Bài giảng môn học Luật hành chính 1: Bài 2 - Nguyễn Hữu Lạc

25/10/2016<br /> <br /> 1. KHÁI NIỆM VÀ HỆ THỐNG CÁC NGUYÊN TẮC<br /> 1.1 Khái niệm<br /> Nguyên tắc<br /> nhà nước là tổng<br /> luật hành chính<br /> những tư tưởng<br /> chức thực hiện<br /> chính nhà nước.<br /> <br /> * Đặc điểm của nguyên tắc<br /> - Các nguyên tắc quản lý hành<br /> chính nhà nước mang tính chất khách<br /> quan bởi vì chúng được xây dựng, đúc<br /> kết từ thực tế cuộc sống và phản ánh<br /> các quy luật phát triển khách quan. Tuy<br /> nhiên, các nguyên tắc trên cũng mang<br /> yếu tố chủ quan bởi vì chúng được xây<br /> dựng bởi con người mà con người dựa<br /> trên những nhận thức chủ quan để xây<br /> dựng.<br /> <br /> 1.2 Hệ thống các nguyên tắc cơ bản<br /> trong quản lý hành chính nhà nước<br /> Hệ thống các nguyên tắc quản lý<br /> hành chính nhà nước bao gồm:<br /> * Nhóm những nguyên tắc chính trị-xã<br /> hội<br /> - Nguyên tắc Đảng lãnh đạo trong quản<br /> lý hành chính nhà nước;<br /> - Nguyên tắc nhân dân tham gia vào<br /> quản lý hành chính nhà nước;<br /> - Nguyên tắc tập trung dân chủ;<br /> - Nguyên tắc bình đẳng giữa các dân tộc;<br /> - Nguyên tắc pháp chế xã hội chủ nghĩa.<br /> <br /> trong quản lý hành chính<br /> thể những quy phạm pháp<br /> có nội dung đề cập tới<br /> chủ đạo làm cơ sở để tổ<br /> hoạt động quản lý hành<br /> <br /> - Các nguyên tắc quản lý hành<br /> chính nhà nước có tính ổn định cao<br /> nhưng không phải là nguyên tắc bất di<br /> bất dịch.<br /> - Tính độc lập tương đối với chính<br /> trị.<br /> - Mỗi nguyên tắc quản lý hành<br /> chính nhà nước có nội dung riêng,<br /> phản ánh những khía cạnh khác nhau<br /> của quản lý hành chính nhà nước.<br /> <br /> * Nhóm những nguyên tắc tổ chức kỹ<br /> thuật<br /> - Nguyên tắc quản lý theo ngành kết<br /> hợp với quản lý theo lãnh thổ;<br /> - Nguyên tắc quản lý theo ngành kết<br /> hợp với quản lý theo chức năng;<br /> - Phân định chức năng quản lý nhà<br /> nước về kinh tế với quản lý sản xuất<br /> kinh doanh.<br /> <br /> 1<br /> <br /> 25/10/2016<br /> <br /> 2. CÁC NGUYÊN TẮC CHÍNH TRỊ - XÃ HỘI<br /> 2.1 Nguyên tắc Đảng lãnh đạo trong<br /> quản lý hành chính nhà nước<br /> 2.1.1 Cơ sở pháp lý<br /> Điều 4 - Hiến pháp 2013 quy định:<br /> “Đảng cộng sản Việt Nam-đội ngũ tiên<br /> phong của giai cấp công nhân Việt Nam,<br /> đại biểu trung thành quyền lợi của giai<br /> cấp công nhân, nhân dân lao động và<br /> của cả dân tộc, theo chủ nghĩa MácLênin và tư tưởng Hồ Chí Minh, là lực<br /> lượng lãnh đạo nhà nước và xã hội”.<br /> <br /> -<br /> <br /> -<br /> <br /> -<br /> <br /> Đảng lãnh đạo trong quản lý hành<br /> chính nhà nước thông qua công tác<br /> kiểm tra việc thực hiện đường lối, chủ<br /> trương, chính sách của Đảng trong<br /> quản lý hành chính nhà nước<br /> Sự lãnh đạo của Đảng trong quản lý<br /> hành chính nhà nước còn được thực<br /> hiện thông qua uy tín và vai trò gương<br /> mẫu của các tổ chức Đảng và của từng<br /> Đảng viên<br /> Đảng chính là cầu nối giữa nhà nước<br /> và nhân dân.<br /> <br /> 2.1.2 Nội dung nguyên tắc<br /> Nguyên tắc Đảng lãnh đạo trong quản lý<br /> hành chính nhà nước biểu hiện cụ thể ở<br /> các hình thức hoạt động của các tổ chức<br /> Đảng:<br /> - Trước hết, Đảng lãnh đạo trong quản lý<br /> hành chính nhà nước bằng việc đưa ra<br /> đường lối, chủ trương, chính sách của<br /> mình về các lĩnh vực hoạt động khác<br /> nhau của quản lý hành chính nhà nước.<br /> - Đảng lãnh đạo trong quản lý hành chính<br /> nhà nước thể hiện trong công tác tổ chức<br /> cán bộ.<br /> <br /> 2.2 Nguyên tắc nhân dân tham gia quản lý<br /> hành chính nhà nước<br /> 2.2.1 Cơ sở pháp lý<br /> Điều 2 - Hiến pháp 2013 nêu rõ:” Nhà<br /> nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt<br /> Nam là nhà nước pháp quyền của Nhân<br /> dân, do Nhân dân và vì Nhân dân.”<br /> <br /> 2.2.2 Nội dung nguyên tắc<br /> Việc tham gia đông đảo của nhân<br /> dân lao động vào quản lý hành chính<br /> nhà nước thông qua các hình thức trực<br /> tiếp và gián tiếp tương ứng như sau:<br /> * Tham gia gián tiếp<br /> - Tham gia vào hoạt động của các cơ<br /> quan nhà nước<br /> - Tham gia vào hoạt động của các tổ<br /> chức xã hội<br /> <br /> * Tham gia trực tiếp<br /> - Với tư cách là một cán bộ nhà nước có thẩm<br /> quyền<br /> - Tham gia vào hoạt động tự quản ở cơ sở<br /> - Trực tiếp thực hiện các quyền và nghĩa vụ<br /> của công dân trong quản lý hành chính nhà<br /> nước<br /> <br /> 2<br /> <br /> 25/10/2016<br /> <br /> 2.3 Nguyên tắc tập trung dân chủ<br /> 2.3.1 Cơ sở pháp lý<br /> Đây là nguyên tắc cơ bản trong tổ chức<br /> và hoạt động của nhà nước ta nên việc thực<br /> hiện quản lý hành chính nhà nước phải tuân<br /> theo nguyên tắc này. Điều 8-Hiến pháp 2013.<br /> "1. Nhà nước được tổ chức và hoạt động theo<br /> Hiến pháp và pháp luật, quản lý xã hội bằng<br /> Hiến pháp và pháp luật, thực hiện nguyên tắc<br /> tập trung dân chủ."<br /> <br /> - Tuy nhiên, đây không phải là sự tập trung<br /> toàn diện và tuyệt đối, mà chỉ đối với những<br /> vấn đề cơ bản, chính yếu nhất, bản chất nhất.<br /> - Tập trung dân chủ thể hiện quan hệ trực<br /> thuộc, chịu trách nhiệm và báo cáo của cơ<br /> quan quản lý trước cơ quan dân cử; phân định<br /> chức năng, thẩm quyền giữa cơ quan quản lý<br /> các cấp, bảo đảm sự lãnh đạo tập trung của<br /> cấp trên của trung ương và quyền chủ động<br /> của cấp dưới<br /> <br /> 2.4 Nguyên tắc bình đẳng giữa các dân tộc<br /> <br /> 2.4.1 Cơ sở pháp lý<br /> "Nhà nước CH XHCN Việt Nam là nhà nước<br /> thống nhất của các dân tộc sinh sống trên đất<br /> nước Việt Nam<br /> Nhà nước thực hiện chính sách bình đẳng, đoàn<br /> kết, tương trợ giữa các dân tộc, nghiêm cấm<br /> mọi hành vi kỳ thị, chia rẽ dân tộc". (Điều 5- Hiến<br /> pháp 2013)<br /> <br /> 2.3.2 Nội dung nguyên tắc<br /> Nguyên tắc tập trung dân chủ bao hàm<br /> sự kết hợp giữa hai yếu tố tập trung và dân<br /> chủ, vừa đảm bảo sự lãnh đạo tập trung trên<br /> cơ sở dân chủ, vừa đảm bảo mở rộng dân chủ<br /> dưới sự lãnh đạo tập trung.<br /> <br /> - Có sự phân cấp rành mạch. Quyền lực<br /> nhà nước không phải được ban phát từ cấp<br /> trên xuống cấp dưới.<br /> + Sự phụ thuộc của cơ quan hành<br /> chính nhà nước vào cơ quan quyền lực nhà<br /> nước cùng cấp.<br /> + Sự phục tùng của cấp dưới đối với<br /> cấp trên, của địa phương đối với trung<br /> ương.<br /> + Sự phân cấp quản lý.<br /> + Sự hướng về cơ sở<br /> + Sự phụ thuộc hai chiều của cơ quan<br /> hành chính nhà nước ở địa phương<br /> <br /> 2.4.2 Nội dung nguyên tắc<br /> - Trong công tác lãnh đạo và sử dụng cán bộ<br /> - Trong việc hoạch định các chính sách phát<br /> triển kinh tế-văn hóa-xã hội<br /> <br /> 3<br /> <br /> 25/10/2016<br /> <br /> 2.5 Nguyên tắc pháp chế xã hội chủ nghĩa<br /> <br /> 2.5.1 Cơ sở pháp lý<br /> Đây là nguyên tắc thể hiện một nguyên lý<br /> căn bản của tổ chức và hoạt động của bộ máy<br /> nhà nước. Bởi vì trước hết việc tổ chức và hoạt<br /> động hành chính phải hợp pháp, tức là phải<br /> tuân theo pháp luật. Tăng cường pháp chế xã<br /> hội chủ nghĩa vì vậy là một biện pháp để phát<br /> huy dân chủ xã hội chủ nghĩa. Điều 8- Hiến pháp<br /> 2013).<br /> <br /> 2.5.2 Nội dung nguyên tắc<br /> Biểu hiện của nguyên tắc pháp chế xã<br /> hội chủ nghĩa trong quản lý hành chính nhà<br /> nước như sau:<br /> - Trong lĩnh vực lập quy<br /> - Trong lĩnh vực thực hiện pháp luật<br /> - Trong lĩnh vực tổ chức<br /> - Trong việc quản lý nói chung<br /> - Trong việc bình đẳng với các chủ thể khác<br /> trước pháp luật<br /> <br /> 3. CÁC NGUYÊN TẮC TỔ CHỨC – KỸ THUẬT<br /> 3.1 Nguyên tắc quản lý theo ngành kết<br /> hợp với quản lý theo địa giới hành chính<br /> 3.2 Nguyên tắc quản lý theo ngành kết<br /> hợp với quản lý theo chức năng<br /> 3.3 Phân định chức năng quản lý nhà<br /> nước về kinh tế với quản lý sản xuất kinh<br /> doanh<br /> <br /> 4<br /> <br />