Bài giảng Nhiễm trùng đường hô hấp trên và viêm phổi

Nhiễm trùng đường hô hấp trên và Viêm phổi

HAIVN

ươ

ạ ọ

ạ

ủ ng trình AIDS c a Đ i h c Y ệ t Nam Harvard t

i Vi

Mục tiêu học tập

ế

ấ

ng g p nh t

ấ ở

ử

ả ọ K t thúc bài này, h c viên có kh năng: ườ ị ặ  Xác đ nh các nguyên nhân th ườ ệ ệ i b nh HIV ng ễ cách x trí các nhi m trùng tai ị

ề

ẩ

ả i thích cách ch n đoán và đi u tr lâm

ấ

ủ c a b nh hô h p  Mô t ả  Gi sàng: • Viêm ph i do vi khu n ẩ ổ • Viêm ph i do virút ổ • Viêm ph i do n m ổ

Các Hội chứng hô hấp thường gặp ở trẻ nhiễm HIV là gì?

ườ

ấ ng hô h p trên:

Nhi m trùng đ ễ

Các nguyên nhân lây nhi mễ Upper respiratory infections:

ấ

ướ

 Ear infections  Sinusitis

ổ

ấ

ễ •Nhi m trùng tai Lower respiratory infections: •Viêm xoang  Pneumocystis jiroveci Nhi m trùng đ ườ ễ ng hô h p d pneumonia (PCP) •Viêm ph i do Pneumocystis jiroveci  Bacterial pneumonia (PCP)  Pulmonary tuberculosis •Viêm ph i do vi khu n ẩ ổ  Viral pneumonia •Lao ph iổ  Fungal pneumonia •Viêm ph i do virút ổ •Viêm ph i do n m ổ ổ ẽ

ễ

Viêm ph i k thâm nhi m lympho bào (LIP)

Các nguyên nhân không lây nhi mễ

ả

ệ

ậ

ở

ồ

ả

B nh c nh nh p vi n BV Nhi Đ ng 1 – kh o sát năm 2006

ế

Thi u m áu

n = 134

ệ

b nh não

Tiêu …

ố s t k éo dài

suy dinh …

hô h pấ

0

10

20

30

40

50

60

70

80

ẻ ệ ệ ả ậ ấ 50% tr nh p vi n vì b nh c nh hô h p

Bs. Trương Hữu Khanh NĐ1

Nhiễm trùng đường hô hấp trên

ứ

ệ

Nhiễm trùng tai ị Đi u trề

Tri u ch ng

ắ ầ ở ổ

ườ

• Th

ng b t đ u

tu i 6

• Đau c p tính, th ấ

ườ 9 tháng

n ngặ

Viêm tai gi aữ

ỏ ố ị

• Phù, ban đ ng tai • Dày, ch y d ch tai ả

ướ ứ

ị ng tái phát ườ ng

nhi uề

• S t, đau, gây khó ch u ố • Có xu h • Bi n ch ng: th ế ủ ữ

th ng màng nhĩ, viêm tai ạ gi a m n tính

ặ

ọ

ỏ Cipro ho c ofloxacin nh gi

t tai

Viêm tai ngoài

Amoxicillin: 8090mg/kg/ngày trong 10 14 ngày

Viêm xoang (1)

ệ

ọ

 B nh h c:

Viêm xoang (2)

 Tri u ch ng: ố

ệ

ả

ứ • S t, ăn kém • Ngh t mũi, Nasal congestion, mũi ch y m ủ ẹ • Ho >1014 ngày, ho c s t cao 39 ả ặ ủ oC và ch y m

ỉ ể ả

ẹ

Amoxicillin 45mg/kg/ngày

ố trong kho ng 34 ngày, ch đi m viêm xoang do vi khu nẩ ị ề  Đi u tr : ợ ườ ng h p nh Tr ặ ợ

ng h p n ng

ườ Tr h nơ Thay thế

Amoxicillinclavulanate (8090mg/kg/ngày) Azithromycin, cotrim, cefuroxime, 8 ceftriaxone, levofloxacin

Viêm hầu họng

ườ

ẩ

 Th

ng do virút ho c vi khu n:

ặ streptococcus nhóm A

ứ

 Tri u ch ng:

ệ • S tố • Có/không phát ban • Đau h ngọ • S ng amydal và h ch

ư ạ ở ổ c

Viêm hầu họng

ấ

ầ

ọ

 Viêm h u h ng c p do Strep.

Nhiễm trùng đường hô hấp dưới

ố ộ

ử

 Viêm ph i là nguyên nhân s m t gây t

ổ ở ẻ

tr trên th gi

ế ớ i: ả

vong • Nguyên nhân c a kho ng 1 trong 5 tr

ợ ử ườ ệ vong, ườ ng ợ ử ng h p t

ợ ở ườ ầ ng h p Châu Phi và Đông

ủ ướ h p t c tính 1.8 tri u tr vong hàng năm • H u h t các tr ế Nam Á

ơ ở ữ ơ ỉ ệ nh ng n i có t l

ườ ả ớ ỉ ệ ử t

ơ ở ẻ • T l ể ỉ ệ ắ m c có th cao h n ư l u hành HIV cao • Th ơ ơ ặ ng x y ra h n và n ng h n, v i t l ễ tr nhi m HIV vong cao h n,

Viêm phổi – Căn nguyên theo tuổi

Tu iổ

Căn nguyên

<2 tháng

ỵ

Lao?

•Vi khu n Gram () ẩ •Vi khu n k khí ẩ •và PCP

<1 năm

•PCP

ẫ

ẩ

ớ

<2 năm

•Virút (RSV), xen l n v i vi khu n

LIP?

<5 năm

•Vi khu n: ẩ

Streptococcus pneumoniae Haemophilus influenzae và Staphylococcus aureus

>5 năm

ặ

•Mycoplasma pneumoniae •ho c Chlamydophila pneumonia

Viêm phổi – chẩn đoán

ự

ể

ệ

ẩ

Ch n đoán d a trên các bi u hi n lâm sàng

ệ

Viêm ph i ổ không n ngặ ể ượ ử c x (có th đ ườ ư i trí nh ng ạ b nh ngo i trú)

ị Ch đ nh:

ổ ừ

ỉ •Đo oxi m chạ •Vi sinh:

ờ

ể

ấ ấ

ấ

Viêm ph i v a và n ngặ ệ ặ (đ c bi t trong ơ ở ộ các c s n i trú)

ệ

ặ

ụ

ổ

L y đ m khi có th C y máu •Ch t ph n ng pha c p (CRP, ESR) ả ứ •Công th c máu ứ •Xét nghi m virút đ c hi u ệ •Ch p Xquang ph i

Viêm phổi do vi khuẩn

Nhiễm trùng hô hấp do vi khuẩn

ổ

ặ

ẩ ớ ẻ

ễ

ơ ở  Viêm ph i do vi khu n hay g p h n ễ ẻ tr nhi m HIV so v i tr không nhi m HIV:

* Madhi SA et al, Clin Infect Dis 2000;31:170.

S. pneumoniae H. Influenzae B S. aureus E. coli M. tuberculosis 43x 21x 49x 98x 23x

Viêm phổi do vi khuẩn ở người bệnh nhiễm HIV

ớ

ễ ả

ử

vong

ủ

 Do nhi u ch ng vi khu n khác nhau h n,

ẩ ủ

ữ

ả

bao g m c nh ng ch ng đ kháng

ả

ế ơ

ườ

ễ

ườ i không nhi m HIV: So sánh v i ng ặ ặ  Hay g p h n, n ng h n, kh năng t cao h nơ ề ồ ề ng kèm theo nhi m khu n huy t h n

ề ẩ  Có nhi u kh năng đa vi khu n ẩ  Th

Viêm phổi do vi khuẩn – Biểu hiện lâm sàng

ở

ạ

ở

ồ

ườ

ấ ườ ng kh i phát c p  Th ố  S t cao, rét run, l nh  Ho có đ mờ ở  Th nhanh, khó th  Đau ng cự  Có th ăn kém, bu n nôn/nôn  Th

ể ổ ng có ran (rale) khi khám ph i

Viêm phổi do vi khuẩn – X- quang phổi (1)

ấ

ườ

 Th

ế

ạ

ng th y: • Thùy thâm nhi mễ • Ph qu n thâm nhi m ễ ả • Tràn d ch c nh ph i ổ • Tràn d ch màng ph i ổ

ị ị

Viêm phổi do vi khuẩn – X- quang phổi (2)

Viêm phổi do vi khuẩn – X- quang phổi (3)

Viêm phổi do vi khuẩn – X- quang phổi (4)

Viêm phổi do vi khuẩn – X- quang phổi (5)

Viêm phổi do vi khuẩn – Điều trị

ặ

ừ

ổ

Ampicillin + gentamycin

 Azithromycin (cũng cho viêm ph i không

ể

đi n hình)

(WHO)

ặ

ho c Ceftriaxone

 Amoxicillin/clavulanate  Dùng Cotrimoxazole cho PCP cho nh ng ữ

ẻ

ổ tr ≤ 1 năm tu i

ặ

ho c cefotaxime

ế

 Vancomycin, clindamycin n u nghi ng ờ

MRSA

ế

ặ

ố

ờ ạ ừ

 Levofloxacin ho c ciprofloxacin n u nghi ng S. pneumoniae kháng thu c và đã lo i tr Lao

N i trúộ ế ổ ừ (viêm ph i v a đ n n ng) Ngo i trúạ ẹ ế (viêm ph i nh đ n v a)

Nhiễm trùng đường hô hấp do vi-rút

Nhiễm trùng đường hô hấp do vi-rút (1)

ầ

ễ

ế

ể

ệ

 H u h t nhi m trùng do virút bi u hi n ở ẻ ế

ươ

ng tính cho đ n khi b nh HIV n ng

ẻ tr HIV âm tính và tr không khác nhau ặ ệ HIV d • RSV, influenza, parainfluenza, coronavirus,

ả ừ ố ớ

ặ

ở

ừ ố rhinovirus, gi ng nhau tr :  Th i tr virút kéo dài h n  Đ i v i RSV, influenza và parainfluenza, ít g p th khò

ườ

ệ

ậ

ặ ng g p h n ơ

khè • Đ ng nhi m vi khu n th ẩ ễ ồ • T l ử ỉ ệ nh p vi n và t

vong cao h n

Nhiễm trùng đường hô hấp do vi-rút (2)

ế ụ

ễ

ặ

ớ

 K t c c n ng h n v i các nhi m trùng

ủ ậ

sau: • S i, th y đ u, CMV, adenovirus ở • Viêm ph i CMV xu t hi n khi nhi m HIV giai

ễ ấ ổ

ạ ệ ồ

ẻ ệ ỏ ặ đo n n ng, th ặ b nh, đ c bi ườ ệ ở ẻ t ng là đ ng tác nhân gây tr nhũ nhi và tr nh

Nhiễm trùng đường hô hấp do vi-rút (3)

ẩ

 Ch n đoán:

ể

ế

ị

ươ ễ

ổ ặ

ổ

• RSV: viêm ti u ph qu n ả • Influenza: theo mùa, l u hành mang tính đ a ph ư ng • CMV: viêm ph i n ng. Xquang ph i có thâm nhi m

ệ

hai bên, CMV IgM+, PCR+ hi u giá cao ề

ợ

ị

ủ ế  Đi u tr : ch y u là tr giúp

• Influenza: oseltamivir (Tamiflu), zanamivir (Relenza),

ạ

peramivir (tĩnh m ch), amantadine, rimantadine

• CMV: gancyclovir tĩnh m chạ

Viêm phổi do nấm

ẩ

ệ

ử

ế

ấ

ộ

• C y và nhu m đ m ho c d ch r a ph qu n, sinh thi

ế ị

ễ

ầ ờ ấ ở ổ  Viêm ph i do n m ầ

ộ

 Khó ch n đoán trên lâm sàng ặ ệ  Ch n đoán yêu c u xét nghi m vi sinh đ c hi u ả ặ ị ả ườ ệ i b nh suy gi m mi n d ch ng ơ ễ ủ ng là m t ph n c a nhi m trùng toàn thân, đa c

ễ

ươ

ổ

ườ th quan • Nhi m Cryptococcus viêm màng não • Penicillium marneffei có t n th

ổ

ề

ị

ng da, to lách ể ệ  Xquang ph i không cho phát hi n đi n hình  Đi u tr theo căn nguyên

Viêm phổi – Lồng ghép chăm sóc trẻ bệnh (IMCI)

ộ ặ

ứ

ị

M c đ n ng

Đ nh nghĩa

ở

Ho ho c khó th kèm th nhanh theo tu i: ổ

Nhẹ

ổ ổ ổ ổ

ặ  Tu i 02 tháng: ≥60/phút  Tu i 211 tháng: ≥50/phút  Tu i 15 tháng: ≥40/phút  Tu i > 5 tháng: ≥20/phút

ớ

ệ

ứ

ở

N ngặ

ặ

ứ

ữ

ệ

ớ

Ho ho c khó th c ng v i m t trong nh ng tri u ch ng sau: ộ

ấ

ặ

ấ ặ R t n ng

ứ

ặ

ọ

Ho ho c khó th c ng v i m t trong các tri u ch ng sau: ặ ộ ở ộ  Th co lõm l ng ng c ồ ự  Cánh mũi ph p ph ng ồ ậ  Ho c th rên ở ặ ở ộ  Tím tái  Suy hô h p n ng  M t kh năng u ng ho c nôn m i th ố ả ấ  L đừ ừ  M t t nh táo/co gi ấ ỉ

ậ t

ế

ả

ấ

ặ

Viêm phổi – Tiêu chuẩn nhập viện  Viêm ph i v a đ n n ng, có suy hô h p và gi m oxy máu

ổ ừ (SpO2 <90%)

ấ

ủ

 8 d u hi u c a suy hô h p

ị

ấ ở ố ầ

Th nhanh, nh p th , s l n/phút 



ổ ổ

ệ ở Tu i 0–2 tháng: .60 Tu i 2–12 tháng: .50

 Tu i 1–5 năm: .40  Tu i .5 năm: .20

ượ

ứ

ự

ườ

ạ ườ

ng c, liên s

ặ n, ho c h s

ậ ố

ư ạ

ở ề

ệ

ạ

ườ

ổ ổ 1. Khó thở 2. Co lõm ng c (th 3. Th rênở ồ 4. Cánh mũi ph p ph ng ở 5. Ng ng th ch c lát ổ ầ 6. Tr ng thái tâm th n thay đ i đi u ki n th 7. Đo oxy m ch, 90%

Nghiên cứu trường hợp

Linh, trẻ gái (1)

 M t tr gái 17 tháng tu i có s t và khó th đ

ố ở ượ c

ủ ị ổ i phòng khám c a anh/ch

ế

ể ờ

ề ệ ở ố ẻ

ị ạ ệ ậ

t. B nh nhân đ ả ệ ỉ ộ ẻ ể ớ chuy n t ướ ử c khi đ n phòng khám,  Ti n s : 10 ngày tr ố ệ b nh nhân bi u hi n s t (38), ho có đ m, khó ặ ị ở th . S t và khó th ngày càng n ng. Tr không b ề ượ ệ c đi u tr t nôn hay co gi i b nh ệ vi n t nh 4 ngày mà không c i thi n.