1
BÀI GIẢNG CHUYÊN ĐỀ:
BỆNH HỌC:
CƠN ĐAU THẮT NGỰC
Biên soạn: Nguyễn Công Phang (Học viện Quân Y)
2
MỤC TIÊU CHUYÊN ĐỀ:
Sau khi học xong chuyên đề “Bệnh học: Cơn đau thắt ngực”, người
học nắm được những kiến thức có liên quan đến căn bệnh này, như: Định
nghĩa, nguyên nhân bệnh sinh, yếu tố thuận lợi xuất hiện cơn đau ngực,
Triệu chứng lâm sàng và cận lâm sàng của bệnh, Các thể lâm sàng của
đau thắt ngực, Chẩn đoán và chẩn đoán phân biệt, Điều trị và Dự phòng.
3
NỘI DUNG
1. ĐẠI CƢƠNG
1.1. Định nghĩa
Đau thắt ngực là cơn đau thắt từng cơn ở vùng tim do thiếu máu cơ tim;
là hậu quả của một tình trạng mất cân bằng tạm thời giữa sự cung cấp và nhu
cầu ôxy. Tình trạng này có thể hồi phục được.
1.2. Nguyên nhân bệnh sinh
- Khi lưu lượng tuần hoàn mạch vành giảm dưới 50% mức bình thường
thì xuất hiện cơn đau thắt ngực.
- Đa số nguyên nhân là do vữa xơ làm hẹp lòng động mạch vành
(khoảng 90%). Vữa xơ gây ra các tổn thương ở thành động mạch vành, gây
hẹp ở các thân động mạch vành (động mạch vành đoạn thượng tâm mạc và
động mạch vành đoạn gần). Các tổn thương này diễn tiến thành từng đợt.
Bệnh có thể trầm trọng hơn nếu có hiện tượng co thắt mạch vành, loét mảng
xơ vữa, cục máu đông hoặc xuất huyết trong thành mạch.
- Một số trường hợp không do vữa xơ động mạch vành là :
+ Viêm động mạch vành, viêm lỗ động mạch vành do giang mai, bệnh
viêm nút quanh động mạch.
+ Dị dạng bẩm sinh động mạch vành.
+ Co thắt động mạch vành.
- Một số nguyên nhân gây thiếu máu cơ tim nhưng không do động
mạch vành:
+ Một số bệnh tim: bệnh của van động mạch chủ, bệnh hẹp khít lỗ van
hai lá, bệnh sa van 2 lá, bệnh cơ tim phì đại hoặc bệnh cơ tim thể giãn.
+ Thiếu máu nặng.
4
- Bằng phương pháp chụp động mạch vành, người ta thấy có những
trường hợp có tổn thương hệ động mạch vành nhưng bệnh nhân lại không
thấy đau ngực, đó là thể đặc biệt của thiếu máu cơ tim cục bộ: thể không đau
ngực.
1.3. Yếu tố thuận lợi xuất hiện cơn đau ngực
- Gắng sức.
- Xúc cảm mạnh, chấn thương tâm lý.
- Cường giáp trạng.
- Cảm lạnh.
- Nhịp tim nhanh.
- Sốc.
- Sau ăn no.
Những yếu tố này chỉ gây được cơn đau thắt ngực khi động mạch vành
đã có ít nhiều bị tổn thương mà nhu cầu ôxy của cơ tim lại tăng hơn.
Cơ tim bị thiếu máu, chuyển hoá yếm khí, gây ứ đọng axít lactic làm
toan hoá nội bào, dẫn đến rối loạn chuyển hoá tế bào và rối loạn hoạt động
dẫn truyền cơ tim.
2. TRIỆU CHỨNG LÂM SÀNG VÀ CẬN LÂM SÀNG
2.1. Triệu chứng đau
- Cơn đau khởi phát chủ yếu do gắng sức, khi thời tiết lạnh hoặc sau ăn
no.
- Vị trí đau ở giữa phía sau xương ức; đau kiểu co thắt đè nặng hay cảm
giác bị ép, có khi đau rát, đôi khi gây nghẹt thở. Đau thường lan lên cổ,
xương hàm, vai; hoặc lan ra cánh tay, bờ trong của cẳng tay đến tận ngón 4, 5
ở một hoặc cả 2 bên; thời gian của cơn đau thường ngắn 2-5 phút, mất dần
sau khi ngưng gắng sức hoặc dùng thuốc giãn mạch vành (trinitrine).
5
2.2. Các triệu chứng đi kèm với cơn đau
- Khó thở nhanh, nông.
- Đánh trống ngực, hồi hộp.
- Buồn nôn, chóng mặt, vã mồ hôi.
- Có trường hợp xuất hiện đái nhiều.
2.3. Triệu chứng về điện tim.
2.3.1. Điện tim ngoài cơn đau:
- Điện tim có thể bình thường nhưng cũng không loại trừ chẩn đoán cơn
đau thắt ngực.
- Điện tim ngoài cơn có thể có các dấu hiệu gợi ý tình trạng thiếu máu
cơ tim.
- Đoạn ST chênh xuống trên >1mm ở ít nhất 2 chuyển đạo 3 nhịp liên
tiếp.
- Sóng T âm, nhọn và đối xứng gợi ý thiếu máu cục bộ dưới nội tâm
mạc.
- Ngoài ra, có thể tìm thấy hình ảnh sóng Q là bằng chứng của một nhồi
máu cơ tim cũ.
2.3.2. Điện tim trong lúc có cơn đau thắt ngực:
- Hay gặp nhất là có đoạn ST chênh xuống hoặc sóng T đảo ngược
(thiếu máu dưới nội tâm mạc).
- Đôi khi kết hợp với tình trạng thiếu máu cục bộ dưới thượng tâm mạc.
- Điện tim trong lúc có cơn đau thắt ngực còn giúp xác định vị trí vùng
cơ tim bị thiếu máu cục bộ.