TRƯỜNG ĐẠI HỌC TÂY NGUYÊN
KHOA SƯ PHẠM
TS. Lưu Thị Dịu
BÀI GIẢNG
PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC
TIẾNG VIỆT Ở TIỂU HỌC 1
(Dùng cho SV chuyên ngành Giáo dục Tiểu học)
Đắk Lắk, năm 2024
i
DANH MỤC VIẾT TẮT
GDPT
giáo dục phổ thông
GV
giáo viên
HS
học sinh
KHBD
kế hoạch bài dạy
PPDH
phương pháp dạy học
SGK
sách giáo khoa
TH
tiểu học
ii
MỤC LỤC
CHƯƠNG 1: BỘ MÔN PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TIẾNG VIỆT ................... 1
1.1. Khái niệm và vị trí của phương pháp dạy học Tiếng Việt ................................ 1
1.1.1. Khái niệm phương pháp dạy học Tiếng Việt .................................................. 1
1.1.2. Vị trí của phương pháp dạy học Tiếng Việt trong hệ thống các khoa học sư
phạm .......................................................................................................................... 2
1.2. Đối tượng của phương pháp dạy học Tiếng Việt ................................................ 3
1.2.1. Nội dung dạy học Tiếng Việt .......................................................................... 4
1.2.2. Hoạt động dạy của giáo viên .......................................................................... 4
1.2.3. Hoạt động học tập của học sinh ...................................................................... 4
1.3. Nhiệm vụ của phương pháp dạy học Tiếng Việt ................................................ 6
1.3.1. Nhiệm vụ của phương pháp dạy học Tiếng Việt với tư cách là một ngành
khoa học .................................................................................................................... 6
1.3.2. Nhiệm vụ của phương pháp dạy học Tiếng Việt với tư cách là một học phần
của ngành Giáo dục tiểu học ..................................................................................... 8
1.4. Cơ sở khoa học của phương pháp dạy học Tiếng Việt .................................... 10
1.4.1. Cơ sở triết học Mác - Lênin ................................................................................ 10
1.4.2. Cơ sở ngôn ngữ học ............................................................................................ 12
1.2.3. Cơ sở giáo dục học .............................................................................................. 12
1.4.4. Cơ sở tâm lí học .................................................................................................. 14
CHƯƠNG 2: CHƯƠNG TRÌNH MÔN TIẾNG VIỆT Ở TIỂU HỌC ................. 16
2.1. Vị trí, mục tiêu, yêu cầu cần đạt của dạy học Tiếng Việt ở tiểu học .............. 16
2.1.1. Vị trí ..................................................................................................................... 16
2.1.2. Mục tiêu ............................................................................................................... 17
2.1.2. Yêu cầu cần đạt ................................................................................................... 18
2.2. Quan điểm, nguyên tắc xây dựng chương trình và tài liệu dạy học Tiếng Việt
ở tiểu học ....................................................................................................................... 33
2.2.1. Quan điểm xây dựng chương trình và tài liệu dạy học Tiếng Việt ở tiểu học ..... 34
2.2.2. Nguyên tắc xây dựng chương trình và tài liệu dạy học Tiếng Việt ở tiểu học ..... 35
iii
2.3. Chương trình và sách giáo khoa dạy học Tiếng Việt ở tiểu học ..................... 36
2.3.1. Chương trình dạy học Tiếng Việt ở tiểu học ................................................ 36
2.3.2. Sách giáo khoa dạy học Tiếng Việt ở tiểu học ............................................. 38
CHƯƠNG 3: NGUYÊN TẮC VÀ PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TIẾNG VIỆT Ở
TIỂU HỌC ................................................................................................................... 40
3.1. Nguyên tắc dạy học Tiếng Việt ở tiểu học ........................................................ 41
3.1.1. Khái niệm nguyên tắc dạy học Tiếng Việt .......................................................... 41
3.1.2. Một số nguyên tắc dạy học môn Tiếng Việt ở tiểu học ...................................... 43
3.1.2.1. Nguyên tắc giao tiếp .................................................................................. 43
3.1.2.2. Nguyên tắc tích hợp ................................................................................... 45
3.1.2.3. Nguyên tắc khoa học .................................................................................. 47
3.1.2.4. Nguyên tắc sư phạm ................................................................................... 48
3.2. Phương pháp dạy học Tiếng Việt ở tiểu học .................................................... 49
3.2.1. Khái niệm và phân loại phương pháp dạy học Tiếng Việt ........................... 49
3.2.1.1. Khái niệm phương pháp dạy học Tiếng Việt ............................................. 49
3.2.1.2. Phân loại phương pháp dạy học Tiếng Việt .............................................. 50
3.2.2. Căn cứ xác định phương pháp dạy học Tiếng Việt ....................................... 51
3.2.2.1. Căn cứ vào yêu cầu đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục phổ thông ... 51
3.2.2.2. Căn cứ vào mục tiêu và nội dung môn học ................................................ 52
3.2.2.3. Căn cứ vào định hướng về phương pháp giáo dục trong chương trình tổng
thể ............................................................................................................................ 53
3.2.2.4. Căn cứ vào thành tựu nghiên cứu về phương pháp giáo dục hiện đại ...... 54
3.2.3. Định hướng lựa chọn phương pháp dạy học Tiếng Việt .............................. 54
3.2.3.1. Phát huy tính tích cực của người học ........................................................ 54
3.2.3.2. Dạy học tích hợp và phân hoá ................................................................... 55
3.2.3.3. Đa dạng hoá các phương pháp, hình thức tổ chức và phương tiện dạy học . 56
3.2.4. Một số phương pháp dạy học Tiếng Việt ở tiểu học .......................................... 58
3.2.4.1. Phương pháp phân tích ngôn ngữ ............................................................. 58
3.2.4.2. Phương pháp rèn luyện theo mẫu .............................................................. 61
3.2.4.3. Phương pháp thực hành giao tiếp ............................................................. 63
3.2.4.4. Phương pháp thảo luận nhóm ................................................................... 65
iv
3.2.4.5. Phương pháp dạy học theo dự án .............................................................. 70
3.2.4.6. Phương pháp dạy học lớp học đảo ngược ................................................. 74
3.2.4.7. Phương pháp dạy học phát hiện và giải quyết vấn đề ............................... 77
3.2.5. Một số kĩ thuật dạy học Tiếng Việt ở tiểu học ............................................... 79
3.2.5.1. Kĩ thuật dạy học động não ......................................................................... 79
3.2.5.2. Kĩ thuật dạy học sơ đồ tư duy .................................................................... 81
3.2.5.3. Kĩ thuật dạy học các mảnh ghép................................................................ 82
3.2.5.4. Kĩ thuật dạy học khăn trải bàn .................................................................. 84
3.2.5.5. Kĩ thuật dạy học KWL ................................................................................ 86
3.3. Xây dựng kế hoạch bài dạy Tiếng Việt ở tiểu học ........................................... 88
3.3.1. Khung kế hoạch bài dạy ................................................................................... 88
3.3.2. Kế hoạch bài dạy minh họa .............................................................................. 90
TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................................................... 104
