Bài giảng Dược lý Thú y - TS. Nguyễn Như Pho, ThS. Võ Thị Trà An

B Giáo Dc và Ðào To

Trng Ði hc Nông Lâm TP. H Chí Minh

BÀI GING DC LÝ THÚ Y

B MÔN NI KHOA – DC LÝ

Ging viên biên son :

TS. NGUYN NH PHO

ThS. VÕ TH TRÀ AN

2003

Download nhieu hon tai http://dethinonglam.wordpress.com hoac dethinonglam.tk

NI DUNG

Trang

CHNG 1. M U 3

Võ Th Trà An

CHNG 2. THUC TÁC NG LÊN H THN KINH 9

Nguyn Nh Pho

CHNG 3. THUC KHÁNG KHUN 20

Võ Th Trà An

CHNG 4. THUC SÁT TRÙNG, KH TRÙNG 38

Võ Th Trà An

CHNG 5. THUC TR KÍ SINH TRÙNG 42

Võ Th Trà An

CHNG 6. THUC KHÁNG VIÊM VÀ KHÁNG HISTAMIN 50

Võ Th Trà An

CHNG 7. THUC TÁC NG LÊN H MÁU 54

Võ Th Trà An

CHNG 8. THUC TÁC NG LÊN H HÔ HP, TIÊU HÓA 60

Võ Th Trà An

CHNG 9. THUC TÁC NG LÊN H SINH DC TIT NIU 64

Võ Th Trà An

TÀI LIU THAM KHO 67

Download nhieu hon tai http://dethinonglam.wordpress.com hoac dethinonglam.tk







CHNG 1: ÐI CNG

I. Gii thiu môn hc:

Các khái nim

- Dc lý hc (Pharmacology) là môn hc nghiên cu v nguyên lý và nhng qui lut tác

dng ln nhau gia thuc và cơ th sinh vt trong ó chia thành hai phn:

- Dc ng hc (Pharmacokinetics) nghiên cu v tác ng ca cơ th i vi thuc hay

nghiên cu v s phn ca thuc trong cơ th qua các quá trình hp thu, phân b chuyn hóa

và ào thi.

- Dc lc hc (Pharmacodynamics) nghiên cu v tác ng ca thuc i vi cơ th v mt

tính cht cng  và thi gian.

- Thuc là nhng cht (có ngun gc t nhiên, tng hp hay bán tng hp) khi c a vào

cơ th sinh vt s có tác ng làm thay i chc nng ca cơ th. S thay i này có th là

hu ích nh trong iu tr hoc có th gây tác hi nh trong trng hp ng c. Do ó ranh

gii gia thc n, thuc và cht c thng không rõ rt, ph thuc nhiu yu t trong ó liu

lng là quan trng

II. Dc ng hc

2.1. S hp thu: là quá trình dc phm thm nhp vào ni môi trng

2.1.1. Các phơng cách vn chuyn

2.1.1.1.Vn chuyn th ng (khuych tán)

- Ch ph thuc tính cht hóa lý ca màng và thuc

- Thun chiu gradien nng 

- Không tn nng lng

Có 3 cách:

* Qua lp lipid ca màng: thung các cht tan trong li pid, không ion hóa (không phân cc)

d! qua hơn

* Qua l" ca màng: tùy thuc ng kính ca l" và trng lng phân t# ca thuc. Ðng

kính này c$ng thay i tùy t%ng mô.

Ví d: d mao mch =40 A

d nơi khác = 4 A

* Qua khe các t bào: khong cách gia các khe c$ng thay i tùy mô

Ví d: & mãch máu > & rut > & mô thn kinh

2.1.1.2. Vn chuyn ch ng (tích cc)

- Cn có cht chuyên ch& (cht mang)

- Vn chuyn ngc chiu gradien nng 

- Cn cung cp nng lng

2.1.2. Các ng cp thuc thng dùng trong thú y

2.1.2.1. Ðng ung (ng tiêu hóa, oral, per os, P.O)

Thuc c hp thu qua niêm mc d dày, rut non

'u im ca ng cp thuc này là tin li, d! thc hin và an toàn nht.

Nhc im là s hp thu ph thuc nhiu yu t nh tình trng ca d dày rut, thành phn

Download nhieu hon tai http://dethinonglam.wordpress.com hoac dethinonglam.tk







thc n. ( ng cp này thuc có th b mt tác dng do  pH thp ca dch v và các

enzym tiêu hóa có th phá hy thuc. Ði vi gia súc, vic cung cp thuc b)ng ng ung

cn phi chú ý v liu lng vì có th s không cung cp  c bit là trng hp trn vào

thc n, nc ung. Thêm vào ó, ng cp này không nên s# dng i vi các thuc có

mùi v khó chu, gây kích ng, các thuc có tính ion hóa.

2.1.2.2. Ðng tiêm chích (ng ngoi tiêu hóa, parenteral)

Thuc khuch tán th ng do chênh lch nng , d mao mch ln nên nhiu phân t# thuc

qua c.

'u im ca ng cp này là thuc c hp thu nhanh và nhanh có tác ng. Cp thuc

b)ng ng tiêm chích s gii quyt c nhng hn ch ca ng ung.

Hn ch ca ng tiêm chích là òi h*i iu kin vô trùng, ngi cp thuc phi có k+ thut.

Thuc dùng cho ng tiêm chích thng ,t tin, kém an toàn và gây au.

* Tiêm di da (subcutaneous injection, S.C)

Thuc s có tác dng sau 30-60 phút, liu dùng thng ch b)ng 1/3 liu ung

Nênb tránh dùng ng này cho cácthuc có tính kích ng, gây xót.

* Tiêm b,p (intramuscular, I.M)

Thuc có tác dng nhanh hơn khong 10-30 phút, liu dùng b,ng 1/2 liu ung

Có th tiêm các thuc mà ng tiêm di da gây au xót.

* Tiêm t-nh mch (intravenous, I.V)

( ây thuc không phi c hp thu na mà là thu nhp nhanh chóng và toàn v.n

vào h tun hoàn chung, có tác dng sau 30 giây n 5 phút, liu cp b)ng 1/2-1/4 liu ung.

Ðng tiêm này thng áp dng cho các trng hp cp cu hoc cn thuc có tác dng tc

thi.

Cn ht sc thn trng khi dùng ng cp này, lu ý s /ng trơng, tc  cp thuc và

tuyt i không s# dng các dung môi là các cht du, cht không tan.

* Tiêm phúc mô (intraperitoneal, I.P)

Vi b mt hp thu ln cùng mng li mao mch phát trin ca phúc mô, thuc c

hp thu nhanh chóng gn b)ng ng tiêm t-nh mch. S# dng ng cp này cn chú ý tránh

gây viêm nhi!m, thng rut, bàng quang.

Ðng cp này thng dùng khi cn cp mt lng ln thuc trong thi gian ng,n mà ng

tiêm t-nh mch khó thc hin.

* Tiêm trong da (intradermic I.D) thng gp trong các th# nghim lao t (tuberculin test)

hoc th# d ng vi kháng sinh

2.1.2.3. Các ng cp thuc khác:

* Ðng thm qua màng nhày khí qun, cung phi, bì mô ph nang

Thng áp dng cho các thuc bay hơi hoc d! bay hơi, khí dung. Thuc s c hp thu qua

din tích rng ln ca b máy hô hp và mng mao qun và h tun hoàn chung.

* Ðng trc tràng (rectum mucosa)

Thuc s tránh c tác ng chuyn hóa ti gan. Có th dùng cho các thuc có mùi v khó

Download nhieu hon tai http://dethinonglam.wordpress.com hoac dethinonglam.tk







chu. Tuy nhiên, ng cp này ch áp dng cho các thuc không b hy b&i men penicillinase.

* Ðng bôi ngoài da, t vào âm o, t# cung...

2.2. Phân b

Thuc vào h tun hoàn chung s c phân b ch yu n nơi tác ng, t% ó sinh

ra tác ng dc lý. Mt phn b chuyn hóa hay cón gi là bin i sinh hc, mt phn nh*

n nơi d tr và mt phn khác b thi ra ngoài. Dù c phân b & âu, thuc c$ng có th

n)m & dng t do hoc kt hp vi các thành phn khác ca mô.

Vic phân b thuc & máu ph thuc vào s v trí g,n và ái lc ca thuc vi protein. ( mô,

s phân b ph thuc lý hóa tính ca thuc, mc  tun hoàn ti mô và ái lc ca thuc vi

mô.

2.3. Chuyn hóa (bin i sinh hc)

Ch yu do h microsomes ca gan m nhn, ngoài ra, còn có ti phi, thn, lách...

thông qua các phn ng oxyhóa, kh#, thy phân, tng hp c bit là phn ng liên hp vi

acid glucuronic  to thành nhng phân t# ester có cc cao, tan trong nc, khó thm qua

màng t bào, không còn hot tính dc lc và d! ào thi ra ngoài.

2.4. Bài thi

Thuc c bài thi qua rut (theo phân), qua thn (theo nc tiu), qua phi (theo

hơi th&), qua các tuyn tit (m hôi, nc bt), qua sa...Trong ó quan trng nht là thn.

S bài thi thuc qua thn ph thuc 3 cơ ch:

- Lc qua cu thn, ph thuc lng thuc g,n vào protein huyt thanh và tc  lc ca cu

thn.

- Bài tit ch ng qua biu mô ng thn.

- S tái hp thu t% lòng ng thn vào máu theo s khuch tán th ng. Do ó pH nc tiu

nh h&ng n tái hp thu. Ðiu này c ng dng trong vic gii c trên nguyên t,c là

tng các dng ion hóa ca thuc, làm thuc d! tan trong nc t% ó d! thi ra ngoài.

Ví d: + Ng c các cht kim yu (Amphetamin, quinidin...) dùng NH4Cl  acid hóa nc

tiu.

+ Ng c các cht acid yu (Streptomycin...) dùng NaHCO3  kim hóa nc tiu.

Tóm li:

- Các cht tan trong nc c bài thi ch yu qua ng tiu

- Các cht không tan trong nc c bài thi ch yu qua phân.

- Các cht khí, d! bay hơi c bài thi ch yu qua ng hô hp.

- Các kim loi nng (As, Hg...) c bài thi ch yu qua da, m hôi.

III. Dc lc hc

3.1. Receptor (nơi tip nhn, im ích)

Là bt c thành phn nào ca t bào, kt hp vi thuc và kh&i u mt chu"i các hin

tng sinh hóa  dn n các tác ng dc lc.

V bn cht hóa hc, receptor là các i phân t# sinh hc nh acid nucleic, lipid màng t bào

nhng hu ht chúng có bn cht protein.

Download nhieu hon tai http://dethinonglam.wordpress.com hoac dethinonglam.tk

Bài giảng Dược lý Thú y - TS. Nguyễn Như Pho, ThS. Võ Thị Trà An

Chủ đề:

Dược lý thú y

Tài liệu liên quan

Tài liêu mới

AI tóm tắt

Giới thiệu tài liệu

Đối tượng sử dụng

Từ khoá chính

Nội dung tóm tắt

Phương thức thanh toán

Theo dõi chúng tôi