CƠ KHÍ ĐẠI CƯƠNG
Bộ môn
HÀN & CNKL Biên soạn:
ThS. Vũ Đình Toại
IV. Hîp kim S¾t - C¸c bon (Fe-C):
1. Gi¶n ®å tr¹ng th¸i cña hîp kim Fe-C:
toC
1147
B
E F
C
K
S
G
P
Q
A
911
727
1500
1147oC
727oC
A1
A3
Am
0,8%C 2,14%C 4,43%C 6,67%C
Láng (L)
L + Ostenit (L+)
L + Xªmentit (L+Xª)
Ostenit ()
Lª®ªbuarit (Lª)
Peclit
Xª + Lª
+ Xª + Lª
+ Xª
+
+P P + Xª P + Xª + Lª Xª + Lª
0,02%C
CƠ KHÍ ĐẠI CƯƠNG
Bộ môn
HÀN & CNKL Biên soạn:
ThS. Vũ Đình Toại
- §êng ACB lµ ®êng láng ph©n biÖt pha láng hoµn toµn víi pha láng ®· cã tinh thÓ r¾n
- §êng AECF lµ ®êng ®Æc øng víi ®iÓm b¾t ®Çu nãng ch¶y hoÆc ho¸ r¾n hoµn toµn
- §êng GS (A3); SE (Am); GP vµ PQ t¬ng øng víi giíi h¹n chuyÓn biÕn pha trong tr¹ng th¸i ho¸
r¾n
- §êng PSK (A1) lµ ®êng chuyÓn biÕn cïng tÝch khi nguéi ®Õn ®ã sÏ b¾t ®Çu sù chuyÓn biÕn cïng
tÝch hçn hîp c¬ häc
CƠ KHÍ ĐẠI CƯƠNG
Bộ môn
HÀN & CNKL Biên soạn:
ThS. Vũ Đình Toại
1.1. C¸c tæ chøc cña hîp kim Fe-C:
- §êng ACB lµ ®êng láng ph©n biÖt pha láng hoµn toµn víi pha láng ®· cã tinh thÓ r¾n
- §êng AECF lµ ®êng ®Æc øng víi ®iÓm b¾t ®Çu nãng ch¶y hoÆc ho¸ r¾n hoµn toµn
- §êng GS (A3); SE (Am); GP vµ PQ t¬ng øng víi giíi h¹n chuyÓn biÕn pha trong tr¹ng th¸i ho¸
r¾n
- §êng PSK (A1) lµ ®êng chuyÓn biÕn cïng tÝch khi nguéi ®Õn ®ã sÏ b¾t ®Çu sù chuyÓn biÕn cïng
tÝch hçn hîp c¬ häc
1.1.1.1. Tæ chøc xªmentit (Xª) lµ hîp chÊt ho¸ häc cña Fe vµ C (C% = 6,67%)
Fe3C
>> Tæ chøc nµy ®îc kÕt tinh qua ba giai ®o¹n vµ n»m trong hÇu hÕt c¸c khu vùc
>> §©y lµ mét tæ chøc cã ®é cøng cao, tÝnh c«ng nghÖ kÐm, ®é gißn lín nhng chÞu mµi mßn tèt
>> Trªn tõng khu vùc ®é giµu xªmentit (Xª) gi¶m dÇn tõ Xª1 ®ªn Xª3
1.1.1. C¸c tæ chøc 1 pha:
CƠ KHÍ ĐẠI CƯƠNG
Bộ môn
HÀN & CNKL Biên soạn:
ThS. Vũ Đình Toại
1.1.1.2. Tæ chøc «stennit (
, Os) lµ dung dÞch ®Æc xen kÏ cña cacbon trong Fe (Fe
)
>> Lîng hoµ tan C trong Fe tèi ®a lµ 2,14% ë 11470C. T¹i 7270C lîng hoµ tan C lµ 0,8%
>> Khu vùc AESG chØ tån t¹i mét pha «stenit riªng biÖt
>> «stenit lµ pha dÎo vµ dai, rÊt dÔ biÕn d¹ng
>> V× nã tån t¹i riªng biÖt chØ ë nhiÖt ®é trªn 7270C nªn kh«ng quyÕt ®Þnh tÝnh chÊt c¬ häc khi kim
lo¹i chÞu t¶i mµ chØ cã ý nghÜa khi gia c«ng ¸p lùc nãng vµ nhiÖt luyÖn
CƠ KHÍ ĐẠI CƯƠNG
Bộ môn
HÀN & CNKL Biên soạn:
ThS. Vũ Đình Toại
1.1.1.3. Ferit (
, F) lµ dung dÞch ®Æc xen kÏ cña C trong Fe (Fe
)
>>
7270C hoµ tan 0,02%C
>> NhiÖt ®é cµng gi¶m lîng hoµ tan cµng gi¶m nªn cã thÓ coi ferit lµ s¾t nguyªn chÊt
>> Ferit rÊt dÎo, mÒm vµ cã ®é bÒn thÊp
1.1.2. C¸c tæ chøc 2 pha:
1.1.2.1. Peclit (P) lµ hçn hîp c¬ häc cña ferit vµ xªmentit (Xª2)
>> Khi h¹ to xuèng 7270C, c¶ ferit vµ xªmentit cïng kÕt tinh ë thÓ r¾n t¹o nªn cïng tÝch peclit (®iÓm S)
>> C¬ tÝnh cña Peclit phô thuéc vµo lîng F vµ Xª vµ phô thuéc vµo h×nh d¹ng cña Xª (tÊm hay h¹t)