />
Vận chuyển hành<br />
khách; sửa chữa<br />
bảo dưỡng<br />
<br />
Ngành hàng không được kỳ vọng tiếp tục tăng trưởng hai con số trong thập kỉ tới. Bên<br />
cạnh sự tiện lợi mà vận chuyển hàng không mang lại so với đường bộ, những yếu tố như<br />
chất lượng cuộc sống dần được cải thiện, giá vé máy bay phải chăng hơn được xem là<br />
động lực giúp ngành hàng không Việt Nam phát triển. Do đó, không quá ngạc nhiên khi<br />
việc niêm yết Tổng công ty Hàng Không Việt Nam (HVN - đầu tàu trong ngành vận tải<br />
đường không cả nước) và đợt IPO của Vietjet Air (VJA - hãng hàng không giá rẻ năng<br />
động nhất Việt Nam) lại đón nhận nhiều sự quan tâm từ các nhà đầu tư.<br />
Trong số năm hãng hàng không trong nước hiện nay, Jetstar và VASCO đều liên quan<br />
đến HVN, Vietstar hiện vẫn chưa cung cấp dịch vụ vận tải hành khách theo tuyến cố<br />
định, thì thị trường vận chuyển hàng không Việt Nam có thể xem là cuộc đối đầu giữa<br />
HVN và VJA, đại diện tiêu biểu cho sự cạnh tranh giữa mô hình vận chuyển hàng không<br />
truyền thống với mô hình hàng không giá rẻ, giữa kinh nghiệm với sức trẻ, giữa mô hình<br />
quản lý theo kiểu nhà nước với tư nhân.<br />
Xét về Tổng công ty Hàng Không Việt Nam (HVN), công ty định hướng phát triển theo<br />
mô hình cung cấp đầy đủ dịch vụ (full-services), nhắm tới nhóm hành khách trung -cao<br />
cấp trong nước, và nhóm hành khách quốc tế đi/đến VIệt Nam. Chúng tôi tin rằng sự<br />
hợp tác chiến lược với ANA Holding Inc. (doanh nghiệp đang sở hữu All Nippon Airways<br />
- một trong những hãng hàng không đạt chuẩn 5-sao thế giới) sẽ hỗ trợ HVN nâng cao<br />
chất lượng dịch vụ như kế hoạch. Vừa qua, HVN đã được công nhận đạt chuẩn hãng hàng<br />
không 4-sao. Đồng thời với chiến lược phát triển thương hiệu kép, HVN cũng tăng<br />
cường sự hiện diện của mình trong phân khúc hàng không giá rẻ (LCC) thông qua<br />
Jetstar Pacific (sở hữu 68.5% cổ phần) và SkyViet/VASCO (sở hữu 51% cổ phần).<br />
Về phía CTCP Vietjet Air (VJA), được thành lập từ 2007, và kể từ khi bắt đầu khai thác<br />
hoạt động bay đầu tiên vào cuối năm 2011 VJA định hướng phát triển theo mô hình<br />
hàng không giá rẻ. Đối lập với nhóm khách hàng của HVN, đối tượng của Vietjet là phần<br />
lớn dân số Việt Nam, nằm trong nhóm lao động có thu nhập trung bình - thấp, mà ở đó<br />
nhu cầu về phương tiện vận chuyển tốc độ cao ở mức giá phải chăng vẫn liên tục tăng<br />
mạnh trong thời gian gần đây khi chất lượng sống dần được cải thiện.<br />
Xét về quy mô đội bay, lượng ghế cung ứng, số chuyến bay, thị phần hành khách và<br />
doanh thu, HVN hiện vẫn đứng đầu toàn ngành. Tuy nhiên, nhiều khả năng VJA sẽ sớm<br />
bắt kịp HVN thông qua kế hoạch mở rộng đầy tham vọng trong thời gian tới.<br />
Trong lần báo cáo tổng quan ngành hàng không này, chúng tôi sẽ phân tích sơ bộ tình<br />
hình hiện tại để mang đến cho nhà đầu tư cái nhìn tống quát nhất về thị trường vận tải<br />
hàng không trong nước. Bên cạnh đó sẽ là sự so sánh giữa hai hãng hàng không lớn nhất<br />
cả nước hiện nay: Vietnam Airlines và Vietjet Air, nhằm phản ánh tầm quan trọng của<br />
hai hãng bay lên cấu trúc và xu hướng phát triển toàn ngành. Báo cáo cụ thể phân tích<br />
từng hãng hàng không sẽ được chúng tôi phát hành ngay sau.<br />
<br />
Phòng Phân Tích ACBS<br />
Tel: (+84) (8) 3823 4159 (ext: 354)<br />
<br />
www.acbs.com.vn<br />
Bloomberg: ACBS <br />
<br />
2<br />
<br />
Tổng quan Ngành hàng không Việt Nam<br />
Ngày 21/12/2016<br />
<br />
Dẫn dắt bởi tăng trưởng ngành vượt trội<br />
Trong thập niên qua, xét về lượng khách vận chuyển tại các cảng sân bay, ngành hàng<br />
không Việt Nam đã ghi nhận tăng trưởng đáng kể với CAGR đạt hai chữ số ở mức 17,4%.<br />
Xét giai đoạn 5 năm gần nhất, ngành hàng không Việt Nam đã đạt mức CAGR 16,1%,<br />
vượt xa tốc độ của vùng Châu Á – Thái Bình Dương (7,9%), cho thấy một thị trường hàng<br />
không trẻ, tăng trưởng nhanh và đầy hứa hẹn tại Việt Nam. Trong năm 2016, sản lượng<br />
khách qua các cảng hàng không cả nước ước tính đạt khoảng 81 triệu người (+29% c/k),<br />
vượt mức kỉ lục năm trước đó (63,1 triệu người; +24% c/k) cả về giá trị tuyệt đối lẫn tốc<br />
độ tăng trưởng.<br />
Triệu lượt khách<br />
<br />
Sản lượng hành khách hàng không theo từng năm<br />
<br />
100<br />
<br />
35%<br />
30%<br />
25%<br />
20%<br />
15%<br />
10%<br />
5%<br />
0%<br />
<br />
80<br />
60<br />
40<br />
20<br />
0<br />
<br />
2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016E<br />
Lượng khách, triệu người (LHS)<br />
<br />
Tốc độ tăng trưởng (RHS)<br />
<br />
Nguồn: ACV<br />
<br />
Đặt lên bàn cân với các phương tiện công cộng khác (OPV - bao gồm xe buýt, phà và<br />
đường sắt), thị trường hàng không trong nước tăng trưởng với tốc độ mạnh mẽ hơn hẳn,<br />
cho thấy xu hướng chuyển dịch về phía loại hình vận chuyển này. Trong 5 năm qua, giá<br />
trị vận tải hàng không đã đạt CAGR mức 16,3%, đánh bại con số 6,6% của OPV. Cụ thể<br />
hơn, nếu như doanh số từ OPV và vận tải đường không lần lượt đạt 7,1 nghìn tỷ và 6,2<br />
nghìn tỷ đồng trong 2010, cục diện đã thay đổi trong 2015 với doanh số lần lượt đạt 9,8<br />
ngàn tỷ và 13,3 ngàn tỷ đồng.<br />
Có thể thấy, giá vé máy bay hiện đang dần phải chăng hơn, cùng với xu hướng chuyển<br />
dịch nêu trên, sự chênh lệch giữa hai nhóm phương tiện này sẽ ngày càng cách biệt, nhờ<br />
vào tốc độ tăng trưởng duy trì hai chữ số của ngành hàng không.<br />
<br />
Tỷ VNĐ<br />
<br />
Doanh số ngành hàng không so với các phương tiện<br />
khác đến năm 2015<br />
<br />
14,000<br />
<br />
30%<br />
<br />
12,000<br />
<br />
25%<br />
20%<br />
<br />
10,000<br />
<br />
15%<br />
<br />
8,000<br />
<br />
10%<br />
<br />
6,000<br />
<br />
5%<br />
<br />
4,000<br />
2010<br />
2011<br />
Phương tiện khác (OPV)<br />
Tăng trưởng c/k mỗi năm OPV<br />
<br />
2012<br />
<br />
0%<br />
2013<br />
2014<br />
2015<br />
Hàng không<br />
Tăng trưởng c/k mỗi năm Hàng không<br />
<br />
Nguồn: ACV, Euromonitor, ACBS<br />
*c/k: cùng kỳ<br />
<br />
Phòng Phân Tích ACBS<br />
Tel: (+84) (8) 3823 4159 (ext: 354)<br />
<br />
www.acbs.com.vn<br />
Bloomberg: ACBS <br />
<br />
3<br />
<br />
Tổng quan Ngành hàng không Việt Nam<br />
Ngày 21/12/2016<br />
Cơ cấu lượng khách theo<br />
hãng hàng không<br />
100%<br />
14% 22%<br />
27% 31%<br />
<br />
80%<br />
60%<br />
40%<br />
20%<br />
<br />
80% 76% 69%<br />
63% 57%<br />
<br />
Cấu trúc thị trường dịch chuyển về phía LCC<br />
Cũng trong 5 năm qua, thị trường hàng không Việt Nam đã ghi nhận dấu ấn đáng chú ý<br />
từ nhân tố mới, cùng với sự chuyển đổi từ loại hình hàng không truyền thống sang giá<br />
rẻ. Theo ACBS ước tính, trong 2011, phần lớn thị phần ngành thuộc về HVN (79,9%),<br />
tiếp đó là Jetstar Pacific (12,3%), và các đơn vị khác (7,6%). Tuy nhiên, cấu trúc thị<br />
trường đã thay đổi mạnh mẽ trong những năm tiếp theo khi VJA liên tục gia tăng lượng<br />
khách từ ~2,5 triệu người trong 2012 lên đến 9,3 triệu người trong 2015 (CAGR 3 năm<br />
tương ứng 55,7%).<br />
<br />
Do đó, thị phần theo tổng khách vận chuyển của Vietjet Air trong năm vừa qua đã lên<br />
đến 30,6%, trong khi của HVN và Jetstar lần lượt giảm về 57,1% và 11,8%. Hiện tượng<br />
2011 2012 2013 2014 2015<br />
tăng trưởng đáng ngạc nhiên này được lý giải bởi (1) nhu cầu gia tăng đối với phương tiện<br />
HVN<br />
Vietjet Air<br />
Jetstar<br />
Khác vận chuyển hàng không giá rẻ, (2) nỗ lực phát triển đội bay của VJA, và (3) việc liên tục<br />
mở mới các đường bày cũng như những điểm đến mới, cả trong và ngoài nước từ VJA.<br />
Nguồn: ACBS ước tính<br />
0%<br />
<br />
Tổng lượng khách theo hãng hàng không<br />
<br />
triệu khách<br />
<br />
Thị phần khách trong<br />
nước theo hãng, 2015<br />
Jetstar<br />
15%<br />
<br />
35<br />
30<br />
25<br />
20<br />
15<br />
10<br />
5<br />
0<br />
<br />
4.71<br />
<br />
0.02<br />
<br />
2.47<br />
<br />
13.70<br />
<br />
13.60<br />
<br />
2011<br />
<br />
2012<br />
HVN<br />
<br />
6.72<br />
<br />
15.00<br />
<br />
15.75<br />
<br />
2013<br />
2014<br />
Vietjet Air<br />
Jetstar<br />
Khác<br />
<br />
9.32<br />
<br />
17.39<br />
<br />
2015<br />
<br />
Nguồn: ACBS ước tính<br />
<br />
HVN<br />
48%<br />
Vietjet<br />
Air<br />
37%<br />
<br />
Nguồn: ACBS thu thập và ước tính<br />
<br />
Xét trong toàn thị trường, đáng chú ý hơn cả, mảng hành khách trong nước đã trở thành<br />
nhóm đối tượng chủ chốt của VJA, là nơi mà hãng này chiếm ~37% thị phần trong 2015,<br />
trực tiếp cạnh tranh với gã khổng lồ Vietnam Airlines (48% thị phần). Theo Trung tâm<br />
Hàng không CAPA, cuộc đua chiếm lĩnh thị phần trong nước sẽ chứng kiến ngôi vương<br />
mới trong 2016 khi vị thế độc quyền từ trước đến nay của HVN sẽ bị VJA chinh phục (xét<br />
về sản lượng khách vận chuyển). Về sơ bộ, theo ACBS dự phóng, sản lượng hành khách<br />
trong nước của HVN và VJA sẽ lần lượt vào khoảng trên 11,5 triệu và trên 12,5 triệu<br />
trong năm nay.<br />
<br />
Phòng Phân Tích ACBS<br />
Tel: (+84) (8) 3823 4159 (ext: 354)<br />
<br />
www.acbs.com.vn<br />
Bloomberg: ACBS <br />
<br />
4<br />
<br />
Tổng quan Ngành hàng không Việt Nam<br />
Ngày 21/12/2016<br />
Tổng ghế cung ứng toàn<br />
đội bay theo hãng hàng<br />
không, 2016<br />
1%<br />
<br />
9%<br />
<br />
28%<br />
<br />
HVN tái cơ cấu – VJA mở rộng đội bay<br />
TCT Hàng không Việt Nam hiện đang sở hữu đội bay lớn nhất cả nước, bao gồm 83 chiếc,<br />
tương ứng với 15.632 chỗ ngồi, với nhiều dòng máy bay khác nhau, chiếm trên 60% tổng<br />
đội bay toàn ngành. VJA lại sở hữu đội bay trẻ nhất với độ tuổi trung bình là 3,8 năm, bao<br />
gồm 36 chiếc máy bay với tổng cộng 7.160 chỗ ngồi. Jetstar Pacific, hãng hàng không<br />
giá rẻ đầu tiên ở Việt Nam (từ 2007) dường như khá chậm chân và ít năng động hơn so<br />
với đối thủ, khi chỉ có 13 tàu thuộc dòng A320 (sau khi thanh lý dòng Boeing 737).<br />
<br />
62%<br />
<br />
HVN<br />
<br />
Jetstar<br />
<br />
83<br />
<br />
36<br />
<br />
13<br />
<br />
VASCO<br />
(SkyViet)<br />
4<br />
<br />
5,6<br />
<br />
3,8<br />
<br />
7,0<br />
<br />
11,0<br />
<br />
17.957<br />
<br />
6.660<br />
<br />
2.340<br />
<br />
272<br />
<br />
216<br />
<br />
Đội tàu bay<br />
Vietjet Air - 36 ch.<br />
Tuổi trung bình (năm)<br />
SkyViet* - 4 chi.<br />
Tổng số ghế<br />
Nguồn: Planspotters, ACBS ước tính<br />
Quy mô tàu bay trung bình<br />
(ghế/máy bay)<br />
HVN - 83 chiếc<br />
Jetstar - 13 ch.<br />
<br />
VJA<br />
<br />
185<br />
<br />
180<br />
<br />
68<br />
<br />
Nhóm máy bay<br />
Vietnam Airlines<br />
6%<br />
12%<br />
<br />
67%<br />
<br />
Vietjet air<br />
<br />
Airbus A350<br />
10% XWB<br />
Boeing 787<br />
Dreamliner<br />
Airbus A330<br />
5%<br />
<br />
VASCO<br />
<br />
100<br />
%<br />
Airbus A320<br />
<br />
100<br />
%<br />
ATR 42/72<br />
<br />
25%<br />
75%<br />
<br />
Boeing 777<br />
Airbus A321<br />
<br />
Jetstar<br />
<br />
Airbus A320<br />
<br />
Airbus A321<br />
<br />
Nguồn: Planespotters (Không bao gồm tàu thuê ướt)<br />
<br />
Trong 2 năm qua, VJA đã nỗ lực mở rộng đội bay thông qua việc đặt mua và thực hiện<br />
giao dịch bán và cho thuê lại (Sell & leaseback) hai hợp đồng lớn cho khoảng 200 máy<br />
bay Airbus và Boeing, với tổng trị giá lần lượt là 9,1 tỷ và 11,3 tỷ đô la Mỹ. Trong khi đó,<br />
HVN đã mang về 5 chiếc A350s và 10 chiếc Boeing 787s trong đơn hàng 14 chiếc A350s<br />
và 19 chiếc Boeing 787s, với lịch giao dự kiến từ 2015 đến 2019.<br />
Mô hình bán và thuê lại (thường được các hãng LCC sử dụng tích cực), giúp VJA mở rộng<br />
đội bay nhanh chóng. Xét trong dài hạn, kế hoạch phát triển đội bay của HVN sẽ dừng<br />
lại với 116 máy bay vào năm 2018, trong đó công ty sẽ sở hữu toàn bộ những chiếc 787s,<br />
và cũng áp dụng mô hình bán – thuê lại đối với một số chiếc dòng A321s và A350s.<br />
Jetstar sẽ vẫn đi sau VJA khi đặt mục tiêu tăng đội bay lên 30 chiếc vào 2020, còn VJA<br />
sẽ trên 200 chiếc vào 2023.<br />
<br />
Vietjet Air đe dọa vị thế đầu ngành của HVN<br />
Trên thực tế, trong khi HVN tập trung vào nhóm khách hàng trung-cao cấp và Jetstar<br />
Pacific lại đang thiên về khai thác đường bay quốc tế (phân khúc đem về phần lớn doanh<br />
thu và lợi nhuận cho hãng hàng không giá rẻ này) để hỗ trợ Jetstar Group mở rộng mạng<br />
lưới toàn cầu của mình, thì việc VJA vượt mặt HVN sẽ chỉ còn là vấn đề thời gian nếu như<br />
Jetstar Pacific không có động thái đáp trả nào hữu hiệu.<br />
Bên cạnh đó, theo thống kê từ CAPA cho hay, kể từ đầu 2016 VJA đã vượt HVN về lượng<br />
ghế cung ứng trên đường bay Hồ Chí Minh - Hà Nội, một trong những đường bay sôi<br />
<br />
Phòng Phân Tích ACBS<br />
Tel: (+84) (8) 3823 4159 (ext: 354)<br />
<br />
www.acbs.com.vn<br />
Bloomberg: ACBS <br />
<br />
5<br />
<br />