9/25/2019
1
CHƯƠNG
(Monopoly)
8
Doanh nghiệp độc quyền
8.1. Giới thiệu
8.2. Quyết định sản xuất của doanh nghiệp
độc quyền.
8.3. Tổn thất phúc lợi do độc quyền
8.4. Phân biệt giá
8.5. Chính sách của chính phủ về độc quyền
8.1. GIỚI THIỆU
Doanh nghiệp độc quyền là người bán
duy nhất trên thị trường, cung cấp một loại
hàng hoá không có hàng hoá thay thế gần.
Doanh nghiệp độc quyền có sức mạnh
thị trường (market power), vì thế có thể
tác động lên giá bán của hàng hoá.
Trong khi đó, doanh nghiệp trạnh tranh
hoàn hảo không có sức mạnh thị trường.
701020 - Doanh nghiệp độc quyền 1
9/25/2019
8.1. Nguyên nhân của độc quyền
Nguyên nhân chính của độc quyền chính là
các rào cản thị trường khiến cho các doanh
nghiệp khác không thể gia nhập. Gồm có:
1. Một doanh nghiệp nào đó sở hữu nguồn tài
nguyên. VD: DeBeers sở hữu hầu hết các mỏ
kim cương trên thế giới.
2. Chính phủ cho phép doanh nghiệp độc quyền
sản xuất hàng hoá. VD: Luật sáng chế, bản
quyền
701020 - Doanh nghiệp độc quyền 2
9/25/2019
9/25/2019
2
Nguyên nhân của độc quyền
3. Độc quyền tự nhiên: Một doanh nghiệp có khả
năng sản xuất toàn bộ sản lượng thị trường với chi phí
thấp hơn so với nhiều doanh nghiệp cùng thực hiện.
701020 - Doanh nghiệp độc quyền 3
9/25/2019
Q
Chi phí
AC
1000
$50
Ví dụ: 1000 hộ gia đình
cần đến điện. AC dốc
xuống
Nếu như 1 doanh nghiêp
cung ứng cho 1000 hộ,
AC sẽ thấp hơn so với 2
doanh nghiệp – mỗi
doanh nghiệp cung ứng
cho 500 hộ. 500
$80
Đường cầu của
Độc quyền và Cạnh tranh hoàn hảo
Trong thị trường cạnh tranh
hoàn hảo, đường cầu thị
trường có dạng dốc xuống.
Tuy nhiên đường cầu của
một doanh nghiệp có dạng
nằm ngang tại mức giá thị
trường.
Doanh nghiệp có thể tăng
Q mà không cần giảm P,
do đó MR = P.
701020 - Doanh nghiệp độc quyền 4
9/25/2019
D
P
Q
Đường cầu của doanh
nghiêp cạnh tranh hoàn hảo
Độc quyền vs. Cạnh tranh:
Đường cầu
Doanh nghiệp độc quyền là
người bán duy nhất, do đó
đường cầu mà doanh nghiệp
phải đối mặt chính là đường
cầu thị trường.
Để bán được mức Q cao hơn,
doanh nghiệp phải giảm P.
Do đó, MR ≠ P.
701020 - Doanh nghiệp độc quyền 5
9/25/2019
D
P
Q
Đường cầu của doanh
nghiêp độc quyền
9/25/2019
3
Bài tập tình huống
1
Doanh thu của doanh nghiệp độc quyền
701020 - Doanh nghiệp độc quyền 6
9/25/2019
Q P TR AR MR
0 $4.50
1 4.00
2 3.50
3 3.00
4 2.50
5 2.00
6 1.50
n.a.
1. Tính TR, AR và MR.
2. So sánh:
• P và AR
•P và MR
Bài tập tình huống 1
Đáp án
701020 - Doanh nghiệp độc quyền 7
9/25/2019
P = AR, giống như
doanh nghiệp cạnh
tranh.
MR < P, trong khi ở
thị trường cạnh
tranh thì MR = P
1.50 6
2.00 5
2.50 4
3.00 3
3.50 2
1.50
2.00
2.50
3.00
3.50
$4.00 4.00 1
n.a.
9
10
10
9
7
4
$ 0 $4.50 0
MR AR TR P Q
–1
0
1
2
3
$4
Đường cầu (D) & Đường doanh thu biên (MR)
701020 - Doanh nghiệp độc quyền 8
9/25/2019
-3
-2
-1
0
1
2
3
4
5
0 1 2 3 4 5 6 7 Q
P, MR
MR
$
(D) = P = AR
1.50 6
2.00 5
2.50 4
3.00 3
3.50 2
4.00 1
$4.50 0
MR P Q
–1
0
1
2
3
$4
9/25/2019
4
MR của doanh nghiệp độc quyền
Tăng Q sẽ gây ra 2 hiệu ứng lên doanh thu:
Hiệu ứng sản lượng (Output effect): sản lượng
tăng làm doanh thu tăng.
Hiệu ứng giá (Price effect): giá giảm làm doanh thu
giảm.
Để bán ra mức Q cao hơn, doanh nghiệp độc
quyền phải giảm mức P.
Do đó, MR < P
MR thậm chí có thể âm nếu hiệu ứng giá lớn
hơn hiệu ứng sản lượng.
701020 - Doanh nghiệp độc quyền 9
9/25/2019
8.2. Quyết định sản xuất của doanh
nghiệp
Sản xuất mức Q tại đó MR = MC.
Tại mức Q này, doanh nghiệp độc quyền
định ra mức P cao nhất mà người tiêu
dùng sẵn lòng trả cho mức Q đó.
Xác định mức P này dựa vào đường D.
701020 - Doanh nghiệp độc quyền 10
9/25/2019
Tối đa hóa lợi nhuận
Tối đa hóa lợi nhuận
1. Mức Q tối đa hóa
lợi nhuận:
MR = MC.
2. Xác định P tại
mức Q này dựa
vào đường cầu.
701020 - Doanh nghiệp độc quyền 11
9/25/2019
Q
Chi phí &
Doanh thu
MR
D
MC
Q tối đa hóa lợi nhuận
P
Q
9/25/2019
5
Lợi nhuận của doanh nghiệp độc quyền
Giống như doanh
nghiệp cạnh tranh
hoàn hảo, lợi
nhuận của doanh
nghiệp độc quyền:
=(P – AC) x Q
701020 - Doanh nghiệp độc quyền 12
9/25/2019
Q
Chi phí &
Doanh thu
AC
D
MR
MC
Q
P
AC
Doanh nghiệp độc quyền không có
đường cung
Doanh nghiệp cạnh tranh
Chấp nhận mức P thị trường
Có đường cung thể hiện sự phụ thuộc của Q vào P.
Doanh nghiệp độc quyền
Là người định giá, không phải người chấp nhận giá.
Q không phụ thuộc vào P; mà, Q và P được xác định
dựa trên sự tương tác giữa MC, MR và đường cầu.
Vì thế, doanh nghiệp độc quyền không có đường
cung.
701020 - Doanh nghiệp độc quyền 13
9/25/2019
TÌNH HUỐNG NGHIÊN CỨU
Độc quyền và Dược phẩm
Bằng phát minh
sáng chế làm cho
doanh nghiệp có
được thế lực độc
quyền tạm thời.
Khi bằng phát minh
sáng chế hết hiệu
lực, thị trường trở
nên cạnh tranh.
701020 - Doanh nghiệp độc quyền 14
9/25/2019
MC
Q
P
D
MR
PM
QM
PC =
QC