Xây dựng và quản lí dự án phát triển nông thôn - Phần 5

Chia sẻ: Tra Sua Nguyen | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:14

Thêm vào BST

Báo xấu

248
lượt xem 121
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

PHẦN V ; NHỮNG KỸ NĂNG CẦN THIẾT CỦA CÁN BỘ QUẢN LÝ DỰ ÁN Xây dựng và quản lí dự án phát triển nông thôn là bộ tài liệu được dự án phát triển nông thôn Cao Bằng - Bắc Cạn biên soạn dùng làm tài liệu giảng dạy và hướng dấn cán bộ các cấp nắm được cáchxaay dựng và tổ chức triển khai quản lí theo dõi đánh giá các dự án phát triển

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Xây dựng và quản lí dự án phát triển nông thôn - Phần 5

Download:: http://Agriviet.Com v. nh÷ng kü n¨ng cÇn thiÕt cña c¸n bé qu¶n lý dù ¸n 5.1. C¸c kü n¨ng qu¶n lý c¬ b¶n Theo Robert L.Kazt, cã 3 lo¹i kü n¨ng c¬ b¶n : • Kü n¨ng chuyªn m«n • Kü n¨ng giao tiÕp, lµm viÖc víi mäi ng−êi • Kü n¨ng nhËn thøc vµ cã tÇm nh×n bao qu¸t. Ng−êi qu¶n lý ë c¸c cÊp kh¸c nhau ®ßi hái cã c¸c kü n¨ng nµy ë møc ®é kh¸c nhau: Qu¶n lý cÊp c¬ së Qu¶n lý ë cÊp trung b×nh Qu¶n lý ë cÊp cao NhËn thøc NhËn thøc NhËn thøc TÇm nh×n TÇm nh×n TÇm nh×n Kü n¨ng giao tiÕp Quan hÖ con ng−êi Kü n¨ng giao tiÕp Quan hÖ con ng−êi Kü n¨ng giao tiÕp Quan hÖ con ng−êi Kü n¨ng Kü n¨ng Kü n¨ng Chuyªn m«n Chuyªn m«n Chuyªn m«n
5.2. Kü n¨ng gi¸m s¸t Gi¸m s¸t lµ mét phÇn chÝnh cña tiÕn tr×nh qu¶n lý: lªn kÕ ho¹ch, tæ chøc tËp huÊn, hç trî vµ khuyÕn khÝch sù ph¸t triÓn cña nh©n viªn vÒ chuyªn m«n còng nh− vÒ t©m lý. 5.2.1. C¸c c«ng viÖc cÇn lμm trong gi¸m s¸t • Lµm râ vai trß vµ tr¸ch nhiÖm cña nh©n viªn. • T¹o bÇu kh«ng khÝ thuËn lîi cho sù héi nhËp. • Gióp nh©n viªn v−ît qua sù c¨ng th¼ng. 5.2.2. C¸c ph−¬ng ph¸p gi¸m s¸t • Gi¸m s¸t qua mèi quan hÖ c¸ nh©n - c¸ nh©n. • Gi¸m s¸t qua nhãm lµm viÖc. • Gi¸m s¸t qua ph−¬ng ph¸p x©y dùng kÕ ho¹ch. • Gi¸m s¸t qua ph−¬ng ph¸p gi¶i quyÕt vÊn ®Ò: KhuyÕn khÝch sù ®éng n·o. • Gi¸m s¸t qua ph−¬ng ph¸p gi¶ lËp: bµi tËp theo mÉu, trß ch¬i, s¾m vai. 5.3. Kü n¨ng ra quyÕt ®Þnh vµ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò Ra quyÕt ®Þnh lµ mét chøc n¨ng c¬ b¶n cña ng−êi c¸n bé qu¶n lý. Ra quyÕt ®Þnh lµ mét phÇn c¬ b¶n cña qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt vÊn ®Ò. Mét ng−êi qu¶n lý cã n¨ng lùc lµ ng−êi lu«n cã quyÕt ®Þnh ®óng vµ hîp lý trong c¸c t×nh huèng kh¸c nhau. 5.3.1. C¸c b−íc quan träng khi ra quyÕt ®Þnh a. X¸c ®Þnh vÊn ®Ò vµ ph©n tÝch vÊn ®Ò §iÒu quan träng nhÊt trong gi¶i quyÕt vÊn ®Ò lµ x¸c ®Þnh vÊn ®Ò, t×m nguyªn nh©n g©y ra vµ ¶nh h−ëng cña nã. ChØ khi nhËn biÕt ®óng vÊn ®Ò th× míi cã thÓ t×m gi¶i ph¸p thÝch hîp cho vÊn ®Ò ®ã. Ph©n tÝch vÊn ®Ò: • T¸c h¹i cña vÊn ®Ò • Møc ®é nghiªm träng • Ph¹m vi phæ biÕn 68 Dù ¸n ph¸t triÓn n«ng th«n Cao B»ng-B¾c K¹n
• Nguyªn nh©n g©y ra hoÆc liªn quan ®Õn vÊn ®Ò b. T×m gi¶i ph¸p cã thÓ • LiÖt kª c¸c gi¶i ph¸p. • So s¸nh c¸c gi¶i ph¸p lµm c¬ së ®Ó lùa chän gi¶i ph¸p thÝch hîp vµ cã hiÖu qu¶ nhÊt. c. Lùa chän gi¶i ph¸p tèt nhÊt Dùa vµo c¸c tiªu chuÈn nh−: • TÝnh phï hîp • TÝnh kh¶ thi • Møc chi phÝ • §iÓm m¹nh, ®iÓm yÕu cña gi¶i ph¸p, • Møc ®é rñi ro. d. Thùc hiÖn gi¶i ph¸p ®∙ lùa chän • LËp kÕ ho¹ch thùc hiÖn: • Nguån lùc cÇn thiÕt, tiÒn, th«ng tin, hç trî vÒ kü thuËt v.v.... • C¸c ho¹t ®éng cÇn ph¶i tiÕn hµnh, • C¸c b−íc tiÕn hµnh, • Bè trÝ nh©n lùc, Thêi gian cho tõng ho¹t ®éng, e. §¸nh gi¸ gi¶i ph¸p ®∙ ¸p dông • KÕt qu¶ ®· ®¹t ®−îc • VÊn ®Ò cßn tiÒm Èn C¸c b−íc trong gi¶i quyÕt vÊn ®Ò vμ ra quyÕt ®Þnh X¸c ®Þnh vµ T×m c¸c gi¶i Lùa chän gi¶i Thùc hiÖn §¸nh gi¸ kÕt ph©n tÝch vÊn ph¸p cã thÓ ph¸p tèt nhÊt gi¶i ph¸p ®∙ qu¶ ®Ò chän Ra quyÕt ®Þnh Gi¶i quyÕt vÊn ®Ò Dù ¸n ph¸t triÓn n«ng th«n Cao B»ng-B¾c K¹n 69
5.3.2. Nh÷ng lêi khuyªn thùc tÕ khi ra quyÕt ®Þnh • X¸c ®Þnh møc ®é lín nhá cña quyÕt ®Þnh. • Kh«ng ra quyÕt ®inh mét c¸ch véi vµng. • Dùa vµo c¸c chÝnh s¸ch ®· ®−îc thiÕt lËp. • Tham kh¶o ý kiÕn cña nh÷ng ng−êi kh¸c khi b¶n th©n ch−a d¸m ch¾c. • Tr¸nh nh÷ng quyÕt ®Þnh cã tÝnh khñng ho¶ng. • Ra quyÕt ®inh kÞp thêi. • §õng nghiÒn ngÉm qu¸ l©u mét quyÕt ®Þnh khi sù viÖc ®· ®−îc thùc hiÖn. 5.3.3. Ph−¬ng ph¸p tiÕp cËn Kepner-Tregoe trong gi¶i quyÕt vÊn ®Ò - Bèn c©u hái c¬ b¶n : 1. C¸i g× ®ang x¶y ra ? - TiÕp cËn vµ lµm râ. 2. C¸i g× ®· x¶y ra ? - Nguyªn nh©n vµ ¶nh h−ëng. 3. Chóng ta nªn hµnh ®éng nh− thÕ nµo ? - Lùa chän. 4. C¸i g× ®ang ë phÝa tr−íc ? - Dù ®o¸n. - Ba giai ®o¹n : Giai ®o¹n 1 : Ph©n tÝch vÊn ®Ò Giai ®o¹n 2 : Ph©n tÝch quyÕt ®Þnh Giai ®o¹n 3 : Ph©n tÝch vÊn ®Ò cßn tiÒm Èn 5.3.4. Nh÷ng n¨ng lùc thiÕt yÕu trong gi¶i quyÕt vÊn ®Ò • Cã kh¶ n¨ng ®−a ra nh÷ng gi¶i ph¸p thùc tiÔn cho c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn c«ng viÖc. • X¸c ®Þnh vµ ®Þnh nghÜa nh÷ng vÊn ®Ò mét c¸ch chÝnh x¸c. • Thu thËp c¸c th«ng tin mét c¸ch h÷u hiÖu tr−íc khi thi c¸c hµnh ®éng. • Cã thÓ ®−a ra hµng lo¹t c¸c ph¸t kiÕn vµ gi¶i ph¸p ®i ra ngoµi c¸c ranh giíi cña c¸c tËp qu¸n lµm viÖc th«ng th−êng. 70 Dù ¸n ph¸t triÓn n«ng th«n Cao B»ng-B¾c K¹n
• S½n sµng thö th¸ch c¸c tËp qu¸n lµm viÖc hiÖn h÷u ®Ó x¸c ®Þnh c¸c c¬ héi c¶i thiÖn. • Lùa chän vµ ¸p dông c¸c kü thuËt qu¶n lý chÊt l−îng toµn diÖn mét c¸ch thÝch hîp. • ThiÕt kÕ nh÷ng hÖ thèng ®Ó xö lý nh÷ng vÊn ®Ò n¶y sinh. 5.4. Kü n¨ng truyÒn th«ng, tr×nh bµy, tæ chøc héi häp vµ th¶o luËn - Yªu cÇu • Cè g¾ng nãi víi nhau mét c¸ch b×nh ®¼ng h¬n lµ sai b¶o (TruyÒn th«ng dÔ dµng h¬n). • TruyÒn th«ng chøa ®ùng c¶ sù kiÖn vµ c¶m nhËn (Môc tiªu vµ quy ®Þnh cÇn ph¶i râ rµng, c¶m nhËn ®óng h¬n khi quan hÖ mÆt ®èi mÆt). • BiÕt l¾ng nghe hiÖu qu¶ sÏ nhËn ®−îc nhiÒu th«ng tin ph¶n håi trung thùc. • Tr¸nh thÓ hiÖn m©u thuÉn gi÷a truyÒn th«ng cã lêi vµ kh«ng lêi. - C¸c c«ng cô hç trî truyÒn th«ng, tr×nh bμy : • C¸ch ¨n mÆc, nÐt mÆt. • C¸ch nhËn th«ng ®iÖp. • C¸ch thÓ hiÖn th«ng ®iÖp. • Ng«n ng÷ ®¬n gi¶n vµ râ rµng. • Tµi liÖu, m« h×nh, trang ¶nh, h×nh vÏ - Kü n¨ng tæ chøc héi häp vμ th¶o luËn • Néi dung, chñ ®Ò ®−îc chuÈn bÞ s½n. • Nªn cã b¶ng ®Ó trùc quan ho¸ vÊn ®Ò, tr×nh bµy ý t−ëng. • T×m c¸ch gi¶i quyÕt vÊn ®Ò h¬n lµ quy tr¸ch nhiÖm. • Gi¶i quyÕt tõng vÊn ®Ò râ rµng. • Chän phong c¸ch ra quyÕt ®Þnh cã sù tham gia. Dù ¸n ph¸t triÓn n«ng th«n Cao B»ng-B¾c K¹n 71
5.5. Kü n¨ng x©y dùng ª-kÝp lµm viÖc 5.5.1. T¹o dùng ª- kÝp lμm viÖc £-KÝp lµm viÖc bao gåm nh÷ng c¸ nh©n cïng chia sÎ c¸c môc tiªu chung vµ phèi hîp nhau trong c«ng viÖc. • T¹o sù nhËp cuéc ®Ó hä thÓ hiÖn n¨ng lùc vµ tËn tôy. • Gióp hä quan t©m lÉn nhau. • Nh¹y c¶m víi nhu cÇu cña ng−êi kh¸c. • T¹o m«i tr−êng ph¸t huy s¸ng t¹o. • ChÊp nhËn sù kh¸c biÖt. • Chän phong c¸ch l·nh ®¹o phï hîp. 5.5.2. Kü n¨ng khuyÕn khÝch vμ ®éng viªn mäi ng−êi Douglas Mc.G. cho r»ng viÖc qu¶n lý con ng−êi tËp trung vµo hai lo¹i gi¶ thiÕt X vµ Y. 1. Gi¶ thiÕt X C¸c gi¶ ®Þnh lµ: • Con ng−êi kh«ng thÝch lµm viÖc vµ sÏ trèn tr¸nh c«ng viÖc nÕu cã thÓ trèn tr¸nh ®−îc. • V× con ng−êi kh«ng thÝch lµm viÖc nªn ph¶i Ðp buéc, chØ ®¹o vµ khiÕn hä lµm viÖc b»ng c¸ch ®e do¹ ph¹t hä ®Ó b¾t hä lµm nh÷ng g× cÇn thiÕt cho céng ®ång, ®¬n vÞ cña hä. • Con ng−êi th−êng muèn ®−îc ng−êi kh¸c ph¶i chØ b¶o cho lµm g×, muèn trèn tr¸ch nhiÖm, Ýt cã tham väng vµ muèn cã sù an toµn trªn hÕt. 2. Gi¶ thiÕt Y: C¸c gi¶ ®Þnh lµ: • Con ng−êi tù gi¸c lµm viÖc, lµm viÖc ®èi víi hä lµ mét nhu cÇu. 72 Dù ¸n ph¸t triÓn n«ng th«n Cao B»ng-B¾c K¹n
• Con ng−êi mong muèn tù m×nh ®Þnh h−íng vµ kiÓm so¸t b¶n th©n ®Ó ®¹t tíi nh÷ng môc tiªu mµ hä tin t−ëng vµ muèn ®¹t ®−îc. 5.5.3. Mét sè gîi ý thùc tÕ vÒ c¸ch thóc ®Èy mäi ng−êi lμm viÖc • H·y ®èi xö víi nh©n viªn cña m×nh mét c¸ch b×nh ®¼ng. • H·y cëi më vµ ch©n thµnh khi khen ngîi. KhiÓn tr¸ch riªng vµ khen ngîi tr−íc ®¸m ®«ng. • H·y ®Ò ra nh÷ng môc tiªu cã thÓ thùc hiÖn ®−îc cho b¶n th©n vµ cho nh÷ng ng−êi kh¸c. • ChØ ra quuyÕt ®Þnh khi cã sù tham gia ý kiÕn thÝch hîp cña mäi ng−êi. H·y l«i kÐo mäi ng−êi cïng tham gia quyÕt ®Þnh nh÷ng vÊn ®Ò khã kh¨n. • T×m hiÓu vµ ph¶n håi th«ng tin l¹i cho mäi ng−êi biÕt hä ®ang lµm viÖc nh− thÕ nµo, nh÷ng sù tiÕn bé mµ hä ®¹t ®−îc. • Gi¶i quyÕt m©u thuÉn b»ng sù cëi më, hiÓu biÕt vµ suy xÐt ®óng. Nªn tËp trung vµo viÖc gi¶i quyÕt m©u thuÉn h¬n lµ khiÓn tr¸ch. • H·y lu«n l¾ng nghe nh÷ng ®iÒu mµ mäi ng−êi nãi víi b¹n. Cè g¾ng hiÓu hä vµ cã nh÷ng nhËn xÐt ®óng vÒ ý kiÕn cña hä. • H·y quan t©m ®Õn tõng c¸ nh©n nh÷ng ng−êi lµm viÖc d−íi quyÒn cña b¹n. • B¹n cÇn cã kh¶ n¨ng kiÒm chÕ sù nãng giËn. • H·y s½n sµng l¾ng nghe nh÷ng ý kiÕn míi, ngay c¶ khi chóng kh¸c víi ý kiÕn cña b¶n th©n m×nh. • H·y giao phã c«ng viÖc cho mäi ng−êi nÕu cÇn thiÕt. • ChØ khiÓn tr¸ch khi cÇn thiÕt. • §õng lµm cho mäi ng−êi ho¶ng sî. • §õng sî ph¶i thõa nhËn m×nh sai khi ng−êi kh¸c ®óng. • H·y lµm viÖc cã hÖ thèng. • Hç trî mäi ng−êi khi cÇn thiÕt. 5.6. Kü n¨ng qu¶n lý thêi gian Thêi gian lµ mét tµi nguyªn cã giíi h¹n, cÇn sö dông tèi ®a. • HiÓu râ môc tiªu cña tæ chøc, ph¹m vi vµ tr¸ch nhiÖm trong c«ng viÖc. Dù ¸n ph¸t triÓn n«ng th«n Cao B»ng-B¾c K¹n 73
• NhiÖm vô vµ tr¸ch nhiÖm ph¶i phï hîp víi gi¸ trÞ, niÒm tin vµ môc tiªu c¸ nh©n. • KÕ ho¹ch c«ng viÖc vµ chän −u tiªn vµ tËp trung vµo c«ng viÖc. • BiÕt ra quyÕt ®Þnh. • BiÕt uû th¸c c«ng viÖc cho cÊp d−íi. • Giíi h¹n thêi gian héi häp vµ biÕt ®iÒu hµnh buæi häp hiÖu qu¶. • RÌn luyÖn c¸ch truyÒn th«ng râ rµng. • Cã b¶ng ph©n phèi, theo dâi vÒ thêi gian cô thÓ. 5.7. Kü n¨ng gi¶i quyÕt m©u thuÉn vµ xung ®ét 5.7.1. Qu¶n lý m©u thuÉn a. C¸c nguyªn nh©n g©y m©u thuÉn : Gi¸ trÞ, quan ®iÓm, tµi nguyªn, vai trß, truyÒn th«ng, sù thay ®æi,... b. C¸c c¸ch gi¶i quyÕt m©u thuÉn dùa trªn m« h×nh "cã cho cã nhËn": • C¹nh tranh : kh«ng cho g× hÕt. • Hîp t¸c : Cho vµ nhËn. • Tho¶ hiÖp : Cho ph©n nöa. • ThÝch nghi : Cho hÕt. • Tr¸nh nÐ : Bá cuéc. Mçi c¸ch thøc ®Òu cã Ých cho mçi hoµn c¶nh kh¸c nhau vµ tuú thuéc vµo c¸c kü n¨ng : • ThÊu c¶m • L¾ng nghe • Tù kh¼ng ®Þnh • Qu¶n lý c¶m xóc 74 Dù ¸n ph¸t triÓn n«ng th«n Cao B»ng-B¾c K¹n
• NhËn diÖn, ph©n tÝch m©u thuÉn • Th−¬ng l−îng. • Sö dông quyÒn lùc mét c¸ch thÝch hîp. Ta ®−îc nhiÒu h¬n Ta muèn Ta mong ®îi Sù ®Ò kh¸ng cña ng−êi kia NÒn t¶ng chung Sù ®Ò kh¸ng cña ta Ng−êi kia mong ®îi Ng−êi kia muèn Ng−êi kia ®−îc nhiÒu h¬n S¬ ®å 6: Ph©n tÝch c¸c lùc l−îng cña hai bªn khi cã m©u thuÉn Dù ¸n ph¸t triÓn n«ng th«n Cao B»ng-B¾c K¹n 75
5.7.2. Qu¶n lý xung ®ét a. Kh¸i niÖm vÒ xung ®ét Xung ®ét lµ hµnh vi øng xö cña mét c¸ nh©n, mét nhãm hoÆc mét tæ chøc nh»m ng¨n c¶n hoÆc h¹n chÕ (Ýt nhÊt lµ t¹m thêi) mét c¸ nh©n, mét nhãm hoÆc mét tæ chøc kh¸c ®¹t ®−îc nh÷ng môc ®Ých mong muèn. b. C¸c kiÓu xung ®ét : • C¸ nh©n : gi÷a ng−êi nµy víi ng−êi kh¸c • Nhãm : gi÷a hai hoÆc nhiÒu nhãm/tæ • Néi bé : xung ®ét gi÷a nh÷ng ng−êi hoÆc nhãm ng−êi trong cïng mét tæ chøc. • Bªn ngoµi : xung ®ét gi÷a mét ng−êi (hoÆc mét nhãm hoÆc nhiÒu ng−êi) víi mét ng−êi (hoÆc mét nhãm hoÆc nhiÒu ng−êi) kh¸c tõ bªn ngoµi dù ¸n. c. C¸c quan niÖm vÒ xung ®ét Quan ®iÓm 1: 1. Xung ®ét lµ kÕt qu¶ cña nh÷ng sai lÇm trong qu¶n lý . 2. Xung ®ét lu«n g©y ra nh÷ng kÕt qu¶ tai h¹i, ch¼ng h¹n nh− : • Lµm gi¶m hiÖu qu¶ cña n¨ng suÊt. • T¹o nh÷ng phe c¸nh trong néi bé ®¬n vÞ. • G©y lªn nh÷ng bÊt æn vµ lµm gi¶m lßng nhiÖt t×nh. 3. Xung ®ét cã thÓ tr¸nh ®−îc, vµ lo¹i bá tÊt c¶ c¸c xung ®ét lµ nhiÖm vô c¬ b¶n cña qu¶n lý. Quan ®iÓm 2: 1. Xung ®ét lµ kh«ng thÓ tr¸nh ®−îc Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn vµ ®−îc t¹o nªn bëi nhiÒu yÕu tè 2. Xung ®ét cã thÓ lµ tÝch cùc hoÆc tiªu cùc ë nh÷ng møc ®é kh¸c nhau. C¸c ¶nh h−ëng tÝch cùc cña xung ®ét cã thÓ lµ: • KÝch thÝch c¸c ý t−ëng, nh÷ng s¸ng t¹o vµ sù quan t©m. • KhiÕn cho nh÷ng vÊn ®Ò tiÒm Èn hiÖn ra ngoµi vµ ®−îc gi¶i quyÕt. 76 Dù ¸n ph¸t triÓn n«ng th«n Cao B»ng-B¾c K¹n
• Buéc ng−êi ta ph¶i tá râ quan ®iÓm vµ t×m kiÕm ph−¬ng thøc míi. • T¹o cho ng−êi ta nh÷ng c¬ héi ®Ó thö th¸ch kh¶ n¨ng cña hä. 3. .V× vËy, xung ®ét ph¶i ®−îc kiÓm so¸t vµ qu¶n lý. e. Nh÷ng xung ®ét tÝch cùc • KÝch thÝch nh÷ng ý kiÕn, tÝnh s¸ng t¹o vµ sù quan t©m. • KhiÕn cho c¸c vÊn ®Ò tiÒm Èn hiÖn gia bªn ngoµi vµ ®−îc gi¶i quyÕt. • Buéc con ng−êi ph¶i tá râ lËp tr−êng vµ t×m kiÕm ph−¬ng thøc míi. • T¹o ®iÒu kiÖn cho con ng−êi thö th¸ch nh÷ng n¨ng lùc cña m×nh. f. Nh÷ng xung ®ét tiªu cùc • HiÖu qu¶ vµ n¨ng suÊt bÞ gi¶m sót . • Chñ nghÜa bÌ ph¸i. • Sù bÊt æn kh«ng cÇn thiÕt. • ? g. Nh÷ng nguyªn nh©n th−êng g©y ra xung ®ét - Trao ®æi th«ng tin • C¸c môc ®Ých • C¸c nguyªn t¾c/tiªu chuÈn • C¸c ¶nh h−ëng - C¸c gi¸ trÞ C¸ nh©n NghÒ nghiÖp §Þa ph−¬ng/ quèc gia/ tÝn ng−ìng - Mèi quan t©m C¸c ý t−ëng vµ niÒm tin kh¸c nhau Nh÷ng mèi quan t©m ®Õn kÕt qu¶ Dù ¸n ph¸t triÓn n«ng th«n Cao B»ng-B¾c K¹n 77
- Con ng−êi Nh©n c¸ch T×nh c¶m C¸c vÊn ®Ò/ xung ®ét trong qu¸ khø ch−a ®−îc gi¶i quyÕt. h. C¸c gi¶i ph¸p cho xung ®ét 1. Rót lui: Rót lui khái bÊt ®ång ®ang cã. • Chóng ta cã thÓ nh−îng bé vµ quªn nã ®i ®−îc kh«ng? • T«i kh«ng cã thêi gian ®Ó nghÜ vÒ nã. • Tèt h¬n lµ kh«ng nªn m¹o hiÓm lµm cho ®ång sù hoÆc sÕp næi giËn. 2. Lµm dÞu: Lμm gi¶m hoÆc Tr¸nh tËp trung vμo c¸c ®iÓm kh¸c biÖt, vμ nhÊn m¹nh tíi nh÷ng ®iÓm t−¬ng ®ång. • T«i nghÜ r»ng ®ã chØ lµ mét sù hiÓu lÇm. • Chóng ta kh«ng cÇn thiÕt ph¶i lµm to chuyÖn, chóng ta cã nhiÒu mèi quan t©m chung. 3. Ðp buéc: ¸p ®Æt quan ®iÓm cña mét ng−êi cho ng−êi kh¸c. • HoÆc lµ chÊp nhËn quan ®iÓm cña t«i, hoÆc lµ t«i sÏ chän mét céng sù kh¸c. • Nµo chóng ta h·y bá phiÕu. • H·y më s¸ch ra vµ xem nh÷ng nguyªn t¾c trong ®ã nh− thÕ nµo. • H·y ®i hái vµ lµm theo ý kiÕn ng−êi thø ba. 4. Tho¶ hiÖp hoÆc §iÒu ®×nh: T×m nh÷ng gi¶i ph¸p mang l¹i sù hμi lßng nhÊt ®Þnh cho c¸c bªn tham gia tranh c·i, ®Æc tr−ng ho¸ bëi quan ®iÓm " cho vμ nhËn". • NÕu t«i chÊp nhËn ®iÓm nµy, anh cã thÓ chÊp nhËn ®iÓm kia cña t«i chø? 5. §èi mÆt: §èi mÆt trùc tiÕp víi xung ®ét víi ph−¬ng thøc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò, tõ ®ã lμm cho c¸c bªn liªn quan v−ît qua ®−îc nh÷ng bÊt ®ång cña m×nh. 78 Dù ¸n ph¸t triÓn n«ng th«n Cao B»ng-B¾c K¹n
• H·y ngåi l¹i vµ xem vÊn ®Ò cña chóng ta lµ g×, vµ nguyªn nh©n cña vÊn ®Ò lµ ë chç nµo? • Nh÷ng ph−¬ng ¸n kh¸c nhau nµo cã thÓ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy? Deleted: Chóng ta ®¸nh gi¸ chóng nh− thÕ nµo? Deleted: • Chóng ta cã thÓ nhÊt trÝ vÒ mét gi¶i ph¸p ®−îc kh«ng? 5.7.3. C¸ch thøc xö lý m©u thuÉn vμ xung ®ét Cã 5 kiÓu ph¶n øng chÝnh trong c¸c t×nh huèng xung ®ét. Trong ®ã kh«ng cã kiÓu nµo ®−îc coi lµ "duy nhÊt ®óng" trong mäi tr−êng hîp. Cã kiÓu thÝch hîp víi tr−êng hîp nµy mµ kh«ng phï hîp hay kh«ng cã hiÖu qña víi tr−êng hîp kh¸c. Sau ®©y lµ c¸c kiÓu chÝnh: 1. Tù lµm dÞu vµ tù ®iÒu chØnh • Lµm dÞu ®i nghÜa lµ xo¸ bá nh÷ng ®iÓm bÊt ®ång ý kiÕn gi÷a c¸c c¸ nh©n trong khi b¹n nhÊn m¹nh nh÷ng së thÝch chung. • Sù bÊt ®ång kh«ng ®−îc gi¶i quyÕt mét c¸ch cëi më. Khi b¹n "®iÒu chØnh" b¶n th©n, b¹n bá qua së thÝch cña m×nh ®Ó tho¶ m·n nhu cÇu cña ng−êi kh¸c. Cã yÕu tè "hy sinh" trong phong c¸ch nµy. • §iÒu chØnh cã nghÜa lµ chÞu chi phèi bëi ý kiÕn cña ng−êi kh¸c, hµo hiÖp mét c¸ch Ých kû, hoÆc lµ b¹n thùc hiÖn yªu cÇu cña hä khi b¹n thÊy nªn lµm ®iÒu ®ã. Nh−îc ®iÓm cña phong c¸ch nµy nh÷ng m©u thuÉn sÏ l¹i hiÖn ra. • Khi b¹n t×m kiÕm mét gi¶i ph¸p ng¾n gän, hoÆc trong nh÷ng tr−êng hîp b¹n chØ cÇn c¸c gi¶i ph¸p t¹m thêi th× kiÓu tr¸nh xung ®ét nµy tá ra cã Ých. 2. NÐ tr¸nh hoÆc tho¸t khái • Mét c¸ nh©n kh«ng nãi g× vÒ th¸i ®é riªng cña anh ta hay cña ng−êi kh¸c. Sù xung ®ét bÞ lê ®i hay bÞ nÐn l¹i. • Nh÷ng ng−êi cã liªn quan ®Õn xung ®ét nÐ tr¸nh nhau, k×m nÐn c¶m xóc vµ quan ®iÓm cña m×nh l¹i. §iÒu nµy cã thÓ dÑp c¸c th¾c m¾c, ho·n hoÆc gi¶i quyÕt xung ®ét vµo dÞp thuËn lîi h¬n, hay tho¸t khái mét t×nh huèng mét c¸ch tÕ nhÞ. • Râ rµng lµ xung ®ét thùc chÊt kh«ng bao giê ®−îc gi¶i quyÕt. Thay vµo ®ã nã bÞ Èn giÊu ®i vµ l¹i hiÖn nÕu hai bªn tiÕp tôc lµm viÖc víi nhau. Dù ¸n ph¸t triÓn n«ng th«n Cao B»ng-B¾c K¹n 79
3. Dµn xÕp • Dµn xÕp nghÜa lµ t×m gi¶i ph¸p chÊp nhËn lÉn nhau ®Ó tho¶ m·n phÇn nµo c¶ hai bªn. Nã ®ßi hái mçi bªn ph¶i tõ bá mét sè thø, ®ång thêi anh ta còng nhËn ®−îc mét sè thø. Kh«ng ai "thua", còng kh«ng ai "th¾ng". • Dµn xÕp nghÜa lµ xo¸ bá bÊt ®ång, chuyÓn ®æi l¹i thuËn lîi thÕ vµ nhanh chãng t×m mét vÞ trÝ trung gian. 4. Hîp t¸c hoÆc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò • Lµ c¸ch gi¶i quyÕt vÊn ®Ò theo c¸ch "cïng th¾ng" (win-win) khi gi¶i quyÕt xung ®ét. C¶ hai bªn gÆp nhau ®Ó tranh luËn vÒ nh÷ng t−¬ng ®ång vµ bÊt ®ång ý kiÕn gi÷a c¶ hai bªn. • C¶ hai cïng chÞu tr¸ch nhiÖm t×m ra nh÷ng yªu cÇu c¬ b¶n cña m×nh vµ t×m ra nh÷ng gi¶i ph¸p cã thÓ tho¶ m·n chóng. Hîp t¸c cã thÓ thu gän l¹i hoµn toµn c¸c ý kiÕn kh¸c nhau vµ lµ c¸ch häc hái lÉn nhau. 5. BÊt chÊp hay søc m¹nh • BÊt chÊp nghÜa lµ b¹n cø thùc hiÖn môc ®Ých riªng cña m×nh cho dï ng−êi kh¸c ph¶i tr¶ gi¸. §©y lµ c¸ch lµm mang h−íng quyÒn lùc mµ b¹n sö dông søc m¹nh hay quyÒn lùc ®Ó ®¹t ®−îc lîi Ých; b¹n sö dông kh¶ n¨ng tranh c·i, dùa vµo chøc vô ®Þa vÞ cña m×nh. • Khi sö dông c¸c gi¶i ph¸p cã tÝnh tranh ®Êu quyÒn lùc th× kÕt qu¶ lµ mét ng−êi sÏ th¾ng cßn ng−êi kia hoµn toµn thua cuéc. 80 Dù ¸n ph¸t triÓn n«ng th«n Cao B»ng-B¾c K¹n