M đ u ở ầ
T i ph m là hành vi nguy hi m cho xã h i đ c quy đ nh trong B lu t hình ộ ượ ể ạ ộ ộ ậ ị
sự xâm ph m đ n các quan h xã h i đ ộ ượ ế ệ ạ c Lu t hình s b o v . Đ có th ự ả ệ ể ậ ể
ho ch đ nh các chính sách phòng ng a t i ph m nh m ki m soát t ừ ộ ạ ị ể ạ ằ ộ ạ i ph m
tr c h t ph i d a trên c s nghiên c u toàn di n v tình hình t ướ ả ự ơ ở ứ ệ ề ế ộ ạ i ph m.
Tình hình t i ph m là n i dung quan tr ng c a t ộ ủ ộ ạ ộ ọ ứ i ph m h c. Nghiên c u ạ ọ
nh ng đ c tr ng c a tình hình t i ph m có th đ a ra các gi i pháp phòng ữ ư ủ ặ ộ ể ư ạ ả
ng a t ừ ộ i ph m t ạ ươ ứ ng ng, ngăn ch n k p th i s gia tăng t l ị ờ ự t ỉ ệ ộ ặ ể i ph m, ki m ạ
soát t i ph m có hi u qu . Đ tìm hi u rõ h n v tình hình t i ph m, nhóm ộ ệ ể ể ề ạ ả ơ ộ ạ
em xin đ ượ c ch n đ tài: “ Trình bày nh n th c c a nhóm v tình hình t ậ ứ ủ ề ề ọ ộ i
ph m”.ạ
N i dung
ộ
I. Khái ni m tình hình t ệ ộ i ph m. ạ
Tình hình t i ph m” là m t khái ni m đ c thù c a t ộ ủ ộ ệ ạ ặ ộ ệ i ph m h c. Vi c ọ ạ
i ph m giúp ta hi u đ nghiên c u v tình hình t ề ứ ộ ể ạ ượ c toàn c nh v t ả ề ộ ạ i ph m,
c nh ng bi n pháp nh m ki m soát t t ừ đó v ch ra đ ạ ượ ữ ể ệ ằ ộ ấ i ph m phù h p nh t. ạ ợ
Tuy nhiên hi n nay xung quanh v n đ này còn t n t i nh ng quan đi m khác ồ ạ ề ệ ấ ữ ể
nhau khi trình bày v v n đ tình hình t ề ấ ề ộ i ph m : ạ
“Tình hình t i ph m là m t hi n t ng xã h i pháp lý tiêu c c, đ c thay ộ ệ ượ ạ ộ ự ộ ượ
đ i v m t l ch s , mang tính giai c p bao g m t ng th th ng nh t (h ấ ổ ề ặ ị ể ố ử ấ ồ ổ ệ
th ng) các t ố ộ i ph m th c hi n trong m t xã h i (qu c gia) nh t đi nh và trong ộ ự ệ ạ ấ ộ ố ị
kho ng th i gian nh t đ nh” ( t ng hình s ấ ị ả ờ T i ph m h c, lu t hình s , lu t t ậ ậ ố ụ ự ạ ộ ọ ự
Vi t Nam, Nxb. Chính tr qu c gia, Hà N i năm 1994) ệ ố ộ ị
“ Tình hình t i ph m là m t hi n t ng xã h i, pháp lí-hình s đ c thay ộ ệ ượ ạ ộ ự ượ ộ
đ i v m t l ch s , mang tính giai c p bao g m t ng th th ng nh t (h ấ ổ ề ặ ị ể ố ử ấ ồ ổ ệ
th ng) các t i ph m th c hi n trong m t xã h i (qu c gia) nh t đ nh và trong ố ộ ấ ị ự ệ ạ ộ ộ ố
kho ng th i gian nh t đ nh” ( Giáo trình t i ph m h c ấ ị ả ờ ộ ế ọ c a Đ i h c Hu , ạ ọ ủ ạ
Trung tâm đào t o t xa, Nxb. Giáo d c năm 1999) . ạ ừ ụ
“ Tình hình t i ph m là hi n t ộ ệ ượ ạ ộ ng xã h i tiêu c c mang thu c tính xã h i, ự ộ ộ
th ườ ng xuyên thay đ i, giai c p , pháp lu t hình s và đ ấ ự ậ ổ ượ ằ c ph n ánh b ng ả
toàn b tình hình, c c u, di n bi n c a t ng th các lo i ho c m t lo i t ế ủ ổ ơ ấ ạ ộ i ễ ể ạ ặ ộ ộ
ph m đã x y ra trong m t kho ng th i gian nh t đ nh và trong m t ph m vi ờ ấ ị ạ ả ạ ả ộ ộ
Giáo trình t i ph m h c nh t đ nh” ( ị ấ ộ ọ c a Đ i h c qu c gia Hà n i, Nxb ố ủ ạ ạ ọ ộ
ĐHQGHN năm 1999).
“ Tình hình t i ph m là hi n t ộ ệ ượ ạ ự ng xã h i tiêu c c, trái pháp lu t hình s , ự ậ ộ
mang tính giai c p và thay đ i theo quá trình l ch s đ c th hi n ử ượ ấ ổ ị ể ệ ở ổ ợ t ng h p
các t ộ ấ i ph m c th đã x y ra trong xã h i và trong kho ng th i gian nh t ụ ể ạ ả ả ộ ờ
Giáo trình t i ph m h c đ nh” ( ị ộ ọ c a Đ i h c Lu t Hà N i Nxb. Công an nhân ạ ọ ủ ạ ậ ộ
dân, Hà n i năm 2006). ộ
“ Tình hình t ộ ế ủ i ph m là toàn b tình hình, c c u, đ ng thái, di n bi n c a ơ ấ ễ ạ ộ ộ
các lo i t i ph m hay t ng lo i t ạ ộ ạ ộ ừ ạ ả i ph m trong m t giai đo n nh t đ nh x y ấ ị ạ ạ ộ
ra trong m t lĩnh v c, m t đ a ph ộ ị ự ộ ươ ặ ng, trong ph m vi qu c gia, khu v c ho c ố ự ạ
toàn th gi i trong m t kho ng th i gian nh t đ nh” (GS.TS. Nguy n Xuân ế ớ ấ ị ễ ả ộ ờ
i ph m, Yêm, T i ph m h c hi n đ i và phòng ng a t ệ ừ ộ ạ ạ ộ ọ ạ Nxb. Công an nhân
). dân, Hà n i năm 2001 ộ
Nhũng quan đi m này có ph n ch a chính xác vì trong xã h i có m t s ộ ố ư ể ầ ộ
i ph m n y sinh do xung đ t quy n l t ộ ề ợ ả ạ ộ ạ i giai c p nh ng không ph i m i lo i ư ấ ả ọ
i ph m đ u n y sinh do xung đ t giai c p và t ộ ề ả ạ ấ ộ ở đây có s đ ng nh t t ự ồ ấ ộ i
ph m v i tình hình t ạ ớ ộ i ph m ạ
Tuy nhiên ch có quan đi m c a GS.TS. Nguy n Ng c Hòa là làm rõ đ ủ ể ễ ọ ỉ ượ c
i ph m và giúp chúng ta phân bi t rõ t b n ch t c a tình hình t ả ấ ủ ộ ạ ệ ộ ớ i ph m v i ạ
tình hình t i ph m:“ Tình hình t ộ ạ ộ ủ i ph m là tr ng thái, xu th v n đ ng c a ế ậ ạ ạ ộ
(các) t i ph m (ho c nhóm t i ph m) đã x y ra trong ộ ạ ặ ộ i ph m ho c m t lo i t ặ ạ ộ ạ ộ ạ ả
ọ m t đ n v không gian và đ n v th i gian nh t đ nh” (GS.TS. Nguy n Ng c ộ ơ ị ờ ấ ị ễ ơ ị
Hòa, T i ph m và c u thành t i ph m, ạ ấ ộ ộ ạ Nxb Công an nhân dân, Hà n i năm ộ
2006), Trên c s đó ta nên hi u v tình hình t i ph m nh sau : ơ ở ể ề ộ ư ạ
“ Tình hình t i ph m là tr ng thái, xu th v n đ ng c a (các) t ộ ế ậ ủ ạ ạ ộ ộ ạ i ph m
( ho c nhóm t i ph m) đã x y ra trong m t đ n v ặ ộ i ph m ho c m t lo i t ặ ạ ộ ạ ộ ộ ơ ạ ả ị
không gian và đ n v th i gian nh t đ nh. Tình hình t ấ ị ị ờ ơ ộ i ph m đ ạ ượ ể ệ c th hi n
thông qua th c tr ng, di n bi n, c c u, tính ch t c a tình hình t i ph m, trên ấ ủ ơ ấ ự ễ ế ạ ộ ạ
c bi n pháp c s đó giúp cho các c quan có th m quy n xây d ng đ ơ ở ự ề ẩ ơ ượ ệ
phòng ng a t ừ ộ i ph m sát v i th c ti n”. ớ ự ễ ạ
II. Các n i dung c a tình hình t ủ ộ ộ i ph m ạ
1. Th c tr ng c a tình hình t ự ạ ủ ộ i ph m ạ
a. T i ph m rõ: ạ ộ
i ph m đã đ c x lú v hình s và đã đ c đ a vào thông T i ph m rõ là t ạ ộ ộ ạ ượ ử ự ề ượ ư
kê t ộ i ph m. ạ
c x lí v hình s bao g m: T i ph m đã có b n án k t t T i ph m đã đ ạ ộ ượ ử ế ộ i ự ề ạ ả ồ ộ
có hi u l c pháp lu t, k c tr ể ả ườ ệ ự ậ ng h p đ ợ ượ ự c mi n trách nhi m hình s , ễ ệ
đ c mi n ch p hành hình ph t và các tr ượ ễ ấ ạ ườ ng h p đã đ ợ ượ c xác đ nh là t ị ộ i
ph m nh ng đã b đình ch mà không đ c xét x vì nh ng lí do khác nhau ư ạ ị ỉ ượ ử ữ
nh đã h t th i hi u truy c u trách nhi m hình s , ch th th c hi n t ủ ể ự ệ ộ i ứ ự ư ệ ệ ế ờ
ph m đã ch t… T i ph m b x lí hình s nh v y đ c coi là t ư ậ ị ử ự ế ạ ạ ộ ượ ộ ạ i ph m
hi n hay t i ph m rõ khi đã đ c ph n ánh trong th ng kê t ệ ộ ạ ượ ả ố ộ i ph m. ạ
Tình hình t i ph m d a trên th ng kê này m i ch là tình hình t ộ ự ạ ố ớ ỉ ộ i ph m rõ. ạ
b. T i ph m n ạ ẩ ộ
i ph m đã th c t T i ph m n là các t ạ ẩ ộ ộ ự ế ả x y ra nh ng không đ ư ạ ượ ể ệ c th hi n
i ph m vì không đ trong th ng kê t ố ộ ạ ượ c phát hi n, không đ ệ ượ ặ c x lí ho c ử
không đ c đ a vào th ng kê t ượ ư ố ộ i ph m. ạ
c th hi n trong th ng kê t T i ph m tuy đã x y ra nh ng không đ ả ư ạ ộ ượ ể ệ ố ộ ạ i ph m
đ i ph m n. Vi c các t i ph m này không đ c th hi n trong ượ c g i là t ọ ộ ạ ẩ ệ ộ ạ ượ ể ệ
th ng kê t i ph m là do không đ c x lí v hình s (không đ ố ộ ạ ượ ử ự ề ượ ệ c phát hi n
ho c đ c phát hi n nh ng không đ c x lí v hình s ) ho c đã đ ặ ượ ư ệ ượ ử ự ề ặ ượ ử c x lí
v hình s nh ng ch a d t đi m (ch a có b n án k t t ề ế ộ ư ư ư ự ứ ể ả i có hi u l c pháp ệ ự
c x lí d t đi m v hình s nh ng không đ lu t) ho c đã đ ặ ậ ượ ư ự ứ ử ề ể ượ c đ a vào ư
th ng kê t ố ộ i ph m. ạ
Vi c t i ph m không đ ệ ộ ạ ượ c x lý v hình s có th do nguyên nhân khách ể ự ử ề
quan nh ng cũng có th do l i ch quan c a các c quan có trách nhi m. T ư ể ỗ ủ ủ ệ ơ ừ
đó, t c phân thành t i ph m n khách quan và t ộ i ph m n đ ạ ẩ ượ ộ ạ ẩ ộ ạ ẩ i ph m n
ch quan. T i ph m n do không đ c đ a vào th ng kê t ạ ẩ ủ ộ ượ ư ố ộ i ph m đ ạ ượ ọ c g i
là t i ph m n do sai s th ng kê. ộ ạ ẩ ố ố
T i ph m nói chung cũng nh nhóm t i ph m hay t ư ạ ộ ộ ạ ộ ụ ể ề ầ ẩ i c th đ u có ph n n.
M c đ n nh ng đ n v th i gian, không gian khác nhau cũng nh ứ ộ ẩ ở ữ ị ờ ư ở ữ nh ng ơ
nhóm t i ho c t i khác nhau đ u có th có s khác nhau. ộ ặ ộ ự ề ể
ể Lí do c a s khác nhau v đ n cũng r t khác nhau nh ng trong đó có th có ề ộ ẩ ủ ự ư ấ
lí do t chính đ c đi m riêng bi ừ ể ặ t c a t ệ ủ ộ i ph m: ạ
- Nguyên nhân b t ngu n t phía n n nhân c a t i ph m: n n nhân không t ồ ừ ắ ủ ộ ạ ạ ạ ố
cáo hành vi ph m t i do không tin t ng vào c quan b o v pháp lu t do b ạ ộ ưở ề ả ậ ơ ị
ng i nhà ph m t ườ i ph m t ạ ộ i ho c ng ặ ườ ạ ộ ặ i đe d a, ho c do s phi n hà ho c ề ặ ọ ợ
. s b công khai bí m t đ i t ợ ị ậ ờ ư
- Nguyên nhân t phía ng i: ng i th c hi n b ng hành ừ ườ i ph m t ạ ộ ườ i ph m t ạ ộ ự ệ ằ
vi x o quy t, ng ệ ả ườ i ph m t ạ ộ ặ i đe d a n n nhân và gia đình n n nhân ho c ạ ạ ọ
ng . ườ i ph m t ạ i đ a h i l ộ ư ố ộ
- Nguyên nhân t phía các c quan ch c năng: do thái đ thi u tình th n trách ừ ứ ế ầ ơ ộ
nhi m ho c do n nan, quen bi t nên bao che, ho c nh n h i l ệ ể ặ ế . ố ộ ặ ậ
- Nguyên nhân t phía ng i làm ch ng s b tr thù nên ừ ườ i làm ch ng: ng ứ ườ ợ ị ả ứ
không dám đ ng ra làm ch ng, t cáo hành vi ph m t i ho c s phi n hà cá ứ ứ ố ạ ộ ặ ợ ề
nhân và ng i thân. ườ
c. M i quan h gi a t i ph m rõ và t ệ ữ ộ ố ạ ộ i ph m n. ạ ẩ
T i ph m rõ bao g m t i ph m đã đ ạ ộ ồ ộ ạ ượ ử c x lí v hình s mà trong đó có t ự ề ộ i
ph m đã đ c kh ng đ nh qua b n án k t t ạ ượ ế ộ ẳ ả ị ế i đã có hi u l c pháp lu t và k t ệ ự ậ
qu này đã đ c th hi n trong các th ng kê t i ph m. Xét v n i dung, đây ả ượ ể ệ ố ộ ề ộ ạ
là các tr c h p đã đ i ph m và xét v ướ ợ ượ c kh ng đ nh ch c ch n nh t là t ắ ẳ ắ ấ ị ộ ạ ề
hình th c là các tr c ghi nh n chính th c. Và theo đó, t ứ ườ ng h p đ ợ ượ ứ ậ ộ ạ i ph m
n bao g m t c kh ng đ nh ẩ ồ ộ i ph m đã x y ra nh ng v n i dung ch a đ ư ề ộ ư ạ ả ượ ẳ ị
ch c ch n qua b n án k t t ế ộ ắ ả ắ ư i có hi u l c pháp lu t ho c v hình th c ch a ệ ự ứ ề ậ ặ
đ ượ c ghi nh n chính th c trong th ng kê t ứ ậ ố ộ i ph m. ạ
i ph m n có m i quan h ch t ch v i nhau. Tr T i ph m rõ và t ạ ộ ộ ạ ẩ ẽ ớ ệ ặ ố ướ ế c h t,
i ph m rõ và t i ph m n là hai ph n c u t i ph m đã x y ra, có quan h t t ộ ạ ộ ầ ả ộ ạ ẩ ệ ỷ ạ ả
l ngh ch v i nhau. Ph n “rõ” càng l n thì ph n “ n” càng nh và ng ệ ầ ầ ẩ ớ ớ ỏ ị ượ ạ i. c l
Ph n rõ là ph n có th kh ng đ nh m t cách ch c ch n vì d a trên các con s ộ ự ể ầ ẳ ầ ắ ắ ị ố
th ng kê c th . Trong khi đó, ph n n là ph n mà không th có đ ụ ể ầ ẩ ể ầ ố ượ ự ự c s s
kh ng đ nh ch c ch n vì d a trên s suy đoán. Trong đó, ph n rõ là m t trong ự ự ắ ắ ẳ ầ ộ ị
các c s c a s suy đoán này. ơ ở ủ ự
T i ph m rõ so v i t i ph m th c t có th đ t đ c các t l khác nhau ớ ộ ạ ộ ự ế ạ ể ạ ượ ỉ ệ ở
i danh, ph m vi không gian và ph m vi th i gian khác nhau các ph m vi t ạ ộ ạ ạ ờ
nh ng luôn có ý nghĩa đ c bi ư ặ ệ ố t vì v a ph n ánh th c tr ng đ u tranh ch ng ừ ự ả ạ ấ
c và xã h i v a là c s c n thi t đ nghiên c u t t ộ i ph m c a Nhà n ủ ạ ướ ơ ở ầ ộ ừ ế ể ứ ộ i
ph m n. ạ ẩ
Nghiên c u v tình hình t i ph m là nghiên c u tình hình t i ph m th c bao ứ ề ộ ứ ạ ộ ự ạ
i ph m rõ và t i ph m n. “ B c tranh” th c tr ng c a t g m c t ồ ả ộ ạ ộ ạ ẩ ủ ộ ứ ự ạ ạ i ph m
ph i là “b c tranh” t ng h p c a c t i ph m rõ và t ả ộ ủ ứ ả ổ ợ ạ ộ ề i ph m n. V lí ạ ẩ
thuy t, khi nghiên c u tình hình t i ph m c th , chúng ta ph i b t đ u và ứ ế ộ ả ắ ầ ụ ể ạ
ch y u nghiên c u t i ph m rõ. Các mô t , đánh giá, gi i thích cũng nh d ủ ế ứ ộ ạ ả ả ư ữ
c h t và ch y u là d a trên t i ph m rõ. Nghiên c u t li u tr ệ ướ ủ ế ự ế ộ ứ ộ ạ ạ ẩ i ph m n
đ ượ c ti n hành sau và k t qu c a nó ch đ ế ả ủ ỉ ượ ử ụ ả c s d ng có tính tham kh o ế
thêm khi nghiên c u tình hình t ứ ộ i ph m. ạ
c. Ch s t ỉ ố ộ i ph m ạ
Ch s t i ph m trong ỉ ố ộ i ph m đ ạ ượ c xác đ nh đ tìm hi u m c đ ph bi n t ể ổ ế ộ ứ ộ ể ị ạ
i ph m không th b qua ch dân c . Khi đánh giá th c tr ng c a tình hình t ự ủ ư ạ ộ ể ỏ ạ ỉ
i ph m, nh t là khi đánh giá th c tr ng c a tình hình t i ph m qua các s t ố ộ ự ủ ạ ấ ạ ộ ạ
kho ng th i gian khác nhau trên m t đ a bàn ho c các đ a bàn khác nhau ộ ị ặ ở ả ờ ị
trong cùng kho ng th i gian nh t đ nh. Ch s t c tính theo t ỉ ố ộ ấ ị ả ờ i ph m đ ạ ượ ỷ ệ l
i) trên 100.000 ng i dân (ho c 10.000 dân). s t ố ộ i ph m (ho c v ph m t ặ ụ ạ ạ ộ ườ ặ
C n l u ý là ch s t i ph m luôn đ ầ ư ỉ ố ộ ạ ượ c xác đ nh g n li n v i m t đ a bàn ề ộ ị ắ ớ ị
nh t đ nh và trong m t kho ng th i gian nh t đ nh. Ví d s v ụ ố ụ c ấ ị ấ ị ả ộ ờ ướ ả p tài s n
trên đ a bàn t nh A là 655 v trong năm 2012. Dân c c a t nh A năm 2012 là ư ủ ỉ ụ ỉ ị
560.000 ng i. Do đó, ch s t i c p tài s n trên đ a bàn t nh N năm 2007 s ườ ỉ ố ộ ướ ả ị ỉ ẽ
là: (655 x 100.000) : 560.000 = 1,17.
d. Thông s v n n nhân. ố ề ạ
Thông s v n n nhân đóng vai trò quan tr ng trong vi c mô t ố ề ạ ệ ọ ả ự ạ th c tr ng
thông s v n n nhân c n làm rõ các c a tình hình t ủ ộ i ph m. Đ làm sang t ể ạ ỏ ố ề ạ ầ
v n đ sau đây: ấ ề
- S l ố ượ ng n n nhân ạ
- Thông tin v đ c đi m nhân thân c a n n nhân ủ ạ ề ặ ể
- Thi t h i mà n n nhân ph i gánh ch u nh thi ệ ạ ư ạ ả ị ệ ạ ề ấ t h i v th ch t, v t ch t, ể ậ ấ
tâm lí
- tình hu ng tr thành n n nhân ở ạ ố
Nh ng thông tin này r t quan tr ng đ i v i c quan ho ch đ nh chính sách ố ớ ở ữ ấ ạ ọ ị
phòng ng a nh m giúp các c quan này đ a ra nh ng gi ữ ư ừ ằ ơ ả ớ i pháp phù h p v i ợ
th c t ự ế cũng nh ph i có bi n pháp c nh báo ng ệ ư ả ả ườ ủ ộ i dân đ h ch đ ng ể ọ
phòng tránh không tr thành n n nhân c u t ở ả ộ ạ i ph m. ạ
2. Di n bi n c a tình hình t ế ủ ễ ộ i ph m ạ
Di n bi n c a tình hình t i ph m là s ph n ánh xu h ế ủ ễ ộ ự ả ạ ướ ặ ng tăng, gi m ho c ả
ng đ i c a t i ph m nói chung (ho c m t t i ho c nhóm t ổ n đ nh t ị ươ ố ủ ộ ộ ộ ạ ặ ặ ộ i
ấ ph m) x y ra trong m t kho ng th i gian nh t đ nh và trên m t đ a bàn nh t ấ ị ộ ị ả ạ ả ộ ờ
đ nh. ị
Nghiên c u di n bi n tình hình t i ph m ứ ế ễ ộ ạ có ý nghĩa quan tr ng, nó không ch ọ ỉ
i ph m – tình hình t c rõ nét giúp cho nh n di n “ b c tranh” v t ệ ề ộ ứ ậ ạ ộ i ph m đ ạ ượ
mà còn giúp cho vi c d đoán (tuy ch là t ệ ự ỉ ươ ng đ i) xu h ố ướ ủ ng v n đ ng c a ộ ậ
đó giúp cho vi c xây d ng bi n pháp t ộ i ph m trong th i gian ti p theo, t ờ ế ạ ừ ự ệ ệ
phòng ng a t ừ ộ i ph m c a c quan ch c năng sát v i th c ti n. ứ ự ễ ủ ơ ạ ớ
Di n bi n c a tình hình t ế ủ ễ ộ ạ i ph m có th b thay đ i do tác đ ng c a hai lo i ổ ể ị ủ ạ ộ
y u tế ố:
+ Các y u t xã h i nh : s tăng tr ng hay suy thoái c a n n kinh t ế ố ư ự ộ ưở ủ ề ế ấ , v n
các thành ph l n... đ di dân, s gia tăng dân s ề ố ở ự ố ớ
+ S thay đ i v m t pháp lí trong đó, s thay đ i c a pháp lu t hình s trong ổ ề ặ ổ ủ ự ự ự ậ
vi c m r ng ho c thu h p t i ph m cũng nh bi n pháp x lí hình s cũng ở ộ ẹ ộ ệ ặ ư ệ ử ự ạ
nh h ng đáng k đ n xu h ả ưở ể ế ướ ng v n đ ng c a t ộ ủ ộ ậ i ph m. ạ
Vi c đánh giá di n bi n c a tình hình t ủ ễ ế ệ ộ ả i ph m có th đ t ra trong kho ng ể ặ ạ
th i gian ng n hay dài ph thu c vào m c đích, nhi m v c a ng i nghiên ụ ủ ụ ụ ệ ắ ờ ộ ườ
ng d t ra trong c u.ứ Vi c nghiên c u di n bi n c a tình hình t ủ ứ ệ ế ễ ộ i ph m th ạ ườ ặ
kho ng th i gian 5 năm (ho c 10) vì kho ng th i gian này t ặ ả ả ờ ờ ươ ng đ i n đ nh ố ổ ị
nên nh n đ nh có đ chính xác cao. Nghiên c u trong kho ng th i gian này s ứ ậ ả ộ ờ ị ẽ
c quy lu t v n đ ng c a t giúp cho vi c tìm ra đ ệ ượ ậ ậ ủ ộ ộ i ph m. ạ
Ví d : S v c ụ ố ụ ướ p tài s n trên đ a bàn t nh A t ị ả ỉ ừ năm 2007 đ n năm 2012 nh ế ư
sau:
Năm Tăng S vố ụ
2007 40(100%)
2008 42 5%
2009 47 17,5%
2010 53 32,5%
2011 55 37,5%
2012 60 50%
D a vào b ng trên ta th y t i c năm 2007 ấ ộ ướ ự ả p tài s n trên đ a bàn t nh A t ị ả ỉ ừ
ng tăng d n. đ n năm 2012 có xu h ế ướ ầ
3. C c u và tính ch t c a tình hình t ấ ủ ơ ấ ộ i ph m ạ
C c u c a tinh h ình t i ph m là t l ơ ấ ủ ộ ỉ ệ ạ , m i t ố ươ ng quan gi a các nhóm ữ
i, lo i t i ( đ t ộ ạ ộ ượ ộ ổ c phân chia theo nh ng căn c khác nhau) trong m t t ng ứ ữ
th các t m t đ a ph ng và trong m t kho ng th i gian ể ộ i ph m đ ạ ã x y ra ả ở ộ ị ươ ả ộ ờ
nh t đ nh. ấ ị
C c u c a t ơ ấ ủ ình hình t ộ ủ i ph m th hi n các m i quan h bên trong c a ố ể ệ ệ ạ
tình hình t ộ ư ộ ổ i ph m theo nh ng tiêu th c ( đ c đi m) nh t đ nh nh đ tu i, ặ ấ ị ứ ữ ể ạ
gi i tính, đ a bàn ph m t i, ngh nghi p, khách th lo i, lo i t ớ ạ ị ộ ể ạ ạ ộ ệ ề ứ i, hình th c
i danh, hình ph t... C c u c a t l i, t ỗ ộ ạ ơ ấ ủ ình hình t ộ ấ i ph m cho th y tính ch t ạ ấ
i ph m. ví d nh c c u lo i t i, h ình ph t cho th y tính c a tình hình t ủ ộ ụ ạ ư ơ ấ ạ ộ ạ ấ
ch t m c đ nguy hi m c a tình hình t i ph m, đ a bàn ph m t i cho th y s ứ ộ ủ ể ấ ộ ạ ạ ị ộ ấ ự
ph bi n ổ ế ở các đ a bàn... ị
Cách tính c c u, s d ng s t ử ụ ơ ấ ố ươ ng đ i c c u. công th c ứ ố ơ ấ
Mbf
Ycc= *100%
Mts
Ycc là s tố ươ ng đ i c c u ( %) ố ơ ấ
Mbf là s l ng ng i c a t ng nhóm ph m t ố ượ ườ i ph m t ạ ộ ủ ừ ạ i ố
i Mts là t ng s ng ổ ố ườ i ph m t ạ ộ
*C c u c a tình hình t i ph m g m các ch s c b n sau đây ơ ấ ủ ộ ỉ ố ơ ả ạ ồ
- T tr ng và m i t ng quan c a các t i ph m ít nghiêm tr ng, nghiêm ỷ ọ ố ươ ủ ộ ạ ọ
tr ng, r t nghiêm tr ng và đ c bi t nghiêm nghiêm tr ng ( kho n 8 BLHS ). ấ ặ ọ ọ ệ ả ọ
Vi c phân chia t ệ ộ ể i ph m nh trên căn c vào tính ch t và m c đ nguy hi m ứ ộ ứ ư ạ ấ
cho xã h i c a t i ph m và m c cao nh t c a khung hình ph t. Khi đánh giá ộ ủ ộ ấ ủ ứ ạ ạ
v c c u c a tình hình t ề ơ ấ ủ ộ i ph m, n u trong t ng th chung các t ổ ế ể ạ ộ ả i ph m s y ạ
ra mà nhóm t l n thì l ộ ấ i r t nghiêm tr ng và đ c bi ọ ặ ệ t nghiêm tr ng chi m t ọ ế ỷ ệ ớ
ph n ánh tính ch t , m c đ nguy hi m cao c a tình hình t i ph m đ i v i xã ứ ộ ủ ể ấ ả ộ ố ớ ạ
i ph m s r t khó khan, ph c t p và h i. Công tác đ u tranh phòng ch ng t ộ ấ ố ộ ứ ạ ẽ ấ ạ
quy t li t. Trái l i n u nhóm t i ít nghiêm tr ng và nghiêm tr ng chi m t ế ệ ạ ế ộ ế ọ ọ ỷ ệ l
i ph m không l n thì tính ch t, m c đ nguy hi m cho xã h i c a tình hình t ớ ứ ộ ộ ủ ể ấ ộ ạ
cao và công tác phòng ch ng t i ph m s đ n gi n h n. ố ộ ẽ ơ ả ạ ơ
i đã đ c s p x p, phân chia các - T tr ng, t ỷ ọ ươ ng quan gi a các nhóm t ữ ộ ượ ắ ế
ch ươ ọ ng trong BLHS năm 1999 căn c vào v tri, tính ch t và t m quan tr ng ứ ấ ầ ị
i ph m an ninh qu c gia c a khách th lo i..Ví d : T tr ng c a các t ủ ụ ỷ ọ ể ạ ủ ộ ạ ố
( ch ng XI), t ươ ỷ ọ tr ng c a các t ủ ộ ẩ i ph m tính m ng, s c kh e, nhân ph m, ứ ạ ạ ỏ
i ( ch ng XII BLHS)... danh d c a con ng ự ủ ườ ươ
- T tr ng và m i t ỷ ọ ố ươ ng quan gi a t ng lo i t ữ ừ ạ ộ i ph m đ ạ ượ c quy đ nh trong ị
cùng m t ch ng c a BLHS. Ví d : m i t ng quan gi a các t i gi t ng ộ ươ ố ươ ụ ủ ữ ộ ế ườ i,
ng tích, hi p dâm... trong nhóm t c ý gây th ố ươ ế ộ ứ i xâm ph m tính m ng, s c ạ ạ
kh e...( ch ng XII BLHS năm 1999). ỏ ươ
- T tr ng m i t ng quan gi a các t ỷ ọ ố ươ ữ ộ ố i c ý v i các t ớ ộ i vô ý( đi u 9 và 10 ề
BLHS năm 1999)
- T tr ng và m i t ỷ ọ ố ươ ng quan c a nh ng t ủ ữ ộ i nguy hi m và ph bi n nh t ấ ổ ế ể
T i nguy hi m và ph bi n đ ổ ế ượ ể ộ c xác đ nh trong t ng th i gian và ừ ờ ị ở
ng nh t đ nh. Hi n nay nh ng t i sau đ c coi là nguy hi m và t ng đ a ph ị ư ươ ấ ị ữ ệ ộ ượ ể
ph bi n: các t i ph m v ma túy, buôn l u, mua bán ph n , ch a và môi ổ ế ộ ụ ữ ứ ề ạ ậ
gi i m i dâm, gi t ng i, hi p dâm,c ý gây th ng tích, c p, c p gi ớ ạ ế ườ ế ố ươ ướ ướ ậ t,
tr m c p, l a đ o, l m d ng tín nhi m chi m đo t tài s n tham ô, h i l ệ ừ ả ố ộ ... ụ ế ạ ắ ạ ả ộ
i nguy hi m và ph bi n chi m t Khi đánh giá ch s này, n u các t ỉ ố ế ộ ổ ế ể ế ỷ ọ tr ng
cao và mang tính n đ nh thì tính ch t m c đ nguy hi m cho xã h i c a tình ứ ộ ộ ủ ể ấ ổ ị
hình t i ph m r t cao. Trái l i các t ộ ạ ấ ạ ộ i ph m nguy hi m và ph bi n l ể ổ ế ạ ạ ế i chi m
t i ph m v ma l ỷ ệ nh thì đó là đi u đáng m ng cho xã h i. Ví d các t ừ ụ ề ỏ ộ ộ ề ạ
túy,gi t ng i, hi p dâm... là các t i ph m nguy hi m cao mà chi m t ế ườ ế ộ ể ế ạ ỷ ọ tr ng
ngày càng gia tang thì ph n ánh tính ch t, m c đ nguy hi m cao c a tình ứ ộ ủ ể ả ấ
hình t ộ i ph m. ạ
ph m tái ph m -T tr ng t ỷ ọ ộ ạ ạ
- T tr ng t ỷ ọ ộ i ph m có t ạ ch c ổ ứ
i ph m c a ng i ch a thành niên - T tr ng t ỷ ọ ộ ủ ạ ườ ư
i ph m theo gi i tinh - T tr ng t ỷ ọ ộ ạ ớ
- T tr ng tính theo v trí đ a lý c a t i ph m t c là s phân b t i ph m theo ỷ ọ ủ ộ ị ị ố ộ ứ ự ạ ạ
lãnh th và đi m dân c . ư ể ổ
i ph m còn đ - Ngoài ra c c u c a tình hình t ơ ấ ủ ộ ạ ượ ệ c nghiên c u theo d u hi u ứ ấ
v trình đ văn hóa, ngh nghi p, tôn giáo, theo đ ng c ph m t ệ ề ề ạ ộ ơ ộ ộ ủ i...c a
ng i. ườ i ph m t ạ ộ
Nh v y, thông qua các ch s v c c u c a tình hình t i ph m, chúng ỉ ố ề ơ ấ ủ ư ậ ộ ạ
ta xác đ nh đ c tính ch t c a tình hình t i ph m. Tính ch t c a tình hình t ị ượ ấ ủ ộ ấ ủ ạ ộ i
ph m th hi n rõ nét trong các ch s v các t ỉ ố ề ể ệ ạ ộ ổ ế i ph m nguy hi m và ph bi n ể ạ
nh t, ch s v tái ph m, ph m t i có t i ph m c a ng ỉ ố ề ạ ấ ạ ộ ch c, t ổ ứ ộ ủ ạ ườ ư i ch a
i. thành niên và các đ c đi m nhân than ng ặ ể ườ i ph m t ạ ộ
các vùng lãnh th , dân c khác nhau th ì c c u t i ph m cũng không Ở ổ ư ơ ấ ộ ạ
gi ng nhau, ch ng h n gi a các t nh mi n núi v i mi n đ ng b ng, thành ph ữ ề ề ạ ẳ ằ ố ồ ớ ỉ ố
ì c c u t i ph m cũng khác nhau. S dĩ nh v y là v i nông thôn th ớ ơ ấ ình hình t ộ ạ ở ư ậ
do c c u c a t nh ơ ấ ủ ình hình t ộ i ph m ph thu c vào nhi u y u t ộ ế ố ụ ề ạ ư ặ ể đ c đi m
kinh t ã h i c a các vùng, các đ a ph - xế ộ ủ ị ươ ạ ứ ậ ng. Các truy n th ng đ o đ c, t p ố ề
t c, thói quen, văn hóa, c c u đ tu i... ụ ộ ổ ơ ấ
c u và tính ch t c a t i ph m cho phép chúng Nghiên c u cứ ơ ấ ấ ủ ình hình t ộ ạ
ng h ng c a công tác phòng ch ng t i ph m vào các nhóm t ta đ ra ph ề ươ ướ ủ ố ộ ạ ộ i,
lo i t i nguy hi m và ph bi n hi n nay. ạ ộ ổ ế ể ệ
K t lu n
ế
ậ
Tình hình t i ph m là n i dung quan tr ng c a t ộ ủ ộ ạ ộ ọ ệ i ph m h c b i vì vi c ọ ờ ạ
ho ch đ nh các chính sách phòng ng a t i ph m nh m ki m soát t ừ ộ ạ ị ể ằ ạ ộ ạ i ph m
tr c h t ph i d a trên c s nghiên c u ướ ế ả ự ơ ở ứ toàn di n v tình hình t ệ ề ộ ạ i ph m.
Trên c s nh ng đ c tr ng c a tình hình t ặ ơ ở ữ ủ ư ộ ố ề ự i ph m qua các thông s v th c ạ
tr ng c a tình hình t i ph m, di n bi n c a tình hình t ủ ạ ộ ế ủ ễ ạ ộ ơ ấ ủ i ph m, c c u c a ạ
tình hình t i ph m, tính ch t c a tình hình t i ph m đ t đó có các gi i pháp ộ ấ ủ ạ ộ ể ừ ạ ả
phòng ng a, ngăn ch n hi u qu t i ph m x y ra. ả ộ ừ ể ặ ả ạ
DANH M C TÀI LI U THAM KH O
Ụ
Ả
Ệ
ng Đ i h c Lu t Hà N i, ườ ạ ọ ộ Giáo trình t ậ ộ i ph m h c ạ ọ , Nxb. CAND, Hà N i,ộ
* Tr 2012.
Giáo trình t i ph m h c, ộ ộ ọ Nxb. Đ i h c qu c gia, Hà N i, ạ ọ ạ ố
* Đ Ng c Quang, ọ ỗ 1999
Giáo trình t ủ ế ộ i ph m h c ạ ọ , Nxb. Giáo d c, Hà ụ
* D ng Tuy t Miên (ch biên), ươ N i, 2010. ộ
* Bàn v tình hình TP - T p chí Toà Án Nhân Dân s 24 tháng 12/2007 ề ạ ố
ấ ạ ộ i ph m - GS Nguy n Ng c Hoà (năm 2006 - trang ọ ễ ạ
* T i ph m và c u thành t ộ 211)
* TPH nh p môn - TS D ng Tuy t Miên. ươ ế ậ
