V N LÝ TR NG THÀNH – NI M KIÊU HÃNH C A ĐT N C T DÂNẠ ƯỜ Ề Ủ Ấ ƯỚ Ỷ
V n Lý Tr ng Thànhạ ườ có nghĩa là thành dài v n lý, g i t t là Tr ng Thành. V n Lýạ ọ ắ ườ ạ
đây đn thu n ch là m t cách g i đ ch s vô t n. Đó là tên g i chung cho nhi uở ơ ầ ỉ ộ ọ ể ỉ ự ậ ọ ề
thành lũy kéo dài hàng ngàn cây s t Đông sang Tây. Đc xây d ng b ng đt và đáố ừ ượ ự ằ ấ
t th k 5 TCN cho t i th k 16. V i m c đích là đ b o v Trung Hoa kh i nh ngừ ế ỷ ớ ế ỷ ớ ụ ể ả ệ ỏ ữ
cu c t n công c a gi c ngo i lai. V n Lý Tr ng Thành là m t trong nh ng đa đi mộ ấ ủ ặ ạ ạ ườ ộ ữ ị ể
du l ch n i ti ng trên th gi i hi n nay.ị ổ ế ế ớ ệ
T NG QUAN V V N LÝ TR NG THÀNHỔ Ề Ạ ƯỜ
Tr ng Thành đi qua 7 đi m chính là: S n H i quan, Gia D c quan, N ng T quan,ườ ể ơ ả ụ ươ ử
Ng c Môn quan, Bi n Đu quan, Nh n Môn quan và cu i cùng là C Dung quan. M cọ ể ẩ ạ ố ư ụ
đích c a b c t ng thành này không ch đ ngăn ch n gi c ngo i xâm. Mà còn là m tủ ứ ườ ỉ ể ặ ặ ạ ộ
t h p phòng th , t n công ph c t p. Chúng bao g m pháo đài, tháp canh, tháp liênổ ợ ủ ấ ứ ạ ồ
l c, đi m ch huy h u c n,… T t c t o nên m t tuy n phòng th kiên c , không thạ ể ỉ ậ ầ ấ ả ạ ộ ế ủ ố ể
xâm ph m.ạ
Hi n nay,ệ V n Lý Tr ng Thànhạ ườ k t thúc đi m cu i phía tây di tích l ch s Giaế ở ể ố ị ử
D c Quan. V trí này n m phía tây b c t nh Cam Túc t i biên gi i v i sa m c Gobiụ ị ằ ở ắ ỉ ạ ớ ớ ạ
và nh ng c đo c a Con Đng T L a. Trong đó, Gia D c Quan đc xây đ ti pữ ố ả ủ ườ ơ ụ ụ ượ ể ế
đón nh ng nhà du hành d c theo Con Đng T L a.ữ ọ ườ ơ ụ
V n Lý Tr ng Thành là k quan nhân t o vĩ đi c a Trung Qu c.ạ ườ ỳ ạ ạ ủ ố
Theo m t nghiên c u kh o c , s d ng nh ng công ngh hi n đi, đc công b vàoộ ứ ả ổ ử ụ ữ ệ ệ ạ ượ ố
năm 2009. V n Lý Tr ng Thành do nhà Minh xây d ng có chi u dài 8.850 km. Baoạ ườ ự ề
g m ph n b c t ng dài 6.259km, ph n hào dài 359km. Và ph n lá ch n t nhiên nhồ ầ ứ ườ ầ ầ ắ ự ư
đi, sông dài 2.232km.ồ
Hay m t nghiên c u kh o c chi ti t khác vào năm 2012 đã k t lu n V n Lý Tr ngộ ứ ả ổ ế ế ậ ạ ườ
Thành có chi u dài 21.196 km. V i chi u cao trung bình t ng thành là 7m so v i m tề ớ ề ườ ớ ặ
đt. M t trên c a tr ng thành r ng trung bình 5 – 6m. c tính có kho ng 25.000ấ ặ ủ ườ ộ Ướ ả
tháp canh đã đc xây d ng. Đnh tháp canh cao nh t c a Tr ng Thành là 7,9m.ượ ự ỉ ấ ủ ườ
CÁC TÊN G I KHÁC C A V N LÝ TR NG THÀNHỌ Ủ Ạ ƯỜ
Tr c kia, V n Lý Tr ng Thành đã có r t nhi u tên g i khác nhau. Nh là rào ch n,ướ ạ ườ ấ ề ọ ư ắ
pháo đài hay r ng đt,… Đn th k 19, công trình này m i chính th c đc g i v iồ ấ ế ế ỷ ớ ứ ượ ọ ớ
cái tên là V n Lý Tr ng Thành.ạ ườ
Theo truy n thuy t, m t con r ng đã ch h ng xây nên Tr ng Thành cho ng iề ế ộ ồ ỉ ướ ườ ườ
Trung Qu c. Nhi u ng i cũng nh n th y V n Lý Tr ng Thành đã mang hình dángố ề ườ ậ ấ ạ ườ
c aủ m u r ng đá đpẫ ồ ẹ n m trên r ng núi, n u nh đc nhìn t trên xu ng.ằ ặ ế ư ượ ừ ố
Theo truy n thuy t, m t con r ng đã ch h ng xây nên Tr ng Thành cho ng iề ế ộ ồ ỉ ướ ườ ườ
Trung Qu c.ố
Công trình này còn đc m nh danh là “nghĩa trang dài nh t th gi i”. B i vì có đnượ ệ ấ ế ớ ở ế
hàng trăm ngàn ng i đã ch t trong quá trình xây d ng. M t s ng i đc chôn ngayườ ế ự ộ ố ườ ượ
d i móng t ng thành. Lo i v a dùng đ xây Tr ng Thành đc tr n t nhi u lo iướ ườ ạ ữ ể ườ ượ ộ ừ ề ạ
v t li u khác nhau. Tùy t ng th i, t đt sét, đá, g ch v n, g cho đn đá vôi đc sậ ệ ừ ờ ừ ấ ạ ụ ỗ ế ượ ử
d ng.ụ
Năm 1987, V n Lý Tr ng Thành đc UNESCO công nh n là di s n th gi i. Ngoàiạ ườ ượ ậ ả ế ớ
ra, Tr ng Thành còn là B y k quan th i Trung c c a th gi i. V n Lý Tr ngườ ả ỳ ờ ổ ủ ế ớ ạ ườ
Thành là k quan nhân t o vĩ đi c a Trung Qu c. nh h ng r t l n đn văn hóa n iỳ ạ ạ ủ ố Ả ưở ấ ớ ế ơ
đây.
Theo c tính, 30% di tích V n Lý Tr ng Thành b bi n m t b i s xói mòn c a th iướ ạ ườ ị ế ấ ở ự ủ ờ
gian. V i s n l c t chính quy n, T ng Thành v n ngày ngày đc trùng tu l i.ớ ự ỗ ự ừ ề ườ ẫ ượ ạ
TI N TRÌNH XÂY D NG V N LÝ TR NG THÀNHẾ Ự Ạ ƯỜ
Th i Xuân Thu và Chi n Qu c (770 – 221 TCN): Các n c nh đc l p xây d ngờ ế ố ướ ỏ ộ ậ ự
tr ng thành đ ch ng gi c Hung Nô.ườ ể ố ặ
Tri u đi nhà T n (221 – 207 TCN): Hoàng đ T n th ng nh t các b c t ng thànhề ạ ầ ế ầ ố ấ ứ ườ
đ đm b o biên gi i phía B c Trung Hoa. Nh m liên k t các tuy n phòng th r i r cể ả ả ớ ắ ằ ế ế ủ ờ ạ
c a các n c thành V n Lý Tr ng Thành. Các b c t ng đc ghép n i nhi u đo nủ ướ ạ ườ ứ ườ ượ ố ề ạ
t ng thành c a các vùng th i Chi n Qu c. Đt n n là ch t li u n i các b c t ngườ ủ ờ ế ố ấ ệ ấ ệ ố ứ ườ
này l i v i nhau.ạ ớ
Tr ng Thành ngày nay đc xây d ng qua các tri u đi.ườ ượ ự ề ạ
B c t ng thành ti p theo đc xây d ng b i nhà Hán, nhà Tùy. Ki u thi t kứ ườ ế ượ ự ở ể ế ế
Tr ng Thành t ng t nh th i nhà T n. Chúng đc xây d ng t đt đá và các thápườ ươ ự ư ờ ầ ượ ự ừ ấ
canh đc d ng lên cách nhau kho ng vài d m. Đi Hán m r ng đ b o v th ngượ ự ả ặ ạ ở ộ ể ả ệ ươ
m i cho Con Đng T L a.ạ ườ ơ ụ
H u h t V n Lý Tr ng Thành ngày nay đc xây d ng ho c khôi ph c vào th i nhàầ ế ạ ườ ượ ự ặ ụ ờ
Minh. D a theo ý t ng đu tiên khi xây d ng t ng thành t th i nhà T n. B cự ưở ầ ự ườ ừ ờ ầ ứ
t ng này đc xây d ng v i m c đích b o v ng i dân tr c s xâm l c c aườ ượ ự ớ ụ ả ệ ườ ướ ự ượ ủ
gi c ngo i bang. V n Lý Tr ng Thành d i th i nhà Minh đc tính b t đu t S nặ ạ ạ ườ ướ ờ ượ ắ ầ ừ ơ
H i quan và k t thúc t i t nh Cam Túc. B c t ng này tr i dài t i h n 500km.ả ế ạ ỉ ứ ườ ả ớ ơ
T khi v vua cu i cùng c a nhà Minh b ph tru t vào năm 1644. Các hoàng đ nhàừ ị ố ủ ị ế ấ ế
Thanh đã c m không cho xây d ng V n Lý Tr ng Thành.ấ ự ạ ườ
th i hi n đi: Tái thi t l p và b o v V n Lý Tr ng Thành b t đu v i Bát ĐtỞ ờ ệ ạ ế ậ ả ệ ạ ườ ắ ầ ớ ạ
Lĩnh vào năm 1957.
GI I THI U M T S C A QUAN N I TI NG D C V N LÝ TR NG THÀNHỚ Ệ Ộ Ố Ử Ổ Ế Ọ Ạ ƯỜ
S n H i quan là c a quan đu tiên c a V n Lý Tr ng Thành. N m n i giáp ranhơ ả ử ầ ủ ạ ườ ằ ở ở ơ
gi a hai t nh Hà B c và Liêu Ninh. C a quan này đc xây d ng b i t ng T Đtữ ỉ ắ ử ượ ự ở ướ ừ ạ
nhà Minh xây d ng. Tên S n H i quan cũng là do đng n i đây có th ng m và quanự ơ ả ứ ở ơ ể ắ
sát đc toàn c nh núi non và bi n c hùng vĩ. S n H i quan có 4 c a i. Trong đó,ượ ả ể ả ơ ả ử ả
c a phía đông có m t b c hoành phi v i dòng ch “Thiên h đ nh t quan” dài 5,9 m,ử ộ ứ ớ ữ ạ ệ ấ
r ng 1,6 m. Chi u cao c a ch là 1,45 m, r ng 1,09 m do Tiêu Hi n vi t. Ông là ti nộ ề ủ ữ ộ ể ế ế
sĩ, nhà th pháp n i ti ng c a Nhà Minh. Đây đc đánh giá là m t trong nh ngư ổ ế ủ ượ ộ ữ c ngổ
đá đpẹ nh t c a Tr ng Thành.ấ ủ ườ
Gia D c quan còn g i là Hoà Bình Quan. Đây là c a quan n m kh i đi m phía tâyụ ọ ử ằ ở ở ể
c a Tr ng Thành, trên đa bàn thành ph Gia D c Quan, t nh Cam Túc. Đo n c aủ ườ ị ố ụ ỉ ạ ử
quan này đc xây d ng vào năm th 5 H ng Vũ 1372.ượ ự ứ ồ
N ng T quan hay còn đc g i là Vi Tr ch quan thu c huy n Bình Đnh, t nh S nươ ử ượ ọ ạ ộ ệ ị ỉ ơ
Tây (Trung Qu c). Do đa th n i đây hi m tr , d phòng, khó c ng nên đc m nhố ị ế ơ ể ở ễ ố ượ ệ
danh là “Tam t n môn h ”. Đu nhà Đng, công chúa Bình D ng v i võ ngh caoấ ộ ầ ườ ươ ớ ệ
c ng t ng d n vài v n t ng sĩ canh gi t i đây. Đo quân c a công chúa Bìnhườ ừ ẫ ạ ướ ữ ạ ạ ủ
D ng đc g i là “N ng t quân”. Vì v y, c a quan n i đây đc đi thànhươ ượ ọ ươ ử ậ ử ơ ượ ổ
N ng T Quan. Cho đn nay, cánh c a đông môn thành trì N ng T Quan còn có 5ươ ử ế ử ươ ử
ch “Tr c thu c N ng t Quan”.ữ ự ộ ươ ử
V N LÝ TR NG THÀNH CÓ TH ĐC NHÌN TH Y T NGOÀI KHÔNGẠ ƯỜ Ể ƯỢ Ấ Ừ
GIAN?