Bài 5: Tổ chức và hành vi cung ứng của doanh nghiệp
Lý thuyÕt s¶n xuÊt Lý thuyÕt chi phÝ Lý thuyÕt lîi nhuËn
Lý thuyÕt s¶n xuÊt
C¸c kh¸i niÖm S¶n xuÊt víi mét ®Çu vµo biÕn ®æi (trong ng¾n h¹n) Tối thiểu hóa chi phí
C¸c kh¸i niÖm
S¶n xuÊt:
Lµ viÖc chuyÓn ho¸ c¸c ®Çu vµo (lµ c¸c yÕu tè s¶n xuÊt) thµnh c¸c ®Çu ra (lµ c¸c hµng ho¸, dÞch vô).
C«ng nghÖ:
Ph¬ng ph¸p kü thuËt ®Ó chuyÓn ho¸ ®Çu vµo thµnh ®Çu ra
H·ng:
Tæ chøc kinh tÕ thuª mua c¸c ®Çu vµo ®Ó s¶n xuÊt hµng ho¸, dÞch vô
Ng¾n h¹n vµ dµi h¹n:
Ng¾n h¹n lµ kho¶ng thêi gian trong ®ã Ýt nhÊt mét yÕu tè ®Çu vµo cè ®Þnh. Dµi h¹n lµ kho¶ng thêi gian mäi ®Çu vµo ®Òu thay ®æi
S¬ ®å qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp
Qu¸ tr×nh s¶n xuÊt
§Çu ra (Hµng hãa, dÞch vô)
§Çu vµo (§Êt, lao ®éng, vèn, c«ng nghÖ, qu¶n lý ...)
Hµm s¶n xuÊt
Mèi quan hÖ kü thuËt biÓu thÞ nh÷ng lîng hµng hãa, dÞch vô tèi ®a ®ù¬c s¶n xuÊt ra tõ c¸c tËp hîp ®Çu vµo kh¸c nhau t¬ng øng víi mét tr×nh ®é c«ng nghÖ nhÊt ®Þnh t¹i mét thêi kú nhÊt ®Þnh.
Kh¸i niÖm:
Q=f (X1, X2,..,Xn) Q=f (L,K)
D¹ng tæng qu¸t:
Hàm Cobb-Douglass
Q= A.KαLβ Trong ®ã : 0 < <1, 0 < <1
• α: hệ số co dãn của sản lượng lượng theo vốn: Vốn tăng 1% thì sản
lượng tăng α%, với các yếu tố khác không đổi
• : hệ số co dãn của sản lượng theo lao động: : Lao động tăng 1% thì
α+β> 1 Năng suất tăng dần theo quy mô (tỷ lệ tăng của sản
sản lượng tăng %, với các yếu tố khác không đổi
α+β< 1 Năng suất giảm dần theo quy mô α+β= 1 Năng suất không đổi theo quy mô
lượng Q lớn hơn tỷ lệ tăng các yếu tố sản xuất)
VD1: Q=K0,75.L0,25 (NÒn kinh tÕ Mü 1899-1912) VD2 : Q= K1/2.L1/2
C¸c kh¸i niÖm trong lý thuyết SX
Hàm sản xuất ngắn hạn: Khi có ít nhất một yếu tố sản xuất cố định
Q=f(X,Y,Z…)
Hàm sản xuất dài hạn: Khi tất cả các yếu tố sản xuất đều
biến đổi
Q=f(X,Y,Z…)
S¶n xuÊt víi mét ®Çu vào biÕn ®æi (SX trong ng¾n h¹n)
N¨ng suÊt b×nh qu©n (Average Productivity):
APL= Q/L , APK= Q/K
N¨ng suÊt cËn biªn (Marginal Productivity):
N¨ng suÊt b×nh qu©n cña mét ®Çu vµo biÕn ®æi lµ lîng ®Çu ra tÝnh b×nh qu©n trªn mét ®¬n vÞ ®Çu vµo biÕn ®æi ®ã. Khi tăng sử dụng một yếu tố sản xuất, năng suất trung bình tăng dần đến điểm cực đại, sau đó giảm dần.
MPL= Q/L, MPK= Q/ K
N¨ng suÊt cËn biªn cña mét ®Çu vµo biÕn ®æi lµ lîng ®Çu ra t¨ng thªm khi sö dông thªm mét ®¬n vị ®Çu vµo biÕn ®æi ®ã.
Quy luËt n¨ng suÊt cËn biªn gi¶m dÇn
N¨ng suÊt cËn biªn cña bÊt kú mét ®Çu vµo biÕn ®æi nµo còng sÏ b¾t ®Çu gi¶m xuèng t¹i mét thêi ®iÓm nµo ®ã khi mµ cã ngµy cµng nhiÒu c¸c yÕu tè cña ®Çu vµo biÕn ®æi ®ã ®ù¬c sö dông trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt (víi ®iÒu kiÖn ®Çu vµo kia cè ®Þnh)
Ví dụ:
L K 10 0
APL MPL -
Q 0
-
10 10 1 10 10
30 15 2 10 20 Khi MPL tăng, Q tăng với tốc độ nhanh dần
60 20 3 10 30
80 20 4 10 20
95 19 5 10 15
108 18 6 10 13 Khi MPL giảm, Q tăng với tốc độ chậm dần
112 16 7 10 4
112 14 8 10 0 MPL=0, Q đạt giá trị cực đại
108 12 9 10 -4
Khi MPL<0 thì Q giảm 100 10 10 10 -8
Q
100
Q
NhËn xÐt: 2 mqh:
80
60
40
Mqh: MPL vµ Q Giai ®o¹n I: MPL Q víi tèc ®é t¨ng dÇn Giai ®o¹n II: MPL Q víi tèc ®é chËm dÇn ; MPL = 0Q max Giai ®o¹n III: MPL <0 Q
20
0
L
Mqh: MPL vµ APL
APL, MPL 30
20
APL
10
MPL
MPL>APLAPL MPL= APL APL max MPL < APL APL
L
L1
L2
(I)
(II)
(III)
MPL lu«n ®i qua ®iÓm cùc ®¹i cña APL 2 4 6 8 10
LÝ THUYẾT SẢN XUẤT
TỐI THIỂU HÓA CHI PHÍ
Hàm sản xuất của một xí nghiệp có dạng: Q=f(K,L)
Giá của các yếu tố sản xuất là PK và PL
Mức chi phí xí nghiệp có thể chi ra trong một đơn vị thời gian là C. Xí nghiệp phải sử dụng bao nhiêu K, bao nhiêu L để sản xuất ra một mức sản lượng lớn nhất?
LÝ THUYẾT SẢN XUẤT
Để tối thiểu hóa chi phí cho một đơn vị sản phẩm), xí nghiệp phải sử dụng các yếu tố sản xuất với số lượng thỏa mãn các điều kiện sau:
.
MP K P K . PK K
MP L P L CPL L
BÀI TẬP
Hàm sản xuất của một xí nghiệp có dạng như sau: Q=100K0,8L0,2
PK=4 PL=20 C=1000
Hãy xác định số lượng K,L được sử dụng để tối thiểu hóa
chi phí.
Lý thuyÕt chi phÝ
Kh¸i niÖm, ý nghÜa Chi phÝ kinh tÕ vµ chi phÝ tÝnh to¸n Chi phÝ ng¾n h¹n Chi phÝ dài hạn
Kh¸i niÖm vµ ý nghÜa
Chi phÝ hiÓu theo nghÜa chung nhÊt lµ ®¹i lîng biÓu thÞ nh÷ng tæn phÝ ph¶i chi tr¶ khi thùc hiÖn mét ho¹t ®éng cô thÓ nµo ®ã
TÇm quan träng cña gi¶m chi phÝ:
tøc lµ t¨ng mét ®ång lîi nhuËn
ë cïng mét møc tæng doanh thu th× gi¶m mét ®ång chi phÝ
Chi phÝ kinh tÕ vµ chi phÝ tÝnh to¸n (kÕ to¸n)
Chi phÝ kÕ to¸n lµ gi¸ trÞ cña c¸c ®Çu vµo doanh nghiÖp thùc tÕ
ph¶i chi tr¶ cho nhµ cung cÊp
Chi phÝ kinh tÕ lµ gi¸ trÞ cña toµn bé nguån tµi nguyªn ®îc sö dông ®Ó s¶n xuÊt ra hµng ho¸ dÞch vô (bao gåm c¶ chi phÝ Èn, tøc lµ gi¸ trÞ c¸c ®Çu vµo kh«ng ph¶i chi tr¶)
Chi phÝ kinh tÕ = Chi phÝ kÕ to¸n + chi phÝ Èn (chi phí cơ hội)
VÝ dô vÒ chi phÝ kinh tÕ vµ chi phÝ kÕ to¸n
Mét ngêi thî may quÇn ¸o bËc cao lµm viÖc cho c«ng ty thiÕt kÕ thêi trang víi møc l¬ng 60 triÖu ®ồng/năm. ¤ng ta thµnh lËp doanh nghiÖp may t nh©n vµ x©y dùng nhµ m¸y t¹i m¶nh ®Êt cña gia ®ình, kh«ng ph¶i ®i thuª (nÕu ph¶i thuª ®Êt thì chi phÝ thuÕ ®Êt lµ 10tr ®ång/năm) c¸c chi phÝ thùc chi tr¶ cho c¸c nhµ cung cÊp lµ:
TiÒn c«ng lao ®éng: 20 tr ®ång TiÒn nguyªn vËt liÖu: 15 tr ®ång C¸c chi phÝ kh¸c: 5 tr ®ång
Tính tæng chi phÝ kÕ to¸n, chi phÝ Èn, chi phÝ kinh tÕ?
VÝ dô vÒ chi phÝ kinh tÕ vµ chi phÝ kÕ to¸n
VËy tæng chi phÝ kÕ to¸n lµ 40 tr ®ång Chi phÝ Èn lµ: 60+ 10 =70 tr ®ång Chi phÝ kinh tÕ lµ: 40 + 70 = 110 tr. ®ång
C¸c chi phÝ ng¾n h¹n
Chi phÝ cè ®Þnh (FC):
TC,VC,FC
TC
Lµ chi phÝ cña nh÷ng ®Çu vµo cè ®Þnh, kh«ng thay ®æi theo møc s¶n lîng ®Çu ra Chi phÝ biÕn ®æi (VC):
VC
FC
Lµ chi phÝ cña nh÷ng ®Çu vµo biÕn ®æi, thay ®æi theo s¶n l- îng ®Çu ra. VC=0 khi Q=0 Tæng chi phÝ (TC)
Q
TC=VC+FC, TC=FC khi Q=0
C¸c chi phÝ ng¾n h¹n
C¸c chi phÝ b×nh qu©n:
C
Chi phÝ cè ®Þnh b×nh qu©n:
MC
Chi phÝ biÕn ®æi b×nh qu©n:
ATC
AFC=FC/Q
Tæng chi phÝ b×nh qu©n:
AVC
AVC=VC/Q
Chi phÝ cËn biªn (MC):
AFC
Q
Lµ phÇn t¨ng thªm trong tæng chi phÝ khi s¶n xuÊt thªm mét ®¬n vÞ s¶n phÈm. MC cã d¹ng U vµ lu«n ®i qua c¸c ®iÓm cùc tiÓu cña ATC vµ AVC. MC dèc lªn do quy luËt MPL gi¶m dÇn
ATC=AVC+AFC
ATC=TC/Q
Quan hệ giữa MC và AVC
Chi phí
MC
AC
AVC
Lượng
Khi MC < AVC thì AVC giảm dần. Khi MC > AVC thì AVC tăng dần. Khi MC = AVC thì AVC đạt cực tiểu.
Quan hệ giữa MC và AC
Chi phí
MC
AC
AVC
Lượng
Quan hệ giữa MC và AC
Khi MCAC thì AC tăng dần.
Khi MC=AC thì AC đạt cực tiểu.
CÁC LOẠI CHI PHÍ SẢN XUẤT TRONG NGẮN HẠN
Q FC VC TC AVC AFC AC MC
0 100 0 100 .. .. .. ..
1 100 20 120 20.00 100.00 120.00 20
2 100 35 135 17.50 50.00 67.50 15
3 100 45 145 15.00 33.33 48.33 10
4 100 60 160 15.00 25.00 40.00 15
5 100 80 180 16.00 20.00 36.00 20
6 100 105 205 17.50 16.67 34.17 25
7 100 135 235 19.29 14.29 33.57 30
8 100 170 270 21.25 12.50 33.75 35
9 100 210 310 23.33 11.11 34.44 40
10 100 255 355 25.50 10.00 35.50 45
CÁC LOẠI CHI PHÍ SẢN XUẤT TRONG NGẮN HẠN
Q FC VC TC AVC AFC AC MC
0 100 0 100 .. .. .. ..
1 100 20 120 20.00 100.00 120.00 20
2 100 35 135 17.50 50.00 67.50 15
3 100 45 145 15.00 33.33 48.33 10
4 100 60 160 15.00 25.00 40.00 15
5 100 80 180 16.00 20.00 36.00 20
6 100 105 205 17.50 16.67 34.17 25
7 100 135 235 19.29 14.29 33.57 30
8 100 170 270 21.25 12.50 33.75 35
9 100 210 310 23.33 11.11 34.44 40
10 100 255 355 25.50 10.00 35.50 45
TỔNG CHI PHÍ BÌNH QUÂN DÀI HẠN (LATC hay LAC)
Chi Phí
Quy m« nhá Quy m« võa Quy m« lín
LATC
• Tại Q1: chọn SAC1 để tối thiểu hóa chi phí • Tại Q2: chọn SAC2 để mở rộng sản xuất • Tại Q3: chọn SAC3 để tối thiểu hóa chi phí
A
B
SAC2 SAC1 SAC3
STC>=LTC SATC>=LATC
Q
Đường LAC là đường bao của các đường chi phí bình quân ngắn hạn Hiệu suất kinh tế chi phối
Q1 Q2 Q4 Q3
HIỆU SUẤT CỦA QUY MÔ
LATC
• Hiệu suất tăng theo quy mô (lợi thế kinh tế theo quy mô): tăng các đầu vào lên 1%làm đầu ra tăng nhiều hơn 1%
Q
Chi phi
• Hiệu suất giảm theo quy mô
LATC
tăng các đầu vào lên 1% làm đầu ra tăng ít hơn 1%
Q
Chi phi
LATC
• Hiệu suất không đổi theo quy mô: tăng các đầu vào lên 1% làm đầu ra tăng đúng bằng 1%
Q
Chi phi
Lợi thế về kinh tế theo quy mô (Economies of Scale)
Là khoảng sản lượng mà ở đó càng tăng sản lượng thì chi phí bình quân dài hạn càng giảm trong khoảng sản lượng này, SX có quy mô lớn lợi thế hơn SX quy mô nhỏ do tận dụng được hết công suất dư thừa của các đầu vào, khai thác hết lợi thế chuyên môn hóa, tiết kiệm chi phí giao dịch…
Trong miền này, LATC đi xuống theo chiều tăng của
sản lượng
Lý thuyÕt lîi nhuËn
Kh¸i niÖm:
Lîi nhuËn lµ phÇn chªnh lÖch gi÷a tæng doanh thu vµ tæng chi phÝ
C¸ch x¸c ®Þnh lîi nhuËn:
=TR-TC=Q (P-ATC)
Ph©n biÖt lîi nhuËn kinh tÕ vµ lîi nhuËn kế to¸n:
kÕ to¸n =TR-TC kÕ to¸n kinh tÕ = TR- TC kinh tÕ ( kinh tÕ < kÕ to¸n )
Chú ý: Khi phân tích hành vi của các DN, lợi nhuận và chi phí ta nhắc đến hàm
ý lợi nhuận kinh tế và chi phí kinh tế
Doanh thu TR
Hình dáng của 1 đường tổng doanh thu
TR
Q
Doanh thu biên (MR): là doanh thu có thêm được nhờ SX và bán ra thêm 1 đơn vị hàng hóa
MR = TR/ Q
Lựa chọn sản lượng tèi ®a hãa lîi nhuËn
• Quy t¾c chung:
– Mäi doanh nghiÖp sÏ gia t¨ng s¶n lîng ®Çu ra chõng nµo doanh thu
Trong ®ã:
MR=▲TR/ ▲Q=TR’(Q) MC= ▲TC/ ▲Q=TC’(Q)
cËn biªn cßn lín h¬n chi phÝ cËn biªn (MR>MC) cho ®Õn khi cã MR =MC . T¹i ®©y DN lùa chän ®îc møc s¶n lîng tèi u Q* ®Ó tèi ®a hãa lîi nhuËn ( Max).
– NÕu MR>MC Q t¨ng th× t¨ng
– NÕu MR =TR-TC
max khi vµ chØ khi (TR-TC)’(Q)=0
Suy ra TR’(Q)- TC’(Q)=0
Suy ra MR-MC=0
Hay MR=MC • CM b»ng ®¹i sè: Lựa chọn sản lượng tèi ®a hãa lîi nhuËn Điều kiện cần: MR=MC Nếu lợi nhuận <0 thì có nên SX với mức sản lượng Q* nữa không? Điều kiện bổ sung: Trong trường hợp lợi nhuận <0 thì sao? Có SX ở mức Q*(mức lỗ tối thiểu)
không? Ngắn hạn DN phải chịu 1 khoản chi phí cố định vẫn tiếp tục SX nếu tại
Q* , doanh thu bù đắp ít nhất được phần chi phí biến đổi. Ngắn hạn: P >= SAVC hay TR>=SVC P=SAVC: điểm đóng cửa SX Dài hạn: không phải chịu chi phí cố định - DN chỉ tham gia vào ngành
khi P >=LATC hay TR >=LTC Lựa chọn sản lượng tèi ®a hãa doanh thu Mục tiêu tối đa hóa doanh thu nhằm giúp DN mở rộng thị phần, khẳng
định vị thế DN trước các đối thủ cạnh tranh DN sản xuất ở mức sản lượng Q* mà tại đó: MR = 0
