BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH
Nguyễn Hồ Thanh
XÂY DỰNG ĐỘI NGŨ GIẢNG VIÊN
GIÁO DỤC QUỐC PHÒNG VÀ AN NINH
Ở CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC VÙNG ĐỒNG BẰNG
SÔNG CỬU LONG HIỆN NAY
Chuyên ngành: Chính trị học
Mã số: 9310201
TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC CHÍNH TRỊ
Nghệ An, 2024
Công trình được hoàn thành tại: Trường Đại học Vinh
Người hướng dẫn khoa học: 1. PGS.TS Trần Viết Quang
2. TS. Trần Cao Nguyên
Phản biện 1:
Phản biện 2:
Phản biện 3:
Luận án được bảo vệ trước Hội đồng đánh giá luận án tiến sĩ cấp trường
họp tại ………………………………………………………
vào hồi ……….. giờ …… ngày…… tháng…… năm 2024
Có thể tìm hiểu luận án tại:
- Trung tâm Thông tin - Thư viện Nguyễn Thúc Hào, Trường Đại học Vinh.
- Thư viện Quốc gia Việt Nam.
MỞ ĐẦU
1. Lý do lựa chọn đề tài
Trong các trường đại học, đội ngũ giảng viên giữ vị trí, vai trò rất quan trọng đối
với việc nâng cao chất lượng, hiệu quả giáo dục và ghi đậm dấu ấn lên nhân cách người
học. Hiện nay, trong bối cảnh đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục đại học ở Việt Nam
đang được đẩy mạnh, công tác giáo dục quốc phòng (GDQP) cho học sinh, sinh viên và
các đối tượng khác cũng được Đảng và Nhà nước ta hết sức chú trọng. Để hoàn thành
mục tiêu giáo dục toàn diện cho sinh viên nêu trên, phải xây dựng và phát triển được lực
lượng thực hiện công tác GDQP&AN - đó là đội ngũ giảng viên. Đội ngũ giảng viên
GDQP&AN, một bộ phận quan trọng hợp thành đội ngũ giảng viên trong các cơ sở giáo
dục ĐH, là lực lượng quyết định nhất đến chất lượng môn học giáo dục quốc phòng và
an ninh ở các trường đại học. Cùng với sự phát triển của sự nghiệp cách mạng và của
các đơn vị giáo dục, đội ngũ giảng viên GDQP&AN không ngừng lớn mạnh về số lượng
và chất lượng. Bối cảnh quốc tế và trong nước có nhiều diễn biến phức tạp đang đặt ra
yêu cầu ngày càng cao đối với công tác GDQP&AN và đối với đội ngũ giảng viên
GDQP&AN. Do vậy, xây dựng đội ngũ giảng viên GDQP&AN của các trường đại học
đáp ứng yêu cầu đổi mới, hội nhập và phát triển là nhiệm vụ cấp thiết của công tác
GDQP&AN ở các địa phương hiện nay.
Đồng bằng sông Cửu Long là vùng phát triển kinh tế năng động, có một vị thế rất
quan trọng trong nền KT - XH của cả nước. Tuy nhiên, hiện nay GD&ĐT của vùng vẫn
còn bị xem là “vùng trũng” do tỷ lệ học ĐH trở lên còn thấp nhất cả nước (5,5%), tỷ lệ
lao động qua đào tạo chỉ đạt 12,2%. Hiện nay, ĐBSCL có 19 trường ĐH, trước yêu cầu
đổi mới của giáo dục đại học Việt Nam và thực hiện cuộc Cách mạng công nghiệp lần
thứ tư đòi hỏi các trường ĐH phải đào tạo được nguồn nhân lực chất lượng ngày càng
cao. Đây là nhiệm vụ trọng tâm, mang tính cấp bách đối với đội ngũ làm công tác quản
lý về xây dựng đội ngũ giảng viên nói chung và xây dựng đội ngũ giảng viên
GDQP&AN ở các trường ĐH nói riêng.
Trong những năm qua, đội ngũ giảng viên GDQP&AN ở các trường ĐH được
quan tâm phát triển cả về số lượng và chất lượng, có tinh thần trách nhiệm và tâm huyết
với nghề nghiệp, có phẩm chất chính trị và đạo đức tốt, có trình độ chuyên môn, nghiệp
vụ. Tuy nhiên, hiện nay ở các trường ĐH ở vùng ĐBSCL, đội ngũ giảng viên
GDQP&AN vừa thiếu về số lượng, vừa có những hạn chế nhất định về chất lượng. Đội
ngũ giảng viên chủ yếu là sĩ quan biệt phái trong quân đội, giảng viên được đào tạo ngắn
hạn (6 tháng), ghép môn GDQP với thể dục, GDQP với giáo dục chính trị, đội ngũ được
đào tạo chính quy, có chuyên môn GDQP&AN là rất hạn chế. Công tác tuyển dụng đội
ngũ giảng viên GDQP&AN của các trường đại học vùng ĐBSCL còn nhiều khó khăn
và bất cập. Một số trường chưa quan tâm quy hoạch đội ngũ giảng viên GDQP&AN
theo cơ cấu, tiêu chuẩn, chuyên ngành đào tạo. Công tác đào tạo, bồi dưỡng giảng viên
còn nhiều hạn chế. Hoạt động nghiên cứu thực tế, nghiên cứu khoa học của đội ngũ
giảng viên GDQP&AN còn nhiều khó khăn, vướng mắc và chất lượng, hiệu quả chưa
cao. Kỹ năng sư phạm và năng lực áp dụng phương pháp giảng dạy hiện đại của đội ngũ
giảng viên chưa đáp ứng yêu cầu đổi mới, nâng cao chất lượng công tác GDQP&AN
hiện nay. Do đó, nhiệm vụ trọng tâm, mang tính cấp bách nhất đối với đội ngũ làm công
tác quản lý là xây dựng đội ngũ giảng viên GDQP&AN ở các trường đại học vùng
ĐBSCL đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ hiện nay.
Từ những lý do nêu trên, chúng tôi lựa chọn đề tài “Xây dựng đội ngũ giảng viên
giáo dục quốc phòng và an ninh ở các trường đại học vùng Đồng bằng sông Cửu
Long hiện nay” làm đề tài luận án tiến sĩ chuyên ngành Chính trị học.
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
2.1. Mục đích nghiên cứu
Nghiên cứu làm rõ những vấn đề lý luận và thực tiễn về xây dựng đội ngũ giảng
viên GDQP&AN ở các trường đại học; từ đó, đề xuất quan điểm, giải pháp tăng cường
xây dựng đội ngũ giảng viên GDQP&AN ở các trường đại học vùng ĐBSCL.
2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
Thứ nhất, tổng quan tình hình nghiên cứu trong và ngoài nước có liên quan đến
đề tài;
Thứ hai, hệ thống hóa, bổ sung một số vấn đề lý luận về xây dựng đội ngũ giảng
viên GDQP&AN ở các trường đại học;
Thứ ba, khảo sát, phân tích, đánh giá thực trạng đội ngũ giảng viên GDQP&AN
và công tác xây dựng đội ngũ giảng viên GDQP&AN ở các trường đại học vùng ĐBSCL;
vấn đề đặt ra đối với xây dựng đội ngũ giảng viên GDQP&AN ở các trường đại học
vùng ĐBSCL hiện nay;
Thứ tư, đề xuất quan điểm và giải pháp tăng cường xây dựng đội ngũ giảng viên
GDQP&AN ở các trường đại học vùng ĐBSCL.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Xây dựng đội ngũ giảng viên giáo dục quốc phòng và an ninh ở các trường đại
học vùng ĐBSCL
3.2. Phạm vi nghiên cứu
3.2.1. Về nội dung: Lý luận và thực trạng xây dựng đội ngũ giảng viên giảng dạy
môn học GDQP&AN ở các trường đại học.
3.2.2. Về không gian: công tác xây dựng đội ngũ giảng viên GDQP&AN của các
trường đại học vùng ĐBSCL (đội ngũ giảng viên cơ hữu), qua khảo sát tại 08 trường đại
học ở vùng ĐBSCL có tổ chức trung tâm, khoa, bộ môn GDQP&AN (Trường Đại học
An Giang, Trường Đại học Cần Thơ, Trường Đại học Cửu Long, Trường Đại học Đồng
Tháp, Trường Đại học Tiền Giang, Trường Đại học Trà Vinh, Trường Đại học Nam Cần
Thơ và Trường Đại học Kiên Giang).
3.2.3. Về thời gian: Khảo sát công tác xây dựng đội ngũ giảng viên GDQP&AN
của các trường đại học vùng ĐBSCL trong thời gian hơn 10 năm (từ năm 2013 đến nay).
4. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu
4.1. Cơ sở lý luận
Luận án được thực hiện dựa trên quan điểm của chủ nghĩa duy vật biện chứng và
chủ nghĩa duy vật lịch sử, tư tưởng Hồ Chí Minh; quan điểm của Đảng Cộng sản Việt
Nam, chính sách, pháp luật của Nhà nước; những quy định của Bộ Giáo dục và Đào tạo,
Vụ Giáo dục Quốc phòng và An ninh; quan điểm chỉ đạo của các cấp ủy Đảng, Ban
Giám hiệu ở các trường đại học về đội ngũ giảng viên GDQP&AN và xây dựng đội ngũ
giảng viên GDQP&AN.
4.2. Phương pháp nghiên cứu
Việc nghiên cứu vấn đề được tiếp cận dưới góc độ của chuyên ngành Chính trị
học. Để thực hiện mục tiêu và nhiệm vụ của đề tài, tác giả xác định việc áp dụng các
phương pháp nghiên cứu sau để thu thập dữ liệu cho nghiên cứu:
- Phương pháp phân loại và hệ thống hóa lý thuyết: được sử dụng để tiến hành
việc lựa chọn, phân loại tài liệu theo nhu cầu nghiên cứu như: Văn kiện của Đảng, văn
bản quy phạm pháp luật của Nhà nước, các chủ trương chính sách, giáo trình, sách, báo,
tạp chí… có liên quan đến xây dựng đội ngũ giảng viên GDQP&AN ở các trường đại
học, từ đó, xây dựng khung lý thuyết phù hợp với mục đích, yêu cầu nghiên cứu của đề
tài.
- Phương pháp lịch sử và lôgíc: được sử dụng để nghiên cứu, làm rõ cơ sở lý
luận về xây dựng đội ngũ giảng viên GDQP&AN; phân tích thực trạng, làm rõ những
ưu điểm, hạn chế; nguyên nhân thực trạng xây dựng đội ngũ giảng viên GDQP&AN
ở các trường đại học vùng ĐBSCL trong thời gian hơn 10 năm (từ năm 2013 đến nay);
xây dựng quan điểm và đề xuất giải pháp cơ bản nhằm xây dựng đội ngũ giảng viên
GDQP&AN ở các trường đại học vùng ĐBSCL.
- Phương pháp phân tích, tổng hợp và thống kê: được sử dụng nhiều ở hầu hết
tại các chương trong luận án, nhằm tổng hợp thông tin từ các số liệu thứ cấp và sơ cấp
từ các nguồn tin cậy. Phương pháp tổng hợp, phân tích và thống kê được sử dụng để
phân tích thực trạng xây dựng đội ngũ giảng viên GDQP&AN ở các trường đại học.
Đồng thời, qua đó thiết lập các bảng biểu, biểu đồ để củng cố độ tin cậy và phản ánh dễ
dàng, rõ nét hơn thực trạng nói trên.
- Phương pháp điều tra xã hội học: được sử dụng để đánh giá thực trạng xây
dựng đội ngũ giảng viên GDQP&AN ở các trường đại học vùng ĐBSCL.
Chọn mẫu điều tra: để thực hiện đề tài, chúng tôi tiến hành thu thập số liệu theo
phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên tại 08 trường đại học vùng ĐBSCL có tổ chức trung
tâm, khoa, bộ môn GDQP&AN. Trong đó, thiết kế 03 mẫu phiếu điều tra xã hội học
dùng khảo sát trên 03 đối tượng: Cán bộ quản lý; giảng viên GDQP&AN và sinh viên
đã hoàn thành môn học GDQP&AN (trong đó có 30 cán bộ quản lý, 87 giảng viên) và
600 sinh viên đại diện cho các nhóm ngành). Tác giả tập trung khảo sát những nội dung
liên quan đến công tác xây dựng đội ngũ giảng viên GDQP&AN, đó là quy hoạch xây
dựng đội ngũ giảng viên, tuyển dụng, sử dụng đội ngũ giảng viên, đào tạo, bồi dưỡng