
B Giáo Dc và Ðào To
Trng Ði hc Nông Lâm TP. H Chí Minh
BÀI GING DC LÝ THÚ Y
B MÔN NI KHOA – DC LÝ
Ging viên biên son :
TS. NGUYN NH PHO
ThS. VÕ TH TRÀ AN
2003
Download nhieu hon tai http://dethinonglam.wordpress.com hoac dethinonglam.tk

NI DUNG
Trang
CHNG 1. M U 3
Võ Th Trà An
CHNG 2. THUC TÁC NG LÊN H THN KINH 9
Nguyn Nh Pho
CHNG 3. THUC KHÁNG KHUN 20
Võ Th Trà An
CHNG 4. THUC SÁT TRÙNG, KH TRÙNG 38
Võ Th Trà An
CHNG 5. THUC TR KÍ SINH TRÙNG 42
Võ Th Trà An
CHNG 6. THUC KHÁNG VIÊM VÀ KHÁNG HISTAMIN 50
Võ Th Trà An
CHNG 7. THUC TÁC NG LÊN H MÁU 54
Võ Th Trà An
CHNG 8. THUC TÁC NG LÊN H HÔ HP, TIÊU HÓA 60
Võ Th Trà An
CHNG 9. THUC TÁC NG LÊN H SINH DC TIT NIU 64
Võ Th Trà An
TÀI LIU THAM KHO 67
Download nhieu hon tai http://dethinonglam.wordpress.com hoac dethinonglam.tk

CHNG 1: ÐI CNG
I. Gii thiu môn hc:
Các khái nim
- Dc lý hc (Pharmacology) là môn hc nghiên cu v nguyên lý và nhng qui lut tác
dng ln nhau gia thuc và cơ th sinh vt trong ó chia thành hai phn:
- Dc ng hc (Pharmacokinetics) nghiên cu v tác ng ca cơ th i vi thuc hay
nghiên cu v s phn ca thuc trong cơ th qua các quá trình hp thu, phân b chuyn hóa
và ào thi.
- Dc lc hc (Pharmacodynamics) nghiên cu v tác ng ca thuc i vi cơ th v mt
tính cht cng và thi gian.
- Thuc là nhng cht (có ngun gc t nhiên, tng hp hay bán tng hp) khi c a vào
cơ th sinh vt s có tác ng làm thay i chc nng ca cơ th. S thay i này có th là
hu ích nh trong iu tr hoc có th gây tác hi nh trong trng hp ng c. Do ó ranh
gii gia thc n, thuc và cht c thng không rõ rt, ph thuc nhiu yu t trong ó liu
lng là quan trng
II. Dc ng hc
2.1. S hp thu: là quá trình dc phm thm nhp vào ni môi trng
2.1.1. Các phơng cách vn chuyn
2.1.1.1.Vn chuyn th ng (khuych tán)
- Ch ph thuc tính cht hóa lý ca màng và thuc
- Thun chiu gradien nng
- Không tn nng lng
Có 3 cách:
* Qua lp lipid ca màng: thung các cht tan trong li pid, không ion hóa (không phân cc)
d! qua hơn
* Qua l" ca màng: tùy thuc ng kính ca l" và trng lng phân t# ca thuc. Ðng
kính này c$ng thay i tùy t%ng mô.
Ví d: d mao mch =40 A
0
d nơi khác = 4 A
0
* Qua khe các t bào: khong cách gia các khe c$ng thay i tùy mô
Ví d: & mãch máu > & rut > & mô thn kinh
2.1.1.2. Vn chuyn ch ng (tích cc)
- Cn có cht chuyên ch& (cht mang)
- Vn chuyn ngc chiu gradien nng
- Cn cung cp nng lng
2.1.2. Các ng cp thuc thng dùng trong thú y
2.1.2.1. Ðng ung (ng tiêu hóa, oral, per os, P.O)
Thuc c hp thu qua niêm mc d dày, rut non
'u im ca ng cp thuc này là tin li, d! thc hin và an toàn nht.
Nhc im là s hp thu ph thuc nhiu yu t nh tình trng ca d dày rut, thành phn
Download nhieu hon tai http://dethinonglam.wordpress.com hoac dethinonglam.tk

thc n. ( ng cp này thuc có th b mt tác dng do pH thp ca dch v và các
enzym tiêu hóa có th phá hy thuc. Ði vi gia súc, vic cung cp thuc b)ng ng ung
cn phi chú ý v liu lng vì có th s không cung cp c bit là trng hp trn vào
thc n, nc ung. Thêm vào ó, ng cp này không nên s# dng i vi các thuc có
mùi v khó chu, gây kích ng, các thuc có tính ion hóa.
2.1.2.2. Ðng tiêm chích (ng ngoi tiêu hóa, parenteral)
Thuc khuch tán th ng do chênh lch nng , d mao mch ln nên nhiu phân t# thuc
qua c.
'u im ca ng cp này là thuc c hp thu nhanh và nhanh có tác ng. Cp thuc
b)ng ng tiêm chích s gii quyt c nhng hn ch ca ng ung.
Hn ch ca ng tiêm chích là òi h*i iu kin vô trùng, ngi cp thuc phi có k+ thut.
Thuc dùng cho ng tiêm chích thng ,t tin, kém an toàn và gây au.
* Tiêm di da (subcutaneous injection, S.C)
Thuc s có tác dng sau 30-60 phút, liu dùng thng ch b)ng 1/3 liu ung
Nênb tránh dùng ng này cho cácthuc có tính kích ng, gây xót.
* Tiêm b,p (intramuscular, I.M)
Thuc có tác dng nhanh hơn khong 10-30 phút, liu dùng b,ng 1/2 liu ung
Có th tiêm các thuc mà ng tiêm di da gây au xót.
* Tiêm t-nh mch (intravenous, I.V)
( ây thuc không phi c hp thu na mà là thu nhp nhanh chóng và toàn v.n
vào h tun hoàn chung, có tác dng sau 30 giây n 5 phút, liu cp b)ng 1/2-1/4 liu ung.
Ðng tiêm này thng áp dng cho các trng hp cp cu hoc cn thuc có tác dng tc
thi.
Cn ht sc thn trng khi dùng ng cp này, lu ý s /ng trơng, tc cp thuc và
tuyt i không s# dng các dung môi là các cht du, cht không tan.
* Tiêm phúc mô (intraperitoneal, I.P)
Vi b mt hp thu ln cùng mng li mao mch phát trin ca phúc mô, thuc c
hp thu nhanh chóng gn b)ng ng tiêm t-nh mch. S# dng ng cp này cn chú ý tránh
gây viêm nhi!m, thng rut, bàng quang.
Ðng cp này thng dùng khi cn cp mt lng ln thuc trong thi gian ng,n mà ng
tiêm t-nh mch khó thc hin.
* Tiêm trong da (intradermic I.D) thng gp trong các th# nghim lao t (tuberculin test)
hoc th# d ng vi kháng sinh
2.1.2.3. Các ng cp thuc khác:
* Ðng thm qua màng nhày khí qun, cung phi, bì mô ph nang
Thng áp dng cho các thuc bay hơi hoc d! bay hơi, khí dung. Thuc s c hp thu qua
din tích rng ln ca b máy hô hp và mng mao qun và h tun hoàn chung.
* Ðng trc tràng (rectum mucosa)
Thuc s tránh c tác ng chuyn hóa ti gan. Có th dùng cho các thuc có mùi v khó
Download nhieu hon tai http://dethinonglam.wordpress.com hoac dethinonglam.tk

chu. Tuy nhiên, ng cp này ch áp dng cho các thuc không b hy b&i men penicillinase.
* Ðng bôi ngoài da, t vào âm o, t# cung...
2.2. Phân b
Thuc vào h tun hoàn chung s c phân b ch yu n nơi tác ng, t% ó sinh
ra tác ng dc lý. Mt phn b chuyn hóa hay cón gi là bin i sinh hc, mt phn nh*
n nơi d tr và mt phn khác b thi ra ngoài. Dù c phân b & âu, thuc c$ng có th
n)m & dng t do hoc kt hp vi các thành phn khác ca mô.
Vic phân b thuc & máu ph thuc vào s v trí g,n và ái lc ca thuc vi protein. ( mô,
s phân b ph thuc lý hóa tính ca thuc, mc tun hoàn ti mô và ái lc ca thuc vi
mô.
2.3. Chuyn hóa (bin i sinh hc)
Ch yu do h microsomes ca gan m nhn, ngoài ra, còn có ti phi, thn, lách...
thông qua các phn ng oxyhóa, kh#, thy phân, tng hp c bit là phn ng liên hp vi
acid glucuronic to thành nhng phân t# ester có cc cao, tan trong nc, khó thm qua
màng t bào, không còn hot tính dc lc và d! ào thi ra ngoài.
2.4. Bài thi
Thuc c bài thi qua rut (theo phân), qua thn (theo nc tiu), qua phi (theo
hơi th&), qua các tuyn tit (m hôi, nc bt), qua sa...Trong ó quan trng nht là thn.
S bài thi thuc qua thn ph thuc 3 cơ ch:
- Lc qua cu thn, ph thuc lng thuc g,n vào protein huyt thanh và tc lc ca cu
thn.
- Bài tit ch ng qua biu mô ng thn.
- S tái hp thu t% lòng ng thn vào máu theo s khuch tán th ng. Do ó pH nc tiu
nh h&ng n tái hp thu. Ðiu này c ng dng trong vic gii c trên nguyên t,c là
tng các dng ion hóa ca thuc, làm thuc d! tan trong nc t% ó d! thi ra ngoài.
Ví d: + Ng c các cht kim yu (Amphetamin, quinidin...) dùng NH4Cl acid hóa nc
tiu.
+ Ng c các cht acid yu (Streptomycin...) dùng NaHCO3 kim hóa nc tiu.
Tóm li:
- Các cht tan trong nc c bài thi ch yu qua ng tiu
- Các cht không tan trong nc c bài thi ch yu qua phân.
- Các cht khí, d! bay hơi c bài thi ch yu qua ng hô hp.
- Các kim loi nng (As, Hg...) c bài thi ch yu qua da, m hôi.
III. Dc lc hc
3.1. Receptor (nơi tip nhn, im ích)
Là bt c thành phn nào ca t bào, kt hp vi thuc và kh&i u mt chu"i các hin
tng sinh hóa dn n các tác ng dc lc.
V bn cht hóa hc, receptor là các i phân t# sinh hc nh acid nucleic, lipid màng t bào
nhng hu ht chúng có bn cht protein.
Download nhieu hon tai http://dethinonglam.wordpress.com hoac dethinonglam.tk