CH
NG IV: H P S T Đ NG
ƯƠ
Ộ Ố Ự Ộ
ng này, ng i h c có kh năng :
ả ộ ộ ố ự ộ
các b ph n c a h p s t ả ặ
đ ng. ủ đ ng cho đ ng c đ t d c và đ t ngang. ơ ặ ọ ộ ố ự ộ đ ng khác nhau. ạ
đ ng. ủ ộ ề ả ộ
Sau khi h c xong ch ườ ọ ươ ọ Gi i thích c u t o và ho t đ ng c a m t h p s t ạ ộ ấ ạ ả Mô t ộ ậ ộ Phân lo i các ki u h p s t ố ự ộ ể Gi i thích dòng truy n công su t qua các bánh răng h p s t ấ Trình bày s khác nhau gi a h p s t ộ ặ đ ng cho đ ng c đ t d c và đ t ố ự ộ ơ ặ ọ ố ự ộ ự ữ ộ ngang.
ữ ử ể
ư ỏ i thích nguyên lý ho t đ ng c b n c a h p s t ả ươ ố ự ộ ạ ộ ặ ộ Phân tích các nguyên nhân h h ng, bi n pháp ki m tra và s a ch a. ng này gi ộ ượ ơ ả ủ ộ đ ng cho đ ng c đ t d c và đ t ngang đ ơ ặ ọ ắ ỹ ộ
ệ ầ ạ ệ Ch ơ đ ng cho đ ng c ơ ả ử đ t d c và đ t ngang. H p s t c s ố ự ộ ặ ọ ộ ặ ủ d ng r ng rãi. Do đó, các nhà k thu t ph i n m k nguyên t c ho t đ ng c b n c a ậ ộ ụ ả ắ ỹ ạ ộ h p s t đ ng đ chu n đoán và s a ch a thành công các b ph n c a nó. Trong ử ủ ữ ố ự ộ ộ ậ ể c tr r t khá t, ngh đ đ ng là m t ngh đ t bi các x ả ấ ề ượ ệ ộ ố ự ộ ộ ử ưở ng này giúp b n n m b t hi u bi và luôn luôn c n thi ạ ộ t c b n v ho t đ ng ề ế ơ ả ắ ươ bên trong c a h p s t đ ng cho đ ng c đ t d c và đ t ngang. ơ ặ ọ ủ ẩ ng, vi c s a ch a h p s t ữ t. Ch ế ố ự ộ ề ặ ể ắ ặ ộ ộ
I. CÔNG D NG - PHÂN LO I - YÊU C U : Ụ Ạ Ầ
H p s t ộ ề ể ả ơ ộ ấ ầ ố ộ ể đ ng cho phép đ n gi n hóa vi c đi u khi n h p s . Quá trình chuy n ố ự ử ắ ề ơ ể ố ộ ệ ề ạ ố ệ đ ng c xu ng khi sang s . H p s t ề ừ ộ s truy n phù h p v i đi u ki n chuy n đ ng. Do đó t o đi u ki n s ệ ề ợ i u công su t c a đ ng c . ấ ủ ọ ỷ ố ư ố ư ớ ộ ơ
I.1. Công d ng: ụ ố ự ộ s êm d u, không c n c t công su t truy n t ố ị ch n t đ ng t ộ ự d ng g n nh t ẩ ụ I.2. Phân lo i:ạ
đ ng: Hi n nay s d ng trên xe có hai lo i h p s t ạ ộ ố ự ộ
ử ụ ố ự ộ ố ự ộ ộ đ ng có c p. ấ đ ng vô c p. ấ đ ng vô c p ít đ ượ ế ạ ứ ạ ộ ệ ơ i thi u h p s t các chuyên đ . H p s t ề ớ ở ộ c s d ng h n do công ngh ch t o ph c t p giá thành ệ ố ự đ ng có c p, còn h p s t ố ự ộ ấ ồ đ ng có c p g m ộ ố ự ộ ộ ấ ậ ộ ủ ự ủ ự ế ộ ộ ợ
ệ - H p s t ộ - H p s t ộ H p s t ử ụ ấ ố ự ộ ng này ch y u gi cao. Do đó trong ch ủ ế ươ đ ng vô c p, chúng ta tham kh o thêm ả ấ có ba b ph n chính: + Truy n đ ng th y đ ng(Ly h p th y l c hay bi n mô th y l c). ủ ề + H p s hành tinh. + H th ng đi u khi n. ố ộ ệ ố ề ể
I.3. Yêu c u: ầ H p s t ả ả ầ ố ự ộ ả ẹ ề
ng đ i l n.
ượ
đ ng đ m b o các yêu c u sau: ộ - Thao tác đi u khi n h p s đ n gi n nh nhàng. ố ơ ể ộ ng đ ng l c kéo cao. - Đ m b o ch t l ả ả ự ộ ấ ượ - Hi u su t truy n đ ng ph i t ệ ả ươ ộ ấ ố ớ ề - Đ tin c y l n, ít h h ng, tu i th cao. ộ ọ ổ ư ỏ ậ ớ - K t c u ph i g n, tr ng l ng nh . ả ọ ế ấ ỏ ọ I THI U V H P S T Đ NG II. GI Ệ Ề Ộ Ố Ự Ộ Ớ II.1. H p s t ố ự ộ ộ ư ộ đ ng là gì? ố ườ ặ ố t k đ thích ng công su t đ ng c v i đi u ki n t thi ượ c ng xá. Khi tài x đang Gi ng nh h p s th ế ế ể ng, H p s t ộ ấ ộ ứ đ ng cho đ ng c đ t d c và đ t ngang đ ơ ặ ọ ố ự ộ i và đ ơ ớ ộ ệ ả ườ ề ế
67
ố ạ ể ố ượ ộ ủ ự c s d ng đ chuy n s khi đ p chân ga ể ể ơ ố ượ lái xe v i h p s th ớ ộ nh m m c đích tăng t c đ xe. Khi lái xe lên d c hay khi đ ng c không có đ l c đ ụ ằ leo d c t ố ạ ố ề ố ấ ầ ộ ộ ng xuyên nh n bi ầ ề ườ ử ụ ố c chuy n v s th p. t đ i v i lái xe là ph i th ả ế ả t t i ậ và t c đ đ ng c đ chuy n s phù h p. ố ố ự ộ ủ ầ ể ể ế ố ớ ợ t nh v y c a lái xe là không c n thi ế ố ư ậ ố ế ậ ệ đ ng t i th i đi m thích h p nh t theo t ng, c n sang s đ ố ườ ố i s đang ch y, h p s đ ạ Vì các lý do trên nên đi u c n thi ể ố ơ ể ộ ộ đ ng, nh ng nh n bi h p s t Ở ộ ữ ố ầ ả c th c hi n m t cách t ự ộ ự ệ ể ạ ấ ộ ờ ợ
đ ng:
t, lái xe ế ấ không c n ph i chuy n s mà vi c chuy n s lên hay xu ng đ n s thích h p nh t ợ ố ể đ ố i đ ng c và t c ượ ơ ả ộ đ xe. ộ II.2. u đi m c a h p s t ố ự ộ Ư ng, h p s t ộ ủ ộ ố ườ ể
đ ng có các u đi m sau: ư ố ự ộ ơ ệ ự ệ ố
ạ ỏ ể ằ ệ ắ ỏ ợ th ườ
ể So v i h p s th ớ ộ - H p s t đ ng th c hi n vi c chuy n s chính xác h n. ố ự ộ ộ - Nó làm gi m m t m i cho lái xe b ng cách lo i b các thao tác c t ly h p và ả ng xuyên ph i chuy n s . ố ả - Nó chuy n s m t cách t ớ ộ ợ ự ộ ố ế i các t c đ thích h p v i các ch t ph i thành th o các k thu t lái xe ả ạ ậ ỹ ộ ị ạ ế ể ố ộ ể ả ậ ứ ạ
- Nó tránh cho đ ng c và dòng d n đ ng kh i b quá t ộ ả ằ i, do nó n i chúng b ng ố
đ ng và êm d u t đ lái xe do v y gi m b t cho lái xe s c n thi ự ầ ớ khó khăn và ph c t p nh v n hành ly h p. ư ậ ợ ẫ ơ ỏ ị ộ t h n so v i n i b ng c khí. th y l c (qua bi n mô) t ớ ố ằ ố ơ ủ ự ế ơ
III. CÁC B PH N CHÍNH VÀ CH C NĂNG C B N C A CHÚNG: Ứ Ộ Ậ Ơ Ả Ủ
Có nhi u h p s t đ ng khác nhau, chúng đ ộ ộ ố ự ộ ứ ượ ạ ộ ấ ạ ủ ố ồ ậ ự ệ ố ự ộ ứ ả ế ợ ầ ớ ư ể ể ơ ả ộ ố ộ ộ ậ t đ y đ ho t đ ng c a h p s t ế ầ ố ự ộ ủ ề ộ c các nguyên lý c b n c a các b ph n chính. H p s t ậ ạ ộ ủ ủ ơ ả ố ự ộ ậ ộ ộ
c c u t o theo m t vài cách khac ề ộ nhau nh ng ch c năng c b n và nguyên lý ho t đ ng c a chung1 là gi ng nhau. H p ư đ ng bao g m m t s b ph n chính. Chúng th c hi n ph n l n các ch c năng s t ố ự ộ ặ đ ng, các b ph n này v n hành chính xác cũng nh ph i k t h p ch t c a h p s t ộ ủ đ ng, đi u quan tr ng là ch v i nhau. Đ hi u bi ọ ẽ ớ ph i n m đ ồ đ ng g m ượ ả ắ các b ph n chính sau: ộ ậ ộ ế ộ ộ ề ộ ề ố
ầ
ế
ắ ở ụ tr c vào h p s và đ ộ ố ằ - B bi n mô. - B bánh răng hành tinh. - B đi u khi n th y l c. ể ủ ự - B truy n đ ng bánh răng cu i cùng. ộ - các thanh đi u khi n. ể ề - D u h p s t đ ng. ộ ố ự ộ III.1. Bi n mô th y l c: ủ ự Bi n mô th y l c đ ượ ế ỷ c g n ộ ề ủ ự ấ khu u thông qua t m truy n đ ng. Bi n mô có tác d ng nh bánh đà c a đ ng c . ơ ụ ế ộ c l p b ng bulông vào tr c ụ ượ ắ ư ủ
Ch c năng c a b bi n mô: ủ
ộ ế ứ - Tăng mô men do đ ng c t o ra. ộ - Đóng vai trò nh m t ly h p th y l c đ truy n hay không truy n mômen đ ng ể ộ ư ộ ơ ạ ợ ủ ự ề ề
ủ ự ộ ộ ơ
c đ n h p s . ố ộ ơ ế ụ ấ ộ ẫ - H p th các dao đ ng xo n c a đ ng c và h th ng th y l c. ủ ắ - D n đ ng b m d u c a h th ng đi u khi n th y l c. ệ ố ệ ố ủ ự ủ ề ể ầ ơ
III.2. B bánh răng hành tinh: ộ
68
ộ ồ ẫ ủ ự ấ ầ ổ ố ể ộ ầ ạ ộ ủ ề ấ ộ ể ể ề ơ ộ ụ ủ ộ ụ ượ ằ ể c êm. Ch c năng c a b bánh răng hành tinh nh sau: ư
c mômen và t c đ quay ể ạ ượ ề ố ộ ợ B bánh răng bao g m: các bánh răng hành tinh đ thay đ i t c đ đ u ra, ly h p và phanh hãm d n đ ng b ng áp su t d u th y l c đ đi n khi n ho t đ ng c a bánh răng hành tinh, các tr c đ truy n công su t đ ng c , và các vòng bi giúp cho truy n ề đ ng quay c a tr c đ ộ ộ ế ộ ề ớ
ể ạ ề ể
i khi xe đ . ỗ ấ ấ ạ ả ố ộ ơ
ủ ứ - Cung c p m t vài t s truy n bánh răng đ đ t đ ấ ỷ ố phù h p v i các ch đ ch y xe và đi u khi n c a lái xe. ủ ạ ợ - Cung c p bánh răng đ o chi u đ ch y lùi. ả - Cung c p v trí s trung gian đ cho phép đ ng c ch y không t ị ể III.3. H th ng đi u khi n th y l c: ề ệ ố ủ ự ể
ớ ơ ạ ầ ầ ể ề ủ ự ệ ố ộ ậ ầ ồ ố ể ề ủ ự ủ ệ ố Ch c năng c a h th ng đi u khi n th y l c nh sau: ề ư
ầ
ề ấ ỉ ể ộ ế ơ
ủ ự ơ ố
ệ ể ề ế ấ
ủ
t chuy n đ ng quay b ng d u. ể ằ ầ
H th ng đi u khi n th y l c bao g m các te d u, b m d u, các lo i van v i các ch c năng khác nhau, các khoang và ng d n d u, phanh và các b ph n khác c a ủ ứ ẫ h th ng đi u khi n th y l c. ệ ố ủ ự ứ - Cung c p d u th y l c đ n b bi n mô. ế ủ ự - Đi u ch nh áp su t th y l c do b m d u t o ra. ầ ạ ủ ự ấ i tr ng đ ng c và t c đ xe thành “tín hi u” th y l c. - Chuy n hóa t ộ ả ọ ộ ể ạ ộ - Cung c p áp su t th y l c đ n các ly h p và phanh đ đi u khi n ho t đ ng ể ợ ủ ự ấ c a bánh răng hành tinh. - Bôi tr n các chi ti ế ơ - Làm mát bi n mô và h p s b ng d u. ầ
ộ ế ố ằ III.4. Liên k t đi u khi n b ng tay: ề ộ ằ
H p s t đ ng chuy n lên s cao và xu ng s th p m t cách t ộ ố ố ế ố ự ộ ể ể ố ấ ộ ề ể đ ng. Tuy nhiên ự ộ đ ng b ng tay. Các liên ằ ế ể ầ ộ cũng có hai liên k t đ cho phép lái xe đi u khi n h p s t ố ự ộ k t này bao g m: C n và cáp ch n s , cáp chân ga và b m ga. ướ ọ ế ố ố ế ộ ồ ố ọ ể ỗ ượ ạ C n ch n s dùng đ ch n ch đ lái xe: Ti n hay lùi, s trung gian hay đ xe. ế c truy n chính xác ộ ở ủ ơ ầ ng nh n bàn đ p ga – có nghĩa là đ m c a b m ga – đ ự ướ đ ng tăng hay gi m t c d a vào t ả ề i c a đ ng c ả ủ ộ ộ ố ộ ượ ế ng nh n bàn đ p ga. ổ ấ ạ
ọ ấ ố ằ ể ề ộ
L đ n h p s b ng cáp này. H p s t ố ự ộ và lái xe có th thay đ i đi u đó b ng l ề ượ ằ III.5. B truy n đ ng cu i cùng: ố ộ đ ng có vi sai đ ố ự ộ ộ ộ ộ ộ ề ượ ề ồ ượ ộ ỏ ố ứ ặ ả ủ ề ộ ầ ư ố ố ủ ộ ư ố ắ ố ố
ả đ ng: ầ ộ
t v i các lo i d u khác. Ch c năng t t c là ATF) đ phân bi ố ự ộ đ ng (vi ạ ầ ệ ớ ứ ể ầ ố c đ t n m ngang, h p s và b truy n đ ng cu i Trong h p s t ặ ằ ố ộ c đ t chung trong cùng m t v . B truy n đ ng cu i cùng bao g m m t c p cùng đ ộ ặ ố ộ ộ bánh răng gi m t c cu i cùng và các bánh răng vi sai. Ch c năng c a b truy n đ ng cu i cùng cũng gi ng nh trên xe có c u sau ch đ ng, nh ng nó dùng các bánh răng xo n làm các bánh răng gi m t c cu i cùng. III.6. D u h p s t D u h p s t ố ự ộ ộ c a d u h p s t ế ắ đ ng (ATF): ố ự ộ ủ
ộ ề
ộ ế ề ạ ộ ư ủ ề ể ợ ể ầ
ầ - Truy n mômen trong b bi n mô. - Đi u khi n h th ng đi u khi n th y l c, cũng nh ho t đ ng c a ly h p và ệ ố ủ ự phanh trong ph n h p s . ố ộ ơ t chuy n đ ng khác. ộ ế ể
t chuy n đ ng. ể ế ộ
- Bôi tr n các bánh răng hành tinh và các chi ti - Làm mát các chi ti III.7. V h p s : ố ỏ ộ ố ộ ỏ ộ ứ ồ ế ố ề B v h p s bao g m: V h p s có ch a bi n mô, v h p s có ch a truy n đ ng bánh răng h p s và ph n l n h th ng đi u khi n th y l c; và đuôi h p s có ố ệ ố ỏ ộ ầ ớ ỏ ộ ủ ự ứ ộ ề ể ộ ố ộ ố
69
ộ ố ự ộ ề c l p c đ t trong v h p s phía có vi sai). M t ng thông h i đ ộ ố ỏ ộ ơ ượ ắ ở ỏ ộ ấ
Ạ Ạ Ộ Ủ Ộ Ố Ự Ộ ụ ượ ố ể Ấ
Ạ ộ ế
ớ ủ ự ủ ỷ ộ ế ề để cơ ụ ế ế
s :ố thể ố đ ng có vi sai không có ph n đuôi, và truy n đ ng cu i ch a tr c th c p( h p s t ộ ầ ứ ấ ứ cùng đ phía trên ố ặ h p s đ ngăn không cho áp su t trong v tăng lên quá cao. IV. C U T O VÀ NGUYÊN LÝ HO T Đ NG C A H P S T Đ NG IV.1. C U T O Ấ IV.1.1. B bi n mô: B bi n mô là m t kh p th y l c dùng ộ tr c khu u c a đ ng truy n công su t t ộ ấ ừ ụ đ n tr c tua bin. B bi n mô có hai m c ụ ộ ế ộ đích chính khi truy n mô men đ n h p ề đ ng giúp xe có ợ ự ộ ố ơ ừ ạ ộ - Là m t ly h p t ộ ng ng khi đ ng c đang ch y và h p s ộ đang cài s . ố
ộ ế ế ủ ơ ố - B bi n mô khu ch đ i mômen c a đ ng c khi xe tăng t c đ c i thi n ệ ộ ộ tính năng tăng t c và s c kéo c a đ ng ạ ể ả ủ ứ ố c .ơ
Hình IV-1. B bi n mô ộ ế
ợ ơ ế ướ 1. K t c u: ế ấ ộ ế ầ ộ ậ ồ ộ ế ệ ể ế B bi n mô bao g m: Cánh b m, tuabin, stato và ly h p bi n mô. Tr ợ ộ ế ệ ậ c năm ợ 1970, h u h t các b bi n mô có ba b ph n, ba b ph n này không có ly h p. Ly h p ộ ậ bi n mô đ t ki m nhiên li u. M i b ph n trong b bi n mô ự ế ỗ ộ ba thành ph n đ u có các cánh đ đi u khi n dòng ch t l ng. ể ề ấ ỏ ể
ng là cách b m. Cánh b m đ c s d ng đ ngăn ộ ế c thêm vào đ tăng s ti ượ ầ ậ ạ ử ụ ượ ượ ể ồ ơ ơ ấ ỏ ủ
ự ỗ ơ ộ ế ụ ầ ượ ắ ầ ầ ộ c g n phía sau đ u h p s c a v b bi n mô. B bi n mô đ ượ ỷ ắ ằ ế ề B ph n t o ra ngu n năng l ch n s h n lo n c a ch t l ng. ặ ạ ơ Cánh b m là tr c đ u vào c a b bi n mô. Các cánh t o nên các ph n c a b m ủ ủ c l p v i tr c ớ ụ ỏ ộ ế ố ủ ế ộ ộ ng. Khi đ ng c ch y, đĩa d n đ ng và b bi n mô ạ ộ ế ộ ẫ ẫ ố ườ ộ ế ạ ộ ơ đ khu u b ng bu lông thông qua m t đĩa d n đ ng. Đĩa d n đ ng và bi n mô thay th ẫ cho bánh đà trong h p s th ộ ộ quay theo tr c khu u. ụ
ầ ộ ế ỷ ụ Tuabin là ph n tr c vào c a b bi n mô. May trung tâm c a b bi n mô đ ướ c n i ố ủ ớ c, đ u đ ng c , trong v bi n mô đ i di n v i ượ ệ ủ ặ ỏ ế ơ ộ ầ ố ộ ơ ộ ế v i tr c vào h p s . Tuabin đ t phía tr ố ớ ụ cánh b m. ơ
ng hóa c a bi n mô. Stato có đ ậ ườ ủ ế ằ ả ử Stato là b ph n c ộ ơ ượ ắ ợ ợ ủ ầ ắ ố ỏ ộ ồ ượ ụ ề ề ồ ng kính b ng kho ng m t ộ ườ ộ c g n trên ly h p m t chi u, ly h p m t n a cánh b m hay tuabin. Các cánh stato đ ề ộ chi u đ c g n trên tr c c đ nh. Tr c c đ nh này là ph n kéo dài c a v h p s bao ụ ố ị ề ngoài tr c tuabin. Ly h p m t chi u cho phép stato quay theo chi u him đ ng h và khóa theo chi u con l ụ ố ị ợ ộ i. ề ạ
ế ộ ế ố Năm 1940 đ n năm 1950 m t s h p s s d ng d ng b bi n mô b n hay năm b ậ ộ ố ộ ứ ố ử ụ ộ ứ ậ ơ ộ ụ hay th năm là b ph n tuabin, stato hay cánh b m th hai. ứ ư ng h p b ph n th năm là ba ph n riêng r tuabin cùng v i cánh ầ ợ ứ ẽ ậ ộ ớ ph n. B ph n th t ộ ậ Trong m t s tr ộ ố ườ b m và stato. ơ
ằ ộ ỏ ộ ố ộ ế ắ M t s b bi n mô dùng cho đ ng c c nh làm mát b ng không khí. Chúng có ả ượ c ế ế ệ
ơ ỡ các cánh g n phía sau v b bi n mô đ hút gió làm mát bi n mô. Bi n mô ph i đ ể ỏ ộ ế t sinh ra bên trong chúng. làm mát do nhi 2. Ho t đ ng: ạ ộ
70
Hình IV-2. Ho t đ ng c a bi n mô ạ ộ ủ ế
ộ ớ ộ ấ ể ự ị ộ ơ ạ ủ ủ ự ạ ơ ơ ạ ộ ủ ơ ỏ ế ư ộ ủ ở ề ướ ượ ượ ỏ ơ ờ ồ c truy n vào ch t l ng bi n thành v n t c c a ch t l ng. ượ ấ ỏ đi u ki n gi ơ ấ ỏ và n i. Ch đ gi ộ ữ ở ề ạ ộ ậ ố ủ ệ ố ế ộ ố ả ọ Bi n mô là m t kh p th y l c. Nó truy n công su t qua s d ch chuy n đ ng h c ế ề c a ch t l ng. Khi đ ng c ho t đ ng, cánh b m ho t đ ng nh m t b m ly tâm. ấ ỏ ộ c hút t c nh ngoài c a cánh b m, và do biên d ng c a v bi n mô, Ch t l ng đ ừ ạ ấ ỏ c tuabin. B i vì cánh b m quay theo chi u kim đ ng ch t l ng đ ồ c đ y v phía tr ấ ỏ ề ẩ h , ch t l ng cũng quay theo chi u kim đ ng h khi nó r i kh i cánh b m. Công su t ấ ấ ỏ ồ ề ồ c c a bi n mô đ ế ơ ủ ộ ế ứ ế ạ ộ ể ừ ế ề ế ộ ữ ả B bi n mô hai b ph n chính ho t đ ng x y ậ ra khi xe đ ng yên mà đ ng c v n đang ho t đ ng, và ch đ n i x y ra sau khi xe ơ ẫ ộ sang ch đ n i khi xe tăng t c đ n m t t c đ n đ nh. Vi c chuy n t ế ộ ố ị ộ ổ tăng t c. Các xe hi n đ i s d ng ly h p bi n mô trong tr ạ ử ụ ệ ợ ế ả ừ ch đ gi ế ộ ữ ườ ố ắ ộ ơ ớ ố ỏ ơ ế ơ ế ế ầ ấ ỏ ở ề cánh b m. Khi năng l ỏ ấ ỏ ả ơ ằ ờ ỏ ượ i tâm cánh b m và t ạ ở ạ ậ ơ ự ơ ượ ọ ụ ừ i, nó cho phép ch t l ng quay tr l ấ ỏ thành dòng tu n hoàn. Dòng này đ ầ ữ ẫ ụ ướ ộ ấ ấ ỏ ơ ng. ộ ủ ầ ơ rôto tuabin đ n stato theo h ế ướ ậ ộ ố ố ng h p này. ệ ố ợ ch đ gi , dòng ch t l ng ch y t cánh b m c g ng làm quay tuabin theo ấ ỏ Ở ế ộ ữ hay quay v i t c đ nh h n cánh b m, ch m t chi u kim đ ng h . N u tua bin b gi ỉ ộ ề ồ ồ ị ữ ị ng ch t l ng b ch t l ng đ n d n đ ng tuabin. H u h t năng l ng t ph n năng l ầ ấ ỏ ượ ộ ẫ ừ ượ m t mát khi nó b c tr ra kh i tuabin. Ch t l ng ch y v phía tâm c a tua bin, d n ẫ ấ ủ ấ ỏ ậ ấ đ ng tuabi b ng dòng ch t l ng liên t c t ng r i kh i ch t ộ i đây l ng, s ch y ch m l ạ ả ỏ cánh b m đón l y và gi c g i là dòng xoáy, là m t dòng ch t l ng liên t c quanh vòng d n h Khi cánh b m quay nhanh h n tuabin, t c đ c a dòng xoáy tu n hoàn qua cánh ố b m và roto tuabin là l n, do v y d u ch y t ng ngăn ả ừ ớ ơ c n chuy n đ ng quay c a cánh b m. ả ầ ơ ủ ể ộ
ế
2.1. Khu ch đ i mômen: ạ ụ ủ ệ ả ề
ơ ấ ỏ ừ ạ ạ ng t n t ề ặ ệ làm
ề Nhi m v c a stato là đ o chi u dòng ấ ch t l ng trong bi n mô. Nó đ a dòng ch t ư ế tuabin tr l i cánh b m theo chi u kim l ng t ề ỏ ở ạ i năng đ ng h . Ho t đ ng này giúp thu l ộ ồ ồ i trong ch t l ng. B m t cong c a l ủ ấ ỏ ồ ạ ựơ cánh stato th c hi n đi u đó. Ch t l ng r i ờ ự ấ ỏ ề ồ ố ắ c chi u kim đ ng h c g ng tuabin theo ng ồ ề ượ quay stato theo chi u này. ề ề ộ bị ứ ữ ẵ ủ ồ ờ Hình IV-3. Khu ch đ i mômen ế ạ ượ ừ ủ ơ
Chính đi u này làm kh p m t chi u stato ớ stato đ ng yên. Biên d ng nh n và khóa và gi ạ cong c a cánh stato đ o dòng ch t l ng theo ấ ỏ ả ng kim đ ng h . Dòng này r i kh i stato và h ỏ ồ ng th a c a dòng đ p vào cánh b m. Năng l ế ch t l ng t o ra mô men tăng thêm trong bi n mô. H u h t các bi n mô xe khách tăng mômen kho ng 2:1 đ n 2.5:1 ch đ gi . ướ ậ ấ ỏ ầ ạ ế ế ế ả ở ế ộ ữ
71
ớ ằ ạ ộ ằ ỗ c l ượ ạ ậ ở ạ ộ ộ ấ ỏ ẩ i. Ho t đ ng ạ ộ ộ ộ i. M t b Nh r ng m i ho t đ ng, có m t tác đ ng ngang b ng và ng ộ là dòng ch t l ng đ y vào cánh tuabin, tác đ ng là dòng ch t l ng b t tr l bi n mô không th khu ch đ i mômen n u không có tác đ ng c a stato. ấ ỏ ủ ế ế ế ạ ộ ng t M t cách đ xem nhi m v c a stato là t ể ể ộ ệ ượ ưở ụ ủ ả ờ ấ ỏ ỏ ồ ượ ế ề ề ủ ơ ơ ả ậ ề ủ ề ả ủ c l ượ ạ ả ơ ế ố ố ấ ừ ộ ế ở ố ộ ng đi u x y ra n u không có ế ề ồ c chi u kim đ ng h . stato trong bi n mô. Dòng ch t l ng r i kh i tuabin theo ng ượ c v i chi u c a cánh b m. Dòng này không giúp cho s quay c a cánh b m, và Ng ự ớ ơ i là nguyên nhân làm gi m công su t và làm ch m cánh b m. dòng ch t l ng ng ấ ấ ỏ Khu ch đ i mô men x y ra do s đ o chi u dòng ch t l ng c a stato. Đi u này x y ra ấ ỏ ự ả ạ khi t c đ c a cánh b m nhanh h n tuabin. Khi t c đ c a tuabin tăng lên, chi u dòng ề ộ ủ ộ ủ ơ ộ đ ng c đ n h p d u thay đ i và bi n mô tr thành m t kh p n i truy n công su t t ơ ế ề ớ ổ ầ s . ố
ể ố ị 2.2. Đi m ly h p: ợ ắ ầ l ỷ ệ ớ ố Chi c xe b t đ u d ch chuy n khi tuabin b t đ u quay. Khi t c đ xe tăng lên, t c ị ậ ở ắ ầ v i cánh b m. Khi tuabin tăng t c đ thì dòng ch t l ng b b t tr ố ộ ấ ỏ ơ ộ ể ế đ tuabin tăng t ộ i.ạ l ấ ỏ ề ề ồ ồ ồ c ra sau cánh stato. Stato đ ự ủ tr ừ ướ ợ ộ ơ ự ch t l ng đi t ấ ỏ đi u này làm ly h p m t chi u stato quay t ề tuabin. Cho phép dòng ch t l ng t S quay c a tuabin làm ch t l ng quay theo chi u kim đ ng h . Đi u này làm ồ c đ y theo chi u kim đ ng h . Chính ề do theo cánh b m và ự i cánh b m d dàng. ẩ ượ do. Stato quay t ơ ừ
tuabin quay tr l ở ạ ộ ả ơ ề ấ ỏ ộ ộ ủ ễ ự ế ố ả ằ ạ ầ ự ế ố ả ủ ự ấ ỏ ể ừ ạ ế ố ố ụ ể ế ể ố ố ủ ớ ạ ơ ậ ự ộ ụ ố ữ ố ị ự ượ ộ ố ả ắ i đòi h i thì bi n mô có th tr l ế ướ ấ ế ố ế ắ ể ở ạ ờ ế ộ ố ơ ề ư ế ộ Khi tuabin đ t đ n t c đ kho ng 90% t c đ cánh b m, s k t n i x y ra. Giai ố đo n k t n i x y ra khi t c đ c a cánh b m và tuabin là g n b ng nhau. L c ly tâm ơ c a s quay tuabin tác d ng lên ch t l ng là đ l n đ d ng dòng xoáy. T i đi m này ạ ể không có s khu ch đ i mô men. Chú ý r ng t i đi m n i t c đ ph thu c vào đi m ộ ụ ộ ằ ạ m i t c đ ph thu c gi a t c đ cánh b m và tuabin. Vì v y, giai đo n n i x y ra ộ ộ ở ọ ố ạ ạ t ch c ch n x y ra trong su t giai đo n vào v trí cánh b m ga và t c đ xe. S tr ố ả i ch đ khu ch đ i. Trong n i. N u công su t và t ạ ế ả ỏ quay cùng t c đ v i đ ng c và bi n mô không khóa, Tuabin h u nh không bao gi ộ ớ ộ ư ầ t c a bi n mô. cánh b m. Đi u này nói lên s tr ế M t bi n mô là m t thi ề ế ị ế ị t b hoàn toàn hi u qu . Th c s , t ệ ấ ơ ự ự ạ ố ộ ữ ả ộ ấ ư ả ệ ượ ế ệ ấ ỏ ố ộ ệ ả ể ạ ế ạ ạ ố ự ượ ủ ơ t b truy n công su t đ n gi n và r ti n. Nh ng nó không ẻ ề ả ộ nó hoàn toàn không có i t c đ gi ph i là m t thi ố ấ ả hi u su t; n u công su t đ a vào nó thì không có công su t đ a đ n h p s . T t c ấ ế ấ ư ế ộ công su t đ a vào bi n mô đ t trong ch t l ng. Hi u qu c a b c chuy n thành nhi ả ủ ấ ư ế bi n mô trong su t giai đo n khu ch đ i mômen và giai đo n n i là kho ng 90% đ n ế 95%.
ợ Hình IV-4. Đi m ly h p ể
3. Ly h p khoá bi n mô: ợ ế
72
mô ế ộ để
ế
ự ư ợ ụ ế
ư ườ Hình IV-5. Ly h pợ bi n mô ế ự ộ ề ấ ỏ ữ tr ng thái khóa, ch t l ng d ch chuy n qua đ ợ Ở ạ ặ ấ ỏ ườ ể ẫ ị ộ ạ ộ ữ ụ Sau năm 1970 h u h t các b bi n ộ ế ầ g m m t ly h p bên trong g i là ly h pợ ồ ợ ọ bi n mô (TCC). Ly h p đ c s d ng ử ụ ượ ế ợ hi n t ng x y ra t th ng tr lo i tr ả ườ ượ ạ ừ ệ ượ trong su t giai đo n n i. Lo i b hi n ạ ỏ ệ ố ố ạ ệ t này t o nên s c i thi n t ng tr ự ả ạ ượ ượ t ki m nhiên li u. Có hai đáng k v ti ệ ệ ể ề ế ng pháp s d ng ly h p bi n mô: ph ử ụ ợ ươ ợ H u h t các h p s s d ng ly h p ố ử ụ ầ ộ ế th y l c, nh ng m t s s d ng l c ly ộ ố ử ụ ủ ự tâm. Khi ly h p áp d ng, khóa bi n mô, công su t truy n qua bi n mô gi ng ố ế ấ ề nh xe v i h p s th ng. ố ườ ớ ộ ắ ng ng t, Ly h p bi n mô th ế ợ do và d n đ ng tuabin và cánh b m t ộ ẫ ơ ự ế qua ch t l ng h p s . Không có s ti p ố xúc gi a tuabin và b m t ma sát ly ố h p. ng d n trong tr c vào h p s . ụ Nó đi vào không gian gi a tuabin và ly h p tác d ng lên píttông. Píttông ho t đ ng ly h p ép b m t ma sát ly h p đ khóa v bi n mô và tuabin v i nhau. ợ ỏ ế ợ ợ
ấ ị ể ạ ộ ộ ố ể ừ ớ ạ ế ế ộ c thi ượ ộ ầ ể i đ ng c . ộ ơ ả
ề ặ ế ế ệ ố ớ ố ộ
Khóa bi n mô không ho t đ ng cho đ n khi xe đ t đ n m t t c đ nh t đ nh. ộ ế ầ t c đ c m ch ng, đ ng c s ch t máy. Đ khóa bi n mô, h u N u khóa bi n mô ế ế ở ố ơ ẽ t k tác đ ng khi h p s h t các h th ng đi u khi n máy tính đ s ba hay ố ở ố ộ ề ế ế ế s b n v i t c đ xe kho ng 56- 64km/h và không có quá t ả ộ ộ ố ố IV.1.2. B bánh răng hành tinh: 1. Các bánh răng hành tinh:
Hình IV-6. B bánh răng hành tinh ộ
ạ ộ ủ ợ ớ ế t đ th c hi n đi u đó. Đ hoàn thành đi u này, h p s t ầ Khu ch đ i mômen ph i phù h p v i ho t đ ng c a xe. Các bánh răng là c n đ ng s d ng b bánh ề ố ự ộ ử ụ ả ể ề ộ ộ ạ thi ệ ế ể ự răng hành tinh.
ộ M t b bánh răng hành tinh có th s d ng đ gi m t c, tăng t c, và truy n đ ng ề ố tr c ti p. b bánh răng hành tinh có th s d ng đ đ o chi u quay. ộ ộ ộ ể ử ụ ể ử ụ ố ề
ể ả ể ả ở ố ở ữ ặ ờ
ượ ữ ụ ủ ư ể ự ế ặ B bánh răng hành tinh mang tên nh v y là b i vì nó gi ng v i h th ng m t ớ ệ ố ư ậ ộ gi a là bánh răng m t tr i. Xung quanh bánh răng m t tr i là các tr i. Bánh răng ặ ờ ờ trên c n bánh răng hành tinh quay trên tr c c a nó. Các bánh răng hành tinh đ ầ c gi ấ d n, nh ng có th quay trên tr c c a nó. Bánh răng ngoài cùng là bánh răng bao. T t ủ ụ ẫ c b truy n bánh răng hành tinh s d ng cách s p x p này. ử ụ ả ộ ế ề ắ
73
1.1. Gi m t c: ả ố
Hình IV-7. Gi m t c ố ả
và công su t đ ế ề ế ữ ấ ượ
ơ ầ ẫ ể ặ ờ ộ ầ ả ố
ặ ờ ẫ ặ ẫ ờ ị ặ ờ c truy n đ n bánh răng m t tr i, c gi N u bánh răng bao đ ượ ề các bánh răng hành tinh đ c kéo quay và di chuy n xung quanh bánh răng bao. Đi u ượ này làm c n d n quay ch m h n bánh răng m t tr i. T c đ đ u ra gi m và mô men ậ tăng lên đáng k . ể N u gi ữ ế ể ậ ầ ộ ả ẽ ơ ố
bánh răng m t tr i và d n đ ng bánh răng bao, các bánh răng hành tinh ộ s di chuy n xung quanh bánh răng m t tr i. Đây là nguyên nhân làm c n d n d ch ẽ chuy n ch m h n bánh răng bao. Mô men s tăng lên, tuy nhiên, t c đ gi m không ể đáng k . ể ẫ ự ế
Công su t đ a vào c hai bánh răng m t tr i và bánh răng bao, công su t đ ặ ờ ấ ượ c ả đ a ra 1.2. D n đ ng tr c ti p: ộ ấ ư c n d n. ẫ ở ầ ư
ặ ờ ộ ố ớ ớ ộ nên c n d n cũng quay cùng t c đ đó Do bánh răng bao và bánh răng m t tr i quay cùng v i nhau v i cùng m t t c đ ầ ẫ ố ộ
Hình IV-7. D n đ ng tr c ti p ự ế ẫ ộ
74
1.3. Tăng t c:ố
Hình IV-8. Tăng t cố
ồ ầ ẫ ề ặ ờ ụ ủ ề ủ ố ộ ố
ề
Khi c n d n quay theo chi u kim đ ng h các bánh răng hành tinh quay xung ồ ồ quanh bánh răng m t tr i trong khi chúng quay quanh tr c c a nó theo chi u kim đ ng h . Làm cho các bánh răng bao tăng t c tùy thu c vào s răng c a bánh răng bao và ồ m t tr i. ặ ờ 1.4. Đ o chi u: ả B ng cánh gi ặ ờ ẫ ằ ẫ ộ c n d n và d n đ ng bánh răng m t tr i, các bánh răng hành tinh ượ c ề ề m t t c đ th p h n. i b kéo quay trên tr c c a nó. Đi u này làm cho bánh răng bao quay theo chi u ng ị l ạ ở ộ ố ữ ầ ụ ộ ấ ủ ơ
Hình IV-8. Đ o chi u ề ả
2. B truy n bánh răng hành tinh trong h p s t đ ng: ố ự ộ ộ ộ ề
2.1. B truy n bánh răng hành tinh ba t c đ (ki u Simpson): ộ ố ộ ể ề
75
Hình IV-9. B bánh răng hành tinh 3 t c đ ộ ố ộ
ề ố ộ ố ộ ử ụ ồ ộ ề ề ỗ ộ ố ọ ố ớ ề ạ ặ ộ B truy n bánh răng Simpson s d ng trên h p s ba t c đ trong nhi u năm ộ nay. B truy n bánh răng Simpson g m có hai b bánh răng hành tinh. Bánh răng m t ặ ộ ờ tr i c a m i b truy n n i v i nhau t o thành m t kh i g i là bánh răng m t tr i ờ ủ chung.
ủ ộ ộ ề ở ầ ằ ộ Hình d ộ 2.2. B truy n bánh răng hành tinh kép: ỉ ự ộ ứ ặ ờ ậ ượ ấ ắ ượ ế ẽ ớ ớ ự ắ ủ ế ớ ớ ượ ề ạ ọ ề ề ộ ề ử ụ i đây ch s kh i đ u c a m t b truy n bánh răng hành tinh s d ng ướ ộ ộ trong h p s b n t c đ . Chú ý r ng bánh răng m t tr i th nh t và tr c là m t b ố ố ố ụ ớ c ăn kh p v i c n i v i tuabin bi n mô. Các bánh răng hành tinh ng n đ ph n và đ ớ ố ớ bánh răng m t tr i. Các bánh răng hành tinh dài s ăn kh p v i bánh răng m t tr i lùi. ặ ờ ặ ờ ề Bánh răng bao đ n ăn kh p v i bánh răng hành tinh dài. S s p x p c a b truy n ộ ơ c g i là b truy n bánh răng hành tinh kép, cũng có bánh răng hành tinh lo i này đ ộ khi g i là b truy n bánh răng Ravigneaux. B truy n bánh răng hành tinh kép đ ượ c ọ s d ng nhi u năm trong h p s hai và ba t c đ . ử ụ ộ ề ố ộ ố ộ
Hình IV-10. B bánh răng hành tinh kép ộ
: ữ
ả ầ ế ề ậ ộ ộ ể đ ữ ượ 3. B ph n gi ậ ạ ộ ử ụ ộ ể ư Đ ho t đ ng b truy n bánh răng hành tinh ph i c n đ n b ph n gi ữ ộ ấ ủ ậ ộ ậ . B ph n ậ c s d ng đ đ a công su t c a đ ng c qua m t trong các b ph n c a ủ ố đ ng ba hay b n ộ ơ ớ ỏ ộ ố ự ộ ộ ộ ố dùng cho các bánh răng. gi bánh răng hành tinh, hay khóa b ph n đó v i v h p s . H p s t ộ t c đ c n ít nh t hai b ph n gi ữ ấ ố ộ ầ ậ ộ
3.1. Ly h p nhi u đĩa: ợ ề
76
Hình IV-11. Ly h p nhi u đĩa ề ợ
ợ ộ ộ ộ ớ ớ ồ ợ ỏ ẻ ượ ỏ ủ ộ ợ ườ ệ ơ ủ ộ ợ ợ ứ ủ ộ ớ ể ượ ứ ụ ằ ợ ộ
ồ c gi ượ ệ ượ ế ỗ ấ ỏ ấ ỏ ượ ợ M t b ly h p có các b ph n chính: V ly h p, may , đĩa ma sát, đĩa thép, đĩa ậ ợ ỏ ơ ép, píttông và lò xo h i. V ly h p đ c x rãnh bên trong đ ăn kh p v i các m u trên ể ấ ạ ng là đĩa thép. Đ ng kính trong c a v ly h p đ đĩa, th c gia công cho s ho t ườ ượ ợ ự ủ píttông và các đ m làm kín. M t ly h p có th l p riêng r hay k t h p các đ ng c a ẽ ể ắ ộ ế ợ ẻ v ly h p hay moay- khác c a b ph n ly h p th hai. M t moay- ly h p đ c x ơ ợ ậ ợ ỏ ượ c t o đ rãnh ượ ạ ng kính ngoài đ ăn kh p v i các răng c a đĩa ma sát. B ly h p đ ộ ớ ở ườ nên b i s x p ch ng các đĩa ma sát và đĩa thép và c m này đ ỏ c ch a trong v ly ở ự ế b i m t đĩa ép dày b ng m t vòng hãm. h p. B ly h p đ ộ ữ ở ợ ộ B m t làm vi c c a ủ píttông đ ề ặ c gi l ố ữ ạ ể ấ ấ ỏ ộ ở ề ị ợ ắ ầ ỏ ấ ử ụ ớ ử ụ ộ ạ ộ ớ ộ c làm kín đ n n i mà ch t l ng đ a vào xylanh ư ẩ píttông d chị i. Trong su t quá trình tác d ng ly h p, áp su t ch t l ng đ y đ ụ chuy n và ép b ly h p lên đĩa ép. Khi ng t áp su t ch t l ng, các lò xo h i piston đ y ẩ ắ ồ ộ ố ộ píttông tr v v trí ng t. H u h t các ly h p s d ng các lò xo cu n nh , m t s b ly ợ h p s d ng m t lò xo l n, m t lò xo màng l n, hay m t lò xo d ng sóng. Khi ng t ly ắ h p, các đĩa có th d ch chuy n kh i các đĩa khác t o nên m t khe h gi a các đĩa. ế ộ ể ở ữ ợ ợ ạ ỏ ộ
Píttông trong v ly h p ép các đĩa l ợ ấ ỏ ấ c tác d ng, các đĩa đ ụ ạ ớ ể ể ị ỏ píttông. Khi píttông đ ỏ ơ ợ ả ụ d ng lên moay- ly h p và v ly h p l ợ m t ph n c a tr c ra. Khi tác d ng ly h p, c hai tr c đ ợ m t kh i. M t lò xo h i m nh tách các đĩa khi áp su t ch t l ng gi m xu ng. i v i nhau khi dòng ch t l ng có áp su t tác ạ ớ i v i nhau đ khóa ượ ụ ượ i v i nhau. Moay- ly h p n i v i tr c vào, v ly h p là ỏ ợ ạ ớ ư ượ ụ ấ ỏ c ép l ố ớ ụ c n i v i nhau và quay nh ố ớ ố ả ơ ầ ố ợ ủ ộ ụ ấ ạ ồ
ộ ộ Các đĩa ly h p:ợ
Hình IV-12. Các đĩa ly h pợ
77
Đĩa thép là m t m u thép ph ng đ ố ẫ ắ ẳ ượ ng dày kho ng 1.78 đ n 2.54mm. Đĩa thép đ ế ỏ ộ ỗ ợ ề ặ ườ ỏ ộ ả ề ọ ổ ả ế ữ ộ ơ ẵ ệ ộ ộ c kh c thành biên d ng mong mu n. Đĩa ạ này th c x p xen k v i các đĩa khác ượ ẽ ớ ế trong v ly h p. Đi u này t o nên m t chu i các v t x c nh trên b m t ma sát. ế ướ ạ ể d u đ kéo dài tu i th ly h p và c i thi n tính năng chuy n Nh ng v t lõm này gi ợ ể ữ ầ s . Làm ph ng nh ng v t x t này, m t đĩa thép hoàn ch nh có đ nh n h n 25micro- ỉ ế ướ ữ ẳ ố 12 đ n 15micro-in. là th a mãn. Đĩa thép có các răng trên inchs; đ nhám b m t t ề ặ ừ i nhi đ đĩa ma sát. ệ ứ ườ ế ụ ừ
ỏ ng kính ngoài. Đĩa thép có m c đích th hai là gi ả thép d p và đ Đĩa ma sát cũng đ ượ ậ ậ ệ c ph m t l p v t li u ma sát ủ ế ề ặ ể ế ẵ
ậ ệ ể ắ ấ ỏ ữ ư ỏ ề ề ạ ấ ỏ ờ ấ ượ ể ằ ự ồ ạ ẽ ấ ụ ư ề ầ ầ ợ ở ạ ớ ẵ ợ ạ tác d ng là không quan tr ng. Ly h p dùng cho vi c chuy n s th ố ườ ử ụ ừ ệ ụ ọ ụ ạ t sinh ra t c t o nên t ở ừ ủ ộ ớ ượ ạ ả ng kính trong c a đĩa. Đĩa ma sát dày kho ng bên ngoài. Các răng cài b trí trên đ ườ ố 0.063-0.086in. (1.6 đ n 2.18mm) và b m t ma sát dày kho ng 0.015-0.030in (0.38 ả ặ ề đ n 0.76mm). Đĩa ma sát có th là b m t ph ng, nh n hay là b m t ma sát có rãnh. ề ặ ẳ Đĩa có rãnh có các ki u rãnh c t hay kh c trên v t li u ma sát. Các rãnh giúp ắ ố thoát hay đ a ch t l ng vào gi a đĩa thép và đĩa ma sát trong quá trình chuy n s . ể Các d ng rãnh khác nhau giúp đi u khi n nhanh dòng ch t l ng kh i b m t này ặ ể ng chuy n s khác nhau. Ch t l ng r i nhanh làm ly h p tác nh m cung c p ch t l ợ ấ ỏ ấ ố d ng nhanh. Nh ng, s t n t ệ ơ t h n. i lâu c a d u gi a các đĩa, d u s l y nhi u nhi ữ ủ ạ ng s d ng đĩa ma sát v i các d ng Các ly h p khác nhau cho cùng m t h p s th ố ườ ộ ộ ỷ tr ng thái d ng có th là lo i nh n b i vì t rãnh khác nhau. Ly h p tác d ng khi xe ể ở l ng là lo i có ể ợ ệ rãnh.
ầ ấ ấ ủ ườ H u h t v t li u ma sát th c pha v i các thành ph n khác nhau và lo i d u c a h p s . V t li u gi y có th ố ầ ấ ủ ượ ự ạ ầ ợ ợ ấ ế ậ ệ ớ ơ ớ ỗ ộ ố ượ ạ ậ ệ ậ ệ ầ ố ớ ả ưở ế ậ ệ t đ không nh h ệ ộ ả ị ắ ộ ố ệ ả ữ ng là gi y. S khác nhau c a các lo i gi y là do nó ể đ ộ ậ là blenđ v i h n h p s i amiăng, than chì, hay ch t vô c . Các v t li u khác là v t ơ t. V t li u ậ ệ li u đàn h i s d ng cho t c đ cao hay năng l ng chuy n s l n c n thi ế ồ ử ụ ể ệ t đ ng. và thiêu k t v t li u kim lo i grafit là n i mà nhi ệ ộ nhi ạ ở ơ ợ cao. Ly h p không b ch y khi tíêp xúc v i d u h p s trong khi c t và áp d ng ly h p, ụ ớ ầ ợ ch t l ng này ngăn ch n s quá nhi ế t x y ra khi ma sát gi a các đĩa. Theo lý thuy t, ấ ỏ luôn t n t ự ữ
ươ ệ ả ở ợ ượ ở ở ữ ở ươ ả ợ ỉ ở ỡ ặ ặ ọ ọ ề c l p. ặ i l p màng d u gi a các đĩa ma sát và đĩa thép. ầ ồ ạ ớ ng ti n đi u ch nh khe h trong ly h p. Khe Các nhà s n xu t đ u cung c p ph ề ỉ ấ ấ ề ả t khi c t. Khe h này kho ng h ph i đ gi a các đĩa đ đ m b o r ng không có tr ắ ả ằ ể ả ả ủ ữ ợ 0.010 đ n 0.015in. (0.25 đ n 0.38mm) gi a các đĩa ma sát và đĩa thép. Khe h ly h p ế ng pháp đi u ch nh khe h ly h p là cũng g i là kho ng hành trình c a ề c làm nhi u c ch n, và ch n c vòng vòng ch n hay m t bích ép. Vòng ch n đ ượ c ch n khi ly h p đ vòng ch n v i các b dày và b r ng đ ượ ắ ủ píttông. Ph ặ ề ộ ế ọ ỡ ặ ượ ề ớ ợ ọ
3.1. Các phanh:
ạ ả ề ướ
1.
ạ ộ ộ ướ Có hai lo i phanh: Lo i phanh ạ t nhi u đĩa. Lo i ạ 1 còn ướ t ạ ố t nhi u đĩa ề c s d ng làm phanh B
d i và lo i phanh ạ phanh d i s d ng làm phanh B ả ử ụ phanh B2 và B3 là lo i phanh nhi u đĩa. Trong m t vài h p lo i s ề đ ng, lo i phanh t ạ ự ộ cũng đ ượ ử ụ 3.1.1. Phanh d i:ả
ộ ế ị ằ
ắ ề Hình IV-13. Phanh d iả i đ Th ng là m t thi t b b ng thép ắ ộ d o qu n quanh tr ng phanh. M t ố ấ ỏ c b t ch t vào v đ u c a phanh đ ặ ượ ủ ượ h p s và có th đi u ch nh đ c. ể ỉ ố c g n ch t vào Đ u còn l ượ ẻ ầ ộ ầ ạ ặ ắ
78
c ph m t l p ma sát. Khi th ng đ c xi ắ ủ ự ẽ ủ ộ ớ ườ ượ ộ ừ ậ ộ ộ ượ ậ ố ể piston th y l c. B m t c a phanh đ ặ ủ ề ch t, nó s hãm d ng các b ph n. M t phanh th ặ ừ b ng cách khóa nó v i v h p s . Phanh có th là lo i b đ n hay b kép. B kép s ớ ỏ ộ ằ gi ố ơ ữ ế t ng làm d ng các b ph n quay ẽ ạ ố ơ ố ơ ố ch t h n nh ng b đ n có th làm vi c nhanh h n, êm h n. ể ặ ơ ư ệ ơ
ợ ự
ạ Piston tr l c: Piston tr ợ ự ồ m t ộ ỗ ở ạ Píttông đ ộ bên trong. M t l ở ấ ỏ để giữ có ộ ỏ ộ
ộ l c dùng đ ho t đ ng ể phanh. Nó g m có m t xylanh và m t ộ i m t đ u piston ộ ầ cượ đ a ch t l ng vào xylanh. ư tr ng thái ng t b i m t lò xo ép. Píttông ắ ở ở ạ th l p trên v hay bên trong h p s . ố ể ắ ư ỏ
bộ sẽ ạ ậ ộ ố ố Hình IV-14. Píttông tr l cợ ự
M t s Khi áp su t ch t l ng đ a vào ấ ấ ướ c đ y v phía tr xylanh, píttông đ c ẩ ượ ề ho t đ ng phanh tr c ti p hay thôngqua ế ự ph n n i. Khi áp su t gi m xu ng, lò xo ả ấ kéo píttông và phanh nh ra. ộ ố píttông đ ạ ng h p này, ch t l ng s d ng đ giúp h i ợ ể ử ụ
ề ặ ề ặ hai ồ píttông. Píttông píttông khác có hai hay nhi u ề píttông ả c ho t đ ng trên ộ ượ b m t c a nó. Trong tr ấ ỏ ườ lo i này có b m t tác d ng và b m t ng t. Các ắ ụ ở
ự ớ ố t nhi u đĩa: ề ề ỏ ề ố ế ợ ợ ợ ừ ủ ắ ớ ắ ườ ỏ ộ ố ố ợ ớ
trong v h p s , phía sau b m, hay t Píttông th y l c có th l p ề ặ ủ ạ bên trong. 3.1.2. Phanh ướ ỏ t nhi u đĩa khá gi ng v i ly h p nhi u đĩa. S khác nhau chính là v Phanh ướ ả là v ly h p, và các đĩa ly h p n i đ n nó không quay. Các nhà s n h p s bây gi ộ ờ ố xu t g i các ly h p này là th ng. Các răng bên ngoài c a đĩa thép l p v a v n v i các ặ ợ ấ ọ ủ ng kính trong c a rãnh trên v h p s . Gi ng nh ly h p nhi u đĩa, các răng trên đ ề ư đĩa ma sát ăn kh p v i moay- . ơ ể ắ ở ẩ i tâm đ y. ạ ỏ ộ ố ng kéo tr l Gi ng nh ly h p nhi u đĩa, píttông th ơ i đ ng t b ng m t lò xo. ắ ằ ộ ở ạ ể ư ề ố ườ ớ ủ ự ợ
Hình IV-15. Phanh ướ t nhi u đĩa ề
79
ề ộ
ợ ử ụ Có hai lo i ly h p m t chi u đ ợ ộ ợ ố ơ ọ ấ ề ườ ề ộ ộ ượ ề ề 3.1.3. Ly h p m t chi u: ợ ộ ạ ợ ng s d ng nh t. Ly h p m t chi u cũng đ ợ ộ c s d ng trên h p s t đ ng: Ly h p m t ố ự ộ chi u con lăn tròn và ly h p m t chi u con lăn d t. Ly h p m t chi u con lăn tròn là ề ộ ẹ ư ộ c g i là Diode c khí; gi ng nh m t th ượ con diode đi n, nó ch cho phép d ch chuy n theo m t chi u. ị ộ ề ể ử ụ ệ
ợ ạ ộ ộ xo, xo. ộ ẫ ướ ộ ợ ể ặ ượ
ờ ừ ờ ỗ có ủ ẩ ẹ ẵ
ồ ẫ ế ơ Hình IV-16. Ly h p m t chi u bi tròn ợ ề ộ ề ặ ữ ề ồ
ư ộ ạ ẽ ễ ạ ỉ Ly h p con lăn tròn t o thành t ừ ờ m t vòng trong nh n, vòng ngoài có g ẵ bên trong, m t chu i các con lăn và lò ỗ ng đ đ t các lò và m t bu ng d n h ồ ớ c làm v i M t vài ly h p con lăn tròn đ vòng trong có g và vòng ngoài nh n. ẵ ầ M i con lăn là v a trong g hay ph n cam c a vòng. Lò xo đ y con lăn do đó s ti p xúc nh gi a con lăn, cam và ữ ự ế ượ vòng nh n. Quay vòng trong ng c chi u kim đ ng h s chèn các viên bi ồ ẽ ch t h n d n đ n chúng khóa con lăn gi a vòng trong và vòng ngoài. Khi quay theo chi u kim đ ng h s không ép các viên bi và các viên bi s quay d dàng, gi ng nh m t b c đ n bi. Vòng trong s quay ố t ự ồ ẽ ẽ ồ ề ồ
do theo chi u kim đ ng h . ộ ợ Ly h p m t chi u con lăn d t s ề ặ ề ẹ ụ ộ ẹ
ơ ườ ữ ng kính nh nh ỏ
ơ ượ ắ ị ấ ề ồ ỏ
Hình IV-17. Ly h p m t chi u bi d t ẹ ợ ề ộ c l ượ ẽ ớ
Ly h p m t chi u c n ph i bôi tr n. Trong h p s t ả ố ự ộ ề ộ ơ ộ ộ ạ ộ ộ ầ s cao. Chính s quay nhanh làm làm quá nhi ở ố đ ng, m t hay nhi u ly h p ợ ế t và mòn n u ệ ự ờ
đ ng có nhi u ch c năng quan tr ng. Nó ph i có ẹ ử d ng b m t trong và ngoài nh n và ẵ m t chu i các viên bi d t trong m t ộ ỗ ng t. Con lăn d t có hai đ l ng đ t bi ườ ệ ặ ồ ớ ng. Đ ng kinh l n l n kính nh h ớ ưở ả h n kho ng cách gi a vòng trong và ả vòng ngoài và đ ỏ ườ Các viên bi d tẹ h n kho ng cách này. ả ứ ự theo th t c l p trong lò xo gi đ ữ nh t đ nh. Khi quay vòng ngoài theo chi u kim đ ng h làm cho các con lăn ồ ng kính nh và cho nghiêng đi theo đ ườ do. Còn khi quay phép nó quay t ự ng i s khóa con lăn v i vành ạ trong và vành ngoài. ề ợ m t chi u ho t đ ng ề dòng ch t l ng bôi tr n không đ trong th i gian này. ủ ơ ấ ỏ IV.1.3. H th ng đi u khi n th y l c: ề ệ ố ủ ự ể H p th ng th y l c c a h p s t ố ự ộ ủ ự ố ủ ề ộ ộ ứ ả ọ th :ể
ấ ộ - Tác d ng các ly h p và th ng và do đó đi u khi n dòng truy n công su t h p ụ ề ể ề ắ ợ s .ố
- Truy n l c và d ch chuy n hi u qu tác d ng lên b đi u khi n đ ngăn c n s ề ự ộ ề ụ ể ệ ể ể ả ả ị ự tr t. ượ
ủ ả ả
- Dòng ch t l ng chính qua b bi n mô đ m b o ho t đ ng c a nó. - Dòng ch t l ng chính đi bôi tr n và làm mát các b ph n làm vi c c a h p s . ố ạ ộ ậ ộ ộ ế ơ ấ ỏ ấ ỏ ệ ủ ộ
80
c a h p s . M t s ệ ầ ử ủ ạ ộ ộ ố ộ ố ể ộ
ủ ự ủ ự ượ ệ ố ắ ấ ỏ
c cho nên nó là cách truy n công su t t t nh t. ấ ấ ố ề
. ượ ủ ự ể ấ ộ
H th ng đi u khi n th y l c ra l nh ho t đ ng các ph n t ề nguyên t c truy n đ ng th y l c: ề c. - Ch t l ng không nén đ - Nó không nén đ - Công su t th y l c dùng đ ho t đ ng b ph n gi ạ ộ - T t c ho t đ ng c a h p s đ u thông qua s đi u khi n th y l c. ộ ậ ữ ự ề ạ ộ ấ ả ủ ự ố ề ủ ể
Hình IV-18. H th ng đi u khi n th y l c ủ ự ệ ố ể ề
S đ c b n h th ng th y l c: ơ ồ ơ ả ệ ố ủ ự
Hình IV-19. S đ h th ng th y l c ủ ự ơ ồ ệ ố
81
1. B m d u:
ơ ầ
Hình IV-20. B m d u ầ ơ
đ ng, b m đ ơ ơ ế ướ ượ ắ ố ự ộ ỏ ộ ượ ộ ố ộ c b bi n mô. Trong tr ộ ộ ế ượ ộ ế ạ ộ ắ ơ ỡ ể c l p tr ố ơ ườ ắ ậ ạ ộ ượ ượ ơ ế ấ ẫ c d n c đ ng c , sau bi n mô và đ c d n c g n sâu trong v và đ ẫ ầ ng h p này, b m b t đ u quay và b m d u ắ ầ c x p x p theo c đ cung c p đ d u đ n các ủ ủ ầ ố ấ ể ế ộ ầ ộ
ấ ọ ố ặ ộ ủ ộ ể ặ ọ ượ ướ ườ ề ườ
ng. ầ ượ ấ píttông trong su t quá trình chuy n s , cung c p đ i m i t c đ . ơ ộ c đ t trong các te d u c a h p s , trong ố ầ ầ i thân van. Các te d u là m t b ch t l ng c g n d ấ ỏ ắ ầ t đ đáp ng ho t đ ng bình th ứ ế ể ng đ ử ụ ơ ạ ộ ể ơ ạ ơ ạ ạ ố ự ộ ạ ơ ấ ộ ủ ầ ơ ố ầ ẫ ơ ế ạ ượ ặ ả ố Trong h p s t ộ đ ng b i bi n mô. Trong m t s h p s , b m đ ở ế đ ng b i tr c tr ướ ở ụ ợ ngay khi đ ng c ho t đ ng. B m đ ơ ơ ộ b ph n làm vi c, và ho t đ ng ệ d u cho bi n mô làm vi c và bôi tr n h p s t ố ạ ệ Đ u vào c a b m có đ t l c d u, nó đ ượ ơ ủ ầ ng h p l c d u đ nhi u tr ợ ọ ầ ề ch a nhi u d u h n m c c n thi ứ ầ ơ ầ ứ Có ba lo i b m quay th c s d ng đ cung c p dòng d u và t o ra áp ườ ạ ơ ạ đ ng. Đó là b m bánh răng, b m roto và lo i b m cánh g t. Ho t su t trong h p s t ộ đ ng c a m i lo i b m v c b n là gi ng nhau, trong đó ph n bên trong b m (bánh ề ơ ả ỗ c d n đ ng b i moay- bi n mô, và ph n bên ngoài c a răng trong, roto trong) đ ủ ở ượ ộ ặ c đ t có kho ng tr ng và đ t b m (bánh răng ngoài, roto ngoài, v van cánh g t) đ ỏ ơ l ch tâm v i bánh răng hay roto trong. ệ
ồ ạ ữ ớ ầ vùng khác. Vùng áp su t th p đ ố ấ ả ở ớ ẫ ầ ấ ướ ộ ố ẩ ơ ồ ọ ủ ỏ ơ ơ đây d u đ Ở ặ ượ ầ ẩ ơ ế ế ố ầ ộ ặ ầ ủ
c ho t đ ng b i ng ở Khi ph n trong quay, các bu ng (gi a các răng, v u roto, hay cánh g t) tăng lên ấ ể c t o ra trong vùng tr ng có th vùng này và gi m ấ ượ ạ i các te d u. Áp su t khí quy n tích l n. Vùng này n i v i ng d n đ n l c l p d ể ố ớ ố ế ọ ắ trong h p s đ y d u vào l c sau đó đi đ n ng vào b m. Trên m t kia c a b m ơ ầ ủ ỏ c đ y ra kh i bu ng nh h n, và ng ra c a b m đ t trên đ u này. ố b m đ n các van đi u khi n và các ph n c a h p s . ề ố ể 2. Van đi u khi n: ể ề Van đi u khi n b ng tay đ ể ề ể ặ ộ ượ ườ ằ ở ố ở ẩ ơ ấ ọ ượ ừ ể ể ế ố ị ị ế c d ch chuy n đ n v trí ch n c a ng ẽ ụ ế ể ắ ố ẽ ượ ặ ố s th p. Chú ý r ng ắ ướ ở ố ấ píttông tác d ng lên th ng đ ụ ị ồ ề ở ằ ộ i lái xe đ đ t h p s các ạ ộ dãy “P”, “R”, “N”, “D”, “2”, “L” và các dãy khác n u có. C c u liên k t là thanh đ y và ế ề cáp n i. Van đi u khi n đ i lái. T van đi u ủ ườ ề ng ng s đi đ n piston th ng. Áp su t ch t l ng tác d ng lên khi n, áp su t đ ấ ỏ ấ ườ ấ ể c truy n và xe d ch chuy n t ch t th ng. Khi xe tăng t c, mômen s đ píttông và xi ề ế v phía tr c h i v b i m t lò c ượ ắ ề xo h i. ồ
82
Hình IV-21. Van đi u khi n ể ề
3. Van đi u áp su t s c p: ấ ơ ấ
ề ề su tấ ấ ỉ ề ế ừ ấ ứ ươ ơ ể ớ ấ c aủ Van đi u áp s c p đi u ch nh áp ơ ấ ộ th y l c (áp su t chu n) đ n t ng b ủ ự ẩ ng ng v i công su t c a ph n t ủ ậ ấ đ ng c đ tránh m t mát công su t ộ b m.ơ
v trí bên d Ở ị ướ ủ ủ sơ bộ ộ ấ ề ế
van, v trí ị ấ ầ ị ẩ ẩ ố ấ ỉ ề ụ ượ c aủ ự
Hình IV-22. Van đi u áp su t s c p ề ấ ơ ấ ụ ề ấ ộ ề ế ẩ ấ ộ ấ ớ ự ề ạ ẩ ầ ộ dãy “D” và “2”. Nó tránh cho các phanh và ly h p kh i b tr ở ơ ớ ợ ấ ỏ ị ượ ớ ữ ế ấ i v trí 1 tác d ng ơ ạ ị ơ ẩ ụ ế ấ ở i c a van đi u áp ề ấ ủ c p l c căng c a lò xo và áp su t c a ấ ự đi u bi n (C*áp su t b đi u bi n ế ề b m ga) tác d ng lên ph n 1 c a ủ ụ ướ Ở có tác d ng làm cho van b đ y lên. ụ i, (A*áp su t chu n) có tác bên d ướ d ng n van xu ng. Áp su t chu n ẩ ấ c đi u ch nh b ng s cân b ng đ ằ ằ hai l c trên. ự ấ Khi xe đang ch y lùi, áp su t ạ chu n t van đi u khi n tác d ng lên ẩ ừ ể ướ ự ([B-C]*áp su t chu n) k t h p v i l c (C*áp su t b đi u bi n b m ph n 2 và l c ế ợ ầ ga), nó tác d ng lên ph n m t n van lên trên. Đi u đó t o ra m t áp su t chu n cao ụ t do h n so v i khi ấ ộ mômen xo n cao. H n n a, do áp su t b đi u bi n th p cao h n so v i áp su t b ấ ộ ề ắ đi u bi n b m ga t dãy “L”, nên áp su t chu n trong dãy “L” cao ướ h n so v i dãy “D” hay “2”. ớ ề ơ
4. Van đi u áp th c p: ề
ứ ấ ỉ ấ ộ ế ơ ề ự ướ ế ấ ự ủ ộ ự ấ ỉ ố ấ ầ ằ ế ủ Van này đi u ch nh áp su t b bi n mô và áp su t bôi tr n. L c căng c a lò xo trong van tác d ng ụ ủ ấ ng lên trên, trong khi ( A*áp su t bi n mô) có theo h tác d ng nhu m t l c n xu ng. S cân b ng c a hai ụ l c này s đi u ch nh áp su t d u c a bi n mô và áp ẽ ề ự su t bôi tr n. ơ ấ Hình IV-23. Van đi u áp th c p ề
ứ ấ 83
5.Van b mga: ướ
Hình IV-24. Van b m ga ướ
ơ ớ ạ ấ ứ ủ ố ố ạ ể ạ ủ ướ ấ ầ ẫ ướ ộ ộ ố ấ ướ Van b m ga t o ra áp su t b m ga tu ng ng v i góc nh n c a bàn đ p ga ị ấ ( công su t đ u ra c a đ ng c ). Khi đ p chân ga, ch t chuy n xu ng s th p b n lên trên qua cáp d n đ ng b m ga và cam b m ga. Do đó van b m ga d ch ị chuy n lên trên b ng lò xo, m khoang áp su t t o ra áp su t b m ga. ằ ấ ướ ấ ướ ơ ướ ở
ầ ụ ướ ắ ả ả ừ ố ắ ớ ẩ ầ ố ướ ở ị ướ ượ ủ ị ự ở ủ ướ ằ ở ộ ị ố ấ ướ ố ự ấ ướ ấ ộ ộ ơ ụ ộ ấ ướ ế ừ ượ ế ớ ấ ấ ướ ướ ề ơ ấ ấ ỉ ấ ạ ể ấ ắ Áp su t này cũng tác d ng lên ph n B c a van b m ga, và cùng v i áp su t c t ủ ấ ướ van c t gi m áp, áp su t này tác d ng lên ph n A, c g ng đ y van b m gi m áp t ụ ấ i khi l c n van ga xu ng m t chúc. Van b m ga do đó đóng khoang áp su t chu n l ấ ộ ự ấ ẩ ạ ố ấ c xác đ nh b i v trí c a ch t chuy n xu ng s th p, b m ga xu ng và l c lò xo ( đ ể ố ố có nghĩa là góc m c a b m ga ) cân b ng nhau. Theo cách này, áp su t bu m ga ớ ằ c xác đ nh b i đ cân b ng gi a l c n lên và l c n xu ng trên van b m ga. Do đ ữ ự ấ ượ v y áp su t bu m ga ph thu c vào góc m c a b m ga c a đ ng c và t c đ xe. ở ủ ậ ớ Van b m ga c p áp su t b m ga đ n t ng van chuy n s (1-2, 2-3 và 3-4) và có ấ ướ tác d ng ng c v i áp su t ly tâm. Cùng lúc đó, áp su t b đi u bi n b m ga, áp ụ su t này d a trên áp su t b m ga tác d ng lên van đi u áp s c p và đi u ch nh áp ụ ự suât chu n ph thu c vào góc m c a b m ga và t c đ xe ( áp su t c t gi m áp). ướ ố ủ ố ể ấ ộ ề ề ộ ấ ắ ở ủ ụ ả ẩ ộ ố
6. Van ly tâm:
Hình IV-25. Van ly tâm
84
ộ ẫ ượ ằ Van ly tâm đ ủ ộ ị ộ ấ ươ ạ ủ ộ ứ ấ ằ c d n đ ng (quay) b ng bánh răng b đ ng ly tâm, nó ăn kh p v i ớ ớ ớ ố ẩ ừ ấ ng ly tâm đ t o ra áp su t ể ạ ấ ầ ộ ố ủ ố ượ ự bánh răng ch đ ng vi sai, và t o ra áp su t d u (áp su t ly tâm) t ng ng v i s vòng quay c a bánh răng ch đ ng vi sai (t c đ xe). Nó cân b ng áp su t chu n t van đi u khi n (dãy “D”, “2”, “L”) và l c ly tâm c a kh i l th y l c t ộ ề ủ ự ươ ứ
Khi thân van ly tâm quay, l c ly tâm c a các kh i l ủ ể ng ng v i t c đ xe. ớ ố ự ố ượ
ố ằ ố ượ ự ng ly tâm bên trong và bên ị ấ ng này văng ra ngoài, van ly tâm b n c n đ u bên kia, van ly tâm đ ượ ấ Ở ầ ạ i ự ữ ằ ấ ở ủ ủ ngoài cũng nh lò xo làm cho các kh i l ố ượ ư xu ng b ng c u n i c a kh i l ng ly tâm trong. ố ủ ầ lên b ng áp su t ly tâm A, và s cân b ng gi a hai l c này tr thành áp su t ly tâm t ấ t c đ đó c a xe. ố
ủ ố ộ ủ ộ ặ ạ ở ủ ự ị ộ ng ly tâm ngoài b ch n l ả ể ằ ộ Khi t c đ quay c a bánh răng ch đ ng vi sai tăng lên (t c đ trung bình hay ố i b i thân van. Sau đó, l c ly tâm c a kh i ng trong và l c lò xo (c hai l c này đ u n van đi xu ng) cùng k t h p đ cân ề ấ i c a van. Áp su t th y l c cu i cùng là áp ự ủ ự ế ợ ố ướ ủ ủ ự ự ụ ố ấ ạ
ố cao), kh i l ố ượ l ự ượ b ng l c th y l c tác d ng lên ph n d ằ ầ su t ly tâm. Nh v y van ly tâm ho t đ ng theo hai giai đo n. ạ ộ ấ 7. Van tín hi u khóa bi n mô và van r le khóa bi n mô: ư ậ ệ ơ ế ế
Hình IV-26. Van tín hi u khóa bi n mô và van r le khóa bi n mô ế ế ệ ơ
ờ ả ậ ấ ệ ể ế ơ ấ ể ụ Van này c m nh n áp su t ly tâm và xác đ nh th i đi m khóa bi n mô b ng vi c đi u ề ị khi n áp su t tác d ng lên van r le khóa bi n mô thông qua áp su t tín hi u. ế
2 t
ly h p s truy n tăng (C ố ợ ộ ấ ấ ấ ị ẩ ừ ệ ế ệ ấ i m t áp su t ly tâm nh t đ nh, áp su t chu n t ế ộ ệ ế ấ ị ằ ệ ề ế ị ấ van chuy n s 2-3 trong xeri h p s ấ ể ể ố ộ ơ ầ
ự ệ ế ả ổ d 0) Ở ướ ị ấ c c p đ n lò xo van tín hi u khóa bi n mô và van tín hi u khóa bi n mô b n đ ượ ấ trên m t áp su t ly tâm nh t đ nh, van tín hi u khóa bi n mô b n lên và áp xu ng. ấ ố Ở van chuy n s 3-4 (hay áp su t C su t Bấ ố 0 t ừ ố ừ A130) tác d ng lên ph n d i c a van r le. ướ ủ ụ S tr trong khóa bi n mô x y ra do s thay đ i di n tích (khi t ế ự ễ ướ ở ng h p van ợ ủ ế ấ ớ ư ệ ố ự ộ
ộ ầ ơ c dòng d u ch y qua b bi n mô (ly h p ợ ệ ừ ể ẽ ả ấ ụ ế
ừ i, mà ti p xúc v i áp su t ly tâm c a van tín hi u, nh trong tr đ u d ầ chuy n s 2-3 và 3-4 (hay van chuy n s 2-3 trong h p s t ố ể ố Van r le khóa bi n mô s đ o ng ả ượ ế khóa bi n mô) ph thu c vào áp su t tín hi u t ệ ộ Khi áp su t tín hi u tác d ng lên ph n d ệ ướ ủ ụ ầ ấ ơ ợ ế ế ủ ề ố ở ệ ị ắ ị ấ ế ằ ấ ố ơ ế ơ ớ ẩ ụ ủ ầ ầ ở ấ ầ ề ớ ế ế ả ợ
B đ n B-A) ườ đ ng A130). ộ ế van tín hi u khóa bi n mô. ế i c a van r le khóa bi n mô, van này s b n xu ng. Đi u đó làm m khoang phía sau c a ly h p khóa bi n mô, làm cho ẽ ị ấ nó ăn kh p. N u áp su t tín hi u b c t, van r le khóa bi n mô b n xu ng b ng áp su t chu n và l c lò xo tác d ng lên ph n đ u c a van r le. Đi u đó làm m khoang ự c c a ly h p khóa bi n mô, làm cho nó nh kh p. d u đ n phía tr ứơ ủ 8. Van đi u khi n b tích năng: ể ộ ề
85
ề ể ả ả ộ Van đi u khi n b tích năng làm gi m rung đ ng khi vào s b ng cách gi m áp 2) và b tích năng cho phanh ề ố ằ ộ ộ ẳ ố ộ ấ ồ ủ
su t h i c a b tích năng cho ly h p s truy n th ng (C s 2 (B 2) khi góc m b m ga là nh . ở ướ ố ế ợ ỏ ỏ ở ướ ạ ả ấ ơ ạ ộ ấ ở ộ ể ẽ ả ầ ế ề ậ ặ ả ố ộ ố N u góc m b m ga còn nh , do mô men t o b i đ ng c còn th p nên c áp su t h i v b tích năng và do đó áp su t ban đ u dùng đ ho t đ ng các phanh và ly ấ ồ ề ộ h p đ u gi m xu ng, ngăn ch n va đ p mà n u kh ng s x y ra khi n i phanh và ly ợ h p. ợ
Ng ở ộ ở ủ ơ ớ ạ ớ c l ượ ạ ấ ồ ề ộ i, khi mô men t o b i đ ng c l n n u góc m c a b m ga l n, áp ướ t x y ra khi ly h p và phanh ăn ợ ế ự ượ ả su t h i v b tích năng tăng lên, do đó ngăn s tr kh p. ớ
Hình IV-27. Van đi u khi n b tích năng ề ể ộ
9. Van chuy n s : ố ể
Hình IV-28. Van chuy n sể ố
c thêm vào đi t ổ ố ượ ộ ố ể ố ng ng đ ố ộ ườ ố ư ể ể ấ c a h p s đ t o ra các s khác nhau trong dãy d n đ ng. S ừ Đ cho phép h p s thay đ i s lên su ng, m t đ ố ng ng áp su t chính đ n van chuy n s . Van chuy n s đ a áp su t th y l c ủ ự ố ự đ ấ đ n các b ph n gi ộ ố ể ạ ườ ế ế ộ ữ ủ ẫ ậ ộ ố
86
ể ể ố ủ ầ ờ ể ố ể ố ộ ườ ố ẫ ể ố ấ ẽ ố ế ở d ch chuy n c a van chuy n s là nguyên nhân làm h p s chuy n lên hay xu ng ố ị ộ ợ gi a hai s . D u r i van chuy n s và thoát ra. M t đ ng d n s đi đ n nhánh ly h p ế ộ ườ ữ s cao, m t đ ng d n khác đ n nhánh s th p. Van chuy n s ho t đ ng b i van ố ạ ộ ẫ b m ga và van ly tâm. ướ
ở ạ ộ ị Khi van đi u khi n đ ề ề ố ấ ể ể ố ẽ ở ủ ể ướ ấ ầ ộ ị ở ộ ố ố ấ ầ ế ể ể ở ố ợ
Khi áp su t tăng lên trong ly h p, t ng ng áp su t tăng lên trong píttông phanh s th p. Và xe c m , áp su t d u ho t đ ng ượ ể ấ ầ s thâp. Áp su t d u cũng d ch chuy n van chuy n s và d ch chuy n v phía tr c ướ ở ố ể ị c, van ly tâm s m đ đ cho van và van ly tâm. Khi xe đ t đ n m t t c đ đ nh tr ạ ế phép áp su t d u đi đ n van chuy n s và m nó. Khi m van chuy n s , áp su t d u ấ ầ đi đ n ế píttông ly h p và phanh. ấ ứ ấ ợ ươ ấ píttông. Áp ắ ủ píttông, lò xo h i ng t ồ ể ố ằ ề ặ ớ
su t trong van chuy n s b ng v i áp su t trên b m t kia c a ấ phanh. IV.2. HO T Đ NG: Ạ Ộ IV.2.1. B bánh răng hành tinh 3 t c đ : ộ ộ ố
Hình IV-29. B bánh răng hành tinh ba t c đ ộ ố ộ Dãy “D” ho c “2” (s ặ ố 1. m t):ộ
TR C S C P Ụ Ơ Ấ
Dòng truy n công su t ấ ề
C1
BÁNH RĂNG BAO B TRUY N HÀNH TINH TR
C
Ộ
Ề
ƯỚ
CÁC BÁNH RĂNG HÀNH TINH TR
CƯỚ
BÁNH RĂNG M T TR I TR
C VÀ SAU
Ờ
Ặ
ƯỚ
CÁC BÁNH RĂNG HÀNH TINH SAU
C N D N B TRUY N HÀNH TINH TR
C
Ộ
Ầ
Ẫ
Ề
ƯỚ
87
C N D N B TRUY N HÀNH TINH SAU Ề
Ộ
Ầ
Ẫ
F2
BÁNH RĂNG BAO B TRUY N HÀNH TINH SAU
Ộ
Ề
TR C TRUNG GIAN
Ụ
BÁNH RĂNG CH Đ NG TRUNG GIAN Ủ Ộ
ấ ư ụ ượ ự Ở ố ộ ộ s m t, ly h p C ướ ồ ờ ủ ờ ụ ồ ồ ẫ ướ ặ ờ ờ ẫ ộ
ướ ề c l ượ ạ ề ượ ề ồ ồ ồ ị ữ ở ề ề ầ ộ ớ ộ ề ồ ồ ề ồ ướ ồ ồ ồ ề ẫ ồ ồ 1 đ c áp d ng, nó đ a dòng truy n công su t qua bánh răng ề c. S quay c a bánh răng bao quay các bánh răng hành tinh c xung quanh bánh răng m t tr i, đ ng th i cũng quay quanh tr c c a nó theo ủ ề c và sau theo chi u i. Bánh răng m t tr i sau d n đ ng các bánh răng hành tinh sau quay theo c chi u kim đ ng h xung quanh b i kh p m t chi u F 2 c chi u kim đ ng h làm bánh răng bao sau quay theo ề c đang quay theo chi u c cũng quay theo chi u kim đ ng h . Do bánh răng bao c l p then hoa lên tr c trung gian, tr c s quay theo c đ u đ ề ượ ắ ầ ướ ụ ụ ẽ ồ
ợ bao b hành tinh tr tr ặ chi u kim đ ng h . Nó d n đ ng các bánh răng m t tr i tr ộ ng ặ chi u kim đ ng h , và làm cho chúng quay ng ồ bánh răng m t tr i sau. C n d n b truy n hành tinh sau b gi ẫ ặ ờ ngăn không cho quay theo ng ượ chi u kim đ ng h . Cùng lúc đó, các bánh răng hành tinh tr kim đ ng h nên c n d n tr ướ sau và c n d n tr ẫ ầ chi u kim đ ng h . ồ ề 2. Dãy D (s 2):ố
TR C S C P Ụ Ơ Ấ
Dòng truy n công su t ấ ề
C1
BÁNH RĂNG BAO B TRUY N HÀNH TINH TR
C
Ộ
Ề
ƯỚ
CÁC BÁNH RĂNG HÀNH TINH TR
CƯỚ
BÁNH RĂNG M T TR I TR
C VÀ SAU
Ẫ
Ộ
Ờ
Ặ
ƯỚ
C N D N B TRUY N Ề Ầ CƯỚ HÀNH TINH TR
88
F1
TR C TRUNG GIAN
Ụ
B2
BÁNH RĂNG CH Đ NG TRUNG GIAN Ủ Ộ
1) cũng ho t đ ng c truy n đ n bánh răng bao tr
1) ngăn không cho quay ng
ư ở ố ộ ề ủ ợ ụ s 2 nh khi ướ Ly h p s ti n (C ượ ồ ố ế ơ ấ ướ ầ ề ẫ c theo chi u kim đ ng h và chúng quay quanh bánh răng m t tr i tr ề ướ ồ ồ c làm quay các bánh răng m t tr i tr ề ộ ướ ượ ề ồ ồ 2) và kh p m t chi u (F ặ ờ ướ ề ề ộ ướ ủ s m t. Chuy n đ ng quay này sau đó đ s m t. Chuy n đ ng quay ạ ộ ở ố ộ ể c, nó làm quay các bánh răng ế ặ ờ ướ c. ồ c quay theo chi u kim đ ng h . Cùng lúc đó, chuy n ể ặ ờ ướ c ị c và sau b c chi u kim đ ng ồ ượ ặ ờ ớ c xung quanh bánh răng m t tr i l n c truy n đ n bánh răng ế ề ở ố ộ ượ c và tr c trung gian. c a tr c s c p đ hành tinh tr Đi u đó làm cho c n d n tr đ ng quay c a các bánh răng hành tinh tr ủ c chi u kim đ ng h . Tuy nhiên do các bánh răng m t tr i tr và sau ng phanh s 2 (B ố ớ h , t c đ quay c a các bánh răng hành tinh tr ộ h n so v i khi ớ đ o chi u ch đ ng qua c n d n tr ề ồ ố ơ ả ộ ướ ủ ộ ể ẫ ụ ầ
3. Dãy D (s 3):ố
TR C S C P Ụ Ơ Ấ
Dòng truy n công su t ấ ề
C1
C1
BÁNH RĂNG BAO BỘ
TRUY N HÀNH TINH TR
C
Ề
ƯỚ
CÁC BÁNH RĂNG M TẶ TR I TR C VÀ SAU ƯỚ Ờ
BÁNH RĂNG HÀNH TINH TR
CƯỚ
Ẫ
Ộ
C N D N B TRUY N Ề Ầ CƯỚ HÀNH TINH TR
TR C TRUNG GIAN
Ụ
89
BÁNH RĂNG CH Đ NG TRUNG GIAN Ủ Ộ
2) đ u ho t đ ng
1) và ly h p s truy n th ng (C
2. Đi u đó làm cho bánh răng bao tr
1 đang ho tạ
Ly h p s ti n (C ợ ẳ ề ộ ượ ề ề ạ ộ ướ ế ố c truy n đ n bánh răng bao tr ơ ấ c và sau b ng ly h p C ằ ề ợ ơ ấ ướ ộ ị ư ố ơ ấ ố ớ ụ c truy n đ n bánh răng trung gian ch đ ng. s 3. Chuy n ể ở ố 1 và đ nế c b ng C ằ ướ c c b khóa và b truy n ề ể c quay cùng m t kh i v i tr c s c p. Cũng nh s 1 và s 2, chuy n ố ủ ộ ướ ượ ế ầ ẫ ộ Cùng lúc đó, phanh s 2 cũng ho t đ ng nh ng do kh p m t chi u F ố ế ợ đ ng quay c a tr c s c p đ ủ ụ bánh răng m t tr i tr ặ ờ ướ quay cùng v i tr c s c p. Do đó các bánh răng hành tinh tr ớ ụ hành tinh tr ướ ộ c đ đ ng quay c a c n d n tr ủ ố ề ớ ộ ề ạ ộ c và sau ti p t c quay theo chi u kim đ ng h . đ ng nên các bánh răng m t tr i tr ư ế ụ ặ ờ ướ ề ồ ộ ồ
4. Dãy “2” (s 2), phanh b ng đ ng c : ơ ố ộ ằ
BÁNH RĂNG CH Đ NG TRUNG GIAN Ủ Ộ
TR C TRUNG GIAN
Ụ
Ẫ
Ộ
C N D N B TRUY N Ề Ầ CƯỚ HÀNH TINH TR
Ờ BÁNH RĂNG M T TR I
Ặ C VÀ SAU
TR
ƯỚ
TR
CÁC BÁNH RĂNG HÀNH TINH CƯỚ
BÁNH RĂNG BAO BỘ
Dòng truy n công su t ấ ề
B2
TRUY N HÀNH TINH TR
C
Ề
ƯỚ
C1
TR C S C P Ụ Ơ Ấ
Khi xe đang gi m t c s 2 v i c n ch n s ố ở ố ớ ầ ả ố ở ị ơ ấ ọ v trí “D” thì phanh d i B ố ở ị ạ v trí “2”, ngoài các c c u ho t ả 1 cũng ho t đ ng. ạ ộ đ ng khi xe đang ch y Đi u này t o nên phanh b ng đ ng c . ạ ơ
ộ ề Dòng truy n công su t khi h p s đang d n đ ng các bánh xe v i c n ch n s s 2 v i c n s ớ ầ ạ ở ố ộ ằ ộ ề ẫ ọ ấ ộ ố v trí “D”. Tuy nhiên, khi h p s đ ộ ố ượ ố ở ị v ớ ầ c d n đ ng b i các bánh xe ở ẫ ộ trí “2” gi ng nh ố ư ở ị
90
ằ ả ừ ủ ộ ơ ế ề ừ ụ ồ ồ ượ ể tr c trung gian đ n c n d n tr ẫ ầ ặ ờ ướ ề ề ồ ồ ả 1, các bánh răng hành tinh tr ở c cũng quay theo chi u kim đ ng h . Mômen đ ượ c bánh răng trung gian ch đ ng đ ộ ướ c, làm cho các bánh răng hành tinh tr c ướ c và sau theo chi u kim đ ng h . Các bánh ề ặ c chi u kim đ ng h , trong khi các bánh răng m t c và sau c g ng quay theo chi u kim đ ng h , nh ng do bánh răng m t tr i ặ ờ ư ồ ồ ượ c ồ ồ c quay theo chi u kim đ ng h ề ướ ồ ề ướ ồ (x y ra phanh b ng đ ng c ), chuy n đ ng t ộ truy n t quay xung quanh bánh răng m t tr i tr răng hành tinh c g ng quay ng ố ắ tr i tr ố ắ ờ ướ b khóa b i phanh d i B ị làm cho các bánh răng bao tr truy n đ n tr c s c p t o nên phanh đ ng c . ụ ơ ấ ạ ề ế ộ ơ
5. Dãy “L” (s 1), phanh b ng đ ng c : ơ ố ộ ằ
BÁNH RĂNG CH Đ NG TRUNG GIAN Ủ Ộ
TR C TRUNG GIAN
Ụ
C N D N B TRUY N HÀNH
Ầ
Ẫ
Ộ TINH TR
Ề CƯỚ
BÁNH RĂNG BAO BỘ TRUY N HÀNH TINH SAU
Ề
Ẫ
Ầ
Ộ
C N D N B TRUY N Ề HÀNH TINH SAU
CÁC BÁNH RĂNG HÀNH TINH SAU
Dòng truy n công su t ấ ề
B3
C VÀ SAU
BÁNH RĂNG M TẶ TR I TR ƯỚ Ờ
CÁC BÁNH RĂNG HÀNH TINH TR
CƯỚ
BÁNH RĂNG BAO B TRUY N HÀNH TINH TR
C
Ộ
Ề
ƯỚ
C1
TR C S C P Ụ Ơ Ấ
ố 1 và s lùi B Khi xe đang ch y ạ ở ố ề ạ ở ố ớ ầ ạ ạ ộ ố ề ệ ượ v trí “L” gi ng nh khi nó ư ẫ ố ố v trí “L”, ngoài các c c u ho t đ ng khi xe ố ở ị ơ ấ 3 cũng v trí “D” hay “2” thì phanh s B ng phanh b ng đ ng c . Dòng truy n công su t ấ ơ ằ ở ố c d n đ ng b i các bánh xe (x y ra s 1 v i c n s ớ ầ s 1 v i c n ch n s đang ch y ố ở ị ọ ho t đ ng. Đi u đó t o nên hi n t ạ ộ ộ khi h p s đang d n đ ng các bánh xe v i c n s đang ở ị ớ ầ ộ ộ v trí “D”hay “2”. Tuy nhiên, khi h p đang đ ộ ị ượ ả ẫ ở ộ
91
ộ ộ ơ ể ủ ượ ủ ộ ộ ế ề ồ ồ ẫ ề ố ắ c và sau. Tuy nhiên do c n d n sau b gi ẫ ị ữ ầ ặ ờ ướ ở ố ề ồ ượ ề ề phanh đ ng c ), chuy n đ ng quay c a bánh răng ch đ ng trung gian đ c truy n t tr c trung gian đ n bánh răng bao b truy n hành tinh sau làm cho các bánh răng ừ ụ hành tinh sau (c n d n sau) c g ng quay theo chi u kim đ ng h xung quanh bánh không cho quay b i phanh răng m t tr i tr ầ 3, các bánh răng hành tinh sau quay theo chi u kim đ ng h trong khi s 1 và s lùi B ố các bánh răng m t tr i tr ặ ờ ướ K t qu là các bánh răng hành tinh tr ế c và sau quay theo chi u ng ướ ồ ồ ặ ờ ướ ề ủ ồ ế ụ ồ ể ề ồ ộ ồ c kim đ ng h . ồ ồ c quay theo chi u kim đ ng h xung quanh ề ả bánh răng m t tr i tr c và sau trong khi cũng quay quanh tr c c a nó theo chi u kim đ ng h , do v y truy n chuy n đ ng quay theo chi u kim đ ng h đ n các bánh răng tr ậ ụ ơ ấ
ề c và tr c s c p. ể ủ ộ ủ ộ ơ ấ ướ ụ ề ồ ồ ướ ề ồ ồ ướ ầ Cùng lúc đó, chuy n đ ng quay c a bánh răng ch đ ng trung gian làm cho c n c và tr c s c p quay c cũng quay theo chi u kim ọ s 1 v i c n ch n ớ ầ ả c quay theo chi u kim đ ng h và bánh răng bao tr ướ ề ồ ố ở ố ồ ả ằ ộ ơ d n tr ẫ theo chi u kim đ ng h trong khi bánh răng hành tinh tr đ ng h . Đi u đó làm x y ra phanh b ng đ ng c khi xe gi m t c ồ s ố ở ị
ề v rí “L”. 6. Dãy “R”:
TR C S C P Ụ Ơ Ấ
Dòng truy n công su t ấ ề
C1
BÁNH RĂNG M T TR I TR
C VÀ SAU
Ờ
Ặ
ƯỚ
CÁC BÁNH RĂNG HÀNH TINH SAU
C N D N B TRUY N HÀNH TINH SAU Ề
Ộ
Ầ
Ẫ
BÁNH RĂNG BAO BỘ TRUY N HÀNH TINH SAU
Ề
TR C TRUNG GIAN
Ụ
BÁNH RĂNG CH Đ NG TRUNG GIAN Ủ Ộ
2) ho t đ ng khi xe đang ch y
ẳ ộ ồ ợ ề Ly h p truy n th ng (C ề ồ ủ s lùi, chuy n đ ng quay ể ặ ờ c truy n tr c ti p đ n bánh răng m t tr i ế ế ạ ở ố ự ơ ấ ạ ộ ụ c và sau, do v y nó cũng quay theo chi u kim đ ng h . theo chi u kim đ ng h c a tr c s c p đ tr ề ồ ậ ồ
ề ồ ố ắ ồ ờ ướ ượ ụ ồ ủ ố ặ ư ằ ầ ẫ ồ ồ ị ượ ướ ề Các bánh răng hành tinh sau c g ng quay theo chi u kim đ ng h xung quanh các c kim 3). c và c và sau đ ng th i cũng quay quanh tr c c a nó ng bánh răng m t tr i tr ờ đ ng h , nh ng do c n d n b ngăn không cho quay b ng phanh s 1 và s lùi (B ố Các bánh răng hành tinh sau không th quay xung quanh bánh răng m t tr i tr ặ ờ ướ ể
92
ượ ồ ồ c chi u kim đ ng h . K t qu là, bánh răng ch đ ng trung gian quay ng c chi u kim đ ng h , làm cho bánh răng bao sau cũng quay ượ c ồ ủ ộ ề ế sau và do đó quay ng ng ồ ề chi u kim đ ng h và làm cho xe ch y lùi. ả ạ ồ ượ ề ồ 7. Dãy “P” và “N”:
Hình IV-30. Phanh đ xeỗ
1) và ly h p s truy n ề ố ề c truy n ượ
ố ở ị ợ v trí “N” hay “P”, ly h p s ti n (C ộ ố ế ụ ơ ấ ủ Khi c n ch n s đang ọ ạ ộ ẳ ế ầ ợ 2) không ho t đ ng, do v y chuy n đ ng c a tr c s c p không đ th ng (C ể ậ đ n bánh răng ch đ ng trung gian. Thêm vào đó, khi c n ch n s ố ở ị ọ ộ ớ v trí “P”, m t cóc hãm khi đ xe ăn kh p v i bánh ỗ i ăn kh p then hoa v i tr c ch đ ng vi sai, ớ ụ ớ ủ ộ ủ ộ ầ ề ị ộ ạ ớ ể ộ
răng b đ ng đ o chi u bánh răng này l ả ngăn không cho xe chuy n đ ng. IV.2.2. B bánh răng hành tinh s truy n tăng OD: ộ ố ề
Hình IV-31. B truy n hành tinh s truy n tăng OD ề ề ộ ố
Không
1. có s truy n tăng: ố ề
93
TR C S C P Ụ Ơ Ấ
B TRUY N BÁNH RĂNG HÀNH TINH 3 T C Đ
Ộ
Ố
Ề
Ộ
TR C VÀO B OD
Ộ
Ụ
C N D N B TRUY N OD Ộ
Ẩ
Ẫ
Ề
Dòng truy n công su t ấ ề
C0
F2
BÁNH RĂNG M T TR I OD
BÁNH RĂNG HÀNH TINH OD
Ờ
Ặ
BÁNH RĂNG BAO OD
BÁNH RĂNG CH Đ NG TRUNG GIAN Ủ Ộ
ố ồ ề ề ủ ụ ồ ầ ng. Các bánh răng hành tinh s truy n tăng b quay c ố ẫ ị ồ ứ ặ ồ ồ ề ượ ủ ụ ề ộ ủ ề ề ộ ớ ặ ờ ố ố ị ầ ặ c n i b ng ly h p s truy n tăng C ầ ợ ẫ ồ ố ộ ồ ả ộ ộ ư ộ ố ứ ụ ể ề ậ ề Khi tr c vào c a s truy n tăng quay theo chi u kim đ ng h , c n d n s truy n ố ưỡ tăng quay cùng m t h ng ề ộ ướ b c theo chi u kim đ ng h xung quanh bánh răng m t tr i s truy n tăng và quay ờ ố ồ ề c kim đ ng h xung quanh tr c c a nó. Do t c đ quay c a vành theo chi u ng ố ủ 0, l n h n t c đ quay c a vành ngoài c a trong c a kh p m t chi u s truy n tăng F ủ ơ ố ộ ớ ủ 0, nên F0 b khóa. M c khác, c n d n và bánh răng m t tr i s truy n kh p m t chi u F ề ẫ ề ộ ớ ặ ờ 0. Do v y, c n d n và bánh răng m t tr i tăng đ ề ậ ố ằ ượ s truy n tăng quay cùng m t kh i theo chi u kim đ ng h và bánh răng bao cũng ề ố ề ố ng. K t qu là b bánh răng hành tinh có tác quay cùng m t kh i và cùng m t h ộ ướ ế ố d ng nh m t c c u truy n đ ng tr c ti p, quay nh m t kh i c ng đ nh n và ế ự ộ truy n công su t. ư ộ ơ ấ ấ ề
2. Có s truy n tăng: ố ề
TR C S C P Ụ Ơ Ấ
Dòng truy n công su t ề ấ
94
B TRUY N BÁNH RĂNG HÀNH TINH 3 T C Đ
Ộ
Ố
Ề
Ộ
TR C VÀO B OD
Ộ
Ụ
C N D N B TRUY N OD Ộ
Ẩ
Ẫ
Ề
BÁNH RĂNG HÀNH TINH OD
BÁNH RĂNG M T TR I OD
BÁNH RĂNG BAO OD
Ờ
Ặ
BÁNH RĂNG CH Đ NG TRUNG GIAN Ủ Ộ
B
0
s truy n tăng, phanh OD (B ề Ở ố ẽ ậ ờ ẫ ề ộ ố ề ồ ố ồ ặ ờ ồ ề ồ ồ ề ầ ậ ồ ơ ầ 0) s khóa bánh răng m t tr i OD, do v y khi c n ặ d n b s truy n tăng quay theo chi u kim đ ng h , n i các bánh răng hành tinh OD quay xung quanh bánh răng m t tr i theo chi u kim đ ng h trong khi quay quanh tr c ụ c a nó. Do v y, bánh răng bao OD quay theo chi u kim đ ng h nhanh h n c n d n ẫ ủ OD.
V. H H NG, NGUYÊN NHÂN VÀ CÁCH KH C PH C Ư Ỏ Ụ Ắ
đ ng có k t c u khác nhau, có các h h ng th ế ấ ư ỏ ặ ụ ể ủ ườ ư ỏ ứ ắ Các h p s t ố ự ộ ộ ươ đ ng th ụ ươ ế ể ề ng g p c th khác ng pháp kh c ph c t ộ ng ng. Tuy nhiên, các h h ng chính c a h p ơ ấ ng liên quan đ n các b truy n đ ng bánh răng hành tinh và c c u ộ ườ i thi u các h h ng chính ư ỏ ớ ư ố ự ộ đ ng ộ ử ệ ữ ườ ệ nhau v i ph ớ s t ề ố ự ộ i đây gi phanh cũng nh ly h p đi u khi n. B ng d ướ ợ th ể 3, 4 s ti n, 1 s lùi ki u h p s Ford. ộ ả ng g p, nguyên nhân có th và bi n pháp ki m tra, s a ch a các h p s t ặ ố ế ể ố ể ố ộ
Hi n t ng Nguyên nhân ệ ượ Cách kh c ph c ắ ụ
- Đi u ch nh l ế ộ ị ề ỉ i. ạ - C c u đ t ch đ b ơ ấ ặ đi u ch nh sai. ỉ ề
- Ch nh l ỉ i. ạ ơ ấ ầ ố ặ - C c u c n n i liên k t ế ch nh không đúng. ỉ 1. Xe không kh i đ ng ở ộ khi đ t h p s v trí ộ ố ở ị (N) ho c v trí đ (P). ỗ ị ặ - Ki m tra thay m i. ể ớ ở ộ ở ố s ị ứ
2. Không t chuy n ự - Dây n i kh i đ ng ố 0 b đ t, h ng. ỏ ể - M c d u c a h th ng ứ ủ ệ ầ ố - Ki m tra và b xung d u. ể ầ ổ
95
truy n l c không đ . ủ ề ự
ơ ấ ố ặ ộ ữ ặ ẫ - C c u c n n i d n ầ đ ng b h ng ho c ch nh ỉ ị ỏ không đúng. ề - S a ch a ho c đi u ử ch nh l ỉ i. ạ ố ơ ấ s , chuy n s không ố nhanh ho c không êm. ể ặ - Ki m tra, kh c ph c. ụ ể ắ ặ ố ị ỏ ể ợ - C c u hãm ho c ly h p đi u khi n s b h ng, tr ề t. ượ
ủ ự ớ - Làm s ch ho c thay m i. ặ ạ - Các van th y l c b n ẩ ho c h ng. ặ ỏ
- B sung d u. ứ ủ ự ầ ầ ổ - M c d u th y l c không đ .ủ
ố ỏ ầ - Ch nh l ỉ ạ i ho c thay m i. ớ ặ - Các c n n i h ng ho c ặ ch nh sai. ỉ
ặ ổ t, kêu và n - S a ch a ho c thay chi ữ ử t h ng. ti ế ỏ ượ ị ố ề quay m t chi u, - H ng ộ ỏ c c u hãm ho c ly h p ợ ặ ơ ấ gài s . ố ồ ở 3. Tr các v trí gài s ho c ặ nh y s . ố ả ể ấ ỏ ố ộ ể ặ ủ ự - Ki m tra áp su t th y l c và s a ch a b ph n ậ ữ ử h ng. ỏ ề - H ng h th ng đi u ệ khi n c c u hãm ho c ly ơ ấ h p gai s . ố ợ
ử ạ ẹ - Van th y l c b b n, k t. ủ ự ị ẩ ữ - Làm s ch, s a ch a ho c thay m i. ớ ặ
VI. KI M TRA VÀ S A CH A Ử Ữ Ể
ệ
VI.1. Qui trình phát hi n h h ng: ờ ư ỏ ố ộ tháo h p s ra kh i xe và b t đ u tháo mà tr c mô t c tiên không ti n ế ầ ướ ấ ấ i đây. Đi u đó s d n đ n m t r t ể ề ế ẽ ẫ t cho khách hàng. Không bao gi ỏ t c các thao tác ki m tra đ ượ ấ ả ộ ờ hành t nhi u th i gian và tăng chi phí lao đ ng không c n thi ề ắ d ả ướ ầ ế
ả ề
ấ ủ ư ỏ ả ệ
ứ
PHÂN TÍCH KHI U N I Ạ
Ế
- B n ch t c a h h ng. - Đi u ki n x y ra h h ng và tri u ch ng. ư ỏ - So sánh các tiêu chu n c a xe v i các tính năng th c t ẩ ủ
ệ ớ
. ự ế
i trong s các
ứ
ự ế ồ ạ
ố
ứ
t các ly h p và
ế ố
ạ
ợ
t n t Ki m tra xem tri u ch ng nào th c t ể ệ tri u ch ng mà khách hàng khi u n i nh : ư ạ ệ - Xe không ch y hay tăng t c kém (tr ượ phanh)
ớ
XÁC NH N CÁC TRI U Ệ Ậ CH NGỨ
ộ
t. - Ăn kh p gi ậ - Không chuy n s . ể ố - Không có kick-down. - Không có phanh đ ng c . ơ - .v.v.
96
i.
ả - Công t c kh i đ ng trung
ở ộ
ắ
KI M TRA VÀ ĐI U Ề Ể CH NH S B
Ơ Ộ
Ỉ
ở
ắ
ể
- Công t c đi u khi n OD. ề - .v.v.
ướ
- Đ ng c ch y không t ơ ạ ộ gian - B m ga m hoàn toàn. - Chi u dài cáp b m ga. - M c d u và tình tr ng d u.
ướ ề ứ ầ
ạ
ầ
ấ ầ
CÁC PHÉP THỬ
ng.
- Th khi xe đang đ . ỗ ử - Th trên đ ử
ườ
- Th áp su t d u. - Th th i gian tr . ễ
ử ử ờ
Ệ
PHÁT HI N KHU V C Ự CÓ TH CÓ H H NG
Ư Ỏ
Ể
Ề
Ỉ
Ử ĐI U CH NH VÀ S A CH AỮ
KI M TRA L N CU I Ố
Ầ
Ể
VI.2. Ki m tra và đi u ch nh s b : ơ ộ ể ỉ
ề ườ ộ ả ề ế ể ế ệ ỉ ớ ệ ế ố Trong r t nhi u tr ấ ể ề ả Ví d : N u t c đ không t ả ề ơ ể ế ượ ộ ơ ấ c đi u ch nh không chính xác (quá dài), b m ga trong ch hòa khí s ề ướ ở ỉ ậ ế ố ẽ ọ ế ộ ố ứ ế ư ẩ ấ ợ ư ụ ặ ồ ể ả ấ ế ợ ườ ố ả i sao chúng ph i luôn đ ộ ề ệ ể ả ệ i quy t h h ng m t cách đ n gi n qua vi c ng h p, có th gi ơ ế ư ỏ ợ ể ả t. Do đó đi u t i quan tr ng là ki m tra và ti n hành các công vi c đi u ch nh c n thi ọ ề ố ề ế ầ ỉ c ti p theo. c khi chuy n sang b ph i th c hi n ki m tra và đi u ch nh s b tr ự ướ ể ơ ộ ướ i cao h n nhi u so v i giá tr tiêu chu n, các va đ p khi ụ ậ ẩ ị ề dãy “N” hay “P” đ n các dãy khác. N u vào s s l n h n r t nhi u khi chuy n s t ế ố ừ ố ẽ ớ cáp dây ga đ ẽ ế không m hoàn toàn th m chí khi đ p h t chân ga xu ng, làm cho hi n t ng Kick- ệ ượ ạ ầ t vào b m d u down không th x y ra. N u m c d u h p s quá th p, không khí s l ơ ầ làm gi m áp su t chu n và k t qu là làm cho t, các ly h p cũng nh phanh b tr ị ượ ả ả ng cũng nh các tr c tr c khác s x y ra. rung đ ng và ti ng n không bình th ẽ ả ộ ầ ng h p nghiêm tr ng, h p s có th b k t c ng. Do đó, ph i hi u rõ t m Trong tr ể ể ị ẹ ứ ọ ườ quan tr ng c a vi c ki m tra và đi u ch nh s b , và t ượ c ọ ạ ơ ộ th c hi n tr ệ ỉ ử ế ự Các k thu t viên ph i luôn nh r ng ch th c hi n b ữ c ti p theo sau khi s a ch a ỉ ự ướ ử ế ả ể ấ
ủ c khi ti n hành các phép th khác. ướ ậ ỹ các h h ng đ ượ ư ỏ VI.3. Các phép th (khi đ xe, th i gian tr , th th y l c và th trên đ ng): ệ ớ ằ c tìm th y trong khi ki m tra s b . ơ ộ ờ ử ử ủ ự ườ ử ễ
ỗ 1. Th khi xe đang đ : ỗ
M c đích c a phép th này là đ ki m tra các tính năng t ng quát c a h p s và ể ể ủ ủ ổ ộ ố đ ng c b ng cách đo tôc đ ch t máy trong dãy “D” và “R”. ế ộ ử ộ ử ụ ơ ằ
0C-
Chú ý: - t đ ho t đ ng bình th ng c a d u (50 ử ứ ớ ệ ộ ạ ộ ườ ủ ầ ti n hành phép th ng v i nhi ế 800C).
ơ ế khu v c r ng rãi, s ch, ả - Không ti n hành phép th này liên t c lâu h n 5 giây. ử - Đ đ m b o an toàn, hãy th c hi n phép th này ở ự ỗ ử ạ ộ ẳ ể ả ằ ố
- Th khi xe đ ph i luôn đ
ử t. ở ượ ệ ỹ ừ ư ố ả i quan sát các bánh xe cũng nh các kh i chèn bánh xe t ử ế ả i ng i trong xe n u xe b t đ u ch y hay trong tr ụ ệ ự ng t b ng ph ng và có đ bám m t đ ặ ườ ớ c th c hi n b i hai k thu t viên làm vi c cùng v i ậ ệ ự bên ậ i kia ti n hành phép th , anh ta ph i báo hi u ngay l p ệ ng h p các ợ ườ ạ ắ ầ ế ỗ nhau. M t ng ườ ộ ngoài trong khi ng ườ t c cho ng ồ ứ kh i chèn b t đ u tr t ra. ườ ắ ầ ượ ố
97
ế ố
c và sau. ặ ệ ố ử ố ồ ế nguyên v trí đó. ữ ằ ị ộ 1.1. Đo t c đ ch t máy: ộ - Ch n các bánh xe tr ướ - Nôi đ ng h đo t c đ vào h th ng đánh l a. ộ ồ - Kéo h t phanh tay lên. - Nh n m nh bàn đ p phanh b ng chân trái và gi ạ ạ - Kh i đ ng đ ng c . ơ - Chuy n sang dãy “D”. Nh n h t chân ga xu ng b ng chân ph i. Nhanh chóng ấ ở ộ ể ế ấ ả ằ ố ọ ố ng t đ i v i dãy “R”. đ c t c đ ch t máy. ộ - Th c hi n t ự ế ệ ươ ự ố ớ
c hai dãy mà các bánh xe sau không quay ở ả ế nh ng th p h n giá tr tiêu chu n: ơ 1.2. Đánh giá: a. N u t c đ ch t máy là gi ng nhau ế ố ộ ị ấ ư ủ ố ẩ ơ ộ - Công su t ra c a đ ng c có th không đ . ủ - Kh p m t chi u c a stator ho t đ ng không hoàn h o. ả ủ ơ ớ ẩ ấ ộ ộ ớ ế ố ể ạ ộ ớ ấ ợ ạ ộ ả ớ ớ ế ố ề b. N u t c đ ch t máy trong dãy “D” l n h n so v i tiêu chu n: ế - Áp su t chu n có th quá th p. ẩ ể ấ - Ly h p s ti n có th b tr t. ố ế ể ị ượ - Kh p m t chi u No.2 có th ho t đ ng không hoàn h o. ộ ả ể - Kh p m t chi u OD có th ho t đ ng không hoàn h o. ộ ể ộ ạ ộ ớ ẩ ơ ớ ề ề ế ẩ ấ c. N u t c đ ch t máy trong dãy “R” l n h n so v i tiêu chu n: ấ ể ị ượ ợ t. t. ể ị ượ ạ ộ ả c hai dãy “R” và “D” đ u cao h n so v i tiêu chu n : ớ ế ố ề ẩ ớ ố ố ộ d. N u t c đ ch t máy ở ả ộ ể ấ ứ ợ - Áp su t chu n có th quá th p. ể - Ly h p s truy n th ng có th b tr ẳ ề - Phanh s truy n th ng và lùi có th b tr ẳ ề - Kh p m t chi u OD có th ho t đ ng không hoàn h o. ề ể ế ơ - Áp su t chu n có th quá th p ẩ - M c d u không phù h p. - ấ ầ Kh p m t chi u có th ho t đ ng không hoàn h o. ạ ộ ề ể ả ớ ộ
ạ ầ ả ễ ế đ nh tr 2. Th th i gian tr : ễ ử ờ N u chuy n c n s trong khi xe đang ch y không t ố ể c khi có th c m th y ch n đ ng. Nó đ ấ ể ả ướ ượ ấ ộ ị i, s có m t th i gian tr nh t ấ ờ ẽ ạ c s d ng đ ki m tra tình tr ng ử ụ ộ ể ể
98
ư ề ề ẳ ẳ ợ ợ ố c a ly h p s truy n th ng OD, ly h p s ti n, ly h p s truy n th ng cũng nh phanh ố ế ợ ủ s lùi và s m t. ố ố ố ộ Chú ý:
- Ti n hành phép th ng v i nhi
oC-
t đ ho t đ ng bình th ng c a d u (50 ử ứ ớ ệ ộ ạ ộ ườ ủ ầ
ữ ầ ả - Đ m có kho ng cách m t phút gi a các l n th . ử - Th c hi n đo ba l n và l y giá tr trung bình. ế 80oC). ả ự ộ ấ ệ ầ ị
ộ ể ộ ồ ấ ờ , đo th i gian t ờ ừ i. ả ồ lúc chuy n c n s cho đ n khi c m th y có ch n đ ng. 2.1. Đo th i gian tr : ễ ờ - Kéo h t phanh tay lên. ế - Kh i đ ng đ ng c và ki m tra t c đ không t ở ộ - Chuy n c n s t ể ầ ầ ố ả ộ ơ v trí “N” lên v trí “D”. Dùng đ ng h b m gi ố ừ ị ế ấ ỏ ơ ể ờ v trí “N” sang v trí “R” theo cách trên. ố ừ ị ể ầ ờ ị ố ị ấ Th i gian tr nh h n 1.2 giây. -Đo th i gian tr khi chuy n c n s t Th i gian tr nh h n1.5 giây. ễ ễ ễ ỏ ơ ờ
2.2. Đánh giá:
ị ờ ế ể ừ ẩ ấ ợ ể ể ị ạ ộ ả ớ ờ ế ẩ ấ ợ ể ẳ ố “N” sang “D” lâu h n giá tr tiêu chu n: N u th i gian tr khi chuy n t ơ ễ - Áp su t chu n có th quá th p. ẩ ấ - Ly h p s ti n có th b mòn. ố ế - Kh p m t chi u OD có th ho t đ ng không hoàn h o. ề ể ộ “N” sang “R” lâu h n giá tr tiêu chu n: N u th i gian tr khi chuy n t ơ ị ể ừ ễ - Áp su t chu n có th quá th p. ấ ẩ - Ly h p s truy n th ng có th b mòn. ể ị ề - Phanh s m t và s lùi có th b mòn. ể ị - Kh p m t chi u OD có th không ho t đ ng hoàn h o. ể ạ ộ ả
ề ủ ự
ố ố ộ ớ ộ 3. Th h th ng th y l c: ử ệ ố Chu n b : ị ẩ ộ - Làm nóng d u h p s t - Tháo nút th trên v h p s và n i đ ng h đo áp su t th y l c vào. ỏ ộ đ ng. ố ự ộ ố ố ồ ủ ự ầ ử ấ ồ Chú ý:
ớ ầ - Ti n hành phép th ng v i nhi - Th áp su t chu n ph i luôn đ ế ử t đ ho t đ ng bình th ệ ộ ượ ạ ộ ệ ự ở ử ứ ẩ ộ ả ườ ớ ng c a d u. ủ ườ ệ c th c hi n b i hai k thu t viên làm vi c ậ ỹ i quan sát các bánh xe cũng nh kh i chèn các bánh ố ư ấ cùng v i nhau. M t ng xe t bên ngoài trong khi ng ườ i kia ti n hành phép th . ử ế ừ Đo áp su t chu n: ấ ẩ
99
ộ ố ố ể ộ ế ở ộ ấ ơ ạ ể ầ ố ị ạ ấ ằ ơ i. ả ẩ ộ i. - Kéo h t phanh tay lên và chèn b n bánh xe l ạ - Kh i đ ng đ ng c và ki m tra t c đ không t i. ả - Nh n m nh bàn đ p phanh b ng chân trái và chuy n c n s lên v trí “D”. - Đo áp su t chu n khi đ ng c ch y không t - Nh n h t bàn đ p ga xu ng, đ c nhanh giá tr áp su t chu n cao nh t khi ấ ẩ ấ ấ ị ạ ọ ạ đ ng c đ t đ n t c đ ch t máy. ộ ộ
ự N u áp su t đo đ c không gi ng nh giá tr tiêu chu n, ki m tra l ế ơ ạ ế ố - Th c hi n th ử ở ị ệ ượ ấ ế ố ế v trí “R” theo cách trên. ị ư ể ẩ ạ ệ i vi c đi u ch nh ề ỉ ố cáp dây ga và ti n hành phép th . ử ế
Đo áp su t ly tâm: ấ
ị ộ - Ki m tra phanh tay không b kéo. - Kh i đ ng đ ng c . ơ - Chuy n s sang dãy “D” và đo áp su t ly tâm t ể ở ộ ể ấ ố ạ i các t c đ tiêu chu n. ộ ẩ ố
Đánh giá: ấ ể ng rò r d u trong m ch áp su t ly tâm. ạ ỉ ầ ấ Áp su t ly tâm không đúng: - Áp su t chu n có th không đúng. ẩ ấ - Có th có hi n t ệ ượ ể - Van ly tâm có th b h ng. ể ị ỏ
ng: ườ
ế ộ ạ ộ ườ ng c a d u. ủ ầ
ử
v trí “D” và gi bàn đ p ga xu ng sát sàn. ữ ạ ố ở ị sau: ầ ể 4. Th trên đ ử Th v i ch đ ho t đ ng bình th ử ớ 4.1. Th dãy “D”: C n chuy n s đang ể Ki m tra các y u t a. Chuy n t ể ừ ố ể ể ả ố ợ đ ng. các đi m trong s đ chuy n s t ố ế ố ớ s 1-2, 2-3 và 3 sang OD, và các đi m chuy n s ph i phù h p v i ơ ồ ố ự ộ ể
ể Đánh giá: - N u không di n ra vi c chuy n s t 1-2: ố ừ ễ ệ ể ị ỏ
ể ế + Van ly tâm có th b h ng. + Van chuy n s 1-2 có th b k t. ố - N u không di n ra vi c chuy n s 2-3: ế ể ị ẹ ố ể ễ ể ệ
100
ể ể ị ẹ ố - N u không di n ra vi c chuy n s 3-OD: ể ị ẹ ố
OD có th b h ng. ể ị ỏ ố - N u các đi m chuy n s không đúng: ề ể ể + Van chuy n s 2-3 có th b k t. ể ố ễ ệ ế + Van chuy n s 3 sang OD có th b k t. ể + Van đi n t ệ ừ ể ế + Cáp dây ga có th không đ ỉ + Van b m ga, van chuy n s 1-2, van chuy n s 2-3, van chuy n s 3-4…có ể c đi u ch nh. ượ ố ướ ể ể ố ố
t khi chuy n s t s 1-2, 2-3 và 3- th b h ng. ể ị ỏ b. B ng cách trên, ki m tra ch n đ ng và s tr ằ ể ấ ộ ự ượ ố ừ ố ể OD.
Đánh giá: ế - N u ch n đ ng quá m nh: ộ ấ ấ ạ ể ể ị ỏ ộ ộ c. Lái xe dãy “D” (ly h p khóa bi n mô b t) hay s OD, ki m tra ti ng n và rung + Áp su t chu n có th quá cao. ẩ + B tích năng có th b h ng. + Bi van m t chi u có th b k t. ể ị ẹ ề ế ợ ở ế ể ậ ố ồ đ ng không bình th ộ ườ ở ể ố ố ng. d. Trong khi đang lái xe s 2-1, 3-2 và kick-down t s OD -3 có phù h p v i s đ chuy n s t dãy “D”, s 2, 3và s OD, ki m tra xem có th kick-down ể ố ự ộ đ ng ớ ơ ồ ừ ố ể ợ
t khi kick-down. ng và tr ượ ườ t ừ ố không. ể ể ế ấ ơ ấ
bàn đ p ga xu ng sát sàn. Ki m tra ữ ị ể ạ ố
ệ ể ố đ ng. ể ớ ả 1-2 không và đi m chuy n s ph i ể ố ừ ể ố ớ ầ ể ơ ồ v trí “2”, nh chân ga ra và ki m tra xem có ố ở ị ố ự ộ ả ể e. Ki m tra ch n đ ng không bình th ộ f. Ki m tra c c u khóa bi n mô. 4.2. Th dãy “2”: ử Chuy n c n s sang v trí D và trong khi gi ể ố ầ các y u t sau: ế ố - Ki m tra xem có di n ra vi c chuy n s t ễ ể phù h p v i các đi m chuy n s trong s đ chuy n s t ể ợ - Trong khi đang lái xe v i c n s ơ ễ Đánh giá: N u không di n ra phanh đ ng c : Phanh d i s th hai có th b h ng. di n ra phanh đ ng c không. ộ ế ễ ơ ả ố ứ ộ ộ ng khi tăng hay gi m t c cũng nh ch n đ ng ố ể ị ỏ ấ ư ả - Ki m tra ti ng n không bính th ồ ườ ố
ể ế khi lên xu ng s . ố ử
ở ễ ằ ố ố
4.3. Th dãy “L”: a. Trong khi đang lái xe ể b. Trong khi đang lái xe v i c n s ố ở ị dãy L, ki m tra r ng không di n ra chuy n s lên s 2. ớ ầ ằ v trí L, nh chân ga ra và ki m tra phanh b ng ể ể ả đ ng c . ộ ơ
Đánh giá: N u không di n ra phanh b ng đ ng c , phanh s 1 hay s lùi có th b ể ị ễ ế ằ ố ộ ơ ố h ng. ỏ
ng khi tăng hay gi m t c. ể ế ườ ả ố
ầ ở ớ ị ượ ể c nh n h t, ki m ế ấ tra s tr
0) và chuy n c n s sang dãy P, nh phanh tay ra. D ng xe trên d c (l n h n 5 Ki m tra xem cóc hãm khi đ xe có gi ỗ
c. Ki m tra ti ng n không bình th ồ 4.4. Th dãy “R”: ử Chuy n c n s lên v trí “R”, trong khi kh i hành v i chân ga đ ể ố t. ự ượ 4.5. Th dãy “P”: ử ố ơ ố ầ ớ
ả ể cho xe đ ng yên không. ữ ừ ể ứ
VII. THÁO L P H P S T Đ NG Ắ Ộ Ố Ự Ộ
101
đ ng tùy t ng lo i xe, m t cách t ng quát thì đ u tiên ố ự ộ ự ạ ầ ắ ộ ộ ổ m mui xe và tháo cáp âm c a bình accu r i tháo các b ph n sau: tháo l p h p s t ủ Trình t ở ừ ồ ậ ộ
ơ kh i đ ng. ở ộ
ố
ủ ề ỉ
ố ố ị
ườ ườ ơ ấ ụ ề
ộ ế
- Môt - Công t c đèn lui xe. ắ - Công t c an toàn v trí s 0. ắ ị - Các tr m n i dây đi n. ệ ố ạ - Đ ng ng chân không c a van đi u ch nh. - Đ ng ng dung d ch làm mát. - C c u sang s . ố - Tr c truy n đ ng các bán tr c. ụ ộ - Các bu lông trên đĩa truy n đ ng c a b bi n mô. ủ ộ - Các bu lông l p ghép v i đ ng c . ề ớ ộ ắ ơ
M t s h p s còn có giá đ nên ph i tháo nó ra kh i giá đ . ộ ố ộ ả ố ỡ ỏ ỡ
VIII. CÂU H I ÔN T P Ỏ Ậ
ỹ ậ ộ ế ế ơ ộ ng. K t c đ ợ ấ ơ ằ ộ ế ố ườ ủ ự ở ố ệ ả ằ ớ ố ỹ ộ 1. K thu t viên A nói r ng b bi n mô thay th ly h p c trong h p s th thu t viên B nói r ng b bi n mô làm gi m hi u su t h n kh p n i th y l c ậ cao. Ai nói đúng?
ỉ ỉ ả
a. Ch A nói đúng. b. Ch B nói đúng. c. C hai A và B. d. Không ph i A cũng không ph i B. ả
c d n đ ng tr c ti p b i tr c khu u đ ng c ? 2. B ph n nào c a b bi n mô đ ủ ộ ế ậ ộ ự ế ở ụ ẫ ộ ộ ơ ỷ ả ượ
c l p vào đ quay kh p n i th y l c trong b bi n mô? a. Tuabin. b. Stator. c. Cánh b m.ơ d. T t c các b ph n trên. ấ ả 3. B ph n nào đ ậ ộ ậ ượ ắ ộ ộ ế ủ ự ể ớ ố
ậ ộ
4. Khi đóng ly h p khóa bi n mô thì b ph n nào không đ c truy n công su t? ế ậ ộ ượ ề ấ
a. Tuabin. b. Stator. c. Cánh b m.ơ d. T t c các b ph n trên. ấ ả ợ ộ
5. Stator t do khi t c đ tuabin là………. a. Tr c vào h p s . ố ụ b. Tuabin. c. Cánh b m.ơ d. V bi n mô. ỏ ế ự ố ộ
ộ ộ ơ ơ
a. B ng 0. ằ b. M t n a t c đ cánh b m. ộ ử ố c. B ng v i t c đ cánh b m. ằ ớ ố d. C a và b. ả t b c khí nào cho phép Stator khóa và không khóa? ế ị ơ ố ế ộ ộ ủ ớ
6. Thi 7. T c đ ch t máy l n nh t khi t c đ c a Tuabin là ấ ố a. B ng 0. ằ
102
ộ ộ ơ ơ
b. M t n a t c đ cánh b m. c. B ng v i t c đ cánh b m. d. C a và b. ộ ử ố ằ ớ ố ả
8. Đi m ly h p đ t đ ố ể ạ ượ c khi t c đ Tuabin là ộ
ộ ộ ơ ơ
ợ a. B ng 0. ằ b. M t n a t c đ cánh b m. ộ ử ố c. B ng v i t c đ cánh b m. ằ ớ ố d. C a và b. ả
ộ
ể ể ử ụ ề ể
9. B bánh răng hành tinh có th s d ng đ ……. Hay ……….. mômen. ể ử ụ 10. M b bánh răng hành tinh có th s d ng đ ………. Chi u quay. 11. N u bánh răng m t tr i và bánh răng bao khóa v i nhau thì t s truy n là: ặ ờ ỉ ố ề ớ
12. K thu t viên A nói r ng, khi c n d n đ ậ ẫ ộ ộ ộ ế a. 1:1. b. 1.5:1 c. 2:1 d. 3.5:1 ỹ ặ ờ đ ng yên và d n đ ng bánh ữ ứ ậ i. K thu t viên B nói r ng các b ph n ậ c gi ượ ỹ ẫ c l ượ ạ ằ ộ ộ ầ răng m t tr i, b ph n b đ ng quay ng ậ bánh răng hành tinh có th khóa v i v h p s b ng phanh hay ly h p. Ai nói đúng? ằ ị ộ ể ớ ỏ ộ ố ằ ợ
ỉ ỉ ả
a. Ch A nói đúng. b. Ch B nói đúng. c. C hai A và B. d. Không ph i A cũng không ph i B. ả
ạ ộ 13. Th ng đ ắ
ả c ho t đ ng b i: ở ượ ủ ự
.ơ
ụ ợ
ợ ạ
c s d ng thông d ng là ……… và …….. ợ ụ ạ ộ ề ằ ậ ộ ở ỹ ậ ề ằ ợ a. Pít tông th y l c. b. Mô t c. Pít tông tác d ng ly h p. d. Ly h p m t chi u. ề ộ 14. Hai lo i ly h p m t chi u đ ượ ử ụ ộ ợ ủ ự 15. K thu t viên A nói r ng ly h p nhi u đĩa ho t đ ng b i m t pít tông th y l c. ề K thu t viên B nói r ng các ly h p nhi u đĩa có then hoa bên trong và bên ngoài. Ai ỹ nói đúng?
ỉ ỉ ả
a. Ch A nói đúng. b. Ch B nói đúng. c. C hai A và B. d. Không ph i A cũng không ph i B. ả
c s d ng trong h p s t đ ng là: ……… ả ạ ơ ố ự ộ
ượ ử ụ ể ộ ố ể ộ
16. Có ba lo i b m đ 17. B ph n nào đi u khi n van chuy n s ? ề ậ ắ ạ ộ
ể
ố ữ
a. Ho t đ ng th ng và ly h p. ợ b. Các bánh răng chuy n s . ố c. Lên và xu ng s . ố d. T t c nh ng y u t ế ố 18. B làm mát h p s t trên. đ ng đ a d u tr c ti p đ n ……… ấ ả ộ ố ự ộ ự ế ư ế ầ
ộ
ộ a. Két làm mát. b. Làm mát trong đ ng c . ơ c. Không khí bên ngoài.
103
d. Làm mát trong các te d u. ầ
