Vài so sánh gi a Tri t h c ph ng Đông và tri t h c ph ng Tâyữ ế ọ ươ ế ọ ươ
Sao gi l m sách c h c nh kinh d ch, nho lão, tôn t , đ o lão... th nh ? Li uờ ắ ổ ọ ư ị ử ạ ế ỉ ệ
hoài c quá có hay l m không? Lu n sâu s c v l i Mác d y có khi còn ít h n c lu nổ ắ ậ ắ ề ờ ạ ơ ả ậ
M nh T th i chi n qu c y ? ạ ử ờ ế ố ấ
Topic này mong các b n chia s nh ng quan đi m v tri t h c, tri t lý Đông -ạ ẻ ữ ể ề ế ọ ế
Tây, t đó quy t đ nh xem cân đ i ki n th c sao cho h p lý, hi u qu cho cu c s ng.ừ ế ị ố ế ứ ợ ệ ả ộ ố
- Th nh t, ta s phân bi t đâu là Đông, đâu là Tây.ứ ấ ẽ ệ
- Th hai, ta so sánh b i c nh xã h i ra đ i, pt tri t h c ph ng Đông, ph ngứ ố ả ộ ờ ế ọ ươ ươ
Tây
- Th ba, ta so sánh đ i t ng nghiên c u c a tri t h c Đông, Tâyứ ố ượ ứ ủ ế ọ
- Th t , ta so sánh ph ng pháp nh n th c a 2 n n tri t h c đóứ ư ươ ậ ứ ủ ề ế ọ
- Th năm, nh ng nh n xét v v n d ng hai dòng ki n th c đó sao cho h p lýứ ữ ậ ề ậ ụ ế ứ ợ
Ph ng Đôngươ
đ ch các n c châu Á các nên văn minh trên ba l u v c sông l n: sông Nin, sôngể ỉ ướ ư ự ớ
H ng, sông Hoàng Hà, ch y u là Ai C p, r p, n đ và Trung Hoa. H u h t các n nằ ủ ế ậ ả ậ ấ ộ ầ ế ề
tôn giáo l n c a th gi i đ u xu t hi n đây.ớ ủ ế ớ ề ấ ệ ở
Ph ng Tâyươ
Ph ng Tây ch y u là các n c Tây âu nh Anh, Pháp, Đ c, ý, áo, Tây Banươ ủ ế ướ ư ứ
Nha... Ngày nay chúng ta g p c M vào.ộ ả ỹ
Đ c đi m hai lo i hình c s xã h i Đông - Tây là tĩnh, n đ nh đ i ngh ch v iặ ể ạ ơ ở ộ ổ ị ố ị ớ
đ ng, bi n đ ng nhanh. Tri t h c l ng l o, m m d o c a Đông đ i l i là tri t h cộ ế ộ ế ọ ỏ ẻ ề ẻ ủ ố ạ ế ọ
ch t ch , th ng nh t thành h th ng c a Tây. Tri t h c ph ng Tây đi t g c lên ng nặ ẽ ố ấ ệ ố ủ ế ọ ươ ừ ố ọ
(t th gi i quan, vũ tr quan, b n th lu n... t đó xây d ng nhân sinh quan conừ ế ớ ụ ả ể ậ ừ ự
ng i;) trong khi tri t h c ph ng Đông đi t ng n xu ng g c (t nhân sinh quan, v nườ ế ọ ươ ừ ọ ố ố ừ ấ
đ cách s ng, l i s ng sau đó m i là vũ tr quan, b n th lu n...). Đó là 2 nét chính c aề ố ố ố ớ ụ ả ể ậ ủ
hai n n tri t h c Đông - Tây.ề ế ọ
N u nh ph ng Tây, tri t h c đ c xây d ng b i ch y u là các nhà khoaế ư ở ươ ế ọ ượ ự ở ủ ế
h c, g n li n v i các thành t u khoa h c, đ c bi t là khoa h c t nhiên thì ph ngọ ắ ề ớ ự ọ ặ ệ ọ ự ở ươ
Đông, tri t h c g n v i nh ng hi n tri t - nhà tôn giáo, nhà giáo d c đ o đ c, chính tr -ế ọ ắ ớ ữ ề ế ụ ạ ứ ị
xã h i. ộ
V y nên đ c đi m ch đ o là các nhà Tri t h c ph ng Tây thiên v gi i thíchậ ặ ể ủ ạ ế ọ ươ ề ả
th gi i theo nhi u cách còn m c đích chính c a ph ng Đông là c i t o th gi i g mế ớ ề ụ ủ ươ ả ạ ế ớ ồ
có: n đ nh xã h i, gi i thoát cho con ng i và làm sao cho con ng i hoà đ ng v iổ ị ộ ả ườ ườ ồ ớ
thiên nhiên.
Ngu n g c là do ph ng Đông, th ng t ng ki n trúc ra đ i tr c và thúc đ yồ ố ở ươ ượ ầ ế ờ ướ ẩ
d phát tri n c a h t ng c s , còn ph ng Tây h t ng c s quy t đ nh đ nự ể ủ ạ ầ ơ ở ở ươ ạ ầ ơ ở ế ị ế
th ng t ng ki n trúc.ượ ầ ế
V đ i t ng nghiên c u c a tri t h c Đông, Tâyề ố ượ ứ ủ ế ọ
Đ i t ng c a tri t h c ph ng Tây r t r ng g m toàn b t nhiên, xã h i, tố ượ ủ ế ọ ươ ấ ộ ồ ộ ự ộ ư
duy mà g c là t nhiên. Nó ng theo h ng l y ngo i (ngoài con ng i) đ gi i thíchố ự ả ướ ấ ạ ườ ể ả
trong (con ng i), nói chung xu h ng n i tr i là duy v t.ườ ướ ổ ộ ậ
Trong khi đó ph ng Đông l y xã h i, cá nhân làm g c là tâm đi m đ nhìn xungươ ấ ộ ố ể ể
quanh. Do đó đ i t ng c a tri t h c ph ng Đông ch y u là xã h i, chính tr , đ oố ượ ủ ế ọ ươ ủ ế ộ ị ạ
đ c, tâm linh và do v y xu h ng là h ng n i, l y trong đ gi i thích ngoài. Đa sứ ậ ướ ướ ộ ấ ể ả ố
tr ng phái thiên v duy tâm.ườ ề
V ph ng pháp nh n th c c a 2 n n tri t h c đóề ươ ậ ứ ủ ề ế ọ
Tri t h c ph ng Tây ng v t duy duy lý, phân tích m x còn ph ng Đôngế ọ ươ ả ề ư ổ ẻ ươ
thì ng v dùng tr c giác.ả ề ự
Cái m nh c a ph ng Tây là cho khoa h c, k thu t và v sau là công ngh phátạ ủ ươ ọ ỹ ậ ề ệ
tri n... và nh n th c luôn h ng đ n nh n th c cái chân lý vô h n cùng. Ph ng Tây điể ậ ứ ướ ế ậ ứ ạ ươ
g n mãi đ n chân lý qua hàng lo t nh ng tr u t ng, khái ni m, quy lu t... c a toàmầ ế ạ ữ ừ ượ ệ ậ ủ
th vũ tr , liên ti p đi t c p đ b n ch t th p đ n m c đ b n ch t cao h n... cũng doể ụ ế ừ ấ ộ ả ấ ấ ế ứ ộ ả ấ ơ
v y h có xu h ng cô l p hoá , cách ly hoá, làm m t đi tính t ng th .ậ ọ ướ ậ ấ ổ ể
Tri t h c ph ng Đông ng c l i th ng dùng tr c giác, t c là đi th ng đ n sế ọ ươ ượ ạ ườ ự ứ ẳ ế ự
hi u bi t, vào cái sâu th m b n ch t c a s v t, hi n t ng. Tr c giác gi đ c cáiể ế ẳ ả ấ ủ ự ậ ệ ượ ự ữ ượ
t ng th mà t duy phân tích, m x đ t đ n. Nh ng nó có ti m tàng nh c đi m làổ ể ư ổ ẻ ạ ế ư ề ượ ể
không ph bi n r ng đ c. Tr c giác m i ng i m i khác. Và không ph i lúc nào tr cổ ế ộ ượ ự ỗ ườ ỗ ả ự
giác cũng đúng. Th c ra 2 bi n pháp k t h p l n nhau, nh ng đây nói v thiên h ng.ự ệ ế ợ ẫ ư ở ề ướ
Tri t h c ph ng Tây có xu h ng tách ch th v i khách th đ nh n th c choế ọ ươ ướ ủ ể ớ ể ể ậ ứ
khách quan còn tri t h c ph ng Đông l i cho r ng ng i nh n th c và đ i t ngế ọ ươ ạ ằ ườ ậ ứ ố ượ
nh n th c cùng hoà h p vào nhau (đ t cùng trong 1 h quy chi u.) thì nh n th c s dậ ứ ợ ặ ệ ế ậ ứ ẽ ễ
dàng.
Ph ng ti n nh n th c c a tri t h c ph ng Tây là khái ni m, m nh đ , bi uươ ệ ậ ứ ủ ế ọ ươ ệ ệ ề ể
th c lôgíc đ đ i t ng mô t rõ ràng, th ng nh t h n thì trong tri t h c ph ng Đôngứ ể ố ượ ả ố ấ ơ ế ọ ươ
l i là n d , liên t ng, hình nh, ng ngôn... đ không b l i gi v nghĩa do kháiạ ẩ ụ ưở ả ụ ể ị ướ ả ề
ni m che ph . ệ ủ Nh ng đi m y u c a tri t h c ph ng Đông chính là s đa nghĩa,ư ể ế ủ ế ọ ươ ự
nh p nh ng khác bi t khi qua các phân tích khác nhau.ậ ằ ệ
Tri t h c ph ng Đông bi n đ i tu n t thay đ i d n v l ng, dù thay đ i baoế ọ ươ ế ổ ầ ự ổ ầ ề ượ ổ
nhiêu v n gi a l y ph n g c ph n lõi làm n n, không r i xa g c đã có.ẫ ữ ấ ầ ố ầ ề ờ ố
Tri t h c ph ng Tây thay đ i theo h ng nh y v t v ch t, nên càng ti n hoáế ọ ươ ổ ướ ả ọ ề ấ ế
càng phong phú h n, xa r i g c ban đ u. Th m chí có xu h ng cái sau ph đ nh hoànơ ờ ố ầ ậ ướ ủ ị
toàn cái giai đo n tr c.ở ạ ướ
Trong phép bi n ch ng gi i thích quy lu t c a s v n đ ng - phát tri n cũng cóệ ứ ả ậ ủ ự ậ ộ ể
nét khác bi t. Ph ng Đông nghiêng v th ng nh t hay v n đ ng vòng tròn, tu n hoàn.ệ ươ ề ố ấ ậ ộ ầ
Ph ng tây nghiêng v s đ u tranh và v n đ ng, phát tri n theo h ng đi lên.ươ ề ự ấ ậ ộ ể ướ
M t nét n a c a tri t h c Tây - Đông là theo th ng k thì tri t h c ph ng Tâyộ ữ ủ ế ọ ố ế ế ọ ươ
thi n v h ng ngo i, ch đ ng, t duy lý lu n, đ u tranh s ng còn, hi u chi n, c nhệ ề ướ ạ ủ ộ ư ậ ấ ố ế ế ạ
tranh, bành tr ng, cá th , phân tích, tri th c suy lu n, khoa h c, t duy c gi i, chú ýướ ể ứ ậ ọ ư ơ ớ
nhi u đ n th c th ...ề ế ự ể
Khuynh h ng n i tr i c a ph ng Đông l i là h ng n i, b đ ng, tr c giácướ ổ ộ ủ ươ ạ ướ ộ ị ộ ự
huy n bí, hoà h p, quân bình ch nghĩa, th ng nh t, h p tác, gi gìn, t p th , t ng h p,ề ợ ủ ố ấ ợ ữ ậ ể ổ ợ
minh tri t, tôn giáo, tâm lý, tâm linh, t duy h u c , chú ý nhi u t i quan h ...ế ư ữ ơ ề ớ ệ